Malumotlar bazasi
Robert Raketachi Robert Raketachi Qattiq yoqilg‘ili raketalar paydo bo‘lganiga ming yildan o‘tdi. Mohiyatan, bu — katta feyrverk, mushakbozlik uchun qo‘llaniladigan raketalardir. Haqiqiy ma’nodagi kosmik raketalar yasashni orzu qilgan ilk konstruktorlar, raketaning ochiq koinotga uchib yetib borishi uchun, qo‘shimcha ravishda suyuq yoqilg‘i quvvati ham zarur bo‘ladi deb hisoblashgan. Lekin, undan ham avval, koinotga uchib chiqa oladigan … Читать далее
Har safar galaktika bo‘ylab… Har safar galaktika bo‘ylab… (Ayzek Azimovdan tarjima) Bir necha yil avval qo‘shni mahalladagi maktab binosida yong‘in sodir bo‘lgan edi. Lo‘ndasini aytganda, u yerda olov deyarli bo‘lmadi. Aksincha, xonalar va yerto‘lani buruqsigan tutun qopladi xolos. Ushbu ko‘ngilsiz hodisa yuz bergan paytda maktabda allaqachon darslar tugagan edi va shu sababli, xayriyatki, hech kim … Читать далее
Qora materiya Qora materiya Koinotni tashkil qiluvchi materiyaning katta qismini biz ko‘ra olmaymiz. 1932-yilda astrofizik olim Yan Oort galaktikamiz — Somon Yo‘lining o‘zida mavjud va kuzatish mumkin bo‘lgan moddalari miqdoriga mos bo‘lmagan tarzda, juda shiddat bilan aylanayotganini aniqladi. Ko‘p o‘tmay, yana bir astrofizik Frits Svikki shunga o‘xshash effektni boshqa galaktikalar harakatida ham kuzatdi va ushbu, … Читать далее
Messye obyektlari Messye obyektlari Sharl Messye aslida, kometalarni izlash bilan shug‘ullanuvchi ashaddiy kometashunos astronom bo‘lgan. Lekin, ilm-fan tarixida uning nomini abadiylashtirgan narsa kometalar emas. U na yulduz va na kometa bo‘lgan obyektlarning tasnifini (katalogini) tuzganligi bilan tarixga kirdi. Messye kometalarni izlab topishga shu darajada mukkasidan ketgan ediki, u deyarli har tun mijja qoqmay teleskop bilan … Читать далее
Astronomik gid Astronomik terminlar uchun izohlar (Koinotga oid terminlar uchun izohlar) Koinot shu qadar hayratlanarli va aqlni shoshirib qo‘yadigan darajada jozibadorki, uning ta’rifini mukammal qilishga shoirlarning qalami ham, suhandonlarning tili ham ojiz qolishi aniq. Koinotning asl haybati va miqyosini ifodalashga eng pixini yorgan fantast yozuvchining ham tasavvur doirasi torlik qiladi. Undagi jarayonlarning manzarasini esa hech … Читать далее
Jonatan Sviftdan salomlar: Fobos va Deymosning kashf etilishi Jonatan Sviftdan salomlar: Fobos va Deymosning kashf etilishi XIX-asrning ikkinchi yarmida astronomlar sayyoralarning tabiiy yo‘ldoshlarining aniq sonini bilib bo‘ldik degan fikrga kelib bo‘lgan edilar. Ya’ni, Yerning yagona tabiiy yo‘ldoshi — Oy bo‘lib, Merkuriy, Venera va Marsning tabiiy yo‘ldoshlari yo‘q deb hisoblanardi. Yupiterda to‘rtta, Saturnda esa sakkizta tabiiy … Читать далее
Xo‘sh, qani ular? Xo‘sh, qani ular? Yulduzlar g‘uj bo‘lib, osmonni to‘ldirgan oydin kechada Somon Yo‘lining jozibasidan lol qolgan har qanday odam, favqulodda ulkan Koinot qarshisida o‘zining nafaqat mitti zarra ekanini, hattoki, o‘ta ojiz va noqis ekanini ham his qiladi. Ko‘z oldimizda namoyon bo‘ladigan sanoqsiz yulduzlar va poyonsiz osmon manzarasi odamni qandaydir falsafiy o‘ylarga toldiradi. Nahotki … Читать далее
Titsius-Bode qonuniyati Titsius-Bode qonuniyati Titsius-Bode qonuniyati (shuningdek Bode qonuni nomi bilan ham ma’lum) — sayyoralarning Quyoshdan uzoqlashish tartibi, ya’ni Quyoshgacha bo‘lgan masofalarining (orbitalarning o‘rtacha radiusini) ifodalovchi empirik formula. Qonuniyat I.D. Titsius tomonidan 1766-yilda taklif etilgan va I.E. Bodening ilmiy ishlari tufayli mashhur bo‘lib ketgan. U quyidagicha keltiriladi: Di=0,3,6,12… ketma-ketlikdagi har bir elementga 4 qo‘shiladi va … Читать далее
Kunning ilmiy manzarasi: Parker yo‘lga chiqdi. Kunning ilmiy manzarasi: Parker yo‘lga chiqdi. -o‘rtoq fazogirlar! Amerikaliklar Oyga qadam qo‘yishdi. Biz maslahatlashib, endi sizlarni Quyoshga uchirmoqchimiz! -Leonid Ilich, axir kuyib ketamizku?! -Qo‘rqmanglar o‘rtoqlar, partiya hammasini puxta o‘ylab qo‘ygan. Sizlar Quyoshga qishda kechasi qo‘nasizlar. XX-asrning 70-80 yillariga, ya’ni, AQSH va SSSR o‘rtasidagi «kosmik poyga» zamonasiga tegishli ushbu … Читать далее
Oy toshlari Oy toshlari Yerdan turib ham qurollanmagan ko‘z bilan sirtini kuzatish mumkin bo‘lgan yagona osmon jismi — Oy bo‘ladi. Oyni o‘rganish bo‘yicha zamonaviy tadqiqotlar butun boshli mustaqil fan — selenologiyani shakllantirgan. Oyga uyishtirilgan kosmik parvozlar esa uning sirtiga oid jinslarni, ayniqsa, Oy toshlarini o‘rganish imkonini berdi. Oy toshlarining oxirgi partiyasi Yerga 1976-yilda keltirilgan edi. … Читать далее