Shaxs Kamoloti Va Kitobxonlik Madaniyati

Shaxs kamoloti va kitobxonlik madaniyati

Ushbu ro’yxat so’rovda qatnashgan yozuvchilar tomonidan tuzilgan. Ularning har biri o’zlari uchun eng yaxshi, eng sevimlisi va shuning uchun eng ko’p tavsiya etilgan 10 ta adabiy nom bilan ro’yxatni taklif qilishlari kerak edi. Biz ushbu ro’yxatni ta’kidlashimiz kerak tarixdagi eng yaxshi kitoblar to’liq alfavitga ega, uning sifatiga ko’ra buyurtma berilmaydi. Keyin biz sizni u bilan birga qoldiramiz. Barchasini o’qidingizmi? Sizningcha, hali unvonlar etishmayapti? Mening didimga ko’ra, ko’plab sharqona kitoblar etishmayapti va shunga o’xshash boshqa juda mashhur ishlar mavjud “Baxtsizlar” Vektor Gyugo tomonidan yozilgan, ammo ular (men hammasini o’qimaganman, fikrlarimni hali hamkasblar o’qigan adabiy taqrizlar asosida o’qishim kerak bo’lgan fikrlarga asoslayman), menimcha, ular egallab turgan lavozimga loyiqdirlar.

Dunyodagi eng qiziqarli kitob

Mundarija скрыть

Dunyodagi eng qiziqarli kitob

Qaysi kitob eng qiziqarli?

D. Setterfildning o’n uchinchi hikoyasi . “Neo-Gothic” ning unutilgan janriga qaytadigan mashhur kitoblardan biri. Bu kitobni sevadigan qizning hikoyasidir va u mashhur yozuvchidan uning haqidagi biografiya yozish uchun taklifini oladi. Asosiy qahramon uni tashlab qo’ya olmadi va u o’tmishdan ruhlar bilan to’ldirilgan eski uyga keldi. Shu paytdan e’tiboran bir qancha sirlarni oshkor etadigan bir hikoya paydo bo’ladi.
“O’rta qavat” D. Eugenides . Roman juda qiziqarli kitoblar reytingiga kiritilgan, chunki u Pulitser mukofoti bilan taqdirlangan. Ishda Amerika tuyg’usi va gender rollaridan so’ng qayta tug’ilish mavzusi o’z ichiga oladi. Kitobda ajdodlar hayoti haqida hikoya qilinadi, ochiqchasiga ota-bobolari va hayotlari haqida gapiradi.
“Amsterdam” I.MekEvan . Ushbu kitob har bir o’quvchiga bir vaqtning o’zida barqaror va muvaffaqiyatli hayot qum qasriga aylanishi mumkinligini tushunishga imkon beradi. Unda bosh muharrir va taniqli bastakorning ikki do’sti haqida hikoya qilinadi. Eftanaziya bo’yicha bitim tuzishga qaror qildilar, ya’ni ulardan biri ongsiz ravishda tushib qolsa, ikkinchisi uni hayotidan mahrum qilishi kerak. Roman tanqidchilar tomonidan qayd etilgan va Booker mukofoti bilan taqdirlangan.
E. Sibold tomonidan “Lovely Bones” . Ko’plab tanqidiy va tanqidchilarning fikriga ko’ra, bu dunyodagi eng qiziqarli kitoblardan biridir. Ushbu roman 14 yoshida o’ldirilgan va keyinchalik uning shaxsiy jannatiga tushgan, u yaqinlari va do’stlari va qotilning hayotini kuzatish imkoniga ega bo’lgan bir qizning hikoyasini hikoya qiladi. Asosiy xarakterning izohlari ko’pincha o’tmish voqealari va kelajakdagi voqealar bilan chambarchas bog’liq. Aytgandek, kitob muallifi ham zo’rlangan, ammo o’limdan qochgan. “Lovely Bones” nomli kitobning nomi asosiy belgilar o’limidan so’ng yaqin odamlar o’rtasida paydo bo’lgan yangi aloqalarni va munosabatlarni aks ettiradi.
K. McCarthy yo’l . Post-apocalyptic roman eng qiziqarli kitoblarning ko’plab ro’yxatiga kiritilgan. Unda noma’lum kataklizadan so’ng, qaqragan yerga sayohat qilib, AQSh atrofida harakatlanadigan otasi va o’g’li haqida hikoya qilinadi. Ishda o’quvchining hayot mazmuni haqida o’ylashini ta’minlaydigan ko’plab chuqur va muhim savollar mavjud. Kitob sizga hayotdagi hamma narsaning nisbiy ekanligini va muayyan shartlar ostida juda muhim bo’lgan narsalarning ma’nosini yo’qotishini tushunishga yordam beradi. Muallif siz yashab turgan har bir kundan zavq olish muhimligini tushuntirishni xohlaydi.
“Poezdda qiz” P. Hockins . Ushbu detektivlik roman psixologik triller janrida yozilgan. Ushbu eng qiziqarli zamonaviy kitobda muallif oiladagi zo’ravonlik, alkogolizm va giyohvandlik kabi muhim masalalarni ko’taradi. Asosiy qahramon har kuni derazadan odamlarni tomosha qilib poezd bilan shaharga boradi. Uning e’tiborini juda baxtli ko’rinadigan turmush qurgan juftlikka qaratadi, biroq, bir kun kelib turmush o’rtog’i yo’qoladi va asosiy xarakter hovlida dahshatli narsalarni ko’radi. U qaror qabul qilishi kerak: vaziyatni tekshirish yoki politsiyaga murojaat qilish.
“Bu uy . ” M. Petrosyan . Katta hajmga qaramasdan, kitob bir nafasda juda tez o’qiladi. Ushbu asarning asosiy maqsadi noyob bolalarga noyob qobiliyatga ega bo’lgan maktab-internat bo’lgan uy. Bu uyda juda ko’p sir va qoidalar bor, shuning uchun bu erda yangi kelgan bilan uchrashish oson emas.

