Anemiya haqida

Anemiya – bu qondagi gemoglobin darajasini pasaytiradigan sog’liqdagi muammo. Ko’pincha qizil qon tanachalari soni parallel ravishda kamayadi. Odamlar bu patologiyani «kamqonlik»deb ham atashadi. Kam gemoglobin mustaqil kasallik emas. Bu asosiy kasallikning natijasidir, shuning uchun agar bemorda anemiya aniqlansa, shifokor unga keng qamrovli tekshiruvni buyurishi kerak.

Psevdoanemiya va yashirin anemiya tushunchalari

Psevdoanemiya-bu shish rezorbsiyasi paytida to’qima suyuqligining qon oqimiga kirishi.

Yashirin anemiya-bu suvsizlanish paytida suyuq qon tarkibining katta qismini yo’qotish natijasidir (diareya, qusish, giperhidroz tufayli yuzaga kelishi mumkin).

Anemiya darajalari

Og’irlik darajasi bo’yicha anemiya quyidagicha tasniflanadi:

• yengil. Gemoglobin darajasi 100 g/l dan yuqori, qizil qon tanachalari 3 T / l dan yuqori;
• o’rtacha. Gemoglobin darajasi 66 dan 100 g / l gacha, qizil qon tanachalari 2 dan 3 T / l gacha;
• og’ir. Gemoglobin darajasi 66 g/l dan kam.

Anemiya tasnifi

Barcha anemiyalar turli yo’llar bilan namoyon bo’ladi. Patologik holatni keltirib chiqargan sababni va uning alomatlarini hisobga olgan holda, uning to’rtta asosiy turi mavjud:

• posgemorragik anemiya (surunkali / o’tkir qon yo’qotish tufayli);
• gemolitik anemiya (qizil qon tanachalarining yo’q qilinishi tufayli rivojlanadi).

Ushbu guruhga irsiy gemolitik anemiya kiradi:

• glyukoza-6 fosfat degidrogenaza etishmasligi bilan
• talassemiya
• o’roqsimon hujayra;
• Minkovskiy-Shoffar;

• kamqonlik (mikroelementlar/vitaminlar/temir tanqisligi, ya’ni gematopoez jarayonida muhim rol o’ynaydigan har qanday elementlar tufayli yuzaga keladi);
• gipoplastik anemiya (bu suyak iligida qon hosil bo’lishining buzilishi, eng xavfli shakl).

Qonning rang ko’rsatkichiga ko’ra anemiya quyidagilarga bo’linadi:

• normoxromik (gemoglobin normal). Ushbu guruhga gemolitik va posthemorragik anemiya kiradi;
• giperxromik (gemoglobin ko’tariladi). Bunga foliy etishmovchiligi va B12 etishmovchiligi anemiyasi kiradi;
• gipoxromik (gemoglobin kamayadi). Bu talassemiya, temir tanqisligi va surunkali posthemorragik anemiyani anglatadi.

Eritrositlar diametri bo’yicha anemiya quyidagilarga bo’linadi:

• megaloblastik (B12 etishmovchiligi anemiyasi);
• normositar (deyarli barcha gemolitik va o’tkir posthemorragik anemiya);
• makrositar (yangi tug’ilgan chaqaloqlarning foliy etishmovchiligi, gemolitik kasalligi);
• mikrotsitar (surunkali postgemorragik anemiya).

Qon zardobidagi temir tarkibiga ko’ra anemiya quyidagilarga bo’linadi:

• normosideremik (o’tkir postgemorragik anemiya);
• giposideremik (surunkali postgemorragik va temir tanqisligi anemiyasi, talassemiya);
• gipersideremik (gemolitik va B12 etishmovchiligi anemiyasi).

Anemiya belgilari

Anemiya belgilari hisoblanadi:

• teri/shilliq pardalarning oqarishi;
• migren;
• charchoqning kuchayishi;
• quloqlarda shovqin;
• ovqatlanmay qo’yish;
• doimiy uyquchanlik;
• havo etishmasligi hissi;
• bosh aylanishi;
• tezlashgan yurak urishi;
• libidoning pasayishi, erkaklarda jinsiy kuchsizlik;
• hayz siklning buzilishi;
• сyurak etishmovchiligi.

Agar sizda shunga o’xshash alomatlar bo’lsa, darhol shifokor bilan maslahatlashing. Kasallikning oldini olish oqibatlarga qarshi kurashishdan ko’ra osonroqdir..

Anemiya diagnostikasi

Bemorda anemiyani aniqlash uchun shifokor keng qamrovli tashhis qo’yadi, unga quyidagilar kiradi:

• birinchi marta sog’lig’i yomonlashgan holatlarni, eng aniq ifodalangan alomatlarni aniqlash;
• bemorning hayoti tarixini o’rganish. Shifokor surunkali kasalliklar, har qanday patologik sharoitlarga irsiy moyillik, yomon odatlar mavjudmi, bemor yaqinda biron bir dori-darmonlarni qabul qildimi, zahar, toksik birikmalar bilan aloqa qildimi yoki yo’qligini aniqlaydi;
• terini tekshirish, uning rangini aniqlash. Bosim, pulsni o’lchash;
• laboratoriya qon va siydik tahlili.

Ba’zi hollarda bemorga suyak iligi tekshiruvi buyuriladi. Gematopoez jarayonlarida buzilishlar mavjudmi yo’qmi tushunish kerak. Shuningdek, maxsus uskunalar yordamida trepanobiopsiyani amalga oshirish mumkin, uning davomida shifokor suyak iligini uning atrofidagi to’qimalar bilan bog’laydi.

Yurakni tekshirish uchun odatda EKG o’tkaziladi. Agar kerak bo’lsa, bemor gematologga yuboriladi.

Past gemoglobinning laboratoriya diagnostikasi

Qon biokimyosida, agar anemiya shubha qilingan bo’lsa, quyidagilarning darajasi tekshiriladi:

Bu bemorning ichki organlarining holatini baholash uchun kerak. Birgalikda kasalliklarning mavjudligini istisno qilish uchun siydik tekshiruvi ham o’tkaziladi.

Bolalar va kattalardagi anemiyani davolash

Bolalar va kattalardagi anemiyani davolash

Anemiya alomatlaridan xalos bo’lish uchun gemoglobinning pasayishiga olib keladigan omilni yo’q qilish kerak. Shunday qilib, agar patologik holat tanada parazitlar mavjudligi bilan bog’liq bo’lsa, ulardan qutulish kerak, agar irratsional ovqatlanish bo’lsa — parhezga rioya qilishni boshlash kerak, agar yaxshi sifatli/yomon sifatli neoplazmasi bo’lsa — uni olib tashlash kerak.

Boshqacha qilib aytganda, erkaklar, ayollar va bolalarda past gemoglobinni davolash konservativ bo’lishi mumkin yoki maxsus jarrohlik manipulyatsiyasini talab qilishi mumkin. Odatda, bemorlarning ahvolini yaxshilash va salbiy alomatlarning og’irligini kamaytirish uchun shifokorlar quyidagi terapevtik rejimga rioya qilishadi:

• vujudga kelgan etishmovchilikni qoplashga qodir bo’lgan dorilar buyuriladi — B12 B12 etishmovchiligi anemiyasida, temir-temir tanqisligida, B9 — foliy etishmovchiligida va boshqalar;
• eritrotsitlar darajasini normallashtiring. Buning uchun eritrotsitlar massasini quyish yoki eritrotsitlarni yuvish amalga oshirilishi mumkin. Shu bilan birga, gemoglobin darajasi past bo’lgan odamlarga yordam berishda bunday choralar kerak emas va faqat kasallik hayotga tahdid solganda amalga oshiriladi.

O’tkir va surunkali postgemorragik anemiyani davolash

Postgemorragik anemiyaning o’tkir shaklini davolash kasalxonada yoki gematologik klinikada amalga oshiriladi. Bemorga buyurilgan dorilar qon miqdorini va hosil bo’lgan elementlar darajasini normallashtirishga yordam beradi, shuningdek kasallikning qaytalanishini oldini olishga qaratilgan. Yo’qotilgan qon miqdorini hisobga olgan holda, bemorga qon quyish, qon o’rnini bosuvchi moddalar yoki eritrotsitlar massasini kiritish kerak bo’lishi mumkin.

Ushbu turdagi anemiyaning surunkali shakliga kelsak, sababni bartaraf qilmasdan uning belgilaridan xalos bo’lish mumkin emas. Patologik holatni keltirib chiqargan omil bartaraf etilgandan so’ng, bemorga temirga boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilishni ta’minlaydigan parhez buyuriladi.

O’roqsimon hujayrali anemiyani davolash

O’roqsimon hujayrali anemiya bilan og’rigan bemor haqida gap ketganda terapevtik tadbirlarning asosiy maqsadi gemolitik inqirozlar rivojlanishining oldini olishdir. Buning uchun bemor kislorod miqdori past bo’lgan joylarda bo’lmasligi kerak. Bunga parallel ravishda qon o’rnini bosuvchi vositalar, eritrotsitlar massasining infuziyalari ishlatilishi mumkin.

