Chaqaloq ko‘p yig‘lashiga sabab nima

Ba’zi bolalar sariqlik bilan kasallanganligi yoki ozgina ovqatlanmaganligi sababli juda ko’p uxlashadi. Sariqlik bilan og’rigan yangi tug’ilgan chaqaloq terisida sariq rangga va ko’zning oq qismida sariq rangga ega bo’ladi.

Yangi tug’ilgan chaqalog’im juda ko’p uxlayaptimi?

Aksariyat yangi tug’ilgan chaqaloqlar uyqudan ko’ra ko’proq uxlashadi, lekin uxlash kichik bo’laklarda yoki tartibsiz tartibda bo’lishi mumkin.

Yangi tug’ilgan chaqaloqning uyqusini boshqarish yangi tug’ilgan chaqaloqqa qarashning eng qiyin vazifalaridan biridir. Yangi tug’ilgan chaqaloqlar kun tartibiga yoki odatdagi kunning ritmiga o’rganmagan. Shu sababli ular tegishli vaqtda uxlamasliklari mumkin.

Ba’zi odamlar chaqaloq juda oz yoki juda ko’p uxlab yotganidan xavotirlanishi mumkin. Kichkintoyning uxlash odatlaridan xavotirlanadigan har bir kishi uxlash jurnalini saqlashga harakat qilishi mumkin. Ular yangi tug’ilgan chaqaloq uxlayotganidan ancha kam yoki juda ko’p uxlayotganini aniqlashlari mumkin.

Agar siz uyquning ajoyib dunyosi haqida ko’proq dalillarga asoslangan ma’lumotlarni bilmoqchi bo’lsangiz, bizning bag’ishlangan markazimizga tashrif buyuring.

Odatda yangi tug’ilgan chaqaloqlar qancha vaqt uxlashadi?

National Sleep Foundation yangi tug’ilgan chaqaloqlarga kuniga 14-17 soat uxlashni tavsiya qiladi.

Biroq, bu vaqt o’lchami juda katta farq qiladi va ba’zi yangi tug’ilgan chaqaloqlar faqat 11 soat uxlashlari mumkin, boshqalari esa kuniga 19 soatgacha uxlashadi. Yangi tug’ilgan chaqaloqlar kasal bo’lganda yoki odatdagi tartibda buzilish holatlarida odatdagidan ko’p yoki kamroq uxlashlari mumkin.

Yangi tug’ilgan chaqaloqlarning aksariyati 3-4 soat davomida 30-45 daqiqada portlashadi. Birinchi ikki haftada yangi tug’ilgan chaqaloq ovqatlanish uchun uyg’onishi va keyin yana uxlab qolishi odatiy holdir.

Yangi tug’ilgan chaqaloq go’dakka o’sishi bilan u kun tartibini ishlab chiqa boshlaydi. Ular oxir-oqibat tunda uxlashni boshlaydilar, garchi ular ovqatlanish uchun bir necha marta uyg’onishlari mumkin. Ko’pgina bolalar taxminan 6 oylikgacha muntazam ravishda uyqu tartibiga ega emaslar. Shunda ham, boladan bolaga nisbatan sezilarli farq mavjud.

Yangi tug’ilgan chaqaloqlar odatda bir vaqtning o’zida 3 soatdan ko’proq uyg’oq emaslar.

Yangi tug’ilgan chaqaloq juda ko’p uxlayotganini qanday aniqlash mumkin?

Vaqti-vaqti bilan odatdagidan ko’proq uxlab yotgan chaqaloq, boshqa alomatlar bo’lmasa, tashvishga sabab bo’lmaydi. Sog’lom bolaning odatdagidan ko’proq uxlashining eng keng tarqalgan sabablaridan ba’zilari quyidagilardir:

• o’sish yoki rivojlanish pog’onasi
• shamollash kabi kichik kasallik
• emlashlarni qabul qilish
• nafas olishni qiyinlashtiradigan nafas olish yo’llari infektsiyasi tufayli etarli darajada sifatli uxlamaslik

Ba’zi bolalar sariqlik bilan kasallanganligi yoki ozgina ovqatlanmaganligi sababli juda ko’p uxlashadi. Sariqlik bilan og’rigan yangi tug’ilgan chaqaloq terisida sariq rangga va ko’zning oq qismida sariq rangga ega bo’ladi.

Og’irroq sariqlikning boshqa belgilariga quyidagilar kiradi:

• letargik
• ovqatlanishda qiynalish
• notinch yoki g’azablangan

Etarli darajada ovqatlanmaydigan chaqaloqlar suvsizlanib, ortiqcha vazn yo’qotishi va hatto rivojlanmay qolishidan aziyat chekishi mumkin. Ba’zi odamlar, ayniqsa, ular emizikli bo’lsa, bola ovqatlanish uchun etarlicha ovqatlanadimi yoki yo’qligini aniqlashga qiynalishi mumkin.

Yaxshi xabar shundaki, pediatr va emizish bo’yicha maslahatchining erta aralashuvi chaqaloqlarning etarlicha oziq-ovqat olishini ta’minlashi va odamlarni emizish mumkinligiga ishontirishi mumkin.

Kichkintoy, emizikli yoki aralash sut bilan oziqlanadigan bo’lsin, agar quyidagicha ovqatlanmasa kerak:

• ular juda sust va javobsiz ko’rinadi
• ular 6 haftadan katta va doimiy ravishda haftasiga 6 untsiyadan kam daromad olishmoqda
• ular kuniga to’rtdan kam nam ho’l bezi ishlab chiqaradilar
• ovqatlanishdan keyin ular tinchroq ko’rinmaydi

Juda kamdan-kam hollarda, chaqaloq juda ko’p uxlashiga olib keladigan tibbiy holatga ega bo’lishi mumkin. Nafas olish va yurak buzilishi uyquga ta’sir qilishi mumkin va erta tug’ilgan chaqaloqlar ko’pincha to’la muddatli chaqaloqlardan farqli o’laroq turli xil uyqu rejimlariga ega.