Shaxs kamoloti va kitobxonlik madaniyati

Olimlar, ziyolilar, mamlakat va millat kelajagi uchun chuqur qayg‘urganlarni yaqin-yaqingacha bir narsa qiynab kelardi: nega yoshlarimiz, umuman, fuqarolarimiz o‘rtasida kitobxonlik madaniyati pasayib ketdi, nima uchun yerdan ko‘kka ko‘taradigan, bizni barkamollik sari yetaklaydigan, insonlar qalbiga yorug‘lik va iliqlik kiritadigan, oq bilan qora, yaxshilik bilan yomonlik, vayronkorlik bilan bunyodkorlikning farqini ongli ravishda anglatishga yordam beradigan, insoniyat tomonidan yaratilgan eng noyob kashfiyot – kitobning qadri tushib ketmoqda? Ne sababdan ayrimlar kitob o‘qiganlarni zamondan orqada qolayotganlar qatoriga qo‘shib qo‘ymoqda?

Darhaqiqat, bu savollar barchamizni qiynar edi. Men shu o‘rinda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Miromonovich Mirziyoyevning 2016 yil 19 oktabrda Tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati-O‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasining VIII s’yezdidagi saylovoldi ma’ruzasida bildirilgan ayrim fikrlari xususida to‘htalmoqchi edim. Ma’ruzada bugungi kunda axborot – kommunikatsiya texnologiyalari, Internet tizimini keng rivojlantirmasdan turib, mamlakatimizni modernizatsiya qilish va yangilash, barqaror taraqqiyotga erishish haqida so‘z yuritish mumkin emasligiga e’tibor berilgan.

“Ayni paytda, – deydi Shavkat Miromonovich, – axborot-kommunikatsiya sohasidagi oxirgi yutuqlarni o‘zlashtirish bilan birga, yoshlarning kitob o‘qishga bo‘lgan qiziqishini oshirishga, ularni kitob bilan do‘st bo‘lishga, aholining kitobxonlik saviyasini yanada oshirishga alohida e’tibor qaratish lozim bo‘ladi. Buning uchun, avvalo, milliy adabiyotimiz va jahon adabiyotining eng sara namunalarini ijtimoiy tarmoqlarga joylashtirish va ularni keng targ‘ib qilishga alohida e’tibor berishimiz muhim ahamiyat kasb etadi”. (“XXI asr”, 2016, 20 oktabr)

Gapning ochig‘ini aytadigan bo‘lsak, ushbu fikrlar mamlakatimizdagi barcha ziyolilar, millat kelajagi, uning ma’naviy barkamolligi uchun tashvishda bo‘lganlarning yurak-yuragidagi gap bo‘ldi. Kitob barchamizga charog‘on yo‘lni ko‘rsatishini, ma’naviy olamimizni shakllantirishini, kelajakdagi yagona yagona to‘g‘ri yo‘lni tanlashga yordam berishini bilsakda, uni o‘qimasak, kitobning insoniyat tomonidan yaratilgan eng buyuk kashfiyot ekanligini tushunsakda, ammo uni “kult” darajasiga ko‘tarmasak-bu holda bizning kitob to‘g‘risidagi tasavvurlarimiz xato bo‘lmaydimi?

Ana shu fikrlar bilan oshno bo‘lib turganimizda, kechagina muhtaram Prezidentimiz Shavkat Miromonovichning “Kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ibot qilish bo‘yicha komissiya tuzish to‘g‘risida” (2017 yil 12 yanvar)gi farmoyishi e’lon qilindi. Mazkur farmoyish kitob, kitobxonlik madaniyatining jamiyat ma’naviy hayotidagi o‘rni va rolini yana bir yangi bosqichga ko‘targanligi bilan izohlanadi. Ta’kidlanishicha, bugungi kunda matbuot, noshirlik va axborot sohasida tegishli huquqiy asos yaratilgan bo‘lib, 10 dan ortiq qonun va 30 dan ortiq qonunosti hujjatlari qabul qilingan. 1677 ta matbaa korxonalari, 118 ta nashriyot davlat ro‘yxatiga olingan. Zamonaviy texnologiyalar bilan jihozlangan Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasi, 14 ta hududiy birlik axborot-kutubxona markazi, tuman va shahar markazlaridagi ta’lim mussasalarida 200 ga yaqin axborot-resurs markazlari tomonidan aholiga axborot-kutubxona xizmatlari hamda “Kitob olami”, “Sharq ziyokori” va “O‘zdavkitobsavdota’minot” majmualari tomonidan kitob savdosi xizmati ko‘rsatish yo‘lga qo‘yilgan.

