Qiziqarli fizika

Dunyoning turli mamlakatlarida jahon xaritasi qanday tasvirlanadi?

от

Dunyoning turli mamlakatlarida jahon xaritasi qanday tasvirlanadi? Dunyoning turli mamlakatlarida jahon xaritasi qanday tasvirlanadi? Agar qadimgilar o‘ylaganidek, Yer — uchta fil va xo‘kiz ko‘tarib turadigan yassi shakldagi makon bo‘lganida, xaritashunoslarning ishi birmuncha yengil bo‘lardi. Biroq Yer faqat «lokal» yassi bo‘lib, uning faqat kichik-kichik qismlarinigina xaritaga tushirish, ya’ni, tekislikka proyeksiyalash oson xolos. Lekin, katta hududlar, mamlakat … Читать далее

Maksvell iblisi

от

Maksvell iblisi Maksvell iblisi Maksvell iblisi — o‘ylab topilgan xayoliy timsol bo‘lib, u shotland fizigi Jeyms Klark Maksvellning ilmiy farazlari mahsulidir. Garchi u uydirma timsol bo‘lsa hamki, jahonning eng yuksak zakovat egalari uchun ham o‘tkir aqliy xurujlarga sababchi bo‘lgan. Maksvell iblisi haqida qayd etib o‘tilgan ilmiy adabiyotlar esa, termodinamika, statistik fizika, kvant mexanikasi, axborot nazariyasi, … Читать далее

Entropiya uchun Bolsman tenglamasi

от

Entropiya uchun Bolsman tenglamasi Entropiya uchun Bolsman tenglamasi «Millionlab odamlar shuurini uyg‘otish uchun bir tomchi siyoh kifoya qiladi» — deb yozgan edi bir paytlar Jorj Jordan Bayron. Avstriyalik fizik Lyudvig Bolsman sistemadagi ko‘p sonli zarrachalarning xatti-harakatini matematik jihatdan bayon qiluvchi statistik termodinamika bilan shug‘ullangan. Masalan, stakandagi suvga tomizilgan siyoh tomchisidagi zarrachalarning harakatini ifodalash uchun, statistik … Читать далее

Atom fabrikalari

от
atom fabrikalari 660eeefc38764

Atom fabrikalari Atom fabrikalari Astrofizik Ser Fred Xoyl (1915-2001) 1940-yillar boshida, galaktikalarning tuzilishini tadqiq qilar ekan, bir g‘alati faktga e’tibor qaratdi: ma’lum bo‘lishicha, og‘ir yadroli elementlar eski, «qariya» galaktikalarda ko‘proq va aksincha, yangi, nisbatan yosh galaktikalarda kamroq uchrar ekan. Xoyl shunday xulosaga keldi: demak, atomlarning hammasi ham, birdaniga, bir vaqtda paydo bo‘lmagan. Quyosh tizimi massasining … Читать далее

Yashil nur

от
yashil nur 660eeededb2dd

Yashil nur Yashil nur Ushbu sayt tematikasiga mos maqolalar tayyorlash maqsadida, yaqin ikki yildan buyon faqat ilmiy-ommabop adabiyotlar mutolaasi bilan cheklanayotgan edim. Lekin, o‘tgan haftada Jyul Vernning «Yashil nur» kitobi qo‘limga tushib qoldi va uni uch kun ichida mutolaa qilib tugatdim (unchalik ham katta kitob emas). Albatta, ushbu asar ham ko‘p jihatdan, ilmiy faktlarga badiiy … Читать далее

Nobel-2016. Mukofot sohiblarining kashfiyoti, XXI asr kompyuterlari sohasida inqilob yasashi mumkin.

от

Nobel-2016. Mukofot sohiblarining kashfiyoti, XXI asr kompyuterlari sohasida inqilob yasashi mumkin. Nobel-2016. Mukofot sohiblarining kashfiyoti, XXI asr kompyuterlari sohasida inqilob yasashi mumkin Ma’lumingizkim, fizika sohasida 2016-yilgi Nobel mukofoti Britaniyalik uch nafar yetakchi fizik olimlarga — Maykl Kosterlits, Devid Tauless hamda, Dunkan Xoldeynlarga munosib ko‘rildi. Mukofot hay’ati e’lon qilgan press-relizda, yuqoridagi olimlarga mukofot «materiyaning topologik fazalari … Читать далее

Quyosh o‘z energiyasini qayerdan oladi?

от

Quyosh o‘z energiyasini qayerdan oladi? Quyosh o‘z energiyasini qayerdan oladi? Quyosh bu — asosan vodorod atomlaridan tashkil topgan favqulodda ulkan plazma sharidir. Bizning yulduzimiz taxminan 1,4 million kilometr diametriga ega bo‘lib, lekin Koinotdagi boshqa yulduzlar bilan taqqoslaganda, o‘rtacha kattalikdagi oddiy yulduz ekanligi ma’lum bo‘ladi. Quyosh har lahzada, uzluksiz ravishda Koinotga juda-juda ulkan miqdordagi energiya taratib … Читать далее

Antrop tamoyili

от

Antrop tamoyili Antrop tamoyili Hozirgi kunda zamonaviy fizika, ayniqsa astrofizika hamda subatom zarrachalar tabiati bilan shug‘ullanuvchi olimlarning aksariyati (deyarli hammasi) shunday yakdillikka kelmoqdalar: «Agar koinot, butun olam, ya’ni borliq salgina boshqacharoq tuzilganida, unda hayotning vujudga kelishi imkonsiz bo‘lur edi va koinot-borliq haqida tafakkur yurituvchi biz kabi ongli mavjudotlar umuman bo‘lmasdi«. Olam muvozanatining ilmiy qonuniyatlari bilan … Читать далее

Qochish tezligi

от

Qochish tezligi Qochish tezligi Kamondan osmonga tik yo‘naltirib (vertikal) o‘q uzilganda, o‘q ma’lum masofagacha ko‘tarilib, keyin yana baribir Yerga qaytib tushadi. Agar kamon ipini tarangroq tortib o‘q uzilsa, o‘q nisbatan uzoqroqqa ko‘tariladi va ko‘proq muddat havoda bo‘lib qaytadi. Kamondan o‘q uzilganda o‘q hech qachon Yerga qaytib tushmaydigan darajada tezlik olib uchib ketsa, bunday tezlikni «qochish … Читать далее

Tutqich bermas graviton

от

Tutqich bermas graviton Tutqich bermas graviton Maktabimizda sport zalida shiftdan osilib turadigan gimnastika halqasi bor edi. U paytlar men hali ancha kichkina va tabiiyki yengil edim. Qolaversa, jismoniy mashqlarga nisbatan hozirgidan ko‘ra jur’atliroq bo‘lgan bo‘lsam kerak. Harholda, o‘shanda sport zaldagi gimnastika halqasida tez-tez shug‘ullanib, osilib o‘ynash bahonasida turli mashqlarni qo‘rqmay bajarardim. Ayniqsa menga halqada muvozanat … Читать далее