Qiziqarli matematika

Cheksiz kichik miqdorlarni hisoblash. Koshi

от

Cheksiz kichik miqdorlarni hisoblash. Koshi Cheksiz kichik miqdorlarni hisoblash. Koshi. AQSHlik matematik Uilyam Uoterxaus o‘zining ilmiy-ommabop maqolalaridan birida Koshi haqida shunday yozadi: «XIX asr boshlarida matematik analiz ajib bir holatda edi. Matematik analizning haq ekaniga olimlarda zarracha ham shubha yo‘q edi. Chunki, barcha iste’dodli va iqtidorli matematiklar so‘nggi yuz yillik mobaynida matematik analiz usullaridan muvaffaqiyatli … Читать далее

Tashqi bilyardlar

от

Tashqi bilyardlar Tashqi bilyardlar Tashqi bilyardlar konsepsiyasi 1950-yillarda Britaniyalik matematik Bernxard Neyman tomonidan ishlab chiqilgan. AQSHlik matematik Yurgen Mozer esa 1970-yillarda tashqi bilyardlar nazariyasini ajoyib tarzda ta’riflab berdi va uni sayyoralar harakatining soddalashtirilgan modeli tarzida talqin qildi. Tashqi bilyardlar nazariyasi uchun tajriba sifatida ko‘pburchak chizib olamiz. x0 nuqtani esa ushbu ko‘pburchakdan tashqari o‘rnatamiz. Ushbu nuqta … Читать далее

Tyuring mashinalari

от
tyuring mashinalari 660ee8e82005e

Tyuring mashinalari Tyuring mashinalari 1912-1954 yillar orasida yashab o‘tgan Alan Tyuring — o‘ta iste’dodli matematik va kriptograf bo‘lishiga qaramay, psixofiziologik tadqiqotlar uchun tajriba kalamushi vazifasini o‘tashga majbur bo‘lgan. Chunki, o‘sha paytlarda Yevropada, xususan, Buyuk Britaniyada ham, hali axloqiy-ma’naviy tushunchalar ancha sog‘lom edi. Bir jinsli nikohlarga qonunan ruxsat berilgan bugungi Britaniyada bir paytlar buzuqi jinsiy tabiati … Читать далее

Sankt-Peterburg paradoksi

от
sankt peterburg paradoksi 660ee7df37550

Sankt-Peterburg paradoksi Sankt-Peterburg paradoksi Daniil Bernulli (1700-1782) — kelib chiqishiga ko‘ra nemis bo‘lgan, Shveytsariya fuqarosi va Sankt-Peterburg Fanlar Akademiyasi yetakchi matematik olimi bo‘lgan serqirra shaxs bo‘lib, u shuningdek malakali vrach va fizik olim ham bo‘lgan. Uning 1738-yilda «Peterburg Fanlar Akademiyasi sharhlari» ilmiy to‘plamida chop etilgan maqolasi matematiklar orasida hanuzgacha mashhur bo‘lib, maqolada muallifning ehtimollar nazariyasi … Читать далее

Gugol

от
gugol 660ee7353ee41

Gugol Gugol Siz internetda biror narsani qidirish asnosida, albatta Google qidiruv tizimiga duch kelgansiz. «Google», ya’ni, gugl atamasi aslida «gugol» so‘zining buzib aytilishidan kelib chiqqan. Gugol so‘zining o‘zi esa 1 dan keyin ketma-ket yuzta nol bilan yoziladigan sonning nomidir. Tasavvur qilish uchun, 1 dan keyin atiga bitta nol kelsa, ya’ni, raqam «10» shaklida yozilsa, bu … Читать далее

Mukammal sonlar

от
mukammal sonlar 660ee55981929

Mukammal sonlar Mukammal sonlar Mukammal son deb, o‘zining bo‘luvchilari yig‘indisiga teng bo‘lgan natural songa aytiladi. Masalan, eng kichik mukammal son bu — 6 sonidir. Chunki u, o‘zining bo‘luvchilari yig‘indisiga teng: 6=3+2+1. Ikkinchi mukammal son bu — 28 bo‘ladi. Chunki, u ham o‘z bo‘luvchilarining yig‘indisiga teng: 28=14+7+4+2+1. Natural sonlar son o‘qida kattalashib borishi yo‘nalishida, mukammal sonlar … Читать далее

Ajoyib kvadratlar

от
ajoyib kvadratlar 660ee4fc80f62

Ajoyib kvadratlar Ajoyib kvadratlar Afsonalarg ko‘ra, ajoyib kvadratlar o‘yinini qadimgi Xitoyda o‘ylab topishgan ekan. Ushbu g‘oyat qiziq matematik o‘ying bag‘ishlangan ilk qo‘lyozm ma’lumotlar esa, eramizdan avvalgi 2200-yillarg taalluqli bo‘lib, Imperator Yu zamonasidagi shunday kvadratlar haqid so‘z yuritadi. Ajoyib kvadrat N2 sondagi kataklardan iborat bo‘lib, kataklarning har biriga, boshqasida takrorlanmaydigan butun sonlar yozilgan. Sonlarning kataklarda joylashuv … Читать далее

Go o‘yini

от

Go o‘yini Go o‘yini Go o‘yini — ikki kishi o‘ynaydigan stol o‘yini bo‘lib, uni taxminan eramizdan 2000 yillar muqaddam qadimgi Xitoyda o‘ylab topishgan. Aniq dalil hisoblanadigan qo‘lyozma manbalar ichida esa, eng qadimiysi eramizdan avvalgi 548-yilga taalluqli bo‘lib, unda Szchao ismi xitoy muallif go o‘yiniga mukkasidan ketgan odam haqida nasriy ko‘rinishda ma’lumot yozib qoldirgan. o‘yin Xitoydan … Читать далее

Platon jismlari

от

Platon jismlari Platon jismlari Platon jismlarini maktab geometriya kursida muntazam ko‘pyoqlar deb tanishtiriladi. Muntazam ko‘pyoq bu – yoqlari muntazam ko‘pburchaklardan tashkil topgan, ya’ni, tomonlari va burchaklari teng kattalikda bo‘lgan uch o‘lchamli geometrik obyektdir. Platon jismining har bir cho‘qqisidan bir xil sondagi qirralar chiqib keladi. Platon jismlari ichida eng taniqlisi va soddasi bu – kub bo‘lib, … Читать далее

Fraktallar geometriyasi: jozibador va beto‘xtov olam

от
fraktallar geometriyasi jozibador va betoxtov olam 660ee1a06e837

Fraktallar geometriyasi: jozibador va beto‘xtov olam Fraktallar geometriyasi: jozibador va beto‘xtov olam Bir necha asrlar mobaynida matematika Yevklid geometriyasining ajoyibotlari olamiga maftun bo‘lib yashadi. Lekin, bugungi zamon matematikasi o‘ziga boshqa bir mahbub yo‘nalish – fraktallar geometriyasini kashf qilgan. Fraktallar geometriyasi bizning qarshimizda borliqning butunlay yangi jozibasini ochib bermoqdaki, hayratlanmaslikning iloji yo‘q. Tasavvur qiling, biz O‘zbekistonning … Читать далее