Farmoyishning ibratli jihati shundan iboratki, unda kitob mahsulotlari nashr etish, tarqatish, kitob mutolaasi, kitobxonlik madaniyatining bugungi kundagi holati, mavjud kamchilik, xatolar ro‘y-rost ochib berilgan. Ayniqsa, badiiy, ma’rifiy, ilmiy-ommabop, tarbiyaviy, yoshlarning intellektual salohiyatini oshirishga qaratilgan adabiyotlarni chop etish, ular bilan ta’lim muassasalarini ta’minlash, milliy va jahon adabiyoti namoyandalarining yetuk asarlarini saralash, tarjima qilish ishlari puxta o‘ylangan tizim asosida tashkil etilmagani, ta’lim va madaniyat muassasalari uchun kitob xarid qilishga mablag‘lar yetarli darajada mavjud bo‘lgan manbalar hisobidan jalb etilmayotgani, kitob sotishga ixtisoslashgan korxonalar tomonidan ta’lim muassasalari, kutubxonalar va mahallalarda yangi kitoblar taqdimotlarini o‘tkazish, mutolaa madaniyatini oshirish, shu jumladan, ommaviy-axborot vositalari orqali targ‘ibot-tashviqot qilishga qaratilgan tadbirlar yuksak talablar darajasida emasligiga alohida e’tibor berilgan.

Mamlakatimiz rahbarining kitob, kitobxonlik madaniyatini yaxshilash to‘g‘risida kuyunib gapirayotganliklarining chuqur falsafasi bor. Birinchidan, yuqorida qayd etilgani kabi, kitob insonni yerdan ko‘kka ko‘taruvchi, uning ma’naviy quvvatini oshiruvchi buyuk kuch hisoblanadi. Ikkinchidan, kitob insoniyatning tarixiy xotirasi, barchamizni o‘z ma’naviy-ma’rifiy, ilmiy zaminimizni mustahkamlovchi, kelajakni yorqin ko‘rsatib borishga qodir mash’ala hisoblanadi.

Shuning uchun ham bizning yurtimizda ilm olish, kitob yozish, ijod qilish har doim ham millatning mavjudligi va u nimaga qodir ekanligini ko‘rsatuvchi muqaddas tushunchalar hisoblanadi. Arastu hakimdan Abu Ali Ibn Sinoga, Aflotundan-Abu Rayhon Beruniygacha, Jaloliddin Rumiydan- Alisher Navoiygacha, Sohibqiron Amir Temurdan-Muhammadsharif Gulxaniygacha yuzlab, minglab mutafakkirlarning shakllanishi, dunyoga tanilishi, zamonlar oshsada ahamiyati yo‘qolmaydigan tadqiqotu kashfiyotlari faqat va faqat kitob orqali yuz berdi. Ularning bugungi avlod tomonidan chuqur o‘rganilishi, ular ilmiy-ma’rifiy bisotiga bot-bot murojaat qilishning sababi ham mutafakkirlarimiz tomonidan yaratilgan kitoblar tufaylidir.

Sharqda axloq-odob borasida buyuk asarlar yaratgan Muhammad Jabalrudiyning kitob haqidagi quyidagi firklariga bir quloq tutaylik: “Ey aziz! Kishi uchun kitobdan azizroq va yoqimliroq suhbatdosh yo‘qdir. Kitob fasohat, balog‘atda, latofatda tengi yo‘q, munofiqlikdan holi hamrohdir. Yolg‘izlikda va g‘amli ayyomlarda munis ulfatdir. Unda na nifoq boru, na gina. U shunday hamdamki, so‘zlarida yolg‘on va xato bo‘lmaydi. Suhbatidan esa kishiga malollik yetmaydi. U o‘z do‘stining dilini og‘ritmaydi. Yuragini esa siqmaydi. U shunday rafiqdirki, kishi orqasidan g‘iybat qilib yurmaydi. Uning suhbatidan senga shunday fayzli foydalar yetadiki, bunday foydani odamlardan topa olmaysan. Aksincha, aksar odamlar suhbatidan kishiga zarar yetadi. Kitobdek do‘st ichida barcha ilmu hilm mujassamdirki, u kishilarni o‘tmishdan va kelajakdan ogoh qilib turadi. Shuning uchun ham “Kitob aql qal’asidir”, deganlar”. (Mashriqzamin-hikmat bo‘stoni. -Toshkent, 1997. 39-bet)

Haqiqatdan ham, kitob barchamizni ezgulikka undaydigan, oldimizda turgan barcha muammolarni hal etishga yordam beradigan kuchdir. Shuning uchun ham yurtimizda kitob bilan oshno bo‘lgan, kitobni suygan, kitob yozgan, kitobni muqaddas bilib, qorachig‘idek asraganlarni ziyoli deb ataganlar. Ziyoli-Nur tarqatuvchi, u o‘zining xatti-harakatlari, faoliyati bilan jamiyatni nurlantiruvchi, ma’naviy-ijtimoiy barqarorlikni ta’minlovchilar hisoblangan.

