Muvaffaqiyatga yo naltirilgan 135 ta motivatsion ibora

Faoliyatni klassifikatsiya qilish va turlarga bo‘lishning yana bir keng tarqalgan usuli – bu barcha insonlarga xos bo‘lgan asosiy faollik turlari bo‘yicha tabaqalashdir. Bu – muloqot, o‘yin, o‘qish va mehnat faoliyatlaridir.[2]

Motivatsiya beruvchi kitoblar

1. Faoliyatning haqida tushuncha.

2. Faoliyatning tuzilishi va turlari.

3. Motiv va motivatsiya tavsifi.

4. Motivlarning turlari.

5. Motivatsiya nazariyalari (A. Maslou, A.Adler, Z.Freyd)

TAYANCH TUSHUNCHALAR:

Faoliyat – odamga xos bo‘lgan, ong tomonidan boshqariladigan, ehtiyojlarni qondirishda yuzaga keladigan, tashqi olam va insonni bilish, shuningdek, ularni o‘zgartirishga qaratilgan faollik.

Interiorizatsiya – tashqi real ishdan ichki ideal ishga o‘tish jarayoni.

Eksteriorizatsiya – oldin ichida o‘ylab, so‘ngra bevosita tashqi munosabatga o‘tish jarayoni.

H arakat – maqsadni amalga oshirishga yo‘naltirilgan jarayon .

Ehtiyoj – tirik organizmlar faolligining boshlang‘ich shakli .

Maqsad – inson faoliyati so‘nggi natijasining obrazi sifatida namoyon bo‘lib, ehtiyojlarni amalga oshirilishi.

M otiv – harakatning nima sababdan amalga oshirilishi .

Odamning asosiy xususiyatlaridan biri uning mehnat qilish qobiliyatidir, mehnatning istalgan turi esa faoliyat bo‘lib hisoblanadi

1. Faoliyat haqida tushuncha

Faoliyatning psixologik nazariyasi umumjahon psixologiyasida yaratilgan edi. SHuningdek, u L.S. Vigotskiy, S.L. Rubinshteyn, A.N. Leontev, A.R. Luriya, A.V. Zaporojets, P.YA. Galperin va boshqa ko‘pchilik ruhshunoslarning asarlarida yoritib berilgan.[2]

Faoliyat – bu sub’ektning olam bilan o‘zaro ta’sirlashuvining rivojlanuvchi tizimi. Bunday o‘zaro ta’sir jarayonida psixik tasvirning yuzaga kelishi va uning ob’ektda ifodalanishi, shuningdek, sub’ektning voqelik bilan o‘z munosabatlarini ro‘yobga chiqarishi sodir bo‘ladi. Faoliyatning istalgan oddiy akti sub’ekt faolligining ifodalanish shakli bo‘lib hisoblanadi, bu esa, har bir faoliyatning undovchi sabablarga ega bo‘lishi va ma’lum natijalarga erishishga yo‘naltirilishini bildiradi.

Shunday qilib, faoliyatni odamga xos bo‘lgan, ong tomonidan boshqariladigan, ehtiyojlarni qondirishda yuzaga keladigan, tashqi olam va insonni bilish, shuningdek, ularni o‘zgartirishga qaratilgan faollik sifatida ta’riflash mumkin.

Faoliyat predmetlilik va sub’ektlilik xususiyatlariga ega. Faoliyat predmeti deb, u bevosita shug‘ullanadigan hodisalarga aytiladi. Masalan, bilish faoliyatining predmeti bo‘lib, har xil turdagi axborotlar xizmat qiladi, o‘quv faoliyatining predmeti – bilim, malaka va ko‘nikmalar, mehnat faoliyatining predmeti – yaratilgan muayyan moddiy mahsulot hisoblanadi. Faoliyat sub’ekti bo‘lib odam, individ hisoblanadi.

Faoliyatning predmeti va sub’ektidan tashqari, ushbu tushuncha bilan faoliyat vositalari va natijalari ham bog‘liq. Faoliyatni amalga oshirishda odam uchun mehnat vositalari sifatida u yoki bu harakat va muolajalarni bajarishda foydalanadigan asboblar tushuniladi. Faoliyat natijalari bo‘lib, moddiy yoki ma’naviy xususiyatga ega bo‘lgan yaratilgan mahsulotlar hisoblanadi.[1]

Shunday qilib, faoliyat quyidagi belgilari bilan farqlanadi:

– faollikning ichki motivga ega shaklidir;

– inson faoliyatining mahsuldorligi. Moddiy yoki har tomonlama etuk mahsulotning yaratilishi;

– insonning xususiy, oliy, ijtimoiy ehtiyojlaridan kelib chiqadi;

– insonning faoliyati o‘zi ishlab chiqargan mahsulotda namoyon bo‘ladi, faoliyatning bunday ifodalanishi yoki aks etishi o‘zida insoniy bilimlar va malakalarni mujassamlashtiradi.

Faoliyat nazariyasi to‘laligicha A.N. Leontevning ilmiy ishlarida, xususan, «Faoliyat. Ong. SHaxs» asarida (M., 1982) bayon etilgan.

Faoliyatning tuzilishi haqidagi tasavvurlar faoliyat nazariyasini to‘liq tushuntirib bermasada, uning asosini tashkil etadi.

Inson faoliyati murakkab tartibli zinapoyali ketmaketlik tuzilishiga ega. U bir necha qatlam yoki darajalardan iborat. YUqoridan quyiga harakatlanib, ularni nomlab chiqamiz: alohida faoliyatlar darajasi (yoki faoliyatning alohida turlari); harakatlar darajasi; muolajalar darajasi; psixofiziologik vazifalar darajasi. SHunday qilib, faoliyat tuzilishining tarkibiy qismlariga motiv, maqsad, harakat (tashqi, predmetli va ichki, aqliy; interiorizatsiya va eksteriorizatsiya jarayonlari), muolajalar, psixofiziologik vazifalar kiradi. Motiv – bu faoliyatga undovchi sabab. Maqsad – bu istalgan, ya’ni, faoliyatni bajarish bilan erishiladigan natijaning tasviri.

Harakat – bu faoliyat tahlilining asosiy birligi. Ta’rifga ko‘ra harakat – bu maqsadni amalga oshirishga yo‘naltirilgan jarayon. «Harakat» tushunchasiga oid quyidagi xususiyatlarni keltirish mumkin.

Birinchi xususiyat: harakat zarur tarkibiy qism sifatida maqsad qo‘yish va uni ushlab qolish ko‘rinishidagi ong aktini o‘z ichiga oladi.

Ikkinchi xususiyat: harakat – bu bir vaqtning o‘zida hulqatvor akti ham bo‘lib hisoblanadi .

Shunday qilib, faoliyat nazariyasi avvalgi konsepsiyalardan (bixeviorizm) tafovutlari ko‘rsatilgan birlamchi ikki xususiyatlarining ong va hulqatvorning uzluksiz birligini tan olishidan iborat.[2]

Uchinchi, juda muhim xususiyat: faoliyat nazariyasi faollik tamoyilini «harakat»tushunchasi orqali ta’sirchanlik tamoyiliga qarama-qarshi qo‘ygan holda tasdiqlaydi. Faollik va ta’sirchanlik tamoyillarining alohida har biridan kelib chiqqan holda faoliyat tahlilining boshlang‘ich nuqtasi tashqi muhitga yoki sub’ekt organizmiga joylashtirilishi lozim.

To‘rtinchi xususiyat : harakat tushunchasi odam faoliyatini ijtimoiy va jismli dunyoga «olib chiqadi».

Harakat doimo maqsad bilan bog‘liq bo‘ladi. Maqsad harakatni belgilaydi, harakat esa maqsadning amalga oshishini ta’minlaydi. Maqsadning xususiyati orqali harakat xususiyatini aniqlash mumkin. Inson maqsadlarini tahlil qilib, nimalarni aytish mumkin? Avvalambor, ularning juda xilma-xilligini, muhimi esa keng hajmliligini keltirish mumkin.

Yirik maqsadlar maydaroq, xususiy maqsadlarga bo‘linadi, ular ham o‘z o‘rnida bulardan ham xususiyroq maqsadlarga bo‘linishi mumkin va h.k. SHunga mos ravishda har bir etarli darajadagi yirik harakat quyi tartibli ketma-ketlikning harakatlar tizimida turli darajalarga o‘tib turishidan iborat. Masalan, boshqa shahar bilan telefon orqali bog‘lanmoqchisiz. Bu harakatni amalga oshirish uchun (I tartib) siz bir qator xususiy harakatlarni bajarishingiz kerak (II tartib ): shaharlararo so‘zlashuv telefon tarmog‘iga borib , zarur avtomat ni topib , navbatga turishingiz lozim va h.k . Kabinaga kirgandan so‘ng , abonent bilan bog‘lanishingiz kerak . Lekin buning uchun qator mayda ishlarni bajarishingizga to‘g‘ri keladi (III tartib ): tanga tashlab , tugmachani bosib turib , ma’lum sonlarni terish kerak bo‘ladi va h.k.

Muolaja – bu faoliyat bajarilishining navbatdagi quyiroq darajasi. Muolaja deb, harakat bajarilishining usuliga aytiladi. Masalan, ikkita ikki xonali sonlarni ko‘paytirish amalini xotirada va misolni ustuncha shaklida yozgan holda echish mumkin. Bu bir xildagi matematik misolning ikki turlicha usuli yoki ikki xil amal bo‘ladi .[1]

Qo‘llaniladigan muolajalarning xususiyati nimaga bog‘liq bo‘ladi ? Avvalambor, ular harakat amalga oshiriladigan sharoitlarga bog‘liq . Agar harakat maqsadning o‘ziga javob bersa, muolaja maqsad qo‘yilgan sharoitlarga javob beradi . Bunday sharoitlarga tashqi vaziyatlardan tashqari, shuningdek, faoliyat ko‘rsatayotgan sub’ektning imkoniyatlari yoki ichki vositalari ham kiradi .

Faoliyat nazariyasida ma’lum sharoitlardan ko‘zlangan maqsad masala deb ataladi . Masala echish jarayonini tasvirlashda ularni amalga oshiruvchi harakatlarni ham, muolajalarni ham ko‘rsatish lozim .

Muolajalarning asosiy xossasi ularning kamroq anglanganligi yoki umuman anglanmaganligidan iborat . Bu xossalari bilan muolajalar ongli maqsadni ham, harakatning bajarilishini nazorat qilishni ham belgilab beradigan harakatlardan tamomila farq qiladi .

Muolajalar ikki turga bo‘linadi : ba’zilari adaptatsiya, moslashish, bevosita taqlid qilish yordamida yuzaga keladi ; boshqalari harakatlarni avtomatlashtirish vositasida paydo bo‘ladi . Birinchi turdagi muolajalar anglanmaydi, ularni ongimizda, hatto, maxsus vositalar yordamida ham hosil qilish mumkin emas . Ikkinchi tur muolajalar ong chegarasida joylashadi . Ular osongina dolzarb anglanuvchilarga aylanishi mumkin .[1]

Har bir murakkab harakat harakatlar ketma-ketligi va «to‘shaluvchi» muolajalar qatlamidan iborat . Har bir murakkab harakatda dolzarb bo‘lgan ongli va anglanmagan faoliyatlar o‘rtasidagi chegaraning belgilanmaganligi harakatlar ketma -ketligini muolajalar ketma – ketligidan ajratib turuvchi chegaraning harakatchanligini bildiradi . Bu chegaraning yuqoriga yo‘nalgan harakati muolajadagi ba’zi harakatlarning (asosan, eng soddalarining) o‘zgarishini anglatadi . CHegaralarning pastga harakatlanishi esa, aksincha, muolajalarning harakatga aylanishini, ya’ni, faoliyatning maydaroq birliklarga bo‘linishini bildiradi . Quyida shunga mos misol keltiramiz . Munozara vaqtida sizda yangi g‘oya tug‘ildi, va siz ifodalanish usulini hisobga olmagan holda, asosan, mazmunidan kelib chiqib, uni bayon qildingiz, deb tasavvur qilamiz. Siz ko‘plab, ya’ni, aqliy, nutqli va h.k. muolajalar bilan ta’minlangan harakatni amalga oshirgan bo‘lasiz . Ularning barchasi birgalikda g‘oyani bayon qilish faoliyatini amalga oshirgan bo‘ladilar .

