Ebola virusi: yuqishi, belgilari va davolash

Ebola virusi filoviridae oilasiga mansub virus bo’lib, Ebola virusi kasalligini (EVD) keltirib chiqaradi. Odamlar va hayvonlar orasida yuqadigan bu kasallik ayniqsa Afrika qit’asida tez-tez uchraydi. Ushbu maqolada Ebola virusi haqida asosiy ma’lumotlar, virus qanday yuqishi, kasallikning belgilari, diagnostikasi va davolash haqida batafsil ma’lumot beriladi.

Ebola virusi nima?

Ebola virusi 1976 yilda Markaziy Afrikadagi Ebola daryosi yaqinida topilgan. Bu virus filoviridae oilasiga mansub RNK virusi bo’lib, besh xil turi mavjud: Sudan, Zaire, Tailand o’rmoni, Bundibugyo va Reston. Ebola virusi hayot uchun xavfli qon ketishiga olib keladigan isitmali kasallikni keltirib chiqaradi, 50% dan 90% gacha o’limga olib keladi. Bu virus filoviruslar oilasiga mansub RNK virusidir. Birinchi epidemiya paytida 260 ga yaqin odam kasallikdan vafot etdi.

Ebola virusi qanday yuqadi?

Ebola virusi kasallangan hayvonlarning qon, najas, siydik, ter, so’lak, sperma va boshqa tana suyuqliklari orqali yuqishi mumkin. Odamlar Ebola virusi bilan kasallangan hayvonlar bilan aloqa qilganda yoki infektsiyalangan odamlarning tana suyuqliklariga duchor bo’lganda yuqishi mumkin. Bundan tashqari, yuqtirgan odamlar tomonidan ishlatiladigan narsalar yoki yuzalar ham virusni olib yurishi mumkin. Ebola virusi nafas yo’llari orqali yuqmaydi.

Ebola kasalligining belgilari

Ebola virusi infektsiyasi inkubatsiya davri deb ataladigan davrda hech qanday alomat ko’rsatmasligi mumkin. Biroq, inkubatsiya davri tugagandan so’ng, kasallik belgilari tezda paydo bo’ladi. Ebola kasalligining belgilari orasida isitma, bosh og’rig’i, qusish, diareya, qorin og’rig’i, zaiflik, bo’g’imlarda og’riq, tomoq og’rig’i, nafas qisilishi, yo’tal, hiqichoq, qon ketish va toshmalar mavjud.

Ebola tashxisi

Ebola virusi infektsiyasining tashxisi kasallik belgilari, kasal odam bilan aloqa qilish, kasal odamning qonida antikorlarni aniqlash yoki virusli RNKni aniqlash orqali amalga oshiriladi.

Ebola kasalligini davolash

Ebola virusi infektsiyasini davolash uchun maxsus dori yo’q. Biroq, infektsiyalangan odamlarni davolash simptomatik terapiya orqali amalga oshiriladi. Bemorlarni elektrolitlar muvozanatini tuzatish, og’riqni yo’qotish va infektsiyalarni nazorat qilish kabi simptomatik davolash usullari qo’llaniladi.

Ebola virusi infektsiyasini davolash uchun ishlatiladigan ba’zi eksperimental dorilar va vaktsinalar ham mavjud. Bularga ZMapp, remdesivir, favipiravir va artesunat kabi preparatlar kiradi. Biroq, bu dorilar hali ham klinik sinovlarda baholanmoqda va ularning to’liq ta’siri va xavfsizligi bo’yicha ko’proq tadqiqotlar talab etiladi.

Ebola virusi infektsiyasini davolash yuqtirgan odamning sog’lig’iga, infektsiyaning og’irligiga va kasallikning kechishiga qarab o’zgaradi. Yuqtirilgan odamlar odatda yuqumli kasalliklar bo’yicha mutaxassis tomonidan davolanadi.

Ebola virusidan himoya qilish

Ebola virusidan himoyalanish uchun ba’zi ehtiyot choralarini ko’rish mumkin. Kasallikka chalingan hayvonlar va odamlardan uzoqroq turish, gigiena qoidalariga e’tibor berish, kasal odamlar bilan aloqa qilmaslik, kasallangan odamlar tomonidan ishlatiladigan narsalarni boshqalarga bermaslik kabi ehtiyot choralarini ko’rish mumkin. Ebola virusiga qarshi emlash ham mavjud va bu vaksinani muntazam ravishda qo’llash virusli infektsiyaning oldini olishda samarali bo’lishi mumkin.

Хулоса қилиб айтганда, Эбола вируси инфектсияси жиддий касаллик бўлиб, айниқса Африка қитъасида тез-тез учрайди. Эбола вируси касалланган ҳайвонларнинг қон, нажас, сийдик, тер, сўлаги, сперма ва бошқа тана суюқликлари орқали юқиши мумкин. Эбола вируси инфектсиясини даволашнинг ўзига хос усули йўқ, инфектсияланган одамларни даволаш эса симптоматик терапия билан амалга оширилади. Эбола вирусидан ҳимояланиш мақсадида гигиена қоидаларига эътибор бериш, касаллар билан алоқа қилмаслик, касалланганлар ишлатадиган нарсаларни бошқаларга бермаслик каби эҳтиёт чораларини кўриш мумкин.