Bunga uzoq va yaqin tariximizdan misollar ko‘p. Masalan, ma’rifatparvar vatandoshimiz Ishoqxon Ibrat o‘z uyida kattagina, boy kutubxona tashkil qiladi va uni “Kutubxonai Ishoqiya”, deb ataydi. Ibrat arxividagi kitoblar ro‘yhati shuni tasdiqlaydiki, kutubxonada ta’lim-tarbiya va o‘qitishga oid o‘zbek, rus, turk, tatar, fors-tojik tillarida ko‘plab kitoblar bo‘lgan. Bu kutubxonadan nafaqat o‘zi, shuningdek, qishloq aholisi ham unumli foydalangan. Ishoqxon Ibrat o‘z maktabi o‘qituvchilarini kutubxonada saqlanuvchi kitoblar bilan ta’minlagan. Kutubxonaning maktab o‘qituvchilariga bag‘ishlangan qismida Saidrasul Saidazizovning “Ustodi avval”, “Abdulla Avloniyning “Birinchi muallim”, “Turkiy guliston yohud axloq”, Rustambek Yusufbek hoji o‘g‘lining “Rahbari hisob” kabi ko‘plab darslik, o‘quv qo‘llanmalari saqlangan. Ibrat kutubxonasi doimiy ravishda kattalashib borgan. U kutubxona a’zolarining kitob olish va o‘qib bo‘lgach, uni topshirish daftarlarini ham tashkil qilgan, a’zolarning, ayniqsa, yoshlarning kitob o‘qishlarini Ishoqxonning o‘zi nazorat qilib borgan. (Ibrat. Ajziy. So‘fizoda.-Toshkent, 1999.-38 bet)

Ishoqxon Ibrat kabi ziyoli, ma’rifatparvar yurtimizda juda ko‘plab yetishib chiqishgan. Ularning barchasi o‘z kutubxonalariga ega bo‘lishgan. Bunday shaxsiy ziyo maskanlaridan oddiy xalq juda unumli foydalanishgan. Shu o‘rinda mazkur Prezident farmoyishidagi bir holatga e’tibor berish lozim. Bu-hududlarda yozuvchi, shoirlar ishtirokida kitob bayrami va yarmarkalarini tashkil etish, aholi o‘rtasida badiiy jihatdan yuksak milliy va jahon mumtoz adabiyotlari namunalarini targ‘ib qilish, kitobxonlar, bosma va elektron kitob ishlab chiqaruvchilar, kitob sotuvchilar hamda kitobxonachi va targ‘ibotchilar orasida turli tanlovlar o‘tkazish masalasidir.

Darhaqiqat, bu o‘ta zarur masala. O‘z shaxsiy kuzatuvlarim natijasida shuni aytishim mukinki, bugungi kunda oilaviy kutubxonasi bor yuzlab, minglab vatandoshlarimiz mavjud. Ularning kutubxonalarida shunday noyob, nodir kitoblar borki, ular juda kamyob va yagona nushada. Biz,”Eng yaxshi kitobxon oila” tanlovini o‘tkazish orqali o‘sha nodir asarlar nafaqat mazkur oilaning, shuningdek, butun jamiyatning ma’naviy mulkiga aylanishini, ulardan qo‘ni-qo‘shnilar, soha mutaxassislari samarali foydalanishlarini istardik. Oilaviy kutubxona faqatgina uyning bezagi, uy egasining “ziyoliligi”ni bildiruvchi belgi bo‘lishini istamas edik. Shu ma’noda, oilaviy kutubxona tanlovida u yoki bu kitobning chiroyliligi, sahifalarning buklanmaganligiga emas, aksincha, uning qay darajada ko‘p o‘qilganligini anglatuvchi ko‘rsatkichlariga e’tibor berish lozimligini ko‘rgimiz keladi.

Endi bugungi kitoblar, ayniqsa badiiy asarlar hususida ayrim fikrlarni bayon etsak: ma’lumki, kitob umuman, badiiy asar kishilarning dunyoqarashi, ijtimoiy-siyosiy salohiyatini ma’naviy barkamolligini ta’minlashi lozim. Bunday asarlar, darhaqiqat, yaratilmoqda, xalqimiz, ayniqsa, yoshlarimiz ularni o‘qishdan charchamayapti. Ammo, buguni asarlarning barchasiga ham shunday baho qo‘yish mumkin emas. Ayrim asarlar yaxshi niyatda yaratilayotgan bo‘lsada, ammo ular “teskari samara” bermoqda. Turli salbiy ko‘rinishlar, zo‘ravonlik, ur-yiqit, odamlarda “olomon fikrlash” darajasini ko‘tarishga urinish, fahsh, illatlarni targ‘ib etish kabi holatlar ba’zi asarlarda avj olayotganing guvohi bo‘lmoqdamiz.

Mutafakkir-allomalarimiz johillikning birinchi belgisi-go‘zallikni ko‘rmaslikdir, deydilar. Haqiqatdan ham shunday. Atrofimizda shuncha yangiliklar, yangilanishlar, islohatlar sodir bo‘lmoqda, odamlarimiz tafakkur tarzi o‘zgarmoqda. Ana shu ijobiy holatlarni badiiy jihatdan pishiq asarlar orqali xalqimizga, ayniqsa yoshlarimizga yetkazish juda to‘g‘ri bo‘lar edi.

