Uyqu apneasi: diagnostika va davolash usullari

Uyqu apneasi – bu ko’p odamlar boshdan kechiradigan, lekin ko’pincha e’tiborga olinmaydigan uyqu buzilishi. U uyqu paytida nafas olishni to’xtatish yoki kamaytirish bilan tavsiflanadi. Agar uyqu apneasi davolanmasa, u jiddiy sog’liq muammolariga olib kelishi mumkin. Ushbu maqolada siz uyqu apneasi, uning belgilari, sabablari va davolash usullari haqida ko’proq bilib olasiz.

Uyqu apneasi nima?

Uyqu apneasi – bu uyqu paytida nafas olishning to’xtashi yoki qisqarishi bilan tavsiflangan uyqu buzilishi. Uyqu apneasi bo’lgan odam vaqti-vaqti bilan yoki sayoz nafas olish tufayli uyqu sifatini buzadi, bu ko’pincha uyqu sifatini pasaytiradi va tez-tez uyg’onadi.

Uyqu apnesining turlari qanday?

Uyqu apneasi uch turga bo’linadi: obstruktiv uyqu apneasi (OUA), markaziy uyqu apneasi (MUA) va aralash uyqu apneasi (aralash).

Obstruktiv uyqu apnesi (OUA) havo yo’llarining obstruktsiyasi yoki torayishi natijasida yuzaga keladi. Uyqu paytida burun yoki tomoq mushaklari bo’shashib, havo oqimini to’sib qo’yishi mumkin. Bunday holda, nafas olish to’xtashi yoki kamayishi mumkin. Ushbu turdagi uyqu apneasi eng keng tarqalgan uyqu apnesidir.

Markaziy uyqu apnesi (MUA) miya faoliyatidagi anormallik yoki boshqa sog’liq muammolari tufayli yuzaga kelishi mumkin. Ushbu turdagi uyqu apneasida nafas olishni to’xtatish miyadagi nafas olishni boshqarish markazining signal bera olmasligi tufayli yuzaga keladi.

Aralash uyqu apneasi (Aralash) obstruktiv uyqu apneasi va markaziy uyqu apnesining birikmasidir. Bunday uyqu apnesi ko’pincha sog’liq muammolari natijasida yuzaga keladi.

Uyqu apnesining belgilari qanday?

Uyqu apneasi bo’lgan odamda nafas olishning uzilishi tufayli uyqusizlik, kunduzgi uyquchanlik va charchoq paydo bo’lishi mumkin. Shuningdek, siz quyidagi alomatlarni ko’rishingiz mumkin:

• Gipertenziya
• Bo’g’ilish hissi
• Ko’krak og’rig’i
• Uxlayotganda nafas ololmaslik hissi
• Tungi terlar
• Ertalab bosh og’rig’i
• Uyqu paytida nafas olayotganda xirillash tovushini chiqarish

Apneaning sabablari nima?

Uyqu apnesining sabablari ko’p bo’lishi mumkin. Ba’zi xavf omillari:

• Semirib ketish: Ortiqcha vaznli odamlarda yog’ to’qimalari bo’yin hududida havo yo’llarini toraytiradi, bu esa uyqu apneasi xavfini oshiradi.
• Yoshi: Keksa odamlarda uyqu apneasini rivojlanish xavfi yuqori.
• Jins: erkaklar ayollarga qaraganda uyqu apneasini rivojlanish xavfi yuqori.
• Chekish: Chekish uyqu apnesi xavfini oshirishi mumkin.
• Spirtli ichimliklarni iste’mol qilish: Spirtli ichimliklarni iste’mol qilish uyqu paytida nafas olishni nazorat qilishni buzish orqali uyqu apnesi xavfini oshiradi.
• Oilaviy tarix: uyqu apneasi oilaviy muammo bo’lishi mumkin.

Uyqu apneasi qanday aniqlanadi?

Uyqu apneasini aniqlash uchun ko’plab testlar o’tkazilishi mumkin. Uyqu buzilishi bo’yicha mutaxassis uyqu testini (polisomnografiya) o’tkazishi mumkin, bu esa bemorning tungi uyqu vaqtida nafas olishini kuzatadi. Ushbu test bemorning miya faoliyati, yurak urish tezligi, nafas olish va mushaklarning faolligi kabi omillarni o’lchaydi.

Yana bir sinov – bu uyda uyqu testi. Ushbu test bemorning uyqu vaqtida nafas olishini kuzatuvchi monitor kiyish orqali amalga oshiriladigan testdir. Ushbu test bemorning qulayligi va uyda qolishi tufayli yanada tabiiy uyqu muhitini ta’minlaydi.

Uyqu apnesi qanday davolanadi?

Uyqu apnesini davolash uyqu apnesining turiga, bemorning sog’lig’iga va boshqa omillarga bog’liq. Davolash usullari quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:

• Yotish terapiyasi: uyqu apneasi bo’lgan bemorlar orqa taraf bilan uxlash nafas olish muammolarini boshdan kechirish ehtimoli ko’proq. Shuning uchun bemorga yon yoki yotgan holatda uxlash tavsiya etiladi.
• PAP terapiyasi: PAP (musbat havo yo’li bosimi) terapiyasi uyqu paytida havo yo’lini ochiq saqlash uchun ishlatiladigan usuldir. Bemor niqob kiygan holda qurilmaga ulanadi va qurilma tomonidan ishlab chiqarilgan siqilgan havo havo yo’lini ochiq ushlab turadi.
• Qurilmasiz muolajalar: Til va jag’ mashqlari kabi qurilmasiz davolash usullari ba’zi bemorlarga uyqu apneasi alomatlarini engillashtirishga yordam beradi.
• Jarrohlik: uyqu apneasi bo’lgan ba’zi bemorlar uchun operatsiya variant bo’lishi mumkin. Ushbu protseduralar havo yo’lini ochish yoki kengaytirish uchun amalga oshiriladi.

Uyqu apneasini davolashning boshqa chora-tadbirlari orasida ortiqcha vazn bo’lsa, vazn yo’qotish, chekishdan qochish va spirtli ichimliklarni iste’mol qilishni cheklash kiradi. To’g’ri uyqu holatini tanlash, muntazam uyqu rejimi va etarli jismoniy mashqlar ham muhimdir.

Xulosa

Uyqu apneasi – bu uyqu paytida nafas olishning to’xtashi yoki sekinlashishi tufayli jiddiy uyqu buzilishi. Semirib ketish, yosh, chekish, spirtli ichimliklarni iste’mol qilish va oilaviy tarix kabi omillar uyqu apneasi xavfini oshirishi mumkin. Uyqu apnesining belgilari charchoq, uyqusizlik, xotira muammolari va bosh og’rig’ini o’z ichiga oladi. Uyqu apneasini davolash uyqu apnesining turiga, bemorning sog’lig’iga va boshqa omillarga bog’liq. Davolash usullari orasida pozitsiyali terapiya, PAP terapiyasi, qurilma bo’lmagan davolanish va jarrohlik variantlari mavjud. Biroq, uyqu apnesi bilan og’rigan har bir kishi uchun shifokor bilan maslahatlashish va tegishli davolash usullarini aniqlash muhimdir.