Malumotlar bazasi
21-Iyul — Inson qadami oyga yetgan tarixiy sana! 21-Iyul — Inson qadami oyga yetgan tarixiy sana! Bugun 21-iyul — Insoniyatning tarixda ilk bora yerdan tashqaridagi osmon jismi — Oyga qadam bosgan kuni. 1969- yilning aynan shu kuni, 20:17:39 (UTC) da AQSHning Apollon-11 fazoviy kemasida astronavtlar Nil Armstrong hamda Edvin Oldrindan iborat ekipaj, oy modulini, tabiiy … Читать далее
Marsdagi tong… Marsdagi tong… Marsni tadqiq qilish maqsadida Arizona Oy va Sayyoralar universiteti laboratoriyasi rahbarligi ostida Ball Aerospace & Technologies firmasi tomonidan loyihalab, «Mars Reconnaissance Orbiter» kosmik apparati bortiga o’rnatilgan «HiRISE» (High Resolution Imaging Science Experiment) yuqori aniqlikdagi fazoviy kamerasi tufayli biz, yaqin qo’shnimiz — Mars sayyorasida tongning qanday otishi, Quyoshning zenitdagi holati, Marsdagi kezib … Читать далее
«Kepler» kosmik teleskopi ishdan chiqdi «Kepler» kosmik teleskopi ishdan chiqdi Econimic Timesning ma’lumot berishicha NASA tomonidan ochiq koinotga chiqarilgan «Kepler» kosmik teleskopi ishdan chiqqan. Mazkur teleskopning kosmik missiyasidan asosiy ko‘zlangan maqsad — Quyosh tizimidan tashqarida, Yer turkumidagi va hayot mavjud bo‘lishi mumkin bo‘lgan ekzosayyorlarni qidirib topish hisoblanadi. «Muammo kosmik teleskopning mustaqil ravishda» xavfsiz ish rejimiga … Читать далее
Oltin va Kumush munosabatlari Oltin va Kumush munosabatlari O‘zbek romanchiligining mumtoz va shedevr namunasi, Abdulla Qodiriyning «O‘tkan kunlar»asarida bosh qahramon Otabekning hijriy hisob bilan 1265 yil 26 Javzoda Kumushbibiga yozgan maktubida shunday jumlalar bor: «Men Sizni Kumushka ham qanoatlanmay Oltinbibi deb atamoq fikriga tushdim». Albatta, bu asardagi qahramnolarning o‘zaro sadoqatini aslida hech qanday o‘lchov va … Читать далее
Kimyoviy qurollar haqida… Kimyoviy qurollar haqida… Sevimli adibimiz G‘ofur G‘ulomning «Shum bola» asari asosida suratga olingan shu nomli filmni barchamiz ko‘rganmiz. Undagi qahramonlar tilidan aytilgan ko‘plab dialoglar jamiyatda qanotli iboralar tarzida keng tarqalgan. Masalan, «Birinchi zarbda tizzalarigacha…» deydigan Hojibobo, yoki, «Innankeyinchi?» deb xit qilib yuboradigan Boy ota. Bularni eslab, odamni yuziga tabassum yuguradi. Lekin men, o‘sha … Читать далее
Rentgen nurlari tibbiyotda Rentgen nurlari tibbiyotda Rentgen nurlarining qattiq jismlardan, masalan, odam muskullaridan ham o‘ta olishi, ularning tibboyotdagi benazir dastyorga aylanishlariga sababchi bo‘ldi. Rentgen nurlari, hakimlarga mijoz organizmida nimalar sodir bo‘layotganligini aniqlashga yordam beradi. Rentgen nurlari 1895-yilda Vyurtsburg universitetining olmon olimi Vilgelm Konrad Rentgen (1845-1923) tomonidan kashf etilgan edi. Bu nurlar ham, ko‘zga ko‘rinadigan nurlar, … Читать далее
Buyrak dializi Buyrak dializi Buyrak hastaliklari bilan og‘rigan bemorlar, maxsus tibbiy apparat — gemodializator va uning ixtirochilaridan o‘ta minnatdor bo‘ladilar. Bu uskunaning vazifasi inson buyraklari bajarishi lozim bo‘lgan ish — qondan siydik va boshqa moddalarni ajratib olishdir. Undan buyrak faoliyatini tiklash muolajalari yoki, bemorga buyrak transplantatsiyasi amaliyotini qilish operatsiyasigacha bo‘lgan davrda foydalaniladi. Yaratgan hech … Читать далее
Robert Oppengeymer — atom bombasining «otasi» Robert Oppengeymer — atom bombasining «otasi» —Aytingchi, suvda atom bormi? —Ie, domlajon, suvda atom nima qilsin. Axir atom — Bombaku! Mashhur kinofilmdagi, mashhur qanotli ibora. Lo‘ttiboz talabaning domlaga qilgan nag‘masida uning modda tuzilishi haqidagi tasavvuri qanchalik yuzaki ekanligi namoyon bo‘lgan. Biroq u nazarda tutgan narsa — atom bombasi … Читать далее
Difraksiya Difraksiya Agar yorug‘lik yo‘liga ekran qo‘yilsa, uning orqasida soya sohasi paydo bo‘ladi. Tovushning yo‘lini to‘sish esa unchalik oson ish emas, uni devor orqasida turib ham eshitish mumkin. To‘lqinning geometrik soya sohasiga kirib borishi difraksiya deyiladi. To‘lqin uzunligi to‘siqning o‘lchamlari bilan taqqoslanarli bo‘lganida difraksiya namoyon bo‘ladi. Tovush to‘lqinlarining nisbatan uzunligi (ular metrlarda o‘lchanadi) tufayli, ular … Читать далее
Slanesli neft Slanesli neft Avvalo slanes haqida. Slanes — qatlam-qatlam ko‘rinishdagi tog‘ jinsi bo‘lib, bu qatlamlar osonlik bilan o‘zaro ajraladi. Slanesli neft (inglizchasi — «shale oil«) — yonuvchan slaneslarga qo‘shimcha kimyoviy va mexanik ishlov berish natijasida olinadigan noaa’anaviy neft bo‘lib, u kerogen moddasiga boy bo‘lgan slaneslardan olinadi. Kerogen — butum holiga kelib qolgan organik moddadir. … Читать далее