Madaniyat, san’at, ayniqsa badiiy adabiyotda zamonamiz qahramonini topish, uning obrazini yaratish, nazarimizda, o‘ta dolzarb masalalardan biridir. Prezident farmoyishida ko‘rsatilgan eng muhim masalalardan biri ham shunda. Ayrimlar zamonamiz qahramonini “ko‘rmaydilar”. Ammo, shu narsani alohida ta’kidlash lozimki, bunday qahramonlar biz bilan birga, oramizda, ular har kuni jasorat ko‘rsatmoqdalar. Ayb – biz ularni ko‘rmaganligimizda. Angren-Pop temir yo‘lida Farhodning jasoratini takrorlagan, chegarani mustahkamlashda mardlik ko‘rsatgan, yangi texnologiyalar asosida fermerlik harakatining unumdorligini oshirayotgan, turli jahon arenalarida mamlakat bayrog‘ini baland ko‘tarayotganlar-bular zamonamiz qahramonlari emasmi?

Xalqimiz aynan ana shunday kitoblarni kutmoqda. Ayrim vatandoshlarimiz “hozirgi yoshlarga jiddiy badiiy asarlarni tavsiya etgan bilan, ular bunday kitoblarni o‘qimaydilar, chunki zamon o‘zgardi”, deyishmoqda. To‘g‘ri, zamon o‘zgardi. Ammo bizning o‘zbekligimiz o‘zgargani yo‘q. Shunday paytda, yoshlarimizning kitobxonlik madaniyatini oshirish, ular ma’naviy ehtiyojini shakillantirish uchun nimanidir tavsiya etishni ba’zan unutayotganga o‘xshaymiz. Yoshlar ma’naviy ehtiyojini shakillantirish uchun ularga ma’noli asarlar tavsiya etishimiz lozim.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev o‘z farmoyishida kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish lozimligiga alohida urg‘u bergan. Ho‘sh, kitobxonlik madaniyati deganda nimani tushunamiz? Bular, fikrimizga quyidagilardan iborat: o‘zining kasbiy-mutaxassislik hamda badiiy-ma’naviy barkamolligini oshirish uchun kitobni tanlay olish va o‘zi uchun zarurini o‘qish; kitob ustida ishlash malakasini obdon o‘rganib olish va unga chuqur amal qila bilish; kitobni mustaqil o‘qiy bilish; o‘qigan kitobning asosiy mazmunini talqin qila bilish, uning fusunkor olamiga kira bilish; o‘qiganlaridan hayotiy xulosalar chiqarish; kitobning kerakli, zarur joylarini yon daftarchaga ko‘chirib olish, notanish bo‘lgan so‘zlarni esda saqlab qolishga intilish; muntazam ravishda o‘qish ko‘nikmasiga ega bo‘lish; kitob bilan muomalada eng qadrdon do‘stingga munosabatda bo‘lganday e’tibor bilan qarash; kitobni yaroqsiz holiga keltirmaslik uchun undan to‘g‘ri foydalana bilish; kitobni shoshilmasdan, o‘ylab, diqqat-eʼtibor bilan o‘qish malakasiga ega bo‘lish, kutubxona kartotekalari bilan ishlay bilishni o‘rganish; o‘qigan kitobni do‘stlar bilan o‘rtoqlashish, yaxshi kitobni ularga tavsiya qilib, uni boshqalar ham o‘qib chiqishiga erishish; har bir yaxshi kitobni ilm qal’asining kaliti deb bilib, uning boqiy umrini ta’minlash.

Nazarimizda, mazkur farmoyish O‘zbekiston ijtimoiy-madaniy muhitini yanada barqarorlashtirishga, yoshlarimizda kitobxonlik darajasini oshirishga, pirovard natijada xalqimiz turmush tarzini yanada farovon qilishga xizmat qiladi. Shu o‘rinda yoshlarimizning kitob o‘qishga bo‘lgan qiziqishini yanada oshirish maqsadida ularning oliy ta’lim muassasalariga o‘qishga kirish davrida “O‘zbek tili va adabiyoti” fanidan insho yozish bo‘yicha qo‘shimcha sinovni tashkil etish maqsadga muvofiq deb bilamiz. Gap shundaki, har yili kasb-hunar kollejlari va akademik litseylarni 550-600 ming atrofidagi yigit-qizlar bitirib, oliy ta’lim muassasalariga o‘qishga kirishga harakat qilishadi. Yozilishi tavsiya etilayotgan insho esa ularning badiiy asar o‘qishga bo‘lgan mas’uliyatini, so‘zsiz oshiradi.

Ayni paytda, yoshlarning kitobxonlik madaniyatini shakllantirish uchun farmoyishda belgilangan sotsiologik so‘rovnomani o‘ta mas’uliyat bilan tashkil etish lozim. Bunday so‘rovnoma bir tomondan, yoshlarning kitobxonlik madaniyati darajasini aniqlasa, boshqa tomondan, jamiyat talab etayotgan muammolarni aniqlash, mavzular tanlashga imkon beradi. shuningdek, mutaxassislar, soha xodimlari “Yoshlarga tavsiya etilayotgan 100 ta asar” ro‘yxatini tuzish, unda milliy va jahon adabiyotining nodir durdona asarlarini o‘qishni tavsiya etish ham muayyan ahamiyatga ega bo‘ladi, deb o‘ylaymiz.

