KITOB – TAFAKKUR KO’ZGUSI Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

Ushbu maqola jamiyatimizda kitobxonlikni targ’ib qilish, kitob tanlay olish malakasini shakllantirish haqida. Maqolada siz kitob o’qishning foydali jihatlari va yana buyuk shaxslarning kitob haqidagi afarizm va hikmatli so’zlarini bilib olasiz.

Kitob – tafakkur qanoti

Yoshlarning kitobga bo‘lgan qiziqishini oshirish, aholi o‘rtasida kitobxonlikni targ‘ib etish, kitob mutolaasi madaniyatini shakllantirish bugunning dolzarb vazifalaridan biridir. Prezident Shavkat Mirziyoyevning “Kitob mahsulotlarini nashr etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ib qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarori ushbu yo‘nalishdagi yangi loyihalarni boshlab berdi. Xususan, Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o’zbek tili va adabiyoti universiteti mazkur qaror ijrosi sifatida ko’plab kitobxonlik tadbirlarida faol ishtirok etib kelmoqda.

Joriy yilning 19-iyun kuni Oʻzbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi Havo hujumidan mudofaa qoʻshinlari va Harbiy havo kuchlari qo’mondonligi madaniyat markazida “Eng yaxshi yosh kitobxon” ko’rik-tanlovi o’tkazildi. Tanlovda O’zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi Fundamental kutubxonasi direktori Berdiyeva Zuhra Shukurovna, O’zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Harbiy Vatanparvarlik bo’limi boshlig’i Zohidova Ma’mura Nasrulloyevna, Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o’zbek tili va adabiyoti universiteti dotsenti Tilavov Abdumurod Xolmuratovich hamda qo’mondonlik tasarrufidagi 12 ta qismdan harbiy xizmatchilar ishtirok etdi.

Tadbir yakunida universitetimiz dotsenti Abdumurod Tilavovga Mudofaa vazirligi tomonidan mazkur ko’rik-tanlovning yuksak saviyada tashkil etilishida hamkorlikdagi uzluksiz amaliy yordami uchun tashakkurnoma topshirildi. Xulosa qilib aytganda, yuksak intellektual salohiyatga, o’z mustaqil dunyoqarashiga ega, tashabbuskor, jismonan sog’lom va ma’nan yetuk bo’lgan haqiqiy vatanparvar xodimlargina bugun tizimda amalga oshirilayotgan islohotlarning hal qiluvchi kuchi, xalqimizning haqiqiy ma’nodagi himoyachisi hisoblanadi.

Ta’kidlash kerakki, universitetimiz kitobxonlikka qaratilgan ma’naviy tadbirlarda doimiy ravishda ishtirok etib, samarali natijalar uchun o’z hissasini qo’shib kelmoqda.

KITOB – TAFAKKUR KO’ZGUSI Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Hosilbekova L.Sh., Rustamova X.Y.

Ushbu maqola jamiyatimizda kitobxonlikni targ’ib qilish, kitob tanlay olish malakasini shakllantirish haqida. Maqolada siz kitob o’qishning foydali jihatlari va yana buyuk shaxslarning kitob haqidagi afarizm va hikmatli so’zlarini bilib olasiz.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биологическим наукам , автор научной работы — Hosilbekova L.Sh., Rustamova X.Y.

BOSHLANG’ICH SINF O‘QUVCHILARIDA MADANIY DUNYOQARASH ELEMENTLARINI SHAKLLANTIRISHDA KITOBXONLIKDAN FOYDALANISH

INNOVATSION TA’LIM MUHITIDA O’QUVCHILARNING KITOB O’QISHGA BO’LGAN QIZIQISHLARI YUZASIDAN UZVIYLIK VA UZLUKSIZLIKNI YO’LGA QO’YISH