Temir tanqisligi anemiyasini bartaraf etish

Temir tanqisligi anemiyasini davolash temirga boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilish va mavjud oshqozon-ichak kasalliklarini davolashni o’z ichiga oladi. Bemor muntazam ravishda ovqatlanishi kerak:

• pishloqlar;
• bo’tqalar;
• tovuq tuxumlari;
• go’sht;
• sut mahsulotlari.

Temir preparatlari anemiya alomatlaridan tezda xalos bo’lishga yordam beradi. Amaldagi dori oshqozon-ichak trakti bilan bog’liq muammolarni keltirib chiqarmasligi muhimdir. Agar ich qotishi, meteorizm paydo bo’lsa, vositani almashtirish kerak.

B12 etishmovchiligi anemiyasini davolash

Oshqozon-ichak trakti kasalliklarini kompleks davolash va to’g’ri ovqatlanish tamoyillariga rioya qilish B12 etishmovchiligi anemiyasining namoyon bo’lishini bartaraf etishga yordam beradi. Ko’pincha bemorlarga B12 vitamini in’ektsiyalari buyuriladi. Ular suyak iligida gematopoez jarayonlarini tezda tiklashga imkon beradi.

Folik kamqonlikdan qanday qutulish mumkin

Foliy tanqisligi anemiyasi B9 vitaminini qabul qilish va parhezga rioya qilish orqali davolanadi. Bemor dietaga foliy kislotasining yuqori miqdorini o’z ichiga olgan oziq-ovqat mahsulotlarini kiritishi kerak. Bu sitrus mevalar, sabzavotlar, ko’katlar, sarsabil, yong’oqlar, pistalar, pomidor, tarvuz, makkajo’xori, avakado, tuxum, hayvonlarning jigari, treska jigari, don, bug’doy nonlarni anglatadi.

Gipoplastik anemiyani davolash

Gipoplastik anemiyani davolash gematolog tomonidan amalga oshiriladi. Bemorning yoshiga, jinsiga va holatiga qarab, u turli usullardan foydalanishi mumkin — suyak iligi transplantatsiyasi, gematopoez jarayonlarini rag’batlantirish, qon quyish va boshqalar.

Anemiya xavf guruhi

Ko’pincha past gemoglobin tashxis qilinadi:

• oshqozon-ichak trakti kasalliklari bo’lgan odamlar (onkologiya, gastrit, oshqozon va o’n ikki barmoqliichak yarasi, yo’g’on ichak/ingichka ichakdagi yallig’lanish jarayoni va boshqalar);
• yomon ovqatlanadigan odamlar, vegetarianlar;
• anemiyaning ma’lum bir turiga genetik moyilligi bo’lgan odamlar (kasallik ota-onadan bolaga yuqishi mumkin).

Kam gemoglobin nimalarga olib kelishi mumkin

Anemiyani ham xavfli, ham zararsiz kasallik deb atash mumkin. Shunday qilib, agar biz homilador ayol yoki yosh bolada kasallikning engil darajasi haqida gapiradigan bo’lsak, unda bu normaning bir variantidir. Temir preparatlari kursini ichgandan so’ng, chaqaloq/kelajakdagi ona mutlaqo sog’lom bo’ladi.

Shu bilan birga, anemiyaning ayrim shakllarining o’rtacha va og’ir darajalari quyidagi xavfli holatlarga olib kelishi mumkin:

• anemiya komasi (bemor hushini yo’qotadi va hech qanday tashqi ogohlantirishlarga javob bermaydi, o’lim yuz berishi mumkin);
• ichki organlarning noto’g’ri ishlashi (ayniqsa buyrak va jigar anemiya bilan tez-tez uchraydi);
• gemoglobin darajasini 70 g/l dan past darajaga tushirish (o’limga olib kelishi mumkin).

Anemiyaning oldini olish

Anemiyaning oldini olish

Anemiya rivojlanishining oldini olish uchun quyidagilar zarur:

• zahar, toksik moddalar bilan aloqa qilmang;
• radiatsiya bilan zararlangan hududlarga tashrif buyurishdan bosh torting;
• ionlashtiruvchi nurlanish manbalari bilan aloqa qilmang;
• dori-darmonlarni nazoratsiz qabul qilmang;
• tanangizni chiniqtiring;
• to’g’ri ovqatlaning, kundalik ratsioningizga go’sht, ko’katlar, meva va sabzavotlarni qo’shing;
• ochiq havoda ko’proq vaqt o’tkazing.

Kam gemoglobinning ikkilamchi profilaktikasi quyidagilarni ta’minlaydi:

• yiliga bir marta qon testini o’tkazish;
• o’tkir yuqumli va virusli kasalliklar yuzaga kelganda malakali tibbiy yordamga murojaat qilish;
• har yili tibbiy ko’rikdan o’tish;
• homiladorlikni rejalashtirish (ayollar uchun).

