Zarbulmasal kitob skachat
Зарбулмасал аз мақол фарқ дорад. Дар зарбулмасал сухан, маънӣ, мақсад пушидаю ниҳон аст. Аз ин хотир дар зарбулмасал маънои зоҳир асосӣ набуда, мақсад ва моҳият дар ботини он аст.
Зарбулмасалу мақолҳо
Зарбулмасалу мақолҳо яке аз жанрҳои мустақили адабиёти шифоҳӣ буда, барои мӯъҷазу рангин баромадани фикру андеша ба инсон хизмат мекунанд. Ҳанӯз аз замонҳои қадим халқ зарбулмасалу мақол эҷод карда, онҳоро дар мавридҳои лозимӣ истифода мебурд. Пас зарбулмасалу мақолҳо ба эҷодиёти адибон дохил шуда, вариантҳои мухталиф пайдо кардаанд.
Зарбулмасалу мақолҳо доир ба мавзуъҳои гуногуни зиндагӣ эҷод шуда, дар онҳо таҷриба ва хулосаҳои инсон аз зиндагӣ инъикос ёфта, ҷамъбасг гардидаанд. Зарбулмасалу мақол мисли намаке дар таъом аст. Вай каломро образнок, дилкаш ва ҷаззоб мегардонад.
Зарбулмасал аз мақол фарқ дорад. Дар зарбулмасал сухан, маънӣ, мақсад пушидаю ниҳон аст. Аз ин хотир дар зарбулмасал маънои зоҳир асосӣ набуда, мақсад ва моҳият дар ботини он аст.
Масалан, «Панҷ панҷа баробар нест» маънои зоҳир равшан асг. Панҷаҳои дасг як хел нестанд, калонанду хурд, бориканду ғафс. Вале ҳадафи асосӣ дар ин ҷо худи инсон асг. Инсонҳо ҳам мисли панҷаҳои дасг якранг нестанд, доно ҳастанду нодон ва амсоли ин.
Мисоли дигар:
- Офтобро бо доман пушида намешавад.
- Офтобро кас ба доман натавонад пӯшид.
- Офтобро пинҳон натавон кард.
- Ҳақиқатро бо сафсатта, дурӯғ ва фиребу найранг пинҳон кардан мумкин нест. 2. Чизи нағзу одами хуб ҳаргиз аз назари одамон пушида намемонад.
Дар байни халқ ҳамин се варианти зарбулмасал истифода мешавад, ба мақсади фаҳмидани маънии асосии зарбулмасали боло ба се матни поён мулоҳиза кунед:
- Шарифа гуфт: «Аввал шумо бигӯед». Доя гуфт: «Не, аввал шуморо бояд гуфт». Айнулҳаёт чун сухани доя бишунид, бихандиду гуфт: «Эӣ доя, рози ман бар мало 1 афтодааст ва «Офтобро ба гил 2 пинҳон натавон кард», «табли пинҳон 3 чӣ занам, ки тапгги 4 ман аз бом афтод».
Аз «Доробнома»
- Шоҳ ба он мард гуфт: «Ҳикояту китобат тамом шуд». “Ӯ гуфт:
«Оре». Шоҳ гуфт: Акнун ҷавоб шунав, «Офтобро кас ба
доман натавонад пупщц». Ман паёми он ду нопокро шунидам, акнун нигоҳ кун, ки аз ман чӣ ҷавоб менависй.
Аз «Баҳруттаворих»
- Малоҳат: «Офтобро бо доман пӯшида намешавад». Ҳамаи қишлоқ медонад, ки шумо ошиқи шайдои раис шудаед.
Аъзам Сидқӣ.
Вале дар мақолҳо фикру андеша беибо, ошкоро, бепардаю хоно гуфта мешавад. Масалан, аз одами бекор худо безор; То меҳнат накунӣ, роҳат набинй; Аввал андеша, баъд гуфтор. Дар ин мақолҳои халқӣ мақсад равшан аст ва бе ҳеҷ як душворӣ аз маънии онҳо огоҳ шудан мумкин аст.
ЗАРБУЛМАСАЛУ МАКОЛХО
Дасти одамизод гул.
Намур бузакам, баҳор мешавад.
Моҳ бе айб намешавад.