YOSHLAR O’RTASIDA KITOBXONLIK VA MUTOLAA MADANYATINI YUKSALTIRISH VA UNING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI KITOB O’QISHGA QIZIQTIRISHDA PSIXOLOGIYANING O’RNI
KITOB – MANGULIK ARDOG‘IDAGI DURDONA
i Не можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «KITOB – TAFAKKUR KO’ZGUSI»

Вестник Maeucmpamypu. 2021. № 1-3 (112)

L.Sh. Hosilbekova, X. Y. Rustamova

KITOB – TAFAKKUR KO’ZGUSI

Ushbu maqola jamiyatimizda kitobxonlikni targ ‘ib qilish, kitob tanlay olish malakasini shakllantirish haqida. Maqolada siz kitob o ‘qishning foydali jihatlari va yana buyuk shaxslarning kitob haqidagi afarizm va hikmatli so ‘zla-rini bilib olasiz.

Kalitso’zlar: kitob, kitobxonlik, kitob tanlash, kitobsevar, gadjet.

Kitob — boylik. Lekin sotib olingani emas, o’qilgani.

Statistika ma’lumotlariga qaraganda, kitob o’quvchilarsoniga qaraganda kitob o’qimaydiganlar soni juda ham ko’p. Bunga juda ko’p narsalarni sabab qilib ko’rsatishimiz mumkin. Shiddat bilan rivojlanib borayotdan axborot asrida yashayapmiz. Har qadamimizda kompyuter, telefon, dron va shu kabi ko’plab gadjetlarga duch kelamiz. Bularning barchasi hayotimizga shu darajada shiddat bilan kirib kelyaptiki, ularsiz hayotimizni tasavvur eta olmaymiz xatto. Gadjetlar turmush tarzimizni yengillashtirdi. Buni tan olishimiz kerak. Ammo, ularning zararli oqibatlari ham juda ko’p. Eng achinarlisi “kitobxonlik”ning sezilarli darajada kamayib ketganidir.

Kitob —axborotlarni, g’oya, obraz va bilimlarni saqlash hamda tarqatish, ijtimoiy-siyosiy, ilmiy, estetik karashlarni shakllantirish vositasi; bilimlar targ’iboti va tarbiya quroli; badiiy, ilmiy asar, ijtimoiy ada-biyotdir. Buyuk shoir va mutafakkir bobomiz Alisher Navoiy yozganidek, kitob – beminnat ustoz, bilim va ma’naviy yuksalishga erishishning eng asosiy manbai.

Kitob bizning hozirgi hayotimizdir. Unga hamma muhtoj . qariyalar, o’rta yoshlilar, yoshlar va xatto bo-lalar ham. Hamma gap ular uchun kitob tanlashda, biz hammadan oldin nomunosib tanlangan kitoblarni o’qish hech narsa o’qimagandan ko’ra yomonroq va zararliroqdir, degan fikrga qo’shilamiz. Kitoblarning tanlanishi odamning fikr dunyosini, uning hayotiy qadriyatlarini ochib beradi (Jim Rohm). Biz pedagoglarning kelajagimiz bolmish yosh avlodni talim-tarbiya olishlari uchun shart-sharoit yaratish, sog-salomat ulgaytirish, ularga ota-ona kabi mehr berish oliy maqsadimiz. Bolaning barkamol shaxs bo’lib ulg’ayishida ularning hayotida kitobning hayoti beqiyosdir. Ular qachon kitobga mehr beradi degan savolga yagona javob bor. Qachonki bolalarga o’zla-rining dunyo qarashi va yoshiga mos kitob tanlay olsak, bolada kitobga muhabbat uyg’otadi.Aslida, tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, yosh o’quvchilar o’z adabiyotlarini to’g’ri tanlaganlarida, ular yaxshi o’qiydiganlar bo’ladi. O’qituvchilarning asosiy vazifasi, o’quvchilarning qaysi turdagi kitoblarni o’qishlariga yordam berishini aniqlaydi. O’qituvchi bolalarning xarakteri, qiziqishlarini inobatga olib ularga, sarguzasht, komedia, sheriy, drama, rivoyat v.h.k tavfsiya qilish mumkin. Bolalarni kitob o’qishga qiziqishtirishning yana bir usuli kitob o’qishni yaxshi ko’radigan, ularga yaxshi tanish bo’lgan buyuk shaxslarni, asr qahramonlari hayotini, yutuqlarini misol keltirishdir. Masalan hammaga birdek tanish bo’lgan MICROSOFT asoschisi Bill Geyts haqidagi hikoya bo ‘lishi mumkin. Hikoya ta’sirli va asosli bo’lishi kerak.