Faoliyat tuzilishidagi eng quyi daraja – psixofiziologik vazifalarni ko‘rib chiqamiz . Faoliyat nazariyasida bu vazifalarga psixik jarayonlarning fiziologik ta’minoti kiradi . Ularga odam organizmiga xos bo‘lgan his etish, o‘tmish taassurotlarining qoldiqlarini hosil qilish va qayd etish layoqatlari, motor layoqati va boshqalar kiradi . Mos ravishda sensor, mnemik, motor vazifalar haqida so‘z yuritish mumkin . Bu darajaga shuningdek, asab tizimi morfologiyasida mustahkam o‘rin tutgan tug‘ma va hayotning birinchi oylarida yuzaga keladigan mexanizlar kiradi . Barcha layoqat va mexanizmlar insonga tug‘ilishi bilanoq beriladi, ya’ni ular irsiyat tomonidan belgilangan bo‘ladi. [1]

Psixofiziologik vazifalar psixik vazifalarni amalga oshirish uchun faoliyat vositalarini zarur dastlabki shart-sharoitlar bilan ta’minlaydi. Masalan, biror ma’lumotni xotiramizda saqlab qolish uchun tez va sifatli yodda saqlab qolishning maxsus usullaridan foydalanamiz. Lekin agarda biz yodda saqlab qolish layoqatidan iborat mnemik vazifalarga ega bo‘lmaganimizda, bu faoliyatni amalga oshira olmagan bo‘lardik. Mnemik vazifalar tug‘ma bo‘ladi. Bola tug‘ilishi bilanoq katta miqdordagi ma’lumotni yodida saqlay boshlaydi. Dastlab, bu oddiy axborot bo‘lib, keyinchalik rivojlanish jarayonida xotirada saqlanishi zarur bo‘lgan axborot hajmidan tashqari, yodda saqlashning sifat ko‘rsatkichlari ham o‘zgaradi.

«Korsakov sindromi» deb ataladigan (uni ilk marotaba o‘rgangan mashhur rossiyalik psixiatr S.S. Korsakov nomi bilan) xotira kasalligi mavjud. Bunda aynan mnemik vazifa oqsaydi. Bu kasallikda voqealar, hatto, bir necha daqiqa avval sodir bo‘lganlari ham umuman yodda saqlanib qolmaydi. Bunday bemorlar, masalan, shifokor bilan kuniga bir necha marta salomlashib, bugun ovqatlanganmi yoki yo‘qmi, eslamasligi ham mumkin . Bir bemor onasiga kitobiy asarning o‘ziga yoqib qolgan parchasini hozirgina o‘qib berganini yodidan chiqarib yuborib, beto‘xtov o‘qib berardi va, shu asnoda bir necha o‘n martalab takrorlardi . Agar bunday bemor biror matnni yod olishga urinib ko‘rsa, u shu zahotiyoq matn bilan birga yod olishningrni o‘zini ham yodidan chiqarib yuborishi mumkin .

S h unday qilib , psixofiziologi k vazifalar faoliyat jarayonlarining organik ustqurmasini tashkil etadi, deb xulosa yasash mumkin . Ularga tayanmay turib, harakatlar va muolajalarning bajarilishidan tashqari vazifalar belgilanishining ham imkoniyati mavjud emas .[2]

Istalgan faoliyat tuzilishida ichki va tashqi tarkibiy qismlarni ajratish mumkin . Ichki tarkibiy qismlarga markaziy asab tizimi tomonidan boshqariladigan faoliyatlarda ishtirok etadigan anatomik va fiziologik tuzilmalar hamda jarayonlar, shuningdek, faoliyatni boshqarishga taalluqli psixologik jarayonlar va holatlar kiradi . Tashqi tarkibiy qismlarga esa faoliyatni amaliyotda bajarish bilan bog‘liq turli harakatlarni kiritish mumkin (N.A. Bernshteyn).

Faoliyatning taraqqiy etib va o‘zgarib borishi bilan tashqi tarkibiy qismlarning ichkilariga tizimli o‘tishi amalga oshiriladi . Bunda interiorizatsi ya , avtomatizatsi ya va eksteriorizatsi ya ham kuzatiladi .

S h unday qilib , tashqi faoliyatdan tashqari ichki, aqliy faoliyatni ham ajratish mumkin . Bunday faoliyatning vazifalari nimalardan iborat ? Avvalambor, bu vazifalar ichki harakatlarning tashqi harakatlarni tayyorlashidan iborat . Ular zarur harakatni tezda tanlab olishga imkon yaratib, inson kuchini tejashga, shuningdek, qo‘pol xatoliklarga yo‘l qo‘ymaslikka yordam beradilar . Masalan , odam kitob javonlarini devorga qoqib qo‘yish uchun joyni mo‘ljallaydi . Bir yo‘lni tanlab olib, baholaydi, so‘ngra undan voz kechib, ikkinchisiga, uchinchisiga o‘tadi, nihoyat, o‘ziga mos va qulay holatda to‘xtaladi . Garchi bu vaqt ichida bir marta ham « barmog‘ini qimirlatib » qo‘ymaydi , ya’ni, biror bir amaliy harakatni amalga oshirmaydi .[2]

Harakatlarni miyada « aylantirib chiqish » ularni oldindan o‘ylab olishga kiradi . Qanday harakat qilishni o‘ylayotgan inson qanday yo‘l tutadi ? Qandaydir harakatning ro‘yobga chiqqanligini tasavvur qilib, uning oqibatlarini ko‘rib chiqadi. Ularga qarab, o‘zining holatiga mos keladigan harakatni tanlaydi. YOki boshqa misol, ko‘p hollarda inson qandaydir quvonchli hodisani kutganida, vaqtdan o‘zib, o‘sha hodisani bo‘lib o‘tganday tasavvur qiladi. Natijada o‘zini yuzida baxtli tabassum bilan o‘tirganini ko‘radi. Bu misollar insonning ichki faoliyatiga misol bo‘la oladi. U o‘zining ikki asosiy xususiyati bilan farqlanadi. Birinchidan, ichki faoliyat tashqi faoliyat kabi tuzilishga ega, ular bir-biridan faqat codir bo‘lish shakli bilan tafovutlanadi. Bu ikki faoliyat motivlar yordamida uyg‘otilishini, hissiy kechinmalar bilan birga kuzatilishini, o‘zining muolajaviy texnik tarkibi mavjudligini bildiradi. Ichki faoliyatning tashqi faoliyatdan farqi harakatlar real jismlar bilan emas, ularning xayoliy tasviri bilan amalga oshirilishidan, real mahsulot o‘rniga g‘oyaviy natija hosil bo‘lishidan iborat. Ikkinchidan, ichki faoliyat tashqi faoliyatdan mos harakatlarning ichki holatga o‘tkazilish yo‘li bilan paydo bo‘lgan. Biror-bir harakatni samarali ravishda fikran amalga oshirish uchun uni avvalo amaliyotda o‘zlashtirib olib, real natija olish lozim. Masalan, shaxmat o‘yinida donalarning yurishi o‘zlashtirilib, ularning oqibatlari idrok etilgandan keyingina shaxmat yurishini o‘ylab olish imkoniyati tug‘iladi.

Shuni ta’kidlab o‘tish lozimki, faoliyat nazariyasining mualliflari ichki faoliyat tushunchasi orqali ong va psixik jarayonlar tahlili muammosi bilan to‘qnashdilar. Faoliyat nazariyasi mualliflarining fikriga ko‘ra, psixik jarayonlar faoliyat nuqtai nazaridan tahlil qilinishi mumkin, chunki istalgan psixik jarayon o‘z vazifalari va muolajaviy-texnik tuzilishiga ega bo‘lib, ma’lum maqsadda amalga oshiriladi. Masalan, ta’mni idrok qilish ta’m sifatlarining o‘zaro farqlari va mos kelish darajalarini aniqlash bilan bog‘liq perseptiv maqsad va vazifalariga ega. Perseptiv vazifaga yana bir misol sifatida aniqlash jarayonini keltirish mumkin. Bunday vazifalarni kundalik hayotimizda muntazam holatda ko‘z bilan chamalash masalalarini hal etishda, chehralarni, ovozlarni tanib olishda va h.k.da bajarishga to‘g‘ri keladi. Barcha vazifalarni hal etish uchun har biriga mos ravishda farqlash, aniqlash, o‘lchash, tanish va boshqa harakatlar ko‘rinishidagi perseptiv harakatlar amalga oshiriladi.

Psixik jarayonlar (idrok, diqqat, xotira, tafakkur va h.k.)ni faoliyat nazariyasi nuqtai nazaridan faoliyatning alohida shakli sifatida o‘rganib, ma’lum axborotlar – faoliyatning umumiy tuzilishi, darajalari, kechish shakllari va h.k.ni qo‘llash mumkin va zarurdir.[2]

2. Faoliyatning tuzilishi va turlari

Har qanday faoliyat real shart-sharoitlarda, turli usullarda va turlicha ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi. Qilinayotgan har bir harakat ma’lum narsaga – predmetga qaratilgani uchun ham, faoliyat predmetli harakatlar majmui sifatida tasavvur qilinadi. Predmetli harakatlar tashqi olamdagi predmetlar xususiyatlari va sifatini o‘zgartirishga qaratilgan bo‘ladi. Masalan, ma’ruzani konspekt qilayotgan talabaning predmetli harakati yozuvga qaratilgan bo‘lib, u avvalo o‘sha daftardagi yozuvlar soni va sifatida o‘zgarishlar qilish orqali, bilimlar zahirasini boyitayotgan bo‘ladi. Faoliyatning va uni tashkil etuvchi predmetli harakatlarning aynan nimalarga yunaltirilganiga qarab, avvalo tashqi va ichki faoliyat farqlanadi. Tashqi faoliyat shaxsni o‘rab turgan tashqi muhit va undagi narsa va hodisalarni o‘zgartirishga qaratilgan faoliyat bo‘lsa, ichki faoliyat – birinchi navbatda aqliy faoliyat bo‘lib, u sof psixologik jarayonlarning kechishidan kelib chiqadi. Kelib chiqishi nuqtai nazaridan ichki – aqliy, psixik faoliyat tashqi predmetli faoliyatdan kelib chiqadi. Dastlab predmetli tashqi faoliyat ro‘y beradi, tajriba orttirib borilgan sari, sekin-asta bu harakatlar ichki aqliy jarayonlarga aylanib boradi. Buni nutq faoliyati misolida oladigan bo‘lsak, bola dastlabki so‘zlarni qattiq tovush bilan tashqi nutqida ifoda etadi, keyinchalik ichida o‘zicha gapirishga o‘rganib, o‘ylaydigan, mulohaza yuritadigan, o‘z oldiga maqsad va rejalar qo‘yadigan bo‘lib boradi.

Har qanday sharoitda ham barcha harakatlar ham ichki-psixologik, ham tashqi – muvofiqlik nuqtai nazaridan ong tomonidan boshqarilib boradi. Har qanday faoliyat tarkibida ham aqliy, ham jismoniy – motor harakatlar mujassam bo‘ladi. Masalan, fikrlayotgan donishmandni kuzatganmisiz? Agar o‘ylanayotgan odamni ziyraklik bilan kuzatsangiz, undagi etakchi faoliyat aqliy bo‘lgani bilan uning peshonalari, ko‘zlari, hattoki, tana va qo‘l harakatlari juda muhim va jiddiy fikr xususida bir to‘xtamga kelolmayotganidan, yoki yangi fikrni topib, undan mamnuniyat his qilayotganligidan darak beradi. Bir qarashda tashqi elementar ishni amalga oshirayotgan – misol uchun, uzum ko‘chatini ortiqcha barglardan halos etayotgan bog‘bon harakatlari ham aqliy komponentlardan xoli emas, u qaysi bargning va nima uchun ortiqcha ekanligidan anglab, bilib turib olib tashlaydi.[1]

Aqliy harakatlar – shaxsning ongli tarzda, ichki psixologik mexanizmlar vositasida amalga oshiradigan turli-tuman harakatlaridir. Eksperimental tarzda shu narsa isbot qilinganki, bunday harakatlar doimo motor harakatlarni ham o‘z ichiga oladi. Bunday harakatlar quyidagi ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin:

n perseptiv – ya’ni , bular shunday harakatlarki, ularning oqibatida atrofdagi predmetlar va hodisalar to‘g‘risida yaxlit obraz shakllanadi;

n mnemik faoliyat, narsa va hodisalarning mohiyati va mazmuniga aloqador materialning eslab kolinishi, esga tushirilishi hamda esda saqlab turilishi bilan bog‘liq murakkab faoliyat turi;

n fikrlash faoliyati – aql, faxm-farosat vositasida turli xil muammolar, masalalar va jumboqlarni echishga qaratilgan faoliyat;

n imajitiv – («image» -obraz so‘zidan olingan) faoliyati shundayki, u ijodiy jarayonlarda hayol va fantaziya vositasida hozir bevosita ongda berilmagan narsalarning xususiyatlarini anglash va hayolda tiklashni taqozo etadi.

YUqorida ta’kidlaganimizdek, har qanday faoliyat ham tashqi harakatlar asosida shakllanadi va motor komponentlardan iborat bo‘lishi mumkin. Agar tashqi faoliyat asosida psixik jarayonlarga o‘tish ro‘y bergan bo‘lsa, bunday jarayonni psixologiyada interiorizatsiya deb ataladi, aksincha, aqlda shakllangan g‘oyalarni bevosita tashqi harakatlarda yoki tashqi faoliyatga k o‘ chirilishi eksteriorizatsiya deb yuritiladi.[2]

Faoliyat turlari yana ongning bevosita ishtiroki darajasiga ko‘ra ham farqlanadi. Masalan, shunday bo‘lishi mumkinki, ayrim harakatlar boshida har bir elementni jiddiy ravishda, alohida-alohida bajarishni va bunga butun diqqat va ongning yo‘nalishini talab qiladi. Lekin vaqt o‘ tgach, bora-bora unda ongning ishtiroki kamayib, ko‘pgina q ismlar avtomatlashib boradi. Bu oddiy tilga o‘ girilganda, malaka hosil bo‘ldi deyiladi. Masalan, har birimiz shu tarzda xat yozishga o‘rganganmiz. Agar malakalarimiz qat’iy tarzda bizdagi bilimlarga tayansa, faoliyatning maqsadi va talablariga ko‘ra harakatlarni muvaffaqiyatli bajarishni ta’minlasa, biz buni ko‘nikmalar deb ataymiz. Ko‘nikmalar – doimo bizdagi aniq bilimlarga tayanadi. Masalan, ko‘nikma va malakalar o‘zaro bog‘liq bo‘ladi, shuning uchun ham o‘quv faoliyati jarayonida shakllanadigan barcha ko‘nikmalar va malakalar shaxsning muvaffaqiyatli o‘qishini ta’minlaydi. Ikkalasi ham mashqlar va qaytarishlar vositasida musta h kamlanadi. Agar, faqat malakani oladigan bo‘lsak, uning shakllanish yo‘llari q uyidagicha bo‘lishi mumkin:

n oddiy namoyish etish yo‘li bilan;

n tushuntirish yo‘li bilan;

n ko‘rsatish bilan tushuntirishni uy g‘ unlashtirish yo‘li bilan.

H ayotda ko‘nikma va malakalarning ahamiyati katta. Ular bizning jismoniy va aqliy urinishlarimizni engillashtiradi . O‘qishda, mehnatda, sport sohasida va ijodiyotda muvaffaqiyatlarga erishishimizni ta’minlaydi.

Faoliyatni klassifikatsiya qilish va turlarga bo‘lishning yana bir keng tarqalgan usuli – bu barcha insonlarga xos bo‘lgan asosiy faollik turlari bo‘yicha tabaqalashdir. Bu – muloqot, o‘yin, o‘qish va mehnat faoliyatlaridir.[2]

Muloqot – shaxs individual rivojlanishi jarayonida namoyon bo‘ladigan birlamchi faoliyat turlaridan biri. Bu faoliyat insondagi kuchli ehtiyojlardan biri – inson bo‘lish, odamlarga o‘xshab gapirish, ularni tushunish, sevish, o‘zaro munosabatlarni muvofiqlashtirishga qaratilgan ehtiyojlaridan kelib chiqadi. SHaxs o‘z taraqqiyotini aynan shu faoliyat turini egallashdan boshlaydi va nutqi orqali (verbal) va nutqsiz vositalar (noverbal) yordamida boshqa faoliyat turlarini mukammal egallashga zamin yaratadi.

O‘yin – shunday faoliyat turiki, u bevosita biror moddiy yoki ma’naviy ne’matlar yaratishni nazarda tutmaydi, lekin uning jarayonida jamiyatdagi murakkab va xilma-xil faoliyat normalari, harakatlarning simvolik andozalari bola tomonidan o‘zlashtiriladi. Bola toki o‘ynamaguncha, kattalar hatti-harakatlarining ma’no va mohiyatini anglab etolmaydi.

O‘qish faoliyati ham shaxs kamolotida katta rol o‘ynaydi va ma’no kasb etadi. Bu shunday faollikki, uning jarayonida bilimlar, malaka va turli ko‘nikmalar o‘zlashtiriladi.

Mehnat qilish ham eng tabiiy ehtiyojlarga asoslangan faoliyat bo‘lib, uning maqsadi albatta biror moddiy yoki ma’naviy ne’matlarni yaratish, jamiyat taraqqiyotiga hissa qo‘ shishdir.

Har qanday kasbni egallash, nafaqat egallash, balki uni mahorat bilan amalga oshirishda faoliyatning barcha qonuniyatlari va mexanizmlari amal qiladi. Oddiygina biror kasb malakasini egallash uchun ham unga aloqador bo‘lgan ma’lumotlarni eslab qolish va kerak bo‘lganda yana esga tushirish orqali uni bajarish bo‘lmay, balki ham ichki (psixik), ham tashqi (predmetga yo‘naltirilgan) harakatlarni ongli tarzda bajarish bilan bog‘liq murakkab jarayonlar yotishini unutmaslik kerak. Lekin har bir shaxsni u yoki bu faoliyat turi bilan shug‘ullanishiga majbur qilgan psixologik omillar – sabablar muhim bo‘lib, bu faoliyat motivlaridir.[1]

3 . Motiv va motivatsiya tavsifi

Inson hulq-atvorida funksional jihatdan bog‘liq bo‘lgan qo‘zg‘atuvchi va boshqaruvchi tomonlar mavjud. Psixologiyada inson hulq-atvoridagi qo‘zg‘atuvchi holatlarni tasvirlash va tushuntirish uchun qo‘llaniladigan tushunchalar orasida motivatsiya va motiv tushunchalari eng umumiy va asosiy bo‘lib hisoblanadi.[1]

« M otivatsiya» atamasi «motiv» atamasiga qaraganda kengroq tushunchaga ega . « M otivatsiya» so‘zi hozirgi zamon psixologiyasida hulq-atvorni determinatsiyalovchi omillardir. Bunga, xususan, ehtiyojlar, motivlar, maqsadlar, intilishlar va boshqa ko‘pchilik) tizimini belgilovchi va hulq-atvor faolligini ma’lum darajada tutib turuvchi, rag‘batlantiruvchi jarayon xususiyati sifatida ikkilangan ma’noda qo‘llaniladi. Biz motivatsiya tushunchasini birinchi ma’noda qo‘llaymiz. SHunday qilib, motivatsiyani inson hulq-atvori, uning kelib chiqishi, yo‘nalishi va faolligini tushuntirib beruvchi psixologik xususiyatga ega bo‘lgan sabablar yig‘indisi sifatida belgilash mumkin. [1] [3]

LET’S STEP BACK NOW AND CONSIDER four perspectives psychologists have used in their attempt to understand motivated behaviors. Instinct theory (now replaced by the evolutionary perspective) focuses on genetically predisposed behaviors. Drive- reduction theory focuses on how our inner pushes and external pulls interact. Arousal theory focuses on finding the right level of stimulation. And Abraham Maslow’s hier¬archy of needs describes how some of our needs take priority over others.

Tashkilotchi psixologlarning ish beruvchilarni motivatsiyalash hamda bandliklarini ta’minlashga urinishlarida yordamini ko’rib chiqishdan oldin nega har qanday ishchi yuqori standart yoki qiyin maqsadga erishishi mumkinligini batafsil ko’rib chiqamiz.

O’sish imkoni bo’lgan har qanday ishda muvaffaqiyatga intiluvchi siz bilgan odamni eslang. Endi undan kamroq harakat qilayotganni eslang.

Psixolog Genri Myurrey(1938) birinchi odamning erishuv motivatsiyasini malaka va g’oyalarni egallash uchun, boshqaruv uchun, shuningdek tezda yuqori standartga erishish uchun ahamiyatli yutuqlarga intilishi sifatida ko’rsatgan.

Ularning qat’iyligi va real vazifalarni amalga oshirishini kutishingiz mumkin, yuqori darajadagi motivatsiyali odamlar ko’p narsaga erishadi.

Intellekt testi 1foizning yuqorisida bo’lgan 1528ta kaliforniyalik bolalar hayoti davomida o’rganilgan. Qirq yil o’tgach tadqiqotchilar ko’proq va kamroq kasbiy muvaffaqiyat qozonganlarni solishtirganida motivatsion farqlarni topishdi. O’sha muvaffaqiyatliroqlar izzattalab, quvvatga to’la va qat’iyatliroq edi.Bolaligida ularning faol mashg’ulotlari ko’p bo’lgan. Ulg’ayganida ko’p guruhlarda qatnashishgan va tomoshabindan ko’ra sport musobaqalarining ishtirokchisi bo’lgan ( Golmen,1980). Iqtidorli bolalar qobilyatli o’rganuvchilardir. Tajribali kattalar matonatli ijrochilardir.

O’rta maktab va universitet talabalari birgalikda tadqiq qilinganda o’zlashtiish,davomat va obro’ uchun intizomlilik intellektdan ko’ra yuqori ko’rsatgichga ega bo’lgan. Buyumlar, g’oyalar va odamlarni egallash, yuqori standartga erishish uchun “Intizom iste’doddan ustun” degan xulosaga kelishdi tadqiqotchilar.

Anjela Dakvort va Martin Seligman nima uchun qiz bolalar ular bilan bir xil iqtidordagi o’g’il bolalardan ko’ra maktabda yuqori baho olishini tushuntiradilar(2005,2006).

Biroq intizom iqtidorni takomillashtiradi. Ularning 20-yillari boshida top-skripkachilar o’qituvchi bo’lish niyatidagi boshqa skripkachi talabalardan ikki marta ko’p – 10000soat jamg’arishgan(Erikson va b., 2001,2006,2007). Iqtisod bo’yicha Nobel mukofotini olgan psixolog Gerbert Saymon(1998)ning tadqiqotlaridan 10yil qoidasi deb nomlangan qoida yuzaga keldi: jahon ekpert-klasslari sohasi bo’yicha o’n yildan kam bo’lmagan vaqt ya’ni haftasiga qirq soat, yiliga ellik hafta ishlashgan.Katta olimlar, sportchilar va rassomlar o’rganilganida aniqlandiki ularning barchasi yuqori motivatsiyaga va shaxsiy intizomga ega, o’z maqsadiga erishish uchun kuniga soatlab vaqt sarflashga tayyor ( Blum,1985). Bu yorqin yulduzlar nafaqat o’zining noodatiy talanti, balki kundalik intizomi bilan ajralib turgan. Yuqori natija gallon(4,5litr) ter bilan bir choy qoshiq ilhomning aralashmasiday tuyuladi. [2] [3]

Human motivation aims not to eliminate arousal but to seek optimum levels of arousal. Having all our biological needs satisfied, we feel driven to experience stimu¬lation and we hunger for information. We are “infovores,” say neuroscientists Irving Biederman and Edward Vessel (2006), after identifying brain mechanisms that re¬ward us for acquiring information. Lacking stimulation, we feel bored and look for a way to increase arousal to some optimum level. However, with too much stimulation comes stress, and we then look for a way to decrease arousal.

Dakvort va Seligman qayd etganidek, o’ta omadli odamlarni o’zi qatori iqtidorli tengdoshlaridan jasorat – uzoq muddatli buyuk maqsadga nisbatan jo’shqin sadoqat ajratib turadi. Shunga qaramay intelligent qo’nq’iroqsifat egrilikdek namoyon bo’ladi,balki yutuq emas. Bu bizga muvaffaqiyat xom iste’doddan-da ko’p narsani qamrab olishini aytadi. Shuning uchun tashkilotchi psixologlar oddiy ishda ishlovchi oddiy odamlani jalb qilish va motivatsiyalash yo’llarini qidirmoqdalar.

Hulq-atvorning paydo bo‘lishi, davomiyligi va barqarorligi, yo‘nalganlik va ko‘zlangan maqsadga erishilgandan so‘ng yakunlanishi, kelajakdagi voqealarga moyillik, alohida olingan hulq-atvor aktining mutanosibligi va mazmun jihatidan yaxlitligi, samaradorligini oshirish kabi tomonlari motivatsion jihatdan tushuntirishni talab etadi.

«Nimaga?», «nima uchun?», «nima maqsadda?», «nima evaziga?», «qanday mohiyatga ega?» va boshqa shu turdagi savollarga javob izlash motivatsiyaga muvofiq amalga oshiriladi.

Hulq-atvornining istalgan shakli ichki va tashqi sabablar bilan tushuntirilishi mumkin . Birinchi vaziyatda tushuntirishning boshlang‘ich va yakuniy holatlari sifatida sub’ekt hulq-atvorining psixologik xossalari, ikkinchisida – tashqi va faoliyat sharoitlari namoyon bo‘ladi . Birinchi vaziyatda motiv l a r , ehtiyojlar , maqsadlar , tilaklar , qiziqishlar va h.k.lar , ikkinchisida esa – yuzaga kelgan vaziyatdan kelib chiqqan rag‘batlar haqida so‘z yuritiladi . Ba’zan inson hulq-atvorini ichdan belgilab beradigan barcha omillar shaxs dispozitsiya lari deb ataladi . U holda muvofiq ravishda dispozitsion va vaziyatli motivatsiya lar haqida hulq-atvorni determinatsi yalashning ichki va tashqi analoglari sifatida so‘z yuritiladi . SHuning uchun insonning istalgan harakati ikki tomonlama : dispozitsion va vaziyatli determinatsiya sifatida ko‘rib o‘tiladi .

Dispozitsi yalar o‘z mohiyatiga ko‘ra motivlardir. Motiv motivatsi yadan farqli o‘laroq, – bu hulq-atvor sub’ektining o‘ziga tegishli bo‘lgan, uning ma’lum harakatlari amalga oshirishga ichkaridan undovchi barqaror shaxsiy xossasi . Motiv ni, shuningdek, umumlashtirilgan ko‘rinishda ko‘pchilik dispozitsi yalarni ifodalaydigan tushuncha sifatida belgilash mumkin .

Mavjud bo‘lgan dispozitsi yalardan eng muhimi ehtiyojlar tushunchasi hisoblanadi . Ehtiyoj deb, inson yoki hayvonning ma’lum sharoitlarda ularga normal yashash va rivojlanishi uchun etishmovchilik holatiga aytiladi . Ehtiyoj shaxs holati sifatida muntazam ravishda insondagi organizm (shaxs) uchun etishmovchilik bilan bog‘liq bo‘lgan qoniqmaslik hissi bilan bog‘liq

Inson ehtiyojlarining asosiy xususiyatlariga qondirish kuchi, paydo bo‘lishining davriyligi va usuli kiradi . SHaxsning ahamiyatli ehtiyoji, uning jisga bog‘liq mazmuni, ya’ni, ushbu ehtiyojni qondira oladigan moddiy va ma’naviy madaniyat ob’ektlarining yig‘indisidir .

Ehtiyojdan keyingi motivatsion ahamiyatga ega bo‘lgan tushuncha – bu maqsad . Maqsad deb, faoliyat bilan bog‘liq bo‘lgan, dolzarb ehtiyoji qondiruvchi bevosita anglanuvchi natijaga aytiladi . Psixologi k jihatdan maqsad ongning motivatsiyali qo‘zg‘atuvchi mazmuni, u inson tomonidan faoliyatining bevosita va yaqin kutilayotgan natijasi sifatida idrok qilinadi .

Ko‘rib chiqilgan motivatsiyali hosilalardan dispozitsiyalar (motivlar), ehtiyojlar va maqsadlar inson motivatsion sohasining asosiy tashkil etuvchilari bo‘lib hisoblanadi .

SHaxsning m otivatsion sohasini rivojlanganlik nuqtai nazaridan kenglik, egiluvchanlik va ierarxiyalashtirish ko‘rsatkichlari bo‘yicha baholash mumkin . Motivatsion sohaning kengligi deyilganda, darajalarning har birida keltirilgan dispozitsiyalar, ehtiyoj va maqsadlar kabi motivatsion omillarning sifat jihatidan turli-tumanligi tushuniladi . Odamda turli xil motivlar, ehtiyoj va maqsadlar qanchalik ko‘p bo‘lsa, uning motivatsion sohasi ham shunchalik rivojlangan hisoblanadi .

Motivatsion sohaning egiluvchanligi motivatsiya jarayonini quyidagicha xarakterlaydi : yuqori darajadagi motivatsion maylning qondirilishi uchun quyi darajadagi turli xil motivatsion mayllar qanchalik ko‘proq qo‘llanilgan holatda motivatsion soha ham shunchalik darajada egiluvchan bo‘ladi . Masalan , bir individ uchun bilim olishga bo‘lgan ehtiyoj faqat televidenie, radio va kino hisobiga qondirilsa , boshqasi uchun xuddi shunday ehtiyojni qondirish vositasi turli kitoblar, davriy matbuot, odamlar bilan muloqot hisoblanadi. Keyingi holatda motivatsion soha egiluvchanroq bo‘lib sanaladi.

Ierarxiyalashtirilganlik – bu alohida olingan motivatsion sohasidagi har bir tuzilish darajasining xususiyati. Bir xil dispozitsiyalar (motivlar, maqsadlar) boshqalaridan kuchliroq bo‘lib tez-tez hosil bo‘lib turadi; boshqalari kuchsizroq bo‘ladi, va kamroq dolzarblashtiriladi. Ma’lum darajadagi motivatsion hosilalarningdolzarblashtirish kuchi va chastotasidagi farqlar qanchalik ko‘p bo‘lsa, motivatsion sohaning ierarxiyalanganligi ham shunchalik yuqori bo‘ladi.

Motivlar, ehtiyojlar va maqsadlardan tashqari, inson hulq-atvori qo‘zg‘atuvchilari sifatida, shuningdek, qiziqishlar, muammolar, tilak va maqsadlar ham ko‘rib chiqiladi. Qiziqish deb, bilish xususiyatiga ega bo‘lgan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri bir xil, ayni damda dolzarb bo‘lgan ehtiyoj bilan bog‘lanmagan, alohida motivatsion holatga aytiladi. Muammo ma’lum maqsadga erishishga yo‘naltirilgan harakatni bajarishda organizm engib o‘tishi zarur bo‘lgan to‘siqlarga duch kelganida paydo bo‘ladi. Tilaklar va maqsadlar – bu darhol yuz beradigan va ko‘pincha bir-birini almashtirib turadigan, harakat bajarish sharoitlarining o‘zgarishlariga javob beradigan motivatsion sub’ektiv holat. [2]

Inson hulq-atvori motivatsiyasi ongli va ongsiz bo‘lishi mumkin . Bu inson hulq-atvorini boshqaruvchi ba’zi ehtiyoj va maqsadlar inson tomonidan anglanishini, boshqalarining esa anglanmasligini bildiradi .

SHunday qilib , motiv lar anglangan yoki anglanmagan bo‘lishi mumkin . SHaxs yo‘nalganligi shakllanishidagi asosiy o‘rinni anglangan motivlar egallaydi .

4 . М otivlarning turlari

Turli kasb egalari faoliyati motivlarini o‘rganishda motivlar xarakterini bilish va ularni o‘zgartirish muammosi ahamiyatga ega. SHunday motivlardan biri turli xil faoliyat sohalarida muvaffaqiyatga erishish motivi bo‘lib, bunday nazariyaning asoschilari amerikalik olimlar D. Makklelland, D. Atkinson va nemis olimi X. Xekxauzenlar hisoblanadi. Ularning fikricha, odamda turli ishlarni bajarishini ta’minlovchi asosan ikki turdagi motiv bor: muvaffaqiyatga erishish motivi hamda muvaffaqiyatsizliklardan qochish motivi. Odamlar ham u yoki bu turli faoliyatlarni kirishishda qaysi motivga mo‘ljal qilishlariga qarab farq qiladilar. Masalan, faqat muvaffaqiyat motivi bilan ishlaydiganlar oldindan ishonch bilan shunday ish boshlaydilarki, nima qilib bo‘lsa ham yutuqka erishish ular uchun oliy maqsad bo‘ladi. Ular hali ishni boshlamay turib, yutuqni kutadilar va shunday ishni amalga oshirishsa, odamlar ularning barcha harakatlarini ma’qullashlarini biladilar. Bu yo‘lda ular nafaqat o‘z kuch va imkoniyatlarini, balki barcha tashqi imkoniyatlar – tanish-bilishlar, mablag‘ kabi omillardan ham foydalanadilar.[1]