Кӯдак азиз аст, адабаш аз он азизтар.
Забон донй, ҷаҳон донй.
Пурсидан айб нест.
Дӯст гӯяд табарвор, душман гуяд шакарвор.
Аз дӯсти нодон душмани доно беҳтар.
Гап дар калла, на дар салла.
Сад задани еузангар, як задани оҳангар.
Чанд мисол аз зарбулмасалҳо
- Дасту поӣ зада масолеҳе чанд ба пои кор овардам ва филҷумла кулӯхчинӣ карда, нардбоне ба роҳ андохтам ва суруде ба ёди мастон додам ва «он чӣ дар дег буд ба чумча 1 омад» ва бар табақҳои ихлос 2 ниҳодам.
Аз «Маҷмуъуламсол»
- Гурусна сар дар дег кард, ки мулоҳиза намояд, ки чӣ таъом аст?
Хаббоз гуфт: Изтироб чисг, «он чӣ дар дег асг, ба чумча меояд».
Аз «Маҷмӯъуламсол» 3
- Воҳидов (бо қаҳр): – Хайр, чӣ мехоҳед шумо? Канӣ, фаҳмем? Ба шумо чӣ хел сардор лозим? Ё худатон раис шуданӣ ҳастед?
Сатторамак: – Мақсад ҳамин.
Саидсаркор (ҷиддӣ ва бо қатъият). Бале! Раис шуданй! Мехоҳам худам раис шавам!
Сатторамак: – Гуфтам-ку! Дарди кампир ғӯза.
Набиҷон: – «Он чӣ дар дег аст, ба кафлез меояд».
Абдулмалик Баҳорӣ
ДИЛИ НОХОҲАМ УЗРИ БИСЁР
Касе, ки майлу шавқу ҳаваси иҷрои коре надорад, баҳонаҳои зиёде меоварад.
Ба таҳрики 4 қозикалону раису қушбегӣ дар байни аҳолӣ шуриш пайдо шуд. «Дили нохоҳамро узри бисёр» бо одамоне, ки огаҳи ин маънӣ буданд, баҳона ба зуҳур оварда амирро аз қабули ин кор мунҳариф 5 сохтанд.
Аз «Наводири Зиёия»
ДИЛИ ОДАТКАРДА БАЛОИ ҶОН
Тарки одат мушкил аст, одам, ки ба чизе хӯ гирифт, тарки он барои ӯ душвор аст.
Вай дар солҳои муҷаррадии худ қиморбоз буд …. Баъди хонадор шуданаш ҳам, ба ҳукми масали «дили одаткарда балои ҷон аст» дар багал ё соқи мукии 6 ӯ буҷулҳо пайдо мешуданд …
Сотим Улуғзода.
ДУХТАРАМ, БА ТУ МЕГӮЯМ, КЕЛИНАМ ШУНАВ !
Суханеро ба касе равона карда, ба тариқи киноя ба каси дигар чизеро гушрас карданӣ шаванд, ин зарбулмасал вирди забон мегардад: Ба дар мегӯям, девор бишунав!
1. Шумо одами ҳиллагар будаед, ба ман ба мисоли «духтарам, ба ту мегӯям, девор шунав!» гап задед.
Сотим Улуғзода.
Ё ТИР МЕКАФАД Ё ҶУВОЗ
1. Ё ғалаба, ё мағлубият, ё марг, ё зиндагӣ, ҳарчи бодо бод. Коре, ки ӯ ба ивази ин дастаҳои пул ба ҷо меоварад, низ хиёнат аст, хиёнати аз пештараҳо дучанд сахттар. Аммо садқаи сар, «ё тир мекафад ё ҷувоз», тарсончак ҳеҷ гоҳ рузи нек намебинад.
Фазлндднн Муҳаммадиев.
ЗАР БА САРИ ПУЛОД НИҲӢ, НАРМ ШАВАД
Пул ҳама мушкилиҳоро осон мекунад, бо пул ҳатто одами саркашу сахтгирро ҳам ром метавон кард.
Гармобабон 7 берун омад ва зар дар қабз овард ва чун гул дар рӯи ӯ механдид ва чун Моҳу Зӯҳра дар зулмати шаб медурахшид, бо худ гуфт: «Зар бар сари фулод ниҳй, нарм мешавад, зорӣ макуну зӯр мазан, зар бидеҳ!»