Kitob o‘qish barchamizning ma’naviy olamimizni boyitadi, so‘zlashuv madaniyatimizni oshiradi. Ayrim hollarda muqaddas o‘zbek tilimizdagi ayrim vatandoshlarimiz “xizmati” tufayli dag‘allashib, kambag‘allashib borayotganligining oldini olish uchun ham kitob o‘qish lozim. Vaholanki, bizning o‘zbek tilimiz dunyodagi eng boy tillar qatoriga kiradi. A.S.Pushkin butun ijodi davomida jami 21197 ta so‘z qo‘llagan bo‘lsa, Shekspir asarlari tilida jami 20 mingdan ortiq so‘z qo‘llanilgan. Ispan olimlari Servantesning ijodida 18 ming so‘z qo‘llanilgani haqida ma’lumot berganlar. Buyuk bobomiz Alisher Navoiy asarlarida qo‘llanilgan so‘zlar soni esa 26000dan ortiq ekan. (Qodirov P. Til va el.-Toshkent, 2010-127 bet)
Ana shuncha milliy boyligimizni avaylab-asrash uchun ham kitob o‘qish lozim. Darhaqiqat, kitobxonlik madaniyatini oshirish davr talabi.

Tarix fanlari doktori
Professor Abduhalil Mavrulov

Barcha zamonlarning eng yaxshi 100 ta kitobi

Bugun biz sizga ro’yxatni 100 ta eng yaxshi kitob ko’ra Norvegiya kitob klubi. Ushbu ro’yxat “Jahon kutubxonasi” nomi bilan suvga cho’mgan va jahon adabiyotining katta qismini, barcha mamlakatlar, madaniyatlar va zamonlarning kitoblarini birlashtirishga urinish kerak. Tarixdagi eng yaxshi 100 ta kitob dunyodagi har bir uyning kutubxonasida bo’lishi mumkin, ammo sizda qancha kitob bor?

Ushbu ro’yxat so’rovda qatnashgan yozuvchilar tomonidan tuzilgan. Ularning har biri o’zlari uchun eng yaxshi, eng sevimlisi va shuning uchun eng ko’p tavsiya etilgan 10 ta adabiy nom bilan ro’yxatni taklif qilishlari kerak edi. Biz ushbu ro’yxatni ta’kidlashimiz kerak tarixdagi eng yaxshi kitoblar to’liq alfavitga ega, uning sifatiga ko’ra buyurtma berilmaydi. Keyin biz sizni u bilan birga qoldiramiz. Barchasini o’qidingizmi? Sizningcha, hali unvonlar etishmayapti? Mening didimga ko’ra, ko’plab sharqona kitoblar etishmayapti va shunga o’xshash boshqa juda mashhur ishlar mavjud “Baxtsizlar” Vektor Gyugo tomonidan yozilgan, ammo ular (men hammasini o’qimaganman, fikrlarimni hali hamkasblar o’qigan adabiy taqrizlar asosida o’qishim kerak bo’lgan fikrlarga asoslayman), menimcha, ular egallab turgan lavozimga loyiqdirlar.

