C vitamini qanday foyda keltiradi

Sog’lom va muvozanatli ovqatlanish kasalliklarning oldini olish va sog’lom bo’lish uchun zarur shartlardan biridir. Tananing kundalik faoliyati uchun zarur bo’lgan energiyani iste’mol qilingan oziq-ovqatlar bilan qondirishdan tashqari, zarur bo’lgan makro va mikroelementlarni to’liq olish juda muhimdir. Tananing kundalik vazifalarini muammosiz bajarishi uchun protein, uglevod va yog’larni etarli miqdorda iste’mol qilishdan tashqari, vitaminlar va minerallarga bo’lgan ehtiyoj ham qondirilishi kerak. Mamlakatimizda vitamin etishmasligining eng keng tarqalgan turlaridan biri C vitaminidir. Antioksidant vitaminlardan biri bo’lgan C vitamini yuqumli kasalliklar va saraton kasalliklaridan himoya qilish, immunitet tizimini mustahkamlashda muhim rol o’ynaydi. Shuning uchun vitamin C manbalarini to’g’ri iste’mol qilish va bu vitamin etishmasligining oldini olish uchun shifokor bilan maslahatlashib muhimdir.

C vitamini nima?

Askorbin kislotasi deb ham ataladigan C vitamini inson tanasida juda muhim funktsiyalarga ega bo’lgan ozuqa moddasidir. Suvda eriydigan vitamin turlaridan biri bo’lgan askorbin kislotasi organizm tomonidan ishlab chiqarilmasligi sababli, barcha ehtiyoj oziq-ovqatdan olinishi kerak. Oziq-ovqat bilan har kuni tanaga olinishi kerak bo’lgan C vitamini miqdori ayollar uchun 75 mg, erkaklar uchun 90 mg. Bu ehtiyoj homilador ayollarda ona qornida o’sayotgan bolaning ehtiyoji tufayli, emizikli onalarda esa sut ishlab chiqarish tufayli ortadi. Homilador ayollar uchun C vitaminining kunlik ehtiyoji 85 mg, emizikli onalar uchun esa 120 mg deb ko’rsatilishi mumkin. 

C vitamini tanada saqlanmaydi va har kuni tanaga kerakli miqdorda olinishi kerak. Bu esa C vitamin tanqisligining tarqalishiga ta’sir qiluvchi omillardan biridir. Kundalik ehtiyojdan ortiq miqdorda olingan vitaminlar organizmdan siydik va ter bilan chiqariladi. Uning etishmovchiligida kamqonlik, tish milkida qon ketishi, terida dog’lar (petexiyalar) va ko’karishlar, tez-tez kasallanish va yaralarning kechikishi kabi salbiy holatlar kuzatiladi. Agar C vitamin tanqisligi uzoq vaqt davom etsa, singa deb ataladigan kasallik rivojlanadi, u oson qon ketishi, terida ko’karishlar, bo’g’imlar va mushaklarda og’riqlar bilan namoyon bo’ladi. Ushbu kasallik odatda uzoq vaqt davomida, masalan, bir oy davomida har kuni 10 mg yoki undan kam vitamin C qabul qilgandan keyin rivojlanadigan jiddiy etishmovchilik natijasida yuzaga keladi.

C vitaminining foydalari qanday?

C vitamini inson tanasi uchun juda muhim oziq moddalardir. Bu erda vitamin C foydalari keltirilga:

Immunitet tizimini mustahkamlaydi: C vitamini tanangizning immunitet tizimini mustahkamlaydi va infektsiyalarga qarshi kurashadi. Shuningdek, u yuqumli virusli kasalliklarning davomiyligi va tarqalishini kamaytirishga yordam beradi.

Antioksidant xususiyatlari: C vitamini erkin radikallar bilan kurashadigan antioksidantdir. Ushbu radikallar zararli birikmalar bo’lib, hujayralarning shikastlanishiga va qarishiga olib kelishi mumkin.

Kollagen ishlab chiqarishni oshiradi: C vitamini kollagen ishlab chiqarishni oshiradi va teringizni sog’lom va yosh ko’rinishga olib keladi.

Temirning so’rilishini oshiradi: C vitamini temirning so’rilishini oshirish orqali anemiya xavfini kamaytiradi.

Stressni kamaytiradi: C vitamini stressni kamaytirishga yordam beradi va ruhiy salomatlikni qo’llab-quvvatlaydi.

Ko’z salomatligiga hissa qo’shadi: C vitamini yoshga bog’liqko’z kasaliklarining xavfini kamaytiradi.

Yurak-qon tomir salomatligini himoya qiladi: C vitamini yurak-qon tomir kasalliklari xavfini kamaytirish orqali yurak sog’lig’ini qo’llab-quvvatlaydi.

Tish salomatligini qo’llab-quvvatlaydi: C vitamini tish milki salomatligiga hissa qo’shish orqali tishlaringizni mustahkamlaydi.

Sog’ayish jarayonini tezlashtiradi: C vitamini yaralarni davolash jarayonini tezlashtiradi va to’qimalarning yangilanishiga yordam beradi.

C vitaminida nima bor?

C vitaminining eng muhim manbai meva va sabzavotlardir. Biroq, juda sezgir tuzilishga ega bo’lgan C vitamini issiqlik (pishirish), metall pichoqlar yoki maydalagichlar bilan aloqa qilish, yorug’lik yoki kislorod ta’sirida yuz foizgacha yo’qolishi mumkin. Shu sababli, u ko’plab oziq-ovqatlar tarkibida bo’lsada, foydalanishga yaroqlilik nuqtai nazaridan C vitaminining asosiy manbai yangi meva va sabzavotlardir. Meva va sabzavotlardan C vitamini olayotganda, undan eng yaxshi darajada foyda olish uchun mevalarni iloji boricha yangi holda iste’mol qilishdir.

• Apelsin, mandarin, Greypfrut, kivi, ananas, qulupnay va boshqa ko’plab yangi mevalar,
• Limon,
• Qizil va yashil qalampir,
• Pomidorlar,
• Ismoloq, petrushka, salat kabi ko’katlar,
• Brokkoli, karam kabi sabzavotlar C vitaminining muhim manbalaridan biridir

C vitamini qo’shimchalaridan foydalanish kerakmi?

C vitamini har kuni to’liq qondirilishi kerak bo’lgan muhim oziq moddalardir. Shu sababli, C vitamini qo’shimchalari ham jamoatchilik orasida juda keng tarqalgan. Biroq, barcha oziqaviy qo’shimchalarda bo’lgani kabi, C vitaminini haddan tashqari iste’mol qilish ba’zi sog’liq muammolariga olib kelishi mumkin. Sog’lom va muvozanatli ovqatlanish bilan C vitaminiga bo’lgan ehtiyoj to’liq qondirilishi mumkin. Bunday holda, vitamin qo’shimchalariga ehtiyoj qolmaydi. Sog’lom odamlarda C vitaminiga bo’lgan ehtiyojni har kuni 3 porsiya meva, 2 porsiya salat yoki sabzavotlar iste’mol qilish orqali qondirish mumkin. 

Biroq, har qanday sog’liq muammosi tufayli ushbu oziq-ovqatlarni iste’mol qila olmaydigan, C vitamini tanqisligi bo’lgan yoki yuqumli kasalliklar tufayli C vitaminiga bo’lgan ehtiyoj ortib borayotganlar uchun vitamin C qo’shimchalari shifokor tomonidan belgilanishi mumkin. Bundan tashqari, shifokor bilan maslahatlashmasdan, vitamin C qo’shimchalaridan foydalanish tavsiya etilmaydi.

Agar siz C vitaminining ijobiy ta’siridan foydalanmoqchi bo’lsangiz va sog’lig’ingizni himoya qilmoqchi bo’lsangiz, kundalik ovqatlanish rejangizga C vitamini manbalari bo’lgan oziq-ovqatlarni kiritishingiz kerak. Agar sizda vitamin C tanqisligi bor deb hisoblasangiz yoki unga bog‘liq alomatlar kuzatilsa, sog‘liqni saqlash muassasasiga murojaat qilishingiz va shifokor ko‘rigidan o‘tishingiz kerakli tahlillarni o‘tkazish orqali vitamin qo‘shimchalari zarurligini bilishingiz mumkin.