Аз «Синдбоднома»
МОРГАЗИДА АЗ РЕСМОНИ АЛО МЕТАРСАД
Одами аз касе, чизе ва ё аз ҷое ранҷидаву зарардида ҳамеша аз он касу чизу он ҷо ҳарос дорад.
- Дилам зи риштаи мубофи ӯ ба ҷон тарсад,
Чунон ки «моргазида зи ресмон тарсад».
Ғании Кашмири
- – Падарат дар вақгаш кор гуфта ҷои гармашро хунук кард, шаҳрро партофта ба қишлоқ омад. Ҳангоми сохтани роҳ ҳалок шуд.
- Ҳунари ман роқсозӣ не-ку, оча?
- «Моргазида аз ресмони ало метарсад», писарам.
Аз «Шарқи сурх»
НАМАК ХӮРДӢ, НАКУН ТУФ ДАР НАМАҚДОН!
Аз касе, ки некӣ дидй, ба ӯ бадӣ накун; обу нони касеро, ки хӯрдй, ба ӯ «Kурнамакӣ макун!
«Намак хӯрдй, накун туф дар намакдон» – мегӯянд. Вале ин марди фиребгар бо вуҷуди ин қадар некиҳо, хонаи ободи Марияро вайрон, зиндагиашро талх гардонд.
Аз «Хорпуштак»
РОСТГУЙРО ҲАМЕША РОҲАТ ДАР ПЕШ АСТ
Бинобар риояи росгӣ ҳамаи он зарҳоро шоҳ ба ман бахшид. Чандин сол аст, ки аз он зарҳо харҷ мекунам, ҳаргиз адо
намешаванд. Аз он замон то ба ин замон хосияти ростиро ба дарвозаи худ навишта мондаам, ки «ростгӯйро ҳамеша роҳат дар пеш аст». Ҳар кӣ бошад, ба ҷуз ростӣ дигар сухан нагуяд.
Аз «Саргузашти Ҳотам»
Мавзӯи иҷтимоӣ дар зарбулмасалу мақолҳо мавқеи асосӣ дорад. Дар онҳо ба таври мушаххас таҷрибаи одамон оид ба зиндагӣ, зулму золимӣ, азобу машаққат ҷамъбаст гардидаанд.
Чанд намуна:
Боӣ аз фарбеҳӣ меноладу камбағал аз лоғарӣ.
Меҳрубониҳои султон – бозии гурба бо мушон.
То меҳнат накунӣ, санги сиёҳ лаъл нагардад.
Ҳунар беҳ аз симу зар.
Заминро об вайрон мекунад, одамро гап.
Хурӯс дар ҳама ҷо як хел ҷеғ мезанад.
Акнун зарбулмасалҳои зерро бодиққат хонед ва бигуед, ки матнҳои овардашуда ба мазмуни зарбулмасалҳо мувофиқат мекунанд?
НА СИХ СУЗАД, НА КАБОБ
Вақте дар коре нафъи ҳар ду тараф дар назар гирифта шавад, ин зарбулмасалро мегуянд: «Масъаларо аз руи адолат ҳал бояд тсард».
Ақлу нуқлро 1 ҳамчун тарозу рост дор, ҷахд кун то дар миён «На сих сузад, на кабоб».
Фаридуддини Аттор
КОРИ ШАБ-ХАНДАИ РӮЗ
Коре, ки дар шаб иҷро мешавад, бе камбудӣ намешавад, сифати кори шаб нисбат ба кори рӯз пасттар мешавад:
Бисёр фикр накун, писарам, – гуфт Акамирзо, – хоб кун, рӯз шавад, боз гап мезанем, «Кори шаб – хандаи рӯз» гуфтаанд.
Ҷалол Икромӣ
НИҲАД ШОХИ ПУРМЕВА САР БАР ЗАМИН
Ҳар касе, ки фозилу донишманд бошад, хоксориро пеша мекунад:
- Баландӣ аз он ёфт, к-ӯ паст шуд,
Дари нестӣ кӯфт, то ҳаст шуд.
Тавозуъ 2 кунад хушманди гузин 3 ,
«Ниҳад шохи пурмева сар ба Замин».