Jahon kutubxonasi: Hech qachon eng yaxshi kitoblar

“Gilgamesh she’ri” (Miloddan avvalgi VII asr Anonim)
“Ish kitobi” (Injildan. Anonim VI asr – miloddan avvalgi IV asr)
“Ming bir kecha” (Anonim 700–1500)
“Saga de Njál” (Anonim XNUMX-asr)
“Hamma narsa qulaydi” (Chinua Achebe 1958)
“Bolalar ertaklari” (Xans Kristian Andersen 1835–37)
“Ilohiy komediya” (Dante Alighieri 1265–1321)
“Mag’rurlik va xurofot” (Jeyn Ostin 1813)
“Papa Goriot” (Honoré de Balzac 1835)
“Molloy”, “Malone Dies”, “Unspeakable”, trilogiya (Samuel Bekket 1951-53)
“Dekameron” (Jovanni Bokakkachio 1349–53)
“Uydirmalar” (Xorxe Luis Borxes 1944–86)
“Wuthering Heights” (Emily Brontë 1847)
“Begona” (Albert Kamyu, 1942)
“She’rlar” (Pol Selan 1952)
“Tunning oxirigacha sayohat” (Lui-Ferdinand Selin, 1932)
“Don Kixot de la Mancha” (Migel de Servantes 1605, 1615)
“Canterbury ertaklari” (Geoffrey Chauser XNUMX-asr)
“Qisqa hikoyalar” (Anton Chejov 1886)
“Nostromo” (Jozef Konrad 1904)
“Buyuk umidlar” (Charlz Dikkens 1861)
“Jak, fatalist” (Denis Diderot 1796)
“Berlin Alexanderplatz” (Alfred Doblin 1929)
“Jinoyat va jazo” (Fyodor Dostoevskiy 1866)
“Ahmoq” (Fyodor Dostoevskiy 1869)
“Jinnilar” (Fyodor Dostoevskiy 1872)
“Birodarlar Karamazovlar” (Fyodor Dostoevskiy 1880)
“Middlemarch” (Jorj Eliot 1871)
“Ko’rinmas odam” (Ralf Ellison 1952)
“Medeya” (Mil. Avv. 431 y.)
– Absalom, Absalom! (Uilyam Folkner 1936)
“Shovqin va g’azab” (Uilyam Folkner 1929)
“Bovari xonim” (Gustav Flober 1857)
“Sentimental ta’lim” (Gustav Flober 1869)
“Çingene balladalari” (Federico García Lorca 1928)
“Yuz yillik yolg’izlik” (Gabriel García Markes 1967)
“Vabo davridagi muhabbat” (Gabriel García Markes 1985)
“Faust” (Iogann Volfgang fon Gyote 1832)
“O’lik jonlar” (Nikolay Gogol 1842)
“Qalay baraban” (Gyunter Grass 1959)
“Gran Sertón: Veredas” (João Gimarães Rosa 1956)
“Ochlik” (Knut Xamsun 1890)
“Keksa odam va dengiz” (Ernest Xeminguey 1952)
“Iliada” (Gomer miloddan avvalgi 850–750)
“Odisseya” (Gomer miloddan avvalgi XNUMX-asr)
“Qo’g’irchoq uyi” (Henrik Ibsen 1879)
“Uliss” (Jeyms Joys 1922)
“Qisqa hikoyalar” (Franz Kafka 1924)
“Jarayon” (Frants Kafka 1925)
“Qal’a” (Franz Kafka 1926)
“Shakuntala” (Kalidasa Miloddan avvalgi I asr – Miloddan avvalgi IV asr)
“Tog’ning tovushi” (Yasunari Kavabata 1954)
“Zorba, yunoncha” (Nikos Kazantzakis 1946)
“O’g’illar va sevishganlar” (DH Lourens 1913)
“Mustaqil odamlar” (Halldor Laksness 1934–35)
“She’rlar” (Giacomo Leopardi 1818)
“Oltin daftar” (Doris Lessing 1962)
“Pippi uzun payvandlash” (Astrid Lindgren 1945)
“Jinnining kundaligi” (Lu Xun 1918)
“Mahallamiz bolalari” (Naguib Mahfuz 1959)
“Buddenbruks” (Tomas Mann 1901)
“Sehrli tog ‘” (Tomas Mann 1924)
“Mobi-Dik” (Herman Melvil 1851)
“Insholar” (Mishel de Montaigne 1595)
“Hikoya” (Elza Morante 1974)
“Sevimli” (Toni Morrison 1987)
“Genji Monogatari” (Murasaki Shikibu XNUMX-asr)
“Sifatsiz odam” (Robert Musil 1930–32)
“Lolita” (Vladimir Nabokov 1955)
“1984” (Jorj Oruell 1949)
“Metamorfozalar” (Ovid, milodiy I asr)
“Bezovta kitobi” (Fernando Pessoa 1928)
“Ertaklar” (Edgar Allan Po XNUMX-asr)
“Yo’qotilgan vaqtni qidirishda” (Marsel Prust)
“Gargantua va Pantagruel” (Fransua Rabela)
“Pedro Paramo” (Xuan Rulfo 1955)
Masnaviy Rumiy 1258–73
“Yarim tunning o’g’illari” (Salmon Rushdi 1981)
“Bo’ston” (Sa’diy 1257)
“Shimolga ko’chish vaqti” (Tayeb Solih 1966)
“Ko’rlik to’g’risida esse” (Xose Saramago 1995)
“Hamlet” (Uilyam Shekspir 1603)
“Qirol Lir” (Uilyam Shekspir 1608)
“Otello” (Uilyam Shekspir 1609)
“Edip shoh” (Sofokl 430 yilgacha)
“Qizil va qora” (Stendal 1830)
“Tristram Shendi janoblarining hayoti va fikrlari” (Laurens Sterne 1760)
“Zenoning vijdoni” (Italo Svevo 1923)
“Gulliverning sayohatlari” (Jonathan Swift 1726)
“Urush va tinchlik” (Lev Tolstoy 1865–1869)
“Anna Karenina” (Lev Tolstoy 1877)
“Ivan Ilyichning o’limi” (Lev Tolstoy 1886)
“Geklberri Finning sarguzashtlari” (Mark Tven 1884)
“Ramayana” (Valmiki miloddan avvalgi III asr – milodiy III asr)
“Eneyid” (Miloddan avvalgi 29–19 Virgil)
“Mahabharata” (Viasa miloddan avvalgi XNUMX-asr)
“Maysalarning pichoqlari” (Uoll Uitmen 1855)
“Missis Dallovey” (Virjiniya Vulf 1925)
“Chiroqchiga” (Virjiniya Vulf 1927)
“Hadrian haqida xotiralar” (Margerit Yourcenar 1951)

Mualliflar tarixdagi eng yaxshi kitoblar ro’yxati uchun so’rov o’tkazdilar

Bular mualliflar ushbu ro’yxatni tayyorlash uchun so’rovda qatnashganlar 100 ta eng yaxshi kitob:

Chingiz Aytmatov (Qirg’iziston)
Ahmet Altan (Turkiya)
Aharon Appelfel (Isroil)
Pol Auster (AQSh)
Feliks de Azua (Ispaniya)
Julian Barnes (Buyuk Britaniya)
Simin Behbaxoniy (Eron)
Robert Bli (AQSh)
André Brink (Janubiy Afrika)
Suzanne Brøgger (Daniya)
S. Byatt (Buyuk Britaniya)
Piter Keri (Avstraliya)
Marta Cerda (Meksika)
Jung Chang (Xitoy / Buyuk Britaniya)
Maryse Condé (Gvadelupa, Frantsiya)
Mia Couto (Mozambik)
Jim Kreys (Buyuk Britaniya)
Edvid Danticat (Gaiti)
Bey Dao (Xitoy)
Assiya Djebar (Jazoir)
Mahmud Dovlatabadiy (Eron)
Jan Echenoz (Frantsiya)
Kerstin Ekman (Shvetsiya)
Natan Angliyer (AQSh)
Xans Magnus Enzensberger (Germaniya)
Emilio Estéves (AQSh)
Nuruddin Farah (Somali)
Kjartan Fløgstad (Norvegiya)
Jon Fosse (Norvegiya)
Janet Frame (Yangi Zelandiya)
Merilin frantsuz (Amerika Qo’shma Shtatlari)
Karlos Fuentes (Meksika)
Izzat G’azzaviy (Falastin)
Amitav Gxosh (Hindiston)
Pere Gimferrer (Ispaniya)
Nadin Gordimer (Janubiy Afrika)
Devid Grossman (Isroil)
Einar Mar Gudmundsson (Islandiya)
Seamus Xeni (Irlandiya)
Kristof Xayn (Germaniya)
Aleksandar Xemon (Bosniya va Gertsegovina)
Elis Xofman (AQSh)
Chenjeray Xove (Zimbabve)
Sonallah Ibrohim (Misr)
Jon Irving (AQSh)
C. Jersild (Shvetsiya)
Yasar Kamol (Turkiya)
Yan Kyorstad (Norvegiya)
Milan Kundera (Chexiya / Frantsiya)
Leena Lander (Finlyandiya)
Jon Le Carré (Buyuk Britaniya)
Zigfrid Lenz (Germaniya)
Doris Lessing (Buyuk Britaniya)
Astrid Lindgren (Shvetsiya)
Viivi Luik (Estoniya)
Amin Maalouf (Livan / Frantsiya)
Klaudio Magris (Italiya)
Norman Mailer (AQSh)
Tomas Eloy Martines (Argentina)
Frenk Makkur (Irlandiya / AQSh)
Gita Mehta (Hindiston)
Ana Mariya Nobrega (Braziliya)
Rohinton Mistry (Hindiston / Kanada)
Abdel Rahmon Munif (Saudiya Arabistoni)
Herta Myuller (Ruminiya)
S. Naypol (Trinidad va Tobago / Buyuk Britaniya)
Cees Nooteboom (Gollandiya)
Ben Okri (Nigeriya / Buyuk Britaniya)
Orxan Pamuk (Turkiya)
Sara Paretskiy (AQSh)
Jeyn Anne Fillips (AQSh)
Valentin Rasputin (Rossiya)
João Ubaldo Ribeyro (Braziliya)
Alen Robbe-Grill (Frantsiya)
Salman Rushdi (Hindiston / Buyuk Britaniya)
Naval El Saadavi (Misr)
Xanan ash-Shayx (Livan)
Nihad Sirees (Suriya)
Go’ran Sonnevi (Shvetsiya)
Syuzan Sontag (AQSh)
Vul Soyinka (Nigeriya)
Gerold Spet (Shveytsariya)
Grem Svift (Buyuk Britaniya)
Antonio Tabucchi (Italiya)
Fouad al-Tikerli (Iroq)
M. Tomas (Buyuk Britaniya)
Adam Torp (Buyuk Britaniya)
Kirsten Thorup (Daniya)
Aleksandr Tkachenko (Rossiya)
Pramoedya Ananta Toer (Indoneziya)
Olga Tokarchuk (Polsha)
Mishel Turnier (Frantsiya)
Jan-Filipp Tussent (Belgiya)
Mehmed Uzun (Turkiya)
Nils-Aslak Valkeapa
Vassilis Vassilikos (Gretsiya)
Ivonne Vera (Zimbabve)
Fay Ueldon (Buyuk Britaniya)
Krista Volf (Germaniya)
B. Yexoshua (Isroil)
Spômayma Zariab (Afg’oniston)

Kitoblar ro’yxati qayta o’qib chiqilgandan so’ng, o’qishni boshlamoqchi bo’lgan, ammo qaerda o’qishni bilmaydiganlarga biron bir qarorga kelmaslik tavsiya etilishi mumkin. ba’zilarini ushlang tarixdagi ushbu eng yaxshi kitoblarning sarlavhalariular kabi: “Ko’rinmas odam” Ralf Ellison tomonidan, “Yarim tunda bolalar” Salmon Rushdi va “Katta umidlar” Charlz Dikkens tomonidan. Ro’yxatdan o’qiydiganlarim juda ko’p, ammo ayni paytda bular mening e’tiborimni eng ko’p jalb qilganlar. Qaysi birini boshlar edingiz?

Maqolaning mazmuni bizning printsiplarimizga rioya qiladi muharrirlik etikasi. Xato haqida xabar berish uchun bosing bu erda.

Maqolaga to’liq yo’l: Hozirgi adabiyot » Adabiyot » Kitoblar » Barcha zamonlarning eng yaxshi 100 ta kitobi

Qiziqarli malumotlar
Shaxs kamoloti va kitobxonlik madaniyati

Shaxs kamoloti va kitobxonlik madaniyati

Dunyodagi eng qiziqarli kitob

Qaysi kitob eng qiziqarli?

Related Articles list:

Sektorning mo’jizalari – mazhabga kirmaslik va yolg’onning qurboni bo’lishmaslik qanday?

Shaxs kamoloti va kitobxonlik madaniyati

Barcha zamonlarning eng yaxshi 100 ta kitobi

Jahon kutubxonasi: Hech qachon eng yaxshi kitoblar

Mualliflar tarixdagi eng yaxshi kitoblar ro’yxati uchun so’rov o’tkazdilar