Boshqacha xulq-atvorni muvaffiqiyatsizlikdan qochish motiviga tayangan shaxslarda kuzatish mumkin. Masalan, ular birinchilardan farqli, ishni boshlashdan avval nima bo‘lsa ham muvafikiyatsizlikka duchor bo‘lmaslikni o‘ylaydilar. SHu tufayli ularda ko‘proq ishonchsizlik, yutuqka erishishga ishonmaslik, pessimizmga o‘xshash holat kuzatiladi. SHuning uchun bo‘lsa kerak, oxir-oqibat ular baribir muvaffiqiyatsizlikka uchrab, «O‘zi sira omadim yurishmaydigan odamman-da» degan xulosaga keladilar. Agar birinchi toifali shaxslar bir ishni muvaffiqiyatli tugatgach, ko‘tarinki ruh bilan ikkinchi ishga kirishishsa, ikkinchi toifa vakillari, har qanday ishni yakunlagandan so‘ng, uning natijasidan qat’iy nazar, ruhan tushkunlikka tushadilar va og‘rinish hissi bilan boshqa ishga kirishadilar. Bu o‘rinda talabchanlik degan sifatning roli katta. Agar muvaffiqiyatga yo‘nalgan shaxslarning o‘zlariga nisbatan qo‘ygan talablari darajasi ham yuqori bo‘lsa, ikkinchi toifa vakillarining talablari aksincha, past bo‘ladi. Bunday tashqari har birimizdagi o‘zimizdagi real qobiliyatlar to‘g‘risidagi tasavvurlarimiz ham ushbu motivlarning faoliyatdagi o‘rniga ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, o‘zidagi qobiliyatlarga ishongan shaxs hattoki, mag‘lubiyatga uchrasa ham, unchalik qayg‘urmaydi, keyingi safar hammasi yaxshi bo‘lishiga ishonadi. Ishonchsiz shaxs esa kichkina berilgan tanbeh yoki tanqidni ham juda katta ruhiy azob bilan qayg‘urib boshdan kechiradi. Uning uchun ham shaxsning u yoki bu vaziyatlarda qayg‘urish sifati ham ma’lum ma’noda motivlar xarakterini belgilaydi. [3]

The semistarved men’s preoccupations illustrate the power of activated motives to hijack our consciousness. When we are hungry, thirsty, fatigued, or sexually aroused, little else may seem to matter. When you’re not, food, water, sleep, or sex just doesn’t seem like that big a thing in your life, now or ever. (You may recall from Chapter 8 a parallel effect of our current good or bad mood on our memories.) In University of Amsterdam studies, Loran Nordgren and his colleagues (2006, 2007) found that people in a motivational “hot” state (from fatigue, hunger, or sexual arousal) become more aware of having had such feelings in the past and more sympathetic to how fa¬tigue, hunger, or sexual arousal might drive others’ behavior. Similarly, if preschool children are made to feel thirsty (by eating salty pretzels), they understandably want water; but unlike children who are not thirsty, they also choose water over pretzels for “tomorrow” (Atance & Meltzoff, 2006). Motives matter mightily. Grocery shop with an empty stomach and you are more likely to think that those jelly-filled doughnuts are just what you’ve always loved and will be wanting tomorrow

Shunday qilib, motivlar tizimi bevosita shaxsning mehnatga, odamlarga va o‘z-o‘ziga munosabatlaridan kelib chiqadi va undagi xarakter xususiyatlarini ham belgilaydi. Ularning har birimizda real shart-sharoitlarda namoyon bo‘lishini biror mas’uliyatli ish oldidan o‘zimizni tutishimiz va muvaffaqiyatlarga erishishimiz bilan baholasak bo‘ladi. Masalan, mas’uliyatli imtixon topshirish jarayonini olaylik. Ba’zi talabalar imtixon oldidan juda qay g‘ uradilar, hattoki, qo‘ r q adilar ham. Ular uchun imtixon topshirish juda katta tashvishday. Boshqalar esa bu jarayonni bosi q lik bilan boshdan kechirib, ichidan hayajonlanayotgan bo‘lsalar ham, buni boshqalarga bildirmaydilar. YAna uchinchi toifa kishilari umuman be g‘ am bo‘lib, sira koyimaydilar. Tabiiy, shunga muvofi q tarzda, har bir toifa vakillari ishining muvaffaqiyati va faoliyatning samarasi turlicha bo‘ladi. Bunga har bir shaxsdagi da’vogarlik darajasi ham ta’sir qiladi. Da’vogarlik darajasi yuqoriro q bo‘lganlar bilgan-bilmaganini isbot qilishga o‘rinsalar, ana shunday darajasi pastlar bor bilganini ham yaxshi aytib berolmay, yana o‘qituvchi bilan tortishmaydilar ham.

Mavzu yuzasidan adabiyotlar ro‘yhati :

1. Югай A.X., Mираширова Н.A. “Oбщaя психология” – Taшкент 2014 г. С.- 358-364.

2. Safayev N.S., Mirashirova N.A. “Umumiy psixologiya nazariyasi va amaliyoti“ TDPU, 2013 y, B.42-64.

3. David G. Myers “Psychology” Hope Coll ege Holland, Michigan 2010 y. p.-479-497.

Mavzu yuzasidan internet tarmog‘i bo‘yicha veb-say tlar ro‘yhati :

Muvaffaqiyatga yo’naltirilgan 135 ta motivatsion ibora

Hayotdagi biron bir loyiha yoki maqsaddan qanchalik xursand bo’lishingizga qaramay, tan olaylik, har doim o’zingizga buni olish kerakligini eslatib qo’yishingiz kerak bo’lgan paytlar bo’ladi.

Shubhasiz, o’sha kunlar siz erishgan yutuqlarga qaramay, ushbu universitet topshirig’ini bajara olish uchun ish joyiga tushish o’rniga divanda o’tirib televizor ko’rishni xohlaysiz.

• Motivatsion filmlar to’plamimizni o’tkazib yubormang: “20 ta eng yaxshi motivatsion va o’zini o’zi rivojlantirish filmlari”

Motivatsiya: muvaffaqiyatning inkor etib bo’lmaydigan kaliti

Muvaffaqiyatli bo’lish uchun, sochiqni tashlagan kunlardan birini boshdan kechirganingizga qaramay, o’zingizni rag’batlantirishingiz kerak. Hayotning yaxshi va yomon lahzalari bor, lekin siz u erda, tinimsiz, daraning etagida davom etishingiz kerak, bizni baxtli qiladigan narsa uchun kurashni davom ettirishga harakat qiling.

• Motivatsiyani saqlab qolish uchun siz bizning amaliy qo’llanmamizga murojaat qilishingiz mumkin: “O’zingizni rag’batlantirish uchun 10 ta kalit”

Bu o’z-o’zini amalga oshirish maqsadi bo’ladimi, ish uchun topshiriladimi, yutqazgan futbol o’yini bo’ladimi yoki yuragingiz siqilgan paytda orqaga qaramasligingiz kerak bo’lgan vaqtmi, sizga ham boshqalar singari, qo’shimcha motivatsiya.

O’zingizni rag’batlantirishga va maqsadlaringizga erishishga yordam beradigan iboralar

Davom etish o’zingizdan boshlanadi, unga ishonish va sizni eng nozik daqiqalarda eslatib turadi.

Qiyinchilik katta deb o’ylay boshlaganingizda yoki unga erishish qobiliyatidan shubhalansangiz, menO’zingizga ishora berish uchun ushbu iboralarni o’zingizga takrorlab ko’ring yoki shunchaki ilhom manbai sifatida foydalaning..

1. Sizning ashaddiy dushmaningiz ikki qulog’ingiz o’rtasida yashamasligiga ishonch hosil qiling

Sochiqni tashlash yoki oldinga borishga qaror qilish sizniki. Shunday qilib vaOldinga borishda davom etish uchun o’zingizga ijobiy xabarlarni yuboring, chunki aks holda siz taklif qilgan narsaga erisha olmaysiz.

2. Muvaffaqiyatsizlik – bu qayta boshlash usuli, ammo aqlli

Muvaffaqiyatsizlik – bu o’rganish uchun mag’lubiyatsiz imkoniyatXo’sh, agar siz buni o’rganish tajribasi sifatida qabul qilsangiz, o’tmishda bo’lgani kabi xatolarga yo’l qo’ymasligingiz mumkin.

3. Ishdan oldin muvaffaqiyatning yagona joyi lug’atda

Muvaffaqiyat o’z-o’zidan bo’lmaydi, lekin ko’p mehnat talab qiladi. Shunday qilib, ishga kiring, chunki agar siz biron bir narsani xohlasangiz, sizga bir narsa tushadi.

4. Kunlarni sanamang, kunlarni hisoblang

Bu sizni turtki beradigan iboralardan biridir Hozir yashang. Hayotning ikki yo’li bor: bir lahzadan zavqlanmasdan kunlarni hisoblash yoki har bir kunni unutilmas xotiraga aylantirish.

5. Bugun sizning katta kuningiz bo’ladi

Men shaxsan ushbu iborani yaxshi ko’raman. Bugun sizning kuningiz ekanligini eslang hayotni ijobiy nuqtai nazardan ko’rishga yordam berishi mumkin. Yaqinda o’tkazilgan bir tadqiqot shuni ko’rsatdiki, optimistlar kiniklarga qaraganda ish joylarida ko’proq muvaffaqiyat qozonishadi.

6. Baxt – bu amalga oshirilgan narsa emas. Bu sizning harakatlaringizdan kelib chiqadi

Dan bu ibora Dalay Lama, shuning uchun buddist falsafasiga muvofiq, atrofingizni o’zgartirish kerakligini, qilishingiz kerak bo’lgan birinchi narsa – bu o’zingizni o’zgartirish. Agar ertami-kechmi kunni yaxshilash uchun biron bir ish qilsangiz, kuningiz yaxshilanadi.

7. Hammasi amaliy

Afsonaviy futbolchi Edson Arantes do Nascimento, ” Pele”, U bir vaqtlar ushbu mashhur motivatsion iborani aytgan. Biror narsani bajarish uchun etarli mahoratga ega emasman deb o’ylagan paytlarda, “hamma narsa amaliy” ekanligini eslang. Hech kim tug’ma tug’ilmaydi.

8. Sizga darslar yoqishi mumkin yoki ular ahamiyatsiz va bema’ni ko’rinadi, ammo xatolar yo’q, faqat darslar

Dan bu ibora Benjamin Franklin siz buni yodlashingiz kerak, yaxshi eng yomon daqiqalardan ham saboq olish mumkinligini yodda saqlashga yordam beradi. Muvaffaqiyatsizlikka qarshi turish – imkon qadar tezroq tiklanish va sizni xursand qiladigan narsa uchun kurashishni davom ettirishning eng yaxshi usuli.

9. Bu sizning lahzangiz

Endi siz yashay oladigan yagona vaqt. Sizning vaqtingiz hozir, kecha yoki ertaga emas. Shu sababli, barcha kuchlaringizni hozirgi daqiqada sarflang, shunda keyingi hozirgi lahzalar ham xuddi shu qadar yaxshi bo’ladi. Aql-idrok falsafasida mavjud bo’lgan ibora.

10. Har bir kun sizga yangi imkoniyat beradi

Bu iboralardan biri, siz faqat yotoqdan turib, keyin yashashga qodir bo’lgan oxirgi kun kabi kun bilan yuzma-yuz turganingizni eslang. Har kuni sizga turli xil imkoniyatlar taqdim etiladi, shuning uchun ulardan foydalaning.

11. Osmon chegara

Osmonga erishish mumkin emas va u mavjud bo’lgan yagona chegara. Juda keng qo’llaniladigan ushbu turtki beruvchi ibora “agar siz biror narsaga erishmoqchi bo’lsangiz, ko’p kuch sarflab, unga erishishingiz mumkin. Sportchilar orasida keng qo’llaniladi va takrorlanadi.

12. Sizning irodangiz har doim sizning nazoratingizda, shuning uchun sizni hech narsa to’xtata olmaydi

Maqsadlaringizga erisha oladigan yagona kishi sizsiz. Agar biror narsa sizning qat’iyatingizga ta’sir qilsa, bu siz bunga yo’l qo’yganingiz uchundir.

13. Taqdir kartalarni aralashtiradi va biz ularni o’ynaymiz

Faylasufning ushbu iborasi Artur Shopenhauer taqdir sizni hayotda turli yo’llarni bosib o’tishi yoki sizga turli xil to’siqlar bilan duch kelishi mumkinligiga ishora qiladi, ammo biz qarorlarni qabul qilamiz va oldinga boradigan yo’lni belgilaymiz.

