Xoletsistit- haqida

Sabablari

• Yosh (keksa odamlar tez-tez kasal bo’lishadi).
• Irsiyat.
• Noto’g’ri ovqatlanish (ko’p miqdordagi shirinliklar, qovurilgan/achchiq/dudlangan/sho’r ovqatlarni iste’mol qilish).
• Haddan tashqari parhezlarga rioya qilish, uzoq vaqt och qolish.
• Alkogolizm.
• Harakatsiz turmush tarzi, jismoniy faollikning past darajasi.
• Yog’ almashinuvining buzilishi.

Bundan tashqari, quyidagi kasalliklar mavjud odamlarda xoletsistit ko’proq tashxis qilinadi:

• o’n ikki barmoqli ichak yarasi;
• Kron kasalligi;
• qandli diabet;
• ingichka ichak kasalliklari;
• oshqozon-ichak traktining bakterial infektsiyalari;
• o’n ikki barmoqli ichak yarasi;
• lamblioz;
• stafilokokk infeksiyalari;
• ichak koli-infektsiyalari.

Belgilari

Xoletsistitning belgilari kasallikning shakli va turiga bog’liq.

Xoletsistitning o’tkir shakli o’ng qovurg’a ostida kuchli og’riq bilan namoyon bo’ladi (orqa/o’ng yelka kuragi ostiga/tananing chap qismiga tarqalishi mumkin). Ovqatdan keyin og’riq yanada aniqroq seziladi. Shuningdek, bemor quyidagilarga shikoyat qiladi:

Xoletsistitning surunkali shakli uzoq vaqt davomida rivojlanadi. Kasallikning eng keng tarqalgan belgilari orasida:

• o’ng qovurg’a ostida yengil og’riq
• qorin shishishi;
• og’izda achchiq ta’m;
• ertalab og’iz qurishi;
• charchoqning kuchayishi, zaiflik;
• ko’ngil aynishi (ovqatdan keyin kuchayishi mumkin).

Kalkulyoz xoletsistit simptomlari:

• siydik qorayadi va xiralashadi;
• qon bosimi pasayadi;
• yurak urish tezligi oshadi;
• intoksikatsiya belgilari seziladi;
• og’izda achchiq ta’m paydo bo’ladi;
• teri biroz sarg’ayadi;

Kataral xoletsistitning belgilari

• safro aralashmasi bilan muntazam qusish;
• o’ng qovurg’a tomonda aniq og’riqlar;
• arterial gipertenziya;
• tilda oq rangli qoplama;
• qorinni bosib ko’rish paytida og’riq;
• harorat ko’tarilishi.

Yiringli (flegmonoz) xoletsistit belgilari:

Gangrenoz xoletsistitning belgilari:

• yuqori tana harorati;
• tez-tez qusish;
• ich ketishi;
• juda kuchli qorin og’rig’i;
• og’izda quruqlik;
• ishtahaning yetishmasligi;
• hushidan ketish holati;

Agar sizda ham shunga o`xshash belgilar borligini aniqlasangiz, darhol shifokorga murojaat qiling. Kasallikning oqibatlarini bartaraf etishdan ko`ra oldini olish osonroq.

Diagnostika

To’g’ri tashxis qo’yish uchun shifokor bemordan quyidagilarni so’rab aniqlaydi:

• og’riq qancha vaqtdan beri mavjud;
• axlatning holati qanday, qon aralash emasmi;
• og’riq qoldiruvchi/yallig’lanishga qarshi dorilarni ichganmi va ular bilan qanday ta’sirga erishilganligi.

Shuningdek, mutaxassis bemorda (va uning yaqin qarindoshlari) qandli diabet, xoletsistit,gepatit, siydik tizimining surunkali kasalliklari bor-yo’qligini aniqlaydi. So’rovdan keyin tekshiruv o’tkaziladi. Quyidagi alomatlar o’t pufagining yallig’lanishi haqida gapiradi:

• palpatsiya paytida yon/oshqozon bezovtaligining kuchayishi;
• ko’krakning o’ng yarmini urib ko’rish paytida og’riq paydo bo’lishi;
• qorinni palpatsiya qilish paytida bemor tomonidan qorin bo’shlig’i mushaklarining kuchlanishi.