Chaqaloq ko‘p yig‘lashiga sabab nima?

Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda yig‘lash refleksi tabiiy hisoblanadi. Faqat qorni ochganda, tagi ho‘l bo‘lganda, uyqusi kelganida chaqaloqning yig‘lashi me’yoriy holatdir.

Ammo ayrim hollarda chaqaloqlarning qorni to‘ymasligi, ich qotishi va qorni og‘rishi ham uning ko‘p yig‘lashiga sabab bo‘lishi mumkin.

Chaqaloq ko‘p yig‘lasa, xavfsirash asoslimi?

Yangi chaqaloqning haddan ziyod ko‘p yig‘lashi boshqa jiddiy holatlarni keltirib chiqarishi mumkin. Go‘dak tug‘ilgandan so‘ng ayrim sabablarga ko‘ra paydo bo‘luvchi bosh miya ichki bosimi kasalligi va boshqa xastaliklar yuzaga kelish ehtimoli yuqori. Chaqaloqni 10 daqiqadan ortiq yig‘lashi miyada qon aylanishining buzilishiga sabab bo‘ladi. Bu holat esa keyinchalik jiddiy kasalliklarni keltirib chiqaradi. Bola yig‘laganda ona imkon qadar uni tezroq tinchlantirishga harakat qilishi lozim. Asosan bosh miya ichki bosimi kasalligi bilan tug‘ilgan chaqaloqlar orasida ko‘p yig‘lash kuzatiladi. Shuningdek, raxit kasalligi rivojlanayotgan pallada ham bolada ko‘p bezovtalik bo‘lishi mumkin. Buning asosiy sabablardan biri haqida biroz to‘xtalmoqchimiz.

Epidemiologik ma’lumotlarga ko‘ra homilador ayollarning ko‘pchiligi orasida homiladorlik davridagi kasalliklar va uning asoratlari onaning turmush tarzi yaxshi emasligidan kelib chiqadi. «Homiladorlikdagi xavfli omillar» so‘zi shundan kelib chiqqan.

Homiladorlikdagi xavfli omillar

Quyidagi omillar chaqaloqning ko‘p bezovtalanishi, haddan ortiq ko‘p yig‘lashiga sabab bo‘lishi mumkin. Ya’ni:

– Onaning boshidan o‘tkazgan kasalliklari, turli infeksion kasalliklarga chalinganligi, ayniqsa, u qizilcha, sil, qizamiq, tepki, suvchechak xastaliklari bilan og‘rigan bo‘lsa. Shu bilan birga irsiy kasalliklardan – gemofiliya, qandli diabet, ruhiy-asab va suyak-bo‘g‘im kasalliklari bilan og‘rigan ayollar farzandida yig‘loqilik ko‘p kuzatiladi.

Yana onaning oilaviy sharoiti va jismoniy sog‘lom o‘sganligi hamda bolaning otasi haqida ma’lumotlar yig‘ishga harakat qilinadi.

Chaqaloqlardagi yig‘loqilik, cho‘chish, qo‘rquv kuzatilgan vaqt­da ko‘pincha onalardan go‘dakning nechanchi homiladorlik davrida tug‘ilganligi va tug‘ruqning qanday kechganligi, ona ayrim homiladorlikni sun’iy to‘xtatganmi-yo‘qmi (ya’ni, abort haqida) so‘rab-surishtiriladi. Shuningdek, oiladagi boshqa bolalarda kuzatilgan kasalliklar, onada asab kasalliklari bor-yo‘qligi, kun tartibiga qay darajada rioya qilishi va to‘g‘ri ovqatlanishi haqida so‘raladi.

Ushbu maqolani ham o‘qing: Chaqaloqlarda yo’rgak dermatiti yoki atopik dermatit sabablari va davolash

Tug‘ruq davrida bolaning kindik o‘qiga o‘ralishi va tug‘ruq jarayoni og‘ir kechganida, uzoq davom etishi ham chaqaloqlarda ko‘p yig‘lashga sabab bo‘lishi mumkin.

Bir donishmanddan «Qaysi ayol eng chiroyli ayol?» – deb so‘raganlarida, u «Eng chiroyli ayol — bu homilador ayoldir», deb javob bergan ekan. Shunday ekan doimo homilador ayollarimizni asrab-avaylashimiz, ardoqlashimiz, mehr ko‘rsatishimiz kerak. Zero, «Sog‘lom avlod – sog‘lom kelajakdir».

© Feruza Jabborova, neonatolog.
«Sog‘lom avlod» gazetasi.

Bolalar immuniteti uchun foydali vitaminlar to’plamining eng ko’p qo’llaniladigan komplekslardan biri Alfavitdir.

Alfavit bu – vitamin va minerallar kompleksidir. Har bir yoshdagi chaqaloq yoki maktab o’quvchisi uchun alohida to’plamlardan birini tanlasa bo’ladi.

Preparatning narxini ushbu bo’limda ko’rsa bo’ladi — https://apteka.uz/product/alfavit

Boshqa keng qo’llaniladigan vitaminli komplekslar: Komplivit, Supradin, Magvit, Aminoplyus, Rotafer kids va hk…

*Qo’llash mumkin bo’lmagan holatlar mavjud. Ishlatishdan oldin shifokor bilan maslahatlashing.