14. Sudlanganlik yaratishga qodir va yo’q qilishga qodir

Ushbu ibora murabbiylik dunyosida keng qo’llaniladi va unga tegishli e’tiqod va e’tiqod bizga yordam beradi yoki maqsadlarimizga erishishimizga to’sqinlik qiladi. Maqsadlarga erishishda ijobiy bo’lgan murabbiylar uchun “ishonchni kuchaytirish” deb nomlanadi. Aksincha, to’siqqa aylanadigan e’tiqodlar “cheklovchi e’tiqod” deb nomlanadi.

15. Hayotdagi eng yaxshi zavq bu odamlar aytolmaydigan narsalarni qilishdir.

Biz yurishimiz kerak bo’lgan yo’lni ko’rsatadigan jamiyatda yashaymiz. Eng baxtli odamlar bu ularning motivatsiyasini biladigan va ular uchun kurashadiganlardir. Sizga yoqadigan narsalarni qilsangiz, siz oqim holatiga kirasiz. Ushbu ibora boshqalarning aytganlaridan qat’i nazar, sizni xursand qiladigan narsa uchun kurashishingizni aytadi.

16. Og’riq vaqtinchalik, u bir daqiqa, bir soat yoki bir kun davom etishi mumkin. Og’riq tugashi bilan uning o’rnini boshqa bir narsa egallaydi, ammo agar siz taslim bo’lsangiz, og’riq abadiy qoladi

Og’riq – bu yoqimsiz hissiyot ammo bu hayotning bir qismidir. Siz og’riqni qabul qilishingiz va davom etishingiz kerak, chunki yaxshi vaqtlar keladi.

17. Faqatgina oldinga siljish uchun xavf tug’diradiganlar, ular qanday masofani bosib o’tishlari mumkinligini bilishlari mumkin

Ushbu ibora “Rokki” filmlaridan birida aytilgan, rol ijro etgan Silvester Stallone, “kim harakat qilmaydi, qaerga ketganligini hech qachon bilmaydi” degan ma’noni anglatadi.

18. G’alaba qozonish istagi muhim, ammo tayyorlanish istagi hayotiy ahamiyatga ega

Ushbu ibora ko’pincha sport dunyosida ko’proq ishlatilgan bo’lsa-da, hayotning har qanday sohasida ishlatilishi mumkin. Maqsadga erishish har doim oldinga siljishni talab qiladi va ko’p hollarda sochiqni tashlamoqchi bo’lgan paytlar bo’lishi mumkin. Shuni unutmang maqsad uzoq va qiyin yo’lning oxiri, bu foydali bo’lishi mumkin.

19. Men hayotimda qayta-qayta muvaffaqiyatsizlikka uchraganman: shuning uchun ham muvaffaqiyatga erishdim

Juda Maykl Jordan u bir marta bu iborani aytdi. “Basketbol qiroli” bizga nimani eslatib turadi? hattoki unga o’xshagan figurada o’sish va kim bo’lishiga imkon beradigan muvaffaqiyatsizliklar va muvaffaqiyatsizliklar bo’lgan. Iordaniya liga tarixidagi eng ko’p o’tkazib yuborilgan zarbalardan biri ekanligini bilasizmi?

20. Yaxshi omad jasurni qo’llab-quvvatlaydi

Ushbu ibora shuni anglatadiki, agar siz taklif qilgan narsangizga erishish uchun jasoratli bo’lsangiz, unga albatta erishasiz. Sizni to’xtatish uchun hech qanday to’siq etarli bo’lmaydi. Siz omad izlagan bo’lasiz, u yolg’iz o’zi kelmaydi.

21. Kelajakni bashorat qilishning eng yaxshi usuli bu uni yaratishdir

Piter draker, kelajak va uning yaratilish imkoniyatlari haqida. Bu ilhomlantiruvchi ibora harakat qilishga moyillikni ertangi kunning yaxshiroq ko’rinishi bilan bog’laydi. Kelajak siznikidir, shuning uchun uni soxtalashtirish uchun javobgarlikni o’z zimmangizga olishingiz kerak.

22. Dunyoda ko’rmoqchi bo’lgan o’zgarish bo’ling

Gandi haqida gap ketganda ushbu atamalarda ifodalanadi shaxsiy o’zgarish va ijtimoiy o’zgarish o’rtasidagi munosabatlar.

22. Bu bajarilmaguncha har doim imkonsiz bo’lib tuyuladi

Ning mashhur iboralaridan biri Nelson Mandela. Qililishi mumkin bo’lgan narsalarning ba’zan ob’ektiv va ba’zida xayoliy chegaralari haqida mulohaza.

23. Hech qachon taslim bo’lmaydigan odamni engib o’tish qiyin

Go’dak Rut, afsonaviy amerikalik beysbol o’yinchisi, engish qobiliyati to’g’risida. Bu yokiHam biznes olamida sportchilar, ham tadbirkorlar uchun ishlatilishi mumkin bo’lgan motivatsion iboralardan biri.

24. Muvaffaqiyatli bo’lish uchun avvalo bunga ega ekanligimizga ishonishimiz kerak

Dan bu ibora Nikos Kazantzakis tanani va ongni maqsad sari samarali harakat qilishga tayyorlashni ta’kidlaydi.

25. Muvaffaqiyatsizlik – bu muvaffaqiyatga o’z lazzatini beradigan ziravor

Yozuvchining eng yaxshi motivatsion iboralaridan biri Truman kapotasi. “Muvaffaqiyat” tushunchasi faqatgina “muvaffaqiyatsizlik” g’oyasi mavjud bo’lganda mantiqan to’g’ri keladi, biz unga qarama-qarshi tura olamiz.

26. Zo’rlik bu harakat emas, bu odat

Aristotel, eng mumtoz yunon faylasuflaridan biri, uning fazilat g’oyasi, bu odatiy bo’lmagan element kabi butun hayotimiz davomida tarqatilish o’rniga, insonning kundalik hayotida bo’lishi kerak bo’lgan narsa. Eng mukammal odamlarga yoqadigan aks.

27. Agar ishlaringiz sizga yoqmasa, ularni o’zgartiring

Jim Rohn haqida gaplashmoq bizning kontekstimizni deyarli majburiy bo’lganidek yaxshilash imkoniyati. Bunga erishish mumkinligining belgisi.

28. Siz tortmaydigan zarbalarni 100% sog’inasiz

Ueyn Gretski, buni o’z-o’zidan bizni potentsialimizni kengaytirish orqali boyitadigan narsa sifatida sinab ko’rish zarurligi to’g’risida. Uning taniqli motivatsion iboralaridan biri.

29. Hech kim sizning roziligingizsiz sizni o’zingizni pastroq his qila olmaydi

Eleanor Ruzvelt, bizning yo’limiz haqida o’z-o’zini hurmat qilishni boshqarish va tanqidning ahamiyatini nisbiylashtirish.

30. Dangasa rassom tomonidan hech qanday asar yaratilmagan

Anonim. Harakat va qat’iyatlilik qobiliyati haqida turtki beruvchi ibora.

31. Agar xohlagan narsangiz uchun kurashmasangiz, yo’qotganingiz uchun afsuslanmang

Mashhurlarning noma’lum taklifi. Agar siz o’z orzularingizga erishish uchun o’zingizni qurbon qila olmasangiz, mavjudlikni tanqid qiladigan hech narsa yo’q.

32. Kuch tana qobiliyatidan emas, balki qalb irodasidan kelib chiqadi

Maxatma Gandining ushbu mashhur iborasi bizning ongimiz tanamizdan ko’ra ko’proq kuch va iroda borligini eslatadi.

33. Orzular ro’yobga chiqmasdan, hayotning ma’nosi yo’q

Bu biroz mubolag’a bo’lib tuyulishi mumkin, ammo haqiqat shundaki, agar bizda xayol va intilishlar bo’lmasa, yashashni davom ettirish qiyin.

34. Jangga yaxshi tayyorgarlik ko’rgan odam allaqachon yarim g’alabaga erishdi

Don Kixot muallifi Migel de Servantes bu fikrni qurbonlik qobiliyatiga bag’ishlagan.

35. Haqiqiy izlovchi o’sib boradi va o’rganadi va sodir bo’ladigan narsalar uchun har doim asosiy mas’ul ekanligini anglaydi

Argentinalik muallif Xorxe Bukay bizning nazorat joyimiz nima ekanligini bilish muhimligini eslatadi.

36. Ba’zida yangilik kiritishda xatolarga yo’l qo’yasiz. Yaxshisi ularni tan oling va boshqa g’oyalarni takomillashtirishga e’tibor bering.

Apple kompaniyasining ijodiy dahosi Stiv Djobs bizni shu narsani eslash uchun ushbu jumlani qoldiradi xatolar bu yo’lning bir qismidir.

37. Agar siz muvaffaqiyatsiz bo’lishdan qo’rqsangiz, ehtimol siz muvaffaqiyatsiz qolasiz

Ajoyib basketbolchi Kobe Brayant fikrlash haqida muhim bir narsani aytib o’tdi: Yoki g’alaba qozonish uchun chiqasiz yoki harakat qilishingiz shart emas.

38. Muvaffaqiyatli bo’lish uchun unga erishish istagingiz muvaffaqiyatsizlik qo’rquvidan kattaroq bo’lishi kerak.

Afro-amerikalik aktyor va mezbon Bill Kosbi buni bizga aytib beradi har bir muvaffaqiyatli uyda muvaffaqiyatsizlik qo’rquvini enggan mard odam bor.

39. Agar kecha yiqilgan bo’lsangiz, bugun turing

Britaniyalik faylasuf H. G. Uells o’zining miyali matnlaridan tashqari, bizga marvaridlarni shu kabi iboralar shaklida qoldirishi ma’lum bo’lgan.

40. O’z bilimlaringizni o’rganishni davom ettirgan kishining mahorati bilan bajaring

Psixolog va murabbiy Jonatan Gartsiya-Allenning iborasi, u bizni paradoks bilan tanishtiradi: eng malakali shaxslar kundan-kunga o’rganishni davom ettirishga intiladiganlardir.

41. Uni o’ylab topish etarli emas, uni ko’tarish etarli emas, asosiysi uni amalga oshirishdir

Anonim ibora. Har qanday yirik kompaniya g’oyadan harakatga o’tishi kerak. Faqatgina g’oyalarning foydasi yo’q.

42. Motivatsiya ilhomdan emas, balki mehnat va oxir-oqibat muvaffaqiyatsizlikdan kelib chiqadi

Sotsiolog Xuan Fernando Tretset yo’lni to’sib qo’yishi mumkin bo’lgan to’siqlarga qaramay turib olishni davom ettirishning foydasi haqida tushuntiradi.

43. Agar kurash bo’lmasa, taraqqiyot bo’lmaydi

Frederik douglas sizning nuqtai nazaringizni ifoda etish qo’rquvini qanchalik oldinga tashlashingiz kerakligi haqida va yaxshi deb hisoblangan narsa uchun kurashish. Qattiq mehnat o’z samarasini beradi.

44. Agar biz o’sayotgan bo’lsak, biz har doim o’z qulayligimiz tashqarisida bo’lamiz

Jon C. Maksvell taraqqiyot har doim harakatning bir qismini o’z ichiga oladi, deb ta’kidlaydi.

45. Inson yashashi va yaratishi kerak

Albert kamzusi jarayonni markaziga insonni qo’yadi o’z hayotingizni qurish uchun.

46. ​​Agar orzu qila olsangiz, unga erishishingiz mumkin

Zig Ziglar, bizda mavjud bo’lgan ulkan imkoniyatlar haqida.

47. Ijobiy fikrlar bilan ijobiy harakatlar ijobiy natijalarga erishadi

Shiv Khera iborasi fikrlarni amallar ortidan qilish muhimligi ta’kidlangan.