Саъдии Шерозӣ.
Мурод Муҳаммад Дўст. “Зарбулмасал” ва бошқа масалалар
***
Бундан ўттиз йилча аввал журналистлар, ёзувчию шоирлар орасида Бухоро лаҳжасини аралаштириб сўзлаш бир муддат расм бўлдики, Мурод Хидиров – Ака Мурод, Носир Фозилов – Ака Носир… ва бошқа қатор кишилар ҳам шу каби… пеши уйқаш нисб билан аталишига ҳеч ким ажабланмас эди.
Салом-аликдан кейин албатта “ёмон йўқми?” деб аҳвол сўрайсиз. Бу – “аҳволинг яхшими?” деган саволнинг бухороча кўриниши. Бинобарин, “анъана”дан бехабар одам жўнгина “аҳволинг қалай?” деб сўраса, унга албатта “ёмон йўқ”, деб жавоб беришингиз шарт.
Айниқса, чўнтагидан пули тушиб қолган одамга “пулингиз йиқилди”, деб айтиш завқли эди.
Ҳовлига келган меҳмонга: “Итимиз қопмайди, ҳуради, холос”, дейиш ўрнига, “Кучукимиз чақмайди, фақат вав-вав қилади”, деб тасалли бериш гаштини таърифлашга эса ҳар қандай бурро тил ҳам ожизлик қилади.
Адашмасам, ўша замонда киностудияда ишлардим. Аниқроғи, тузукроқ ишламасдан маош олардим. “Ижодий устахона” деган ғаройиб бир бўлим очиб, бир йилда битта фильмга матн ёзиш шарти билан уч-тўрт ёзувчини ишга қабул қилишган эди. Устамиз Одилшо Агишев Масковда яшарди. Ойда бир марта келиб, биз ўрис лисонида “твоя-моя” қилиб ёзган уч-тўрт варақ нарсани ўқийди, маслаҳат беради, сўнг яна Масковга учиб кетади. Хуллас, бу дориломондаги ҳаёт шу қадар фароғатли, шунинг баробарида шу қадар бетус ва зерикарли эдики, кўп вақтим газет-журналлардаги акалар ва дўстларни зиёрат қилиш билан ўтарди.
Мурод Хидировнинг “Гулистон” журналидаги хонасида гап сотиб ўтирган эдим. Телефон жиринглади. Мурод ака трубкани олди, кимнидир юзи тиришиб тўрт-беш сония тинглаб турди, сўнг “телефондан бохабар бўп туринг, шоир, мени энағар Сталин чақиряпти” деб чиқиб кетди. Англадимки, уни бош муҳаррир муовини Ваҳоб Рўзиматов ҳузурига чорлади, энди инжиқ чол кап-катта одамни ҳовонга тиқади-ю эринмасдан туяди: сувга сийманг-да, окаси, биламан, сизларга гапим ёқмайди, лекин на қилай, окаси, айтиш – манинг бурчим, хоҳлайсизми-йўқми, ман бир адабиёт дарвозасига бойланган итман… ва ҳоказо ва ҳоказо.
Телефон яна жиринглади. Бу гал қаттиқ жиринглади. Кимдир узоқдан сўраётгани аниқ эди. Трубкани кўтардим.
– Ассалому алайкум, акажон! – деди симнинг нариги учидаги одам.
– Ваалайкум ассалом, – дедим мен. – Ёмон йўқми?
– Э! Топдингиз, акажон! – дея хитоб қилди. – Топдингиз, ман Бухородан! Ман – ўрт-тоқ Бақоев!
Бақоев кимлигини билмасдим, лекин сир бой бермадим.
– Узр, Бақоев ака, – дедим – Ака Мурод Ака Ваҳобнинг кабинкасига чиғди.
Бор-йўғи шу. Бир дақиқалик суҳбат. Ўртоқ Бақоев билан бошқа гаплашганимиз ҳам, кўришганимиз ҳам йўқ. Табиийки, ўртоқ Бақоев Неъмат Аминов асарларида турли номлар билан элга достон бўлишини тасаввур ҳам этолганим йўқ.
***
Билмаган одам бухороча такаллумларимизни эшитиб, бизни жинни деб ўйларди. Бизни жинни қилган “нобакор”нинг оти ҳам аён эