Imtihondan muvaffaqiyatli o‘tish sirlari nimalar qilish kerak

4. Ishonch bu — yarim g‘alaba. O‘zingizga ishoning. Albatta talaba bo‘laman, deya o‘zingizni ishontiring. Hayolingizda yangi o‘quv yili boshlanib, o‘zingiz orzu qilganingizdek talaba bo‘lib yurganingizni tasavvur qiling. Kurs ishlari, topshiriqlar ichida o‘ralashib yurganingizni his qiling.

Maktab imtihonlari haqida bilishingiz kerak bo’lgan hamma narsa: o’quvchilar va ota-onalar uchun maslahatlar

Imtihonlar qanday o’tkaziladi va ularni qanday muvaffaqiyatli topshirish mumkin?

Maktab imtihonlari yaqinlashmoqda va havoda biroz taranglik, hayajon, kutish va, albatta, biroz tashvish. Har bir o’quvchi hayotida muhim bosqichga aylanib borayotgan ushbu tadbir nafaqat bilim sinovi, balki ta’limning keyingi bosqichiga o’tishdan ham dalolat beradi. Ko’pgina talabalar va ularning ota-onalari uchun bu qiyin davr bo’lishi mumkin. Lekin tashvishlanmang! Ushbu maqolada biz O’zbekistondagi maktab imtihonlarini topshirish jarayoniga sho’ng’ib, muhim tafsilotlarni ajratib ko’rsatamiz va o’quvchilar va ularning ota-onalariga ushbu testni minimal stress va maksimal ishonch bilan engishlariga yordam beradigan maslahatlar beramiz.

Imtihonlar qanday o’tkaziladi?

O’zbekistonda, boshqa ko’plab mamlakatlarda bo’lgani kabi, maktab imtihonlari ham ta’lim tizimining muhim qismidir. Ular o’quvchilarning o’qish davomida olgan bilim va ko’nikmalarini baholash uchun o’tkaziladi.

Imtihonlar bir necha bosqichlarni o’z ichiga oladi: tayyorgarlik, o’tish va baholash. Tayyorgarlik o’quv materiallarini o’rganish va imtihon uchun zarur bo’lgan ko’nikmalarni mashq qilishni o’z ichiga oladi. Imtihondan o’tish bilim va ko’nikmalarning bevosita namoyishi, baholash esa o’qituvchi yoki komissiya tomonidan imtihon natijalarini tahlil qilishdir.

Maktab imtihonlarida baholash standart 5 balli shkala bo’yicha amalga oshiriladi, bu erda 5 “a’lo”, 4 “yaxshi”, 3 “qoniqarli” va 2 “qoniqarsiz”. Ushbu baholash tizimi talabaning bilim va ko’nikmalari to’g’risida sifatli tasavvurga ega bo’lishga imkon beradi.

Imtihonlarni kim topshiradi?

Bir necha yil avval O’zbekiston maktablarida ikki xil bitiruv imtihonlari mavjud edi: 5 dan 8 ga o’tish imtihonlari, shuningdek, 10-sinf; va bitiruv 9 va 11-sinflardagi imtihonlar. Biroq 2022-yil aprel oyida Xalq ta’limi vazirligi endilikda faqat yakuniy sinflar, ya’ni 9- va 11-sinflar uchun imtihon nazorati oʻtkazilishini, qolgan sinf o’quvchilari esa o’quv yili davomida olgan choraklik ballari asosida yakuniy baholar olishini maʼlum qilgan edi.

O’zbekiston maktablarida qaysi fanlardan imtihon topshiriladi?

9-sinf o’quvchilari 2022-2023 o’quv yilida quyidagi fanlarni topshiradilar:

11-sinf bitiruvchilari:

Imtihon jarayoni va shakli

Yuqorida aytib o’tilganidek: og’zaki, yozma, og’zaki yozma va amaliy imtihonlar mavjud. Keling, hammasini tartib bo’yicha ko’raylik.

Og’zaki imtihon

Imtihon o’tkaziladigan xonasiga kirishda talabalar imtihon savollari biletini olishlari kerak. Qoidaga ko’ra, 30 yoki 40 ta bunday biletlar mavjud. Bilet tortib olingandan so’ng, siz biletingizning raqamini imtihonchiga aytib berishingiz va istalgan bo’sh joyga o’tirishingiz kerak. Og’zaki javobni tayyorlash uchun 20 daqiqa vaqt beriladi.

Og’zaki imtihonlar odatda talaba va o’qituvchi yoki imtihon komissiyasi vakili o’rtasida yuzma-yuz o’tkaziladi. O’qituvchi talaba og’zaki javob berishi kerak bo’lgan savollarni beradi. Odatda og’zaki javob mavzuning murakkabligi va o’rganish darajasiga qarab 10 dan 30 daqiqagacha davom etadi.

Yozma imtihon

Yozma imtihonlar ko’pincha kengroq mavzular bo’yicha bilimlarni tekshirish uchun ishlatiladi. Ko’pincha bu:

Imtihon biletlari yoki savollar varaqalari imtihon boshida talabalarga beriladi va ularni bajarish uchun ma’lum vaqt (odatda bir soatdan uch soatgacha) mavjud.

Yozma va og’zaki imtihon

Yozma va og’zaki imtihonlar ikkala formatdagi elementlarni birlashtiradi. Ular yozma qismdan boshlanishi mumkin, bu erda savollarga javob yozish yoki qog’ozdagi vazifalarni hal qilish kerak.

Keyin og’zaki qism kelishi mumkin, unda talabalar o’qituvchi bilan o’z javoblarini muhokama qiladilar, qarorlarini tushuntiradilar yoki qo’shimcha savollarga javob berishadi.

Ushbu format o’qituvchilarga o’quvchilarning materialni tushunishini chuqurroq baholashga imkon beradi, chunki ular talabaning fikrlash jarayonini kuzatishi va tushuntirish uchun savollar berishi mumkin.

Shuni esda tutish kerakki, qoidalar va protseduralar har xil bo’lishi mumkin, shuning uchun talabalar har doim o’zlarining o’qituvchilari yoki imtihon kengashi bilan imtihon talablari va formatini oldindan aniqlab olishlari tavsiya etiladi.

Imtihon natijalari

Imtihonni topshirgandan so’ng, hamma qo’yilgan bahoga qiziqadi. Uni qachon bilib olishingiz mumkin?

Imtihonlarni topshirgandan so’ng, talabalardan maktab hududida qolish va imtihon komissiyasi ularning ishlarini tekshirib, yakuniy baho berguncha kutish so’raladi. Baholashdan keyin ishingizni ko’rish va xatolarni ko’rish uchun qolish kerak. Agar siz adolatsiz tekshiruvdan yoki boshqa birovning aralashuvidan shubhalansangiz (masalan, ko’k qalam bilan o’zgartirilgan yoki sizning javoblaringiz tuzatilgan), apellyatsiya shikoyati berilishi mumkin.

Imtihon apellyatsiyasi-bu talaba yoki uning ota-onasi ishni qayta tekshirishni yoki imtihon natijalarini qayta ko’rib chiqishni so’rashi mumkin bo’lgan jarayondir. Bu tayinlangan baho bilan kelishmovchilik bilan bog’liq bo’lishi mumkin yoki agar baholash jarayoni to’g’ri bajarilmagan degan ishonch bo’lsa.

O’quvchi sog’lig’i yoki boshqa shaxsiy sabablarga ko’ra imtihon kuni qatnasha olmaydi. Nima qilish kerak?

Agar o’quvchi sog’lig’i yoki boshqa shaxsiy sabablarga ko’ra imtihonda qatnasha olmasa, bu haqda darhol ta’lim muassasasini xabardor qilish kerak.

Ko’pgina hollarda, agar o’quvchi kasal bo’lib qolsa yoki favqulodda vaziyatga duch kelsa, maktablar va ta’lim muassasalari imtihonni boshqa sanaga o’tkazish imkoniyatini beradi. Biroq, bu odatda tibbiy ma’lumotnomalar yoki favqulodda vaziyatning boshqa dalillari kabi tegishli hujjatlarni taqdim etishni talab qiladi.

Agar uzrli sababsiz imtihonga kelmasangiz nima bo’ladi?

Agar o’quvchi maktab imtihoniga uzrli sabablarsiz kelmasa, bu jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Birinchidan, aksariyat hollarda, agar o’quvchi imtihonni uzrsiz o’tkazib yuborsa, u imtihon uchun nol ball yoki qoniqarsiz ball oladi. Bu uning umumiy akademik muvaffaqiyati va o’quv yili oxiridagi natijalariga sezilarli ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Ikkinchidan, imtihonga uzrli sabablarsiz kelmaslik o’quvchining sertifikat olishiga yo’l qo’ymasligiga olib kelishi mumkin, bu esa kelajakda unga kollej, litsey, oliy o’quv yurtiga o’qishga kirishga yoki 10-sinfga o’tishga imkon bermaydi (9-sinf o’quvchilari uchun).

Uchinchidan, imtihonlarni uzrli sababsiz doimiy ravishda o’tkazib yuborish o’quvchining obro’siga va uning o’qituvchilar va tengdoshlari bilan munosabatlariga ta’sir qilishi mumkin.

Shunday qilib, imtihonlarni uzrsiz o’tkazib yuborishdan qochish kerak. Agar talaba biron-bir sababga ko’ra imtihonni o’tkazib yuborishi kerak bo’lsa, u vaziyatni muhokama qilish va mumkin bo’lgan yechimlar haqida bilish uchun imkon qadar tezroq o’z maktabiga murojaat qilishi kerak.

Imtiyozlar va imtihonlardan ozod qilish

Yaqindan buyon O’zbekistonda maktab fanlari bo’yicha milliy sertifikatlar joriy etildi. Sertifikatlarning mohiyati shundaki, siz ularni istalgan vaqtda olishingiz va universitetga kirish uchun foydalanishingiz mumkin. Masalan, matematikadan milliy sertifikat sizga oliy o’quv yurtiga yoki litseyga kirishda ushbu fan bo’yicha kirish imtihonlarini topshirmaslik huquqini beradi.

Endi bu maktablarda ham amal qiladi! Muayyan fan bo’yicha milliy sertifikat yoki chet tili bo’yicha xalqaro sertifikatga ega bo’lgan o’quvchilar tegishli fan bo’yicha imtihondan o’tmaslik huquqiga ega.

Tayyorgarlik bo’yicha maslahatlar va tavsiyalar

Maktab imtihonlariga tayyorgarlik-bu ehtiyotkorlik va tizimli yondashuvni talab qiladigan muhim va mas’uliyatli jarayon. Ushbu qiyinchilikni muvaffaqiyatli hal qilishga yordam beradigan ba’zi maslahatlar va tavsiyalar:

Vaqtni rejalashtirish: Imtihonlarga tayyorgarlik vaqt va kuch talab qiladi, shuning uchun oldindan boshlash muhimdir. Imtihon biletlari imtihonlar boshlanishidan bir yarim oy oldin, aprel oyining boshlarida chiqadi, shuning uchun puxta tayyorgarlik ko’rish uchun ko’p vaqtingiz bor. Bu vaqtni e’tiborsiz qoldirmang va oldindan tayyorgarlik ko’rishni boshlang.

Tizimli tayyorgarlik: Bir vaqtning o’zida hamma narsani yodlashga harakat qilish o’rniga, materialni kichik qismlarga bo’lish va ularni bosqichma-bosqich o’rganish yaxshiroqdir. Bu o’quv jarayonini yanada qulayroq qiladi va materialni tushunishni yaxshilashga yordam beradi.

Muntazam tanaffuslar: O’qish jarayonida tanaffuslarning muhimligini unutmang. Ular miyangizga dam olishga va ma’lumotni yaxshiroq singdirishga yordam beradi.

Materialni takrorlash: O’rganilgan materialni vaqti-vaqti bilan takrorlash uni o’zlashtirishning kalitidir. O’rgangan mavzularingizni ko’rib chiqish jadvalini tuzing.

Amaliyot: Amaliyot imtihonga tayyorgarlik ko’rishning eng yaxshi usullaridan biridir. Iloji bo’lsa, sizdan nima talab qilinishini yaxshiroq tushunish uchun sinov savollarini yoki mashq vazifalarini hal qilishga harakat qiling.

Sog’lom turmush tarzi: To’g’ri ovqatlanish, yetarlicha uxlash va muntazam jismoniy mashqlar sizning kontsentratsiyangizni va o’rganish samaradorligini oshirishga yordam beradi.

Stressni boshqarish: Imtihonlar stressli bo’lishi mumkin, shuning uchun uni qanday boshqarishni o’rganish muhimdir. Meditatsiya yoki nafas olish mashqlari kabi dam olish usullari juda foydali bo’lishi mumkin.

Umid qilamiz, ushbu maslahatlar sizga bo’lajak imtihonlarga muvaffaqiyatli tayyorgarlik ko’rishga yordam beradi. O’qishda omad tilaymiz!

Imtihondan muvaffaqiyatli o‘tish sirlari

Aziz abituriyent! Sanoqli kunlardan so‘ng siz orziqib kutgan lahzalar, yillar davomida olgan bilimlaringiz samarasini sarhisob qiluvchi davlat imtihoni boshlanadi. Sir emaski, ko‘pchiligimizning hayotimizdagi eng hayajonli damlardan biri oliy o‘quv yurtiga kirish imtihonlarini topshirishdir.

Bugun biz sizlarga ana shu hayajonlarni yengish hamda talabalik sari yetaklovchi muhim tavsiyalarimizni keltirib o‘tamiz:

Imtihondan avval

1. Imtihonga bir kun qolganda miriqib dam oling. Barcha kitoblaringizga dam berib o‘zingiz ham hordiq chiqaring. Istiroxat bog‘ida, do‘stlaringiz davrasida kuningizni mazmunli o‘tkazishga harakat qiling.

2. Barcha nohushliklarni unuting. Xayolingizda o‘rnashib olgan, dilingizga qo‘rquv va hayajon solayotgan “Orzu-maqsadimga erisha olarmikanman?”, “Men bilmagan qiyin savollar tushib qolsa-chi?”, “Imtihondan o‘tolmay qolsam-chi?” kabi salbiy fikrlani chiqarib tashlang. Inson qila olgan ishni inson qiladi. Shuncha abituriyent talaba bo‘lganida nega siz bo‘lolmas ekansiz?!

3. Kayfiyatni ko‘taring. Barcha qo‘rquv va hayajonlarni unutib, kayfiyatiningizni ko‘tarishga harakat qiling. Do‘stlar bilan hazil-mutoyiba qiling. Kayfiyatni ko‘taruvchi filmlar ko‘ring. O‘zingiz yoqtirgan musiqalarni tinglang. Kayfiyatni ko‘tarishning yana bir oddiy usuli bolajonlar bilan o‘yin o‘ynang. Ishoning, beg‘ubor bolalik o‘yinlari hamma qo‘rquvlarni unutib, kayfiyatingiz ko‘tarilishiga katta yordam beradi.

4. Ishonch bu — yarim g‘alaba. O‘zingizga ishoning. Albatta talaba bo‘laman, deya o‘zingizni ishontiring. Hayolingizda yangi o‘quv yili boshlanib, o‘zingiz orzu qilganingizdek talaba bo‘lib yurganingizni tasavvur qiling. Kurs ishlari, topshiriqlar ichida o‘ralashib yurganingizni his qiling.

5. Taomnomangizga e’tibor qarating. Imtihondan bir kun avval va imtihon kuni taomnomangizga e’tiborliroq bo‘ling. Iloji boricha kofe va shirinliklar iste’mol qilmaganingiz ma’qul. Shuningdek, qovurilgan va yog‘li taomlar tanovul qilish ham tavsiya etilmaydi. Chunki, bu taomlar imtihon kuni sizni lohas qilishi mumkin.

Imtihon paytida nimalar qilish kerak?

1. Savollar varaqasini ko‘zdan kechiring. Dastlab varqadagi savollarga birma-bir ko‘z yugurtirib chiqing. Agar savollarda biror kamchilik bo‘lsa, deylik ularning yoki berilgan javoblardagi variantlarning soni kam bo‘lsa shu vaqtning o‘zida muammoni hal qilish mumkin bo‘ladi. Test jarayonini kuzatuvchi xodimlar savollar varaqasini almashtirish berishi mumkin. Abituriyentlar ismi-sharifi va variantlari qaydnomaga kiritilgandan so‘ng, savollar varaqasi almashtirilmaydi.

2. Vaqtni to‘g‘ri taqsimlang. Test jarayonida vaqtni to‘g‘ri taqsimlab oling. Dastlab ballar yuqori beriladigan bloklar ketma-ketligida siz aniq biladigan savollarnining javobini biror qog‘ozga belgilab chiqing. Javoblar varaqasida belgilanishni test jarayoni yakuniga qoldiring. Bir savolning javobini topolmay qolganingizda to‘xtab qolmay keyingi savolga o‘ting. Chunki, vaqt chegaralangan.

3. Shoshma-shosharlik qilmang. Agar siz aniq fanlardan test topshirayotgan bo‘lsangiz, berilgan topshiriqni bajargach, javobingiz bilan barcha variantlarni taqqoslab chiqing. Chunki, javoblar shunday tuziladiki, bittagina son oldidagi ishora ham sizni javobingizni xato belgilashga sabab bo‘lishiga olib kelishi mumkin.

4. Hech kimga e’tibor bermang. Test ishlash jarayonida atrofdagi abituriyentlarga e’tibor qaratmang. Ba’zida bosh ko‘tarib allanimalarni yozib test ishlayotgan abituriyentlar sizni nazaringizda o‘ta “bilimdon” bo‘lib ko‘rinishi mumkin. Bu holat esa sizga ruhiy zarba berishi turgan gap.

5. Javoblar varaqasida belgilashda ehtiyot bo‘ling. Barcha javoblarni qo‘shimcha qog‘ozda belgilab bo‘lgach, yana bir bor ko‘z yugurtirib chiqing. Test jarayoni yakunlashiga 20-30 daqiqa qolganda javoblar varaqasida javoblarni belgilashni boshlang. Shuni unutmangki, 0,1 ball ham juda katta ahamiyatga ega. Shuning uchun ham belgilashda e’tiborli bo‘ling, har bir fanni o‘zi uchun ajratilgan qismdagi belgilash mumkin bo‘lgan doirachalarni belgilang.

Barchangizga omad yor bo‘lsin! Imtihondan muvaffaqiyatli o‘tib, orzu qilgan talabalik nasib etsin!

Imtihondan muvaffaqiyatli o‘tish uchun nimalar qilish kerak?

Aziz abituriyent! Sanoqli kunlardan so‘ng siz orziqib kutgan lahzalar, yillar davomida olgan bilimlaringiz samarasini sarhisob qiluvchi davlat imtihoni boshlanadi.

Sir emaski, ko‘pchiligimizning hayotimizdagi eng hayajonli damlardan biri oliy o‘quv yurtiga kirish imtihonlarini topshirishdir. Bugun biz sizlarga ana shu hayajonlarni yengish hamda talabalik sari yetaklovchi muhim tavsiyalarimizni keltirib o‘tamiz.

Imtihondan avval nimalar qilish kerak?

1. Imtihonga bir kun qolganda miriqib dam oling. Barcha kitoblaringizga dam berib o‘zingiz ham hordiq chiqaring. Istiroxat bog‘ida, do‘stlaringiz davrasida kuningizni mazmunli o‘tkazishga harakat qiling.
2. Kayfiyatni ko‘taring. Barcha qo‘rquv va hayajonlarni unutib, kayfiyatiningizni ko‘tarishga harakat qiling. Do‘stlar bilan hazil-mutoyiba qiling. Kayfiyatni ko‘taruvchi filmlar ko‘ring. O‘zingiz yoqtirgan musiqalarni tinglang. Kayfiyatni ko‘tarishning yana bir oddiy usuli bolajonlar bilan o‘yin o‘ynang. Ishoning, beg‘ubor bolalik o‘yinlari hamma qo‘rquvlarni unutib, kayfiyatingiz ko‘tarilishiga katta yordam beradi.
3. Barcha nohushliklarni unuting. Xayolingizda o‘rnashib olgan, dilingizga qo‘rquv va hayajon solayotgan “Orzu-maqsadimga erisha olarmikanman?», “Men bilmagan qiyin savollar tushib qolsa-chi?», “Imtihondan o‘tolmay qolsam-chi?» kabi salbiy fikrlani chiqarib tashlang. Inson qila olgan ishni inson qiladi. Shuncha abituriyent talaba bo‘lganida nega siz bo‘lolmas ekansiz?!
4. Taomnomangizga e’tibor qarating. Imtihondan bir kun avval va imtihon kuni taomnomangizga e’tiborliroq bo‘ling. Iloji boricha kofe va shirinliklar iste’mol qilmaganingiz ma’qul. Shuningdek, qovurilgan va yog‘li taomlar tanovul qilish ham tavsiya etilmaydi. Chunki, bu taomlar imtihon kuni sizni lohas qilishi mumkin.
5. Ishonch bu — yarim g‘alaba. O‘zingizga ishoning. Albatta talaba bo‘laman, deya o‘zingizni ishontiring. Hayolingizda yangi o‘quv yili boshlanib, o‘zingiz orzu qilganingizdek talaba bo‘lib yurganingizni tasavvur qiling. Kurs ishlari, topshiriqlar ichida o‘ralashib yurganingizni his qiling.

Imtihon paytida nimalar qilish kerak?

1. Vaqtni to‘g‘ri taqsimlang. Test jarayonida vaqtni to‘g‘ri taqsimlab oling. Dastlab ballar yuqori beriladigan bloklar ketma-ketligida siz aniq biladigan savollarnining javobini biror qog‘ozga belgilab chiqing. Javoblar varaqasida belgilanishni test jarayoni yakuniga qoldiring. Bir savolning javobini topolmay qolganingizda to‘xtab qolmay keyingi savolga o‘ting. Chunki, vaqt chegaralangan.
2. Savollar varaqasini ko‘zdan kechiring. Dastlab varqadagi savollarga birma-bir ko‘z yugurtirib chiqing. Agar savollarda biror kamchilik bo‘lsa, deylik ularning yoki berilgan javoblardagi variantlarning soni kam bo‘lsa shu vaqtning o‘zida muammoni hal qilish mumkin bo‘ladi. Test jarayonini kuzatuvchi xodimlar savollar varaqasini almashtirish berishi mumkin. Abituriyentlar ismi-sharifi va variantlari qaydnomaga kiritilgandan so‘ng, savollar varaqasi almashtirilmaydi.
3. Hech kimga e’tibor bermang. Test ishlash jarayonida atrofdagi abituriyentlarga e’tibor qaratmang. Ba’zida bosh ko‘tarib allanimalarni yozib test ishlayotgan abituriyentlar sizni nazaringizda o‘ta “bilimdon» bo‘lib ko‘rinishi mumkin. Bu holat esa sizga ruhiy zarba berishi turgan gap.
4. Shoshma-shosharlik qilmang. Agar siz aniq fanlardan test topshirayotgan bo‘lsangiz, berilgan topshiriqni bajargach, javobingiz bilan barcha variantlarni taqqoslab chiqing. Chunki, javoblar shunday tuziladiki, bittagina son oldidagi ishora ham sizni javobingizni xato belgilashga sabab bo‘lishiga olib kelishi mumkin.
5. Javoblar varaqasida belgilashda ehtiyot bo‘ling. Barcha javoblarni qo‘shimcha qog‘ozda belgilab bo‘lgach, yana bir bor ko‘z yugurtirib chiqing. Test jarayoni yakunlashiga 20-30 daqiqa qolganda javoblar varaqasida javoblarni belgilashni boshlang. Shuni unutmangki, 0,1 ball ham juda katta ahamiyatga ega. Shuning uchun ham belgilashda e’tiborli bo‘ling, har bir fanni o‘zi uchun ajratilgan qismdagi belgilash mumkin bo‘lgan doirachalarni belgilang.

Barchangizga omad yor bo‘lsin! Imtihondan muvaffaqiyatli o‘tib, orzu qilgan talabalik nasib etsin!

Sizni ushbu maqola ham qiziqtirishi mumkin

So‘nggi yuklangan mavzular

Bo‘limlardan birini tanlang