48. Oldinga siljish boshlanmoqda

Buni shunchalik pragmatik Mark Tven aniq ko’rsatib turibdi loyihani amalga oshirishga bo’lgan munosabat hal qiluvchi ahamiyatga ega uni kerakli darajada rivojlantirish uchun.

49. Hayot – bu men bilan sodir bo’lgan narsaning 10% va men unga qanday munosabatda bo’lishimning 90%

Charlz Svindollning iqtiboslari unda qaror qabul qilish qobiliyatimiz va biz yashayotgan narsalar ustidan nazoratimiz ta’kidlanadi.

50. Qaytadan urining. Qayta muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Yaxshi ishlamayapti.

Samuel Bkett, yoqilgan muvaffaqiyatsizlikni qabul qilish zarurati taraqqiyot jarayonining bir qismi sifatida.

51. Har bir inson o’zi egallagan san’atni mashq qilsin

Aristofan buni qo’llab-quvvatlaydi hamma odamlar o’z qobiliyatlari va kuchlariga egava har doim ham sharoitlar yaratib berilishi mumkin, shunda bular chiqadi.

52. Katta orzu qiling va muvaffaqiyatsizlikka jur’at eting

Norman Von, dastlabki qo’rquvni engish zarurligi to’g’risida va yuqori intilishlarga ega bo’lganingizda tahlil falajidan saqlanish.

53. Har bir kunni o’zingizning asaringiz qiling

Jon Vudindan kundalik hayotda qo’llaniladigan turtki beruvchi ibora.

54. Ertangi kunni hozirgi kun bilan yoritib tur

Kelajakdagi imkoniyatlarni yaratish muhimligini ta’kidlaydigan motivatsion iboralardan biri bu erda va hozirda ishlashdan. Iqtibos Elizabeth Barrett Browningdan.

55. Qaerda bo’lsangiz ham, bor narsangiz bilan nima qilishingiz mumkin bo’lsa, qiling

Teodor Ruzveltdan bir taklif Buni “uzrsiz” deb talqin qilish mumkin edi.

56. Tanqiddan qochish uchun hech narsa qilmang, hech narsa demang, hech narsa bo’lmang

Elbert hubbard zararning ayrim turlaridan qochish falsafasiga to’liq mos keladigan bo’lsak, nima bo’lishini ta’kidlaydi.

57. Eng yaxshi orzular uyg’oq bo’lganingizda sodir bo’ladi

Cherie Gilderbloom, yoqilgan imkoniyatlarni aniqlash uchun qanday qilib ogohlantirishni bilish zarurligi.

58. Qanchalik qiyin ishlasam, omadliroq bo’laman

Gari Player-dan motivatsion taklif bizga omad hech narsadan emas, balki biz yaratgan imkoniyatlardan kelib chiqishini eslatib turadi.

59. Siz xohlagan hamma narsa qo’rquvning boshqa tomonida

Jorj Adeyrdan motivatsion taklif dastlabki qo’rquvni engishga da’vat etiladi.

60. Qiyin paytlar hech qachon uzoq davom etmaydi, ammo qiyin odamlar uzoq umr ko’rishadi.

Robert H. Shuller haqida gapiradi lyomon vaqtlarni engish uchun inson qobiliyati. Chidamlilik deb nomlanadigan imkoniyat.

61. Agar siz yomon vaqtni boshdan kechirayotgan bo’lsangiz, shunchaki davom eting

Mashhur Buyuk Britaniya rahbari bu qimmatli va g’ayratli fikrni bizga qoldirdi.

62. Eng norozi mijozlar sizning o’rganish uchun eng katta ilhomingiz bo’lishi kerak

Dastur mogul Bill Geyts bizni o’ylashga majbur qiladigan mulohazani qoldiradi qanday qilib o’z samarasini berish uchun biznes yuritish.

63. Sizning g’oyangizni rivojlantirish uchun 1000 nafar ishchidan iborat kompaniya bo’lishi shart emas

Larri Peyj yana ta’kidlaydi o’zingizning taqdiringizga egalik qilishning afzalliklari.

64. Siz o’zingizning ongingiz erkinligiga to’sqinlik qiladigan hech qanday to’siq, qulf yoki to’siq yo’q

Yozuvchi Virgina Vulf bizga inson ongining cheksiz salohiyati haqida hikoya qiladi.

65. Dahiy 1% ilhom va 99% terdan iborat

Buyuk Tomas Alva Edisonning iborasi. Muvaffaqiyat iste’doddan ko’ra ko’proq harakatga asoslangan. Yoki ikkala omilning kombinatsiyasi.

66. Eng yaxshi sarmoyalar – bu zarur bo’lmagan sarmoyadir

Biznes magnat Donald Tramp bizni bu noaniq fikr bilan hayratda qoldirmoqda.

67. Agar bizning motivatsiyamiz pul bo’lsa, biz Google-ni sotgan bo’lardik va biz plyajda bo’lardik

Google asoschisi Larri Peyj bizga yana bir qiziqarli iborani qoldirdi.

68. Agar aniq raqobatbardosh ustunligingiz bo’lmasa, raqobatlashmang

Jek Uelch bizni tark etadi bu ishbilarmonlik ruhidagi real aks ettirish.

69. Muvaffaqiyatli odamlar favqulodda qaror qabul qilgan oddiy odamlardir

Muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizlik, qurbonlik masalasi.

70. Agar siz doimo qasos haqida o’ylasangiz, siz hech qachon oldinga chiqolmaysiz.

Per Bonard, sahifani o’girish va yomon paytlarda to’xtab qolmaslik zarurligi to’g’risida.

71. O’z maqsadiga erishish uchun to’g’ri ruhiy munosabatda bo’lgan odamni bu er yuzida hech narsa to’xtata olmaydi. Er yuzida hech narsa noto’g’ri ruhiy munosabatda bo’lgan odamga yordam bera olmaydi

AQShning sobiq prezidenti Tomas Jefferson muvaffaqiyat haqidagi tasavvurlarini tushuntirib berdi.

72. Orzu qilishni to’xtatsangiz, yashashni to’xtatasiz

Malkolm Forbes, dunyoni o’zgartirishni orzu qilish va istashni davom ettirish zarurligi to’g’risida.

73. Biz aslida o’zimiz bilan raqobatlashamiz, boshqalarning ishini nazorat qila olmaymiz

Pit Kashmorning biznesda ham, hayotning deyarli barcha jabhalarida ham qo’llanilishi mumkin bo’lgan iborasi.

74. Etakchilikning roli ko’proq izdoshlarni emas, ko’proq rahbarlarni etishtirishdan iborat.

Ralf Nader, rahbarlar inson guruhiga ta’sir qilishi kerak bo’lgan yo’lda.

75. Siz qanday o’lishingizni yoki qachon tanlay olmaysiz. Siz faqat qanday yashashni hal qilishingiz mumkin. Endi

Joan Baes muhim ekzistensial iborada.

76. Agar xohlagan narsangiz haqida aniq bo’lsangiz, dunyo aniq javob beradi

Hayotda muvaffaqiyatga erishish uchun asosiy printsipga ega bo’lgan motivatsion ibora Loretta Staples.

77. Yozish – bu yozish orqali o’rganiladigan savdo

Feminist yozuvchi Simone de Bovuar bizga farovonlik kalitlaridan birini beradi. Agar siz mavzu haqida bilmoqchi bo’lsangiz, shunchaki o’zingizni tanangiz va ruhingizga bag’ishlang.

78. Agar siz ishonchingiz komil bo’lmasa, siz doimo g’alaba qozonmaslikning yo’lini topasiz

Sprinter Karl Lyuis o’ziga ishonishning hayotiy ahamiyatini ta’kidlaydi muvaffaqiyatga e’tibor qaratish.

79. Agar biror narsani imkonsiz deb hisoblasangiz, uni imkonsiz qilasiz

Tarixdagi eng taniqli jang san’ati jangchisi Bryus Lidan afsonaviy ilhom manosi.

80. Men unutishni istagan filmlar bor, ammo hattoki o’sha filmlar ham menga bir narsani o’rgatgan

Ispaniyalik aktyor Antonio Banderas buni tushuntiradi, hatto unutilmas lahzalarda ham biz hayotimiz uchun ijobiy ta’lim olishimiz mumkin.

81. Siz buni qila olaman deb o’ylaysizmi yoki yo’qmi, ikkala holatda ham siz haqsiz

Genri Ford, bu ibora bilan bizni uzoq vaqt o’ylashga majbur qilishi mumkin.

82. Faqat bitta narsa tushni imkonsiz qiladi: muvaffaqiyatsizlikdan qo’rqish

Yozuvchi Paulo Koelyoning bizga keltirgan ilhomlantiruvchi iborasi.

83. Inson qilishi mumkin bo’lgan eng katta xato bu xato qilishdan qo’rqishdir

Elbert Xabbard hayotiy ta’limning bir qismi sifatida xatolarga yo’l qo’yish muhimligini ham ta’kidlaydi.

84. Xohlamaslik sababdir, bahonaga qodir emas

Seneka haqidagi falsafiy ibora. Dangasalar bahona qilishadi, mardlar esa hech qachon barbod bo’lishmaydi.

85. Kelajakni bashorat qilishning eng yaxshi usuli bu uni ixtiro qilishdir

Alan Key tomonidan hikmatli ibora. Kim kelajakni ixtiro qilsa, uning qo’lida hamma narsa bor.

86. Ishlar aytilmaydi, ular amalga oshiriladi, chunki ularni bajarishda ular o’zlarini aytadilar

Buyuk kinorejissyor Vudi Allen harakatlarni so’zlardan ko’ra ko’proq qadrlaydi.

87. Agar bugun urishmasangiz, ertaga yig’lamang

Mashhurlarning noma’lum taklifi bizni vaqtni cho’zishni oldini olish zarurligidan ogohlantiradi kun sayin orzularimiz sari olg’a intiling.

88. Nima uchun uchish istagimizni sezganimizda, sudrab yashashdan mamnun bo’lishimiz kerak?

Hellen Keller bizning tasavvurlarimizga hech qanday cheklovlarsiz va bog’ichlarsiz uchib o’tishga ruxsat berishni talab qiladi.

89. Omad – yutqazganlar uchun shunchaki bahona

Anonim ibora, ammo mutlaq ma’noga ega.

90. Bugun siz er qanchalik balandligiga qaramasdan, osmonni zabt etmoqchisiz

Bu noma’lum muallifning yana bir taklifi, ammo to’siqlarga qaramay, bizni davom ettirishga ilhomlantirishi mumkin.

91. Barcha g’alabalar biz boshlashga jur’at etganimizda tug’iladi

Boshlanish, qaror, muvaffaqiyatga erishish uchun birinchi qadamdir. Eugene Ware taklifi.

92. Agar siz o’z orzularingiz uchun ishlamasangiz, kimdir sizni o’z orzulari uchun ishlashga yollaydi

Apple kompaniyasining ijodiy dahosi bo’lgan Stiv Jobsning aksi. Ish hayotida, shuningdek, mavjudlikning boshqa har qanday jihatlarida ham qo’llaniladi.

93. Qo’rquv bu hamma uchun eng katta nogironlikdir

Notiq Nik Vuychich, o’zining ilhomlantiruvchi iboralaridan birida. Qo’rquvni engib o’tish orzular uchun kurashishni boshlashni anglatadi.

94. Hech qachon salbiy munosabatda bo’lish orqali ijobiy natija kutmang

Bizni qanday qiyinchiliklarga duch kelishimiz haqida o’ylashga majbur qiladigan noma’lum mualliflikning aks etishi.

95. Agar siz toqqa chiqmasangiz, siz hech qachon tabiatdan zavqlana olmaysiz

Chili shoiri buni tan oladi muvaffaqiyat asallari faqat vaqt o’tishi bilan doimiy harakatlardan so’ng paydo bo’ladi.

96. Bilish imtiyoziga ega bo’lganlar harakat qilish majburiyatiga ega

20-asrning olimi va intellektual ma’lumoti Albert Eynshteyn bizga bu qimmatli mulohazani qoldiradi.

97. Hayot – bu yashash uchun imkoniyatlar ketma-ketligidan boshqa narsa emas

Gabriel García Markes, biz turli xil talqin qilishimiz mumkin bo’lgan iborada.

98. Agar yiqilib tursangiz, yiqilmadingiz. Siz shunchaki tezlikni oldingiz

Alejandro Jodorovskiy, yilda bizni davom ettirish uchun energiya bilan to’ldiradigan ajoyib metafora.

99. Kimdir nimadir qilishni xohlasa, u vositani topadi, kimki qilishni istamasa, bahona topadi

Rag’batlantiruvchi an’anaviy arab maqollari.

100. Bu sizning orzuingizga loyiqdir

Buyuk Oktavio Pasning ongidan tug’ilgan imperativ ibora.

101. Harakatsiz ko’rish – bu orzu. Ko’rishsiz harakat – bu dahshatli tush

Xitoyni rag’batlantiruvchi maqol. Harakat hayotda nima qilishni xohlayotganimizni chuqur aks ettirishga asoslangan bo’lishi kerak.

102. Bizning orzularimiz, agar ularning ortidan borishlarini istasak, amalga oshishi mumkin.

O’zining orzulariga erishgan va millionlab bolalarning hayollarini uchirgan Uolt Disneyning ajoyib aksi.

103. Barcha fikrlar urug’dir. Agar siz chirigan urug’larni eksangiz, mazali olma yig’ishga umid qilmang.

Avstraliyalik rassom Bill Meyer ijobiy fikrlar haqida.

104. Agar imkoniyat taqillatmasa, eshikni tikib qo’ying.

O’tirishni kutmang, imkoniyat paydo bo’lmaydi, yaratiladi.

105. Agar siz o’zingizning qadr-qimmatingizni bilsangiz, borib, munosib bo’lgan narsangizni oling.

Siz hayotda xohlagan narsani qilishga qodirsiz.

106. Xayolingiz qayerga bormasin, ko’zlaringiz ketadi.

Agar bu haqda o’ylashingiz mumkin bo’lsa, buni amalga oshira olasizmi?.

107. Tugallanmagan loyihalar yo’q, faqat rejalarni o’zgartirish.

Shuningdek, siz ushbu materialdan foydalanishda davom etish uchun xatolardan saboq olasiz.

108. Siz tasavvurga ega bo’lgan lahzada siz boradigan yo’lning 0 kilometri.

Hamma narsa boshlanadigan lahza.

109. Iste’dod faqat amaliyotga tatbiq etiladigan intizomdir.

Barchaga ma’lum bo’lgan hodisani mifologizatsiya qilish shart emas: amaliyot va intizom o’rtasidagi aralash.

110. Amaliyot jadvaliga sodiq qolish yarim yo’lda.

Vaqtni qanday qilib samarali boshqarishni biling oldimizga qo’ygan maqsadlarimizga erishish uchun kalit.

111. Bunga boring va unga etarli kuch sarflasangiz, yarim yo’lda uchrashasiz.

Avvaliga bu maqsad juda uzoqqa o’xshaydi, ammo amaliyot bilan masofalar juda tez qisqaradi.

112. Harakat qiling, o’zingizga ishoning va ular aytadigan narsalar uchun azob chekmang: o’z nuringiz bilan porlash retsepti.

To’liq rivojlantirish uchun zarur bo’lgan narsalarning qisqacha mazmuni.

113. Siz kim bo’lishingiz mumkinligi haqida o’ylab ko’ring: bu har qanday energetik ichimlikdan ko’ra ko’proq rag’batlantiruvchi narsa.

Tasavvur qilish va xayol qilish hech qachon zarar qilmaydi, chunki bu bizdan qochish uchun bahona bo’lib xizmat qilmaydi.

115. Agar siz o’zingizning imkoniyatlaringizga ishongan bo’lsangiz, o’zingizni baholash qobiliyatiga ishonasiz.

Qanday qilib to’xtashni bilish va bizning holatimiz haqida sovuqqonlik bilan o’ylash bu yo’lning bir qismidir.

116. Yugurmang: uzoqqa borish uchun qat’iy qadamlar qo’ying.

Eng sodda va aniq vazifalarga e’tiboringizni qarating Bu o’rganish uchun asoslardir.

117. Maqsadga intilish ovga o’xshamaydi, dehqonchilikka o’xshaydi: kichik boshlang, mukofot keladi.

Sekin jarayon, lekin bu bizga tasodifdan ko’proq bog’liq.

118. Hech bir idora g’ayratli inson tasavvurini o’z ichiga olmaydi.

Muntazam ravishda to’lib toshgan motivatsiya toshqini.

119. Haqiqiy sportchilar raqobat bilan ovora emaslar: ular diqqatlarini o’ngga qadam qo’yishga qaratishadi.

Raqobat ikkinchi darajali, eng muhimi, buni har birining imkoniyati doirasida eng yaxshi tarzda bajarishdir.

120. O’z intilishlaringizning eng yuqori cho’qqisiga chiqing, pastga qarab qarab qarang, siz cho’qqimi yoki tepalikmi.

Ko’rinishidan oddiy tanlov, ammo ko’plab natijalarga ega.

121. Agar hamma ham biron bir narsadan ustun bo’lmasa, buning sababi shundaki, bir yillik muntazam mashg’ulotlar nimalar qila olishini kamchilik biladi.

Kichik tafsilotlar farq qiladi.

122. Mashq qilish uchun erta turish haqida o’ylaydiganlarning qalbini muzlatib qo’yadigan sovuq tun yo’q.

Amaliyotni kutish Bu o’z-o’zidan bizni rag’batlantiradigan narsa bo’lishi kerak.

123. Maqsadingizga erishishdan sizni ajratib turadigan narsa passivlik deb nomlangan ingichka stakan devoridir.

Bunday munosabat, agar kurash olib borilsa, bizni erkin qiladi.

124. Baxtli bo’lish uchun o’zingizni boshqalar bilan taqqoslashga bog’liq bo’lmang, lekin o’zingizni qanchalik baxtli ekanligingizni ko’rsatish uchun o’zingizni sinab ko’rishni unutmang.

Bir-birining qobiliyatlari bilan tajriba o’tkazish qiyin va qoniqarli.

125. Sizdan yaxshiroq odamlar bo’ladimi yoki ertaga mashg’ulotga borganingizda yomg’ir yog’ishini nazorat qila olmaysiz: qolgan narsalarga e’tiboringizni qarating.

Hech narsa qilmaganingiz uchun uzr so’rashingiz shart emas.

126. Har bir inson cho’qqiga chiqishni orzu qilishi mumkin. Buning ustida ishlashni boshlang, juda kam: bu haqiqiy to’siq.

Birinchi qadamlar chinakam hal qiluvchi qadamlardir.

127. Yo’lga qanday moslashishni bilish sizni uzoqqa olib boradi.

Qobiliyati zarbalarni qanday qabul qilishni biling va noxush kutilmagan holatlar bo’lishini taxmin qiling, oldinga siljishimizga imkon beradi.

128. G’alaba qozonishning yanada oqlangan usullari mavjud, ammo ularning barchasi aldashni o’z ichiga oladi va umuman g’alaba qozonmaydi.

Tashqi ko’rinishdan tashqari, bu haqiqatan ham qiyin.

129. Agar muvaffaqiyat qozonsangiz, u sizga va sizni qo’llab-quvvatlaganlarga tegishli bo’lsin.

Maqsadlarga erishishga bo’lgan urinishlaringiz ortida siz va sizga yordam berganlarning barchasi bor.

130. Agar siz buni oddiy sabablarga ko’ra emas, balki rivojlanish uchun qilsangiz, birinchi muvaffaqiyatsizlik sizni to’xtata olmaydi.

Qanday qilib uzoq muddatli ko’rinishni biling bu mag’lubiyatlarni boshqarishda muhim ahamiyatga ega.

131. Siz ko’rgan hamma narsani qilishingiz mumkin: bu o’rganish sehridir.

O’zimizni o’zgartirishga imkon beradigan ushbu psixologik qobiliyatning qisqacha mazmuni.

132. Imkoniyatlarini maksimal darajaga ko’targanlar hayot nima ekanligini bilishadi.

O’z tajribasidan kelib chiqqan holda hayotning yana bir falsafasi.

133. Boshqalarning xurofotlari sizni falaj qilish uchun kelganini anglash, nega bugun to’xtamasligingiz kerakligini bilishga yordam beradi.

Orqaga qarash va boshqalarning bizni qanday qilib to’xtatishga urinishganini ko’rish, bugungi kunda ular endi bizda kuchga ega emasligini bilib, ozod bo’lishdir.

134. Buni qiling va ularga noto’g’ri ekanliklarini ko’rsating, lekin avvalambor o’zingizni isbotlang.

Haqiqiy motivlar ular o’zlariga tushadi.

135. Kecha erta boshlaganingizda hozir qaerda bo’lganingizni tasavvur qiling.

Vaqtning qadr-qimmatini tushunishning oddiy usuli.

Ko’proq motivatsion iboralar va iqtiboslarni o’qishni xohlaysizmi?

Agar siz ushbu turdagi boshqa fikrlarni topishni istasangiz, bizni Twitter hisobimiz yoki yaqinda ochilgan Pinterest hisob qaydnomamiz orqali kuzatib borishingiz mumkin.

Shuni ham yodda tuting Agar siz ko’proq motivatsion iboralarni o’ylab topsangiz, ularni sharhlar bo’limiga joylashtirishingiz mumkin Shunday qilib, biz eng yaxshilarini tanlab, ro’yxatni kengaytira olamiz, shunda u hayot bizni oldida turgan qiyinchiliklarni muvaffaqiyatli engish uchun yaxshi kayfiyatlarga to’la bo’ladi.

Motivatsiya beruvchi kitoblar

Foto: «RIA Novosti»

Yaqinda o‘tkazilgan tadqiqotlarda ma’lum bo‘lishicha, motivatsiya beruvchi psixologik kitoblar emas, balki klassik adabiyot inson miyasini oziqlantirib, hayoti sifatini yaxshilashga xizmat qiladi. Bu haqda «Daily Mail» yozmoqda.

Ekspertlar ruhiy siqilish, surunkali xastaliklar va hatto demensiya (odatda yoshi ulug‘larda kuzatiladigan kognitiv funksiyalarning buzilishi)da «o‘zingga o‘zing yordam ber» toifasidagi kitoblardan voz kechib, yaxshisi, mumtoz adabiyot namunalari, masalan, Charlz Dikkens, Lev Tolstoy yoki Jeyn Ostin kabi yozuvchilarning asarlarini mutolaa qilishni tavsiya qilishmoqda.

Liperpul universiteti professori Filipp Devisning uqtirishicha, mumtoz adabiyot mutolaasi hissiyot va tasavvurni erkinlikka chiqarib, odamlarga o‘zlarini «yanada tirikroq» his etish imkonini beradiki, o‘z-o‘zidan har xil kasalliklar simptomlari yengillashadi.

Motivatsion kitoblar bilan esa bunday emas, chunki ularni o‘qish jarayoni shunchaki ko‘nikma berib, miyadagi qayg‘uli o‘y-xayollarni quva olmaydi.

Kitob o‘qish keksayganda ham xotiraning yaxshi saqlanishida yordam berishi allaqachonlar isbotlangan.