Xoletsistitning laboratoriya diagnostikasi uchun bemorga quyidagilarni topshirish tavsiya etiladi:

Xoletsistit rivojlanishiga shubha tug’ilganda quyidagi instrumental diagnostika usullaridan ko’p foydalaniladi:

Davolash

Xoletsistitni davolash samarali bo’lishi uchun bemor 5-sonli parhezga rioya qilishi, D, K, E, A, B9, B12 guruh vitaminlarini, temirni qabul qilishi kerak. Agar o’ng qovurg’a ostida og’riq paydo bo’lsa, shoshilinch tibbiy yordamga murojaat qilish kerak. Bunday vaziyatda dori — darmonlarni o’zboshimcha ichish xavflidir. Qabul qilingan og’riq qoldiruvchi vositalar patologiya belgilarini noaniq qilib qo’yishi mumkin, bu esa tashxisni qiyinlashtiradi.

Xoletsistitni dori bilan davolash

Odatda, shifokorlar xoletsistitni davolashda quyidagilarni qo’llashadi:

• Bakteriyalarni yo’q qilishga yordam beradigan antibiotiklar.
• O’t yo’llari va o’t pufagi devorlarining tonusini pasaytiradigan spazmolitiklar(«atropin»,» papaverin»,» drotaverin » va boshqalar).
• Isitma va og’riq qoldiruvchi, yallig’lanishga qarshi ta’sirga ega bo’lgan steroid bo’lmagan dorilar. Kuchli og’riq bilan siz «Piroksikam», «Analgin», «paratsetamol» va boshqalarni qabul qilishingiz mumkin.
• Asab tizimini joyiga keltiruvchi propulsantlar («domperidon»,»Serukal»).
• Safro haydovchi dorilar

Xoletsistit uchun operatsiyalar

Agar konservativ davo samarasiz bo’lsa, xoletsistektomiya, ya’ni o’t pufagini olib tashlashdan iborat jarrohlik davolash usuli qo’llaniladi. Operatsiya turli yo’llar bilan amalga oshirilishi mumkin:

• Laparotomiya — qorin old devoridagi kesma orqali (toshlar va o’t pufagi bir vaqtning o’zida olib tashlanadi).
• Laparoskopiya (qorin devoridagi kichik yorma orqali).

Laparoskopiya afzalroqdir, chunki unda qorin bo’shlig’ini ochilmaydi, reabilitatsiya vaqti qisqaroq bo’ladi va operatsiyadan keyingi jiddiy asoratlarni rivojlanish xavfi kamroqdir.

Parhez

Xoletsistit bilan og’rigan bemorlarga tavsiya etilgan 5-sonli parhez quyidagilarni taqiqlaydi:

• go’sht, baliq va qo’ziqorin bulyonlari;
• dudlangan va konservalangan ovqatlar;
• yog’li go’sht;
• yog’li sut, smetana va qaymoq;
• qaynatilgan tuxum;
• shavel, ismaloq, sarimsoq;
• shokolad, kakao, kofe.

Xoletsistitda ruxsat berilgan mahsulotlar:

• kechagi non;
• oshirilmagan xamirdan pishirilgan piroglar;
• kam yog’li sut mahsulotlari;
• sut va sabzavotli souslar;
• tuxum oqi omleti;
• banan va olma;
• zaytun va sariyog;
• pishirilgan mevalar;
• bo’tqalar;
• zefir oz miqdorda, tabiiy asal.

Xavfli jihatlari

Xoletsistit quyidagilarga olib kelishi mumkin:

• peritonit;
• o’t pufagining yiringli shikastlanishi;
• o’t yo’llarining surunkali yallig’lanishi;
• o’t pufagi devorining yorilishi;
• ichak tiqilishi;
• o’t tosh kasalligi;
• o’t pufagini olib tashlash zarurati va nogironlik.

Profilaktika

Xoletsistit rivojlanish xavfini kamaytirish uchun quyidagilar zarur:

• tana vaznini nazorat qilish (semirish bu kasallik uchun og’ir holatdir);
• ko’proq harakat qilish, sog’lom turmush tarzini olib borish;
• to’g’ri ovqatlanish tamoyillariga rioya qilish, 5-sonli parhezga rioya qilish;
• spirtli ichimliklarni iste’mol qilishdan voz kechish;
• xoletsistit bilan bog’liq patologiyalarni o’z vaqtida va to’g’ri davolash.

Ushbu maqola faqat tanishish maqsadida joylashtirilgan va ilmiy material yoki professional tibbiy maslahat emas.