O’pka emboliyasi: ta’rifi va davolash usullari

O’pka emboliyasi – bu qon oqimidagi tromb yoki boshqa moddalar (odatda qon ivishi) o’pka arteriyalaridan biriga etib borishi va uni to’sib qo’yishi bilan bog’liq tibbiy holat. Bu holat odatda boshqa joylarda tromb uzilib, chuqur venoz tromboz (DVT) kabi o’pkaga yetib borganda yuzaga keladi. O’pka emboliyasi shoshilinch tibbiy yordamni talab qiladigan jiddiy holat bo’lib, davolanmasa, hayot uchun xavflidir.

O’pka emboliyasining sabablari

O’pka emboliyasini keltirib chiqaradigan eng keng tarqalgan holat – bu tananing boshqa qismida (odatda oyoqlarning chuqur tomirlarida) hosil bo’lgan tromb parchalanib, o’pkaga etib borishi. Ushbu turdagi tromblar ko’pincha uzoq vaqt davomida o’tirish yoki harakatsiz bo’lish, uzoq vaqt yotoqda dam olish, travma, jarrohlik yoki muayyan tibbiy sharoitlar kabi sabablarga ko’ra yuzaga keladi.

Bundan tashqari, o’pka emboliyasining boshqa sabablari ham bo’lishi mumkin:

1. Yog’ emboliyasi: shikastlangandan keyin singan suyaklardagi yog’larning qon oqimiga qo’shilishi.
2. Amniotik suyuqlik yoki amniotik emboliya: homiladorlik yoki tug’ilish paytida amniotik suyuqlikning bachadondan qon oqimiga o’tishi.
3. Havo emboliyasi: jarrohlik yoki travmadan keyin tomirlarga havo kirishi.

O’pka emboliyasining belgilari

O’pka emboliyasining belgilari ko’pincha to’satdan boshlanadi va quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:

• To’satdan nafas qisilishi
• Ko’krak og’rig’i, ayniqsa chuqur nafas olayotganda yoki yo’talayotganda
• Tez yoki tartibsiz yurak urishi
• Bosh aylanishi yoki hushidan ketish hissi
• Yo’tal, ba’zida qonli
• To’satdan terlash
• Zaiflik yoki charchoq hissi

O’pka emboliyasini davolash

O’pka emboliyasini davolash odatda bemorning alomatlariga va uning ahvolining og’irligiga bog’liq. Biroq, umumiy davolash usullari quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:

Antikoagulyantlar (qonni suyultiruvchi dorilar): Bu dorilar tromb hosil bo’lishining oldini olish yoki mavjud trombların o’sishini to’xtatish orqali qonni ko’proq suyuqlikka aylantirishga yordam beradi.

Trombolitik dorilar: Ushbu dorilar qon quyqalarini eritishga yordam beradi. Biroq, ular odatda jiddiyroq holatlarda va ehtiyotkorlik bilan qo’llaniladi.

Emboliya sababiga qaratilgan davolash: Masalan, chuqur tomir trombozi (DVT) bo’lsa, bu holatni davolash kerak.

Filtrni joylashtirish: Kamdan-kam hollarda qon tromblarının o’pkaga etib borishini oldini olish uchun tanaga filtr o’rnatilishi mumkin.

Simptomatik davolash: Nafas qisilishi yoki og’riq kabi simptomlarni boshqarish uchun qo’llab-quvvatlovchi davolash usullari qo’llanilishi mumkin.

O’pka emboliyasini davolash ko’pincha bemorning ahvoliga, simptomlarning og’irligiga va tromb hajmiga qarab o’zgaradi. Shuning uchun davolash rejasi har bir bemor uchun individual ravishda belgilanishi kerak.

Xulosa qilib aytganda, o’pka emboliyasi jiddiy tibbiy holat bo’lib, tezda tan olinishi va davolanishi kerak. Shuning uchun o’pka emboliyasi belgilari bo’lgan odamlar darhol shifokorga murojaat qilishlari kerak. Erta tashxis qo’yish va tegishli davolanish bemorning omon qolish va tiklanish imkoniyatini sezilarli darajada oshirishi mumkin.