Tabiat qonunlari

Bregg qonuni

от

Bregg qonuni Bregg qonuni Muayyan matematik shartlarga amal qilinsa, kristalldan akslangan rentgen nurlari shunday aniq difraksion manzarani namoyon qiladiki, undan kristallning panjara strukturasining tasvirini hosil qilish mumkin bo‘ladi. Kristallarda atomlar muntazam takrorlanuvchi geometrik struktura tarzida tartiblangan bo‘lib, ushbu strukturani fanda kristall panjara deyiladi. Qattiq jism fizikasi sohasining asosiy vazifalaridan biri — kristalllarning struktura tuzilishini aniqlashdan … Читать далее

Mikroblarning antibiotiklarga bardoshliligi

от
mikroblarning antibiotiklarga bardoshliligi 660ee6a1359bc

Mikroblarning antibiotiklarga bardoshliligi Mikroblarning antibiotiklarga bardoshliligi Mikroorganizmlarning populyatsiyasida (alohida bir a’zosida emas) vaqt o‘tishi bilan muayyan kimyoviy moddalarga, xususan, antibiotiklarga va pestitsidlarga qarshi chidamlilik shakllanishi mumkin. Albatta, antibiotik dorilarga nisbatan chidamli bo‘lgan va dori ta’sir qilmaydigan mikroblar haqidagi vahimali gaplar ba’zan quloqqa chalinib turadi. Bu to‘g‘risida tibbiyot sohasi mutaxassislari yaxshiroq bilishadi albatta. Ayrim bemorlarda davolash … Читать далее

Arximed qonuni

от
arximed qonuni 660ee638901da

Arximed qonuni Arximed qonuni Suyuqlik yoki gazga botirilgan har qanday jismga shu jism siqib chiqargan suyuqlik yoki gaz og‘irligiga teng gidrostatik (gazlarda aerostatik) «ko‘tarish kuchi» ta’sir qiladi. Afsonaga ko‘ra, hammomdan qip-yalang‘och chiqa solib, saroy tomon yugurarkan, qadimgi yunon olimi Arximed «Evrika!» — deb xitob qilgan ekan. Yunon tilida bu so‘zning ma’nosi «Topdim!» degani bo‘ladi. o‘sha … Читать далее

Faradeyning elektromagnit induksiya qonunlari

от
faradeyning elektromagnit induksiya qonunlari 660ee588335e0

Faradeyning elektromagnit induksiya qonunlari Faradeyning elektromagnit induksiya qonunlari Yuza orqali o‘tayotgan magnit oqimining o‘zgarishi, ushbu yuzani chegaralab turgan kontur bo‘ylab elektr maydoni hosil bo‘lishiga olib keladi. Elektr maydoni intensivligi magnit oqimining o‘zgarish tezligiga bog‘liq. XIX-asr boshlarida elektr toki magnit maydonini yuzaga keltirishi aniqlangach, olimlar aynan shu hodisa teskarisiga ham bo‘lishi mumkinligini taxmin qilishgan edi. Ya’ni, … Читать далее

Kislotalar va asoslar

от
kislotalar va asoslar 660ee543ed92f

Kislotalar va asoslar Kislotalar va asoslar Kislota tushunchasiga suvdan vodorod ionini ajratib chiqaradigan modda deb; yoki, o‘zidagi protonni boshqa moddaga uzata oladigan modda deb; yoki, elektron juftlikni o‘ziga biriktirib olish xususiyatiga ega bo‘lgan modda deb ta’rif berish mumkin. Asos tushunchasiga esa, suvdan gidroksid-ion ajratib chiqaradigan modda deb; yoki, proton qabul qila oladigan modda deb, yoki, … Читать далее

Ridberg doimiysi

от

Ridberg doimiysi Ridberg doimiysi Muayyan turdagi atomning nurlanish to‘lqini uzunligi, kvant sonlarining teskari kvadratlarining ayirmasiga bog‘liq bo‘ladi. XIX-asrning ikkinchi yarmida olimlar barcha kimyoviy elementlar faqat o‘zigagina xos bo‘lgan qat’iy aniq chastota va to‘lqin uzunligiga ega yorug‘lik nurlari chiqarishini payqab qolishdi. Bunday nurlanish chiziqli spektr hosil qilardi va ushbu spektrga ko‘ra, har qanday elementning yorug‘lik nuri … Читать далее

Moddaning agregat holatlari

от
moddaning agregat holatlari 660ee36f1e7ca

Moddaning agregat holatlari Moddaning agregat holatlari Modda oddiy sharoitda qattiq, suyuq, yoki, gaz holatida bo‘lishi mumkin, shuningdek, moddaning plazma holati ham mavjud. Har qanday narsa molekulalardan tashkil topgan bo‘lib, uning fizik xossalari, o‘sha molekulalarning o‘zaro qanday ta’sirlashayotgani, hamda, qanday tartibda joylashgani bilan bog‘liq. Kundalik turmushda, ya’ni, oddiy sharoitlarda biz moddalarning uch xil agregat holatini, ya’ni, … Читать далее

Gaz chang buluti gipotezasi

от

Gaz chang buluti gipotezasi Gaz chang buluti gipotezasi Quyosh sistemasi gaz va changdan iborat quyuq bulutdan hosil bo‘lgan Quyosh tizimi qanday hosil bo‘lgani haqida fikr yurituvchi gipotezalar kosmogoniya sohasiga taalluqlidir. Kosmogoniya – nazariy astronomiyaning eng qadimgi bo‘limlaridan biri bo‘lib, u aynan Quyosh sistemasining paydo bo‘lishi va shakllanish evolyutsiyasiga oid turli gipoteza va nazariyalarni o‘zida jamlaydi. … Читать далее

Geya gipotezasi

от
geya gipotezasi 660edf94d57de

Geya gipotezasi Geya gipotezasi Yer – yaxlit tirik organizm o‘laroq namoyon bo‘ladi Geya – yunon ma’budasining ismi bo‘lib, u Borliqni xaosdan xalos qilib tartib va muvozanatga keltirgan emish. Geya gipotezasini Angliyalik fizik Jeyms Lavlok ilgari surgan bo‘lib, u 1960-yillarda NASAda ishlagan va ushbu g‘alati g‘oyani ham o‘sha yillarda o‘ylab topgan. 60-yillarda odamzot kosmosni o‘zlashtirishni endi-endi … Читать далее

Glikoliz va nafas

от
glikoliz va nafas 660ed8b40f12a

Glikoliz va nafas Glikoliz va nafas Jonivorlar va boshqa organizmlar metabolizmi asosida, uglevodlarda jamlangan energiyani ajratib olishga qaratilgan kimyoviy jarayonlar yotadi Fotosintez jarayonida, Quyosh energiyasi uglevod molekulalarining kimyoviy bog‘larida zaxiralanadi va bunday molekulalar ichida eng muhim ahamiyatlisi bu olti uglerodli shakar – glyukozadir. Boshqa organizmlar ushbu molekulalarni ozuqa sifatida iste’mol qilganidan so‘ng, undagi zaxiralangan energiya … Читать далее