Ushbu maqola faqat kognitiv maqsadlar uchun joylashtirilgan va ilmiy material yoki professional tibbiy maslahat emas.

Saytda taqdim etilgan ma’lumotlar tashxis qo’yish, davolanishni tayinlash uchun ishlatilishi mumkin emas va shifokor tayinlanishining o’rnini bosmaydi.

Anemiyani davolaydigan shifokorlar

Reproduktolog, Genetika mutaxassisi, Gematolog

Tajriba 25 yil · Oliy toifali shifokor

• 
  Gematolog birinchi konsultatsiyasi
  
  
  100 000 so’m
• 
  Gematolog takroriy konsultatsiyasi
  
  
  
  narx so’rov bo’yicha
  

Qabul turi

Klinikada

100 000 so’m

Batafsil

Shayxontohur tumani, Kukcha Darvoza ko`chasi, 42

Mo’ljal: №1 shahar perinatal markazi

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Dushanba — Shanba 09:00-14:00  

• 
  Gematolog birinchi konsultatsiyasi
  
  
  250 000 so’m
• 
  Gematolog takroriy konsultatsiyasi
  
  
  
  narx so’rov bo’yicha
  

Qabul turi

Klinikada

250 000 so’m

Batafsil

Olmazor tumani, Usta Olim ko`chasi, 15 uy

Mo’ljal: Toshkent restorani

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Dushanba, Seshanba, Payshanba, Juma, Shanba, Yakshanba Dam olish kuni   

Shayxontohur tumani, Kukcha Darvoza ko`chasi, 42

Mo’ljal: №1 shahar perinatal markazi

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Dushanba — Shanba 09:00-18:00  

Gematolog

Tajriba 38 yil · Oliy toifali shifokor

• 
  Gematolog birinchi konsultatsiyasi
  
  
  80 000 so’m
• 
  Gematolog takroriy konsultatsiyasi
  
  
  
  narx so’rov bo’yicha
  

Qabul turi

Klinikada

80 000 so’m

Batafsil

Yashnobod tumani, Parkent ko`chasi, 243

Mo’ljal: «Eleven» do’koni

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Dushanba, Chorshanba, Juma 16:00-18:00   

Chilonzor tumani, 42A, Chilonzor-5B

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Ish vaqti belgilanmagan

Anesteziolog, Gematolog

Oliy toifali shifokor

Batafsil

Olmazor tumani, Chimboy 2A ko`chasi

Mo’ljal: Talabalar, Chimboy va Kichik Xalqa Yoli ko’chalari chorrahasi Avt. yo’l

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Ish vaqti belgilanmagan

• 
  Gematolog birinchi konsultatsiyasi
  
  
  200 000 so’m
• 
  Gematolog takroriy konsultatsiyasi
  
  
  100 000 so’m

Qabul turi

Klinikada

200 000 so’m

Batafsil

Mirzo-Ulug’bek tumani, Ravnaq ko`chasi, 41

Mo’ljal: Markaziy harbiy gospital va Hunarmandlar fabrikasi o’rtasida

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Dushanba, Seshanba, Chorshanba, Juma, Shanba, Yakshanba Dam olish kuni   

Chilonzor tumani, Katartal ko`chasi, 42

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Ish vaqti belgilanmagan

Gematolog

Tajriba 23 yil · Oliy toifali shifokor

Batafsil

Yashnobod tumani, Tarrakiet ko`chasi, 103

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Ish vaqti belgilanmagan

• 
  Gematolog birinchi konsultatsiyasi
  
  
  150 000 so’m
• 
  Gematolog takroriy konsultatsiyasi
  
  
  50 000 so’m

Qabul turi

Klinikada

150 000 so’m

Batafsil

Yunusobod tumani, Dehqonobod ko‘chasi, 5А-uy

Mo’ljal: «Nurshah» klinikasi

Klinikada shifokorni qabul qilish vaqti

Dushanba, Chorshanba, Juma 09:00-14:00   

Foydali ma’lumot

Analizlar

Med24.uz siz barcha laboratoriya tekshiruvlaridan o’tishingiz mumkin bo’lgan sizga yaqin atrofdagi klinikani tanlashda yordam beradi

Batafsil

Diagnostik markazlar

Med24.uz ixtisoslashtirilgan portali uyingiz yaqinidagi diagnostika markazini tanlashda yordam beradi

Batafsil

Tibbiy xizmatlar

Turli klinikalarda tibbiy xizmatlar qancha turishini bilib oling

Batafsil