Bill Geyts bilimi va tirishqoqligi bilan nafaqat o’zining, balki insoniyatning ham hayotini yaxshilagan biznesmen, jamoat arbobi. U jahonning eng ko’p kitob mutolaa qiladigan kishilaridan biri sifatida ham nom qozongan. Janob Geyts har yili o’rtacha 50 ta kitob o’qiydi. Ya’ni, har haftada bitta kitob! Bill Geyts uchrashu-vlarda ham sayyoramizning eng muvaffaqiyatli kompaniyasini yaratishda unga o’qish va o’rganishga bo’lgan qiziqishi yordam berganini ko’p takrorlaydi. Uning fikrcha, yaxshi kitob — hayotidagi muhim hodisa. Kitob o’qishda Bill Geytsning o’z qoidalari mavjud. Zero, o’qish bilan uqishning farqi borligini biz ham yaxshi bilamiz. Milliarder yaqinda Quartz nashri bilan suhbatda o’zining kitob o’qishda e’tibor qiladigan odatlarini ma’lum qildi. Quyida ularni bayon qilamiz.

1. Kitob hoshiyasiga qaydlar qoldirish. «O’qish insondan diqqatni jamlashni talab qiladi. Ayniqsa, ilmiy yoki badiiy bo’lmagan kitoblarni o’qish jarayonida sen yangi bilim olasan. Ularni o’zingdagi qarashlar bilan chog’ishtirish uchun qayd yozish foydali odat. Qolaversa, yaxshi kitob o’z sir-asrorini bir o’qishda fosh qilmaydi. Uni takror o’qiganing sayin tushunib borasan.

2. Boshlagan kitobingni tashlab qo’yma. Bill Geyts oxiriga qadar o’qishga ko’zi yetmagan kitobni qo’liga olishdan qochadi. Buning yaxshi tomoni bor — kitobni esga tushganida o’qish vaqtni behuda sarflashdan farq qilmaydi. Milliarderning fikricha. ming yil avval yozilgan kitob uni o’qimagan odam uchun hali yangi hisoblanadi.

3. Bosma yoki raqamli? Qaysi qulay bo’lsa, shuni o’qing.

© Hosilbekova L.Sh., Rustamova X.Y., 2021.

BecmnuK Maeucmpamypu. 2021. № 1-3 (112)

«Hozircha bosma kitoblar mutolaasi men uchun qulay. Biroq, sekin-asta gadjetlarda ham kitob o’qishni odat qilmoqchiman», deydi Bill Geyts. Agar sizga mobil qurilmalarda kitob o’qish qulay bo’lsa, bu — sizning tanlovingiz. Muhimi — eski po’stin kiysangiz ham, yangi kitob o’qishga odatlaning.

Qo’llanilgan mazkur metod bolada kitobxonlikni yanada rivojlantirishga turtki bo’ladi. Eshitgan voqealarni amalda qo’llashga ishtiyoq uyg’otadi.

Kitob haqida maqol va afarizmlar:

Kiyim ustingni bezaydi, kitob-aqlingni.

Kitob-ko’zgu, unda olamni ko’rasan.

Oltin yer tagidan kavlab olinadi, bilim kitobdan.

Kitobsiz uy – quyoshsiz kun.

Kitoblar orzu-istak tug’diradi, uni hayotga chorlaydi, kishini fikrlashga majbur etadi, muhokamalarda mus-taqil bo’lish qobiliyatini tarbiyalaydi.

S.T. Strumilin Kitob eng olis va zimiston umr yo’llarida insonga nur bag’ishlab turuvchi sehrli chiroqdir. A. Upit

1.Vikipediya. Ochiq ensiklopediya

2.”Adabiyot nazariyasi”, V. V. Prozorov, 1987 yil

HOSILBEKOVA LATOFAT SHAMIDDIN QIZI – Guliston davlat universiteti Ta’lim va tarbiya nazaryasi (Bishlang’ich ta’lim) 1-bosqich magistranti.

RUSTAMOVA XURSHIDA YUSUPOVNA – Guliston davlat universiteti Pedagogika va psixologiya yo’nalishi 1- kursb magistri.

Kitob tafakkur xazinasi

Insoniyat bu yorug’ olamdagi boshqa tirik mavjudotlardan tafakkuri, ya’ni fikrlash qobilyatiga ega ekanligi bilan ajralib turadi. Odamzod yaralibdiki doimo hayotini yaxshilashga, osonlashtirishga va hayotdan lazzatlanishga harakat qilib kelgan. Bugun siz-u biz ana shu harakatlar mevasidan bahramandmiz. Lekin, bizning hayotimizga shiddat bilan kirib kelayotgan so’ngi aloqa va ko’ngil ochar vositalari bizni haqiqiy insoniylik xazinamizdan uzoqlashtirmayaptimi? Men o’sha, insonni boshqa mavjudotlardan ajratib turuvchi tafakkur xazinasi bo’lmish kitoblarni nazarda tutmoqdaman. Kitob azaldan insonning eng yaqin hamrohi bo’lgan. U ajdodlarning avlodlarga qoldirgan eng buyuk, qimmatli va betakror merosidir. Kitobga bundayin tariflar bejiz emas, zeroki barchamizga ma’lum va mashhur “Avesto” dan tortib to “O’tkan kunlar”gacha, “Tib qonunlari”-yu “Xamsa”, hattoki “Quron” ham bizgacha kitob shaklida yetib kelgan. Bu asarlar nafaqat xalqimiz tarixi, balkim butun osiyo, o’z o’rnida butun dunyo tamaddunining tamal manbaalaridandir. Aynan shu kabi asarlar insoniyatning bugungi kungacha bo’lgan dunyo qarashi, madaniyati, ma’naviyati va ahloqini shakllantirib kelgan.
Endi yuqoridagi savolga qaytsak, hayotimizga shiddat bilan kirib kelayotgan so’ngi aloqa va ko’ngil ochar vositalari bizni haqiqiy insoniylik xazinamizdan uzoqlashtirmayaptimi?. To’g’ri, biz bugungi kunda kitobni kamroq mutolaa qiladigan bo’ldik, ko’proq mobil telefonda gaplashishni yoki bizga kerakli ma’lumotni internetdan qisqa muddat ichida topishni kitob o’qishdan ko’ra anchayin abzal ko’ramiz. Biroq bu yerda hayotimizga shiddat bilan kirib kelayotgan so’ngi aloqa va ko’ngil ochar vositalarini mutlaq ayblash ham xatodir. Bu kabi vositalarning o’z vazifasi bordir, ularning bu vazifalaridan bizning o’zimiz noto’g’ri foydalanmayapmizmi? Xo’sh, siz-u bizni kimdir mana shu vositalardan foydalanishga majbur qilmoqdami yoki bizga o’qish uchun ortiq kitob qolmadimi? Yo’q, albatta, barcha gap o’zimizda. Agar biz kitob o’qishni istasak hech kim bizga to’sqinlik qila olmaydi, faqat buni o’zimiz astoyidil istasak kifoya. Keling tajriba sifatida kitob va XXI asr texnologiyalarining imkoniyatlarini solishitirib ko’raylik:
Kitob o’qigan odam Internet/mobil telefon va b.dan foydalangan odam
Tasavvuri kengayadi Aksincha, tarif berilayotgan narsaning tasviriga o’rganib qoladi, natijada tasavvuri torayadi
Mustaqil fikrlashga o’rganadi Tayyor yoki noto’g’ri chiqarilgan xulosalarga o’rganib qoladi, chalg’iydi
Sabr toqatli bo’ladi Shoshqaloq bo’lib qoladi
Badiiy, ijodiy va ilmiy tushunchalari kengayadi Faqat konkret faktlarni qidirish natijasida, ma’lumotning boshqa badiiy, ijodiy tomonlariga e’tibor bermaydi
Madaniyati, ma’naviyati, ahloqi va odobi shakllanib, mustahkamlanadi Aksariyat hollarda sayoz, ahloqsizlik va odobsizlikni targ’ib etuvchi ma’lumotlarga uchraydi, natijada ma’naviyati past shaxsga aylanadi
Asardagi qahramonlar, asar muallifi bilan suhbat quradi, asarda o’z qahramonini kuzatadi, uning dardi va shodligiga sherik bo’lib zavqlanadi Yaqinlari, do’stlari bilan suhbat quradi (holbuki suhbat uchun internet yoki telefonning bo’lishi shart emas, jonli suhbatga nima yetsin!)
Moddiy arzon Har bir sarflangan daqiqa va megabayt uchun pul to’laydi
Ko’rinib turibdiki internet kabi so’ngi texnologiyalar nimaiki abzalliklarga ega bo’lmasin inson kamolotida kitobchalik tafakkur manbayi bo’la olmaydi. Bu bilan zamonaviy texnologiyalardan foydalanmaylik deyish fikridan yiroqman, biroq biz uchun qadrdon hisoblanmish tafakkur manbaalarining hayotimizdagi rolini oshirmasak, kelajakda ma’naviyati sust, irodasi bo’sh va mafkurasi kuchsiz avlodlarga aylanib qolmog’imiz hech gap emas. Buning uchun esa avvalo oilada ota-ona farzandida kitobga bo’lgan qiziqishni shakllantira olmog’I kerak. Farzandni bir kitobga qiziqtirish mumkin, lekin uni shu kitobni o’qishga majburlash eng katta xatodir. Buning natijasida bola nafaqat siz istayotgan kitobni, balkim boshqa kitoblarni o’qishdan ham ko’ngli sovub qolishi ruhshunoslar tomonidan bir necha bor takidlangan. Oila jamiyatning boshlang’ich bo’g’inidir, shunday ekan har bir yosh avlodning kitobga bo’lgan qiziqishi oiladan boshlanadi. Bu masalada ota-onaning ta’lim muassasalari bilan ikki tomonlama hamkorligi bolaning tarbiyasi, uning kitobga bo’lgan qiziqishida ijobiy natijalar beradi. Bir so’z bilan aytganda barcha narsa, o’z taqdirimiz, o’z kelajagimiz, o’z baxtimiz o’zimizning qo’llarimizda!
“Men kitobni sevaman: kitoblar mo’jizadir, yozuvchi misoli afsungar, men kitoblar haqida to’lqinlanmay va shodlanmay gapira olmayman!” – Maksim Gorkiy.

Поделиться ссылкой:

Понравилось это:

Нравится Загрузка.

Запись опубликована 28 марта, 2013 автором HasanBoyUz в рубрике Uncategorized.

Добавить комментарий Отменить ответ

Twitter

Ошибка: убедитесь, что учетная запись Twitter является общедоступной.

Уже есть учётная запись WordPress.com? Войдите в систему.

• Персональный блог Давкарова Хасана
• Настроить
• ОтслеживатьОтслеживаемые сайты
• Регистрация
• Войти
• Копировать ссылку
• Сообщить об этом содержимом
• View post in Reader
• Управление подписками
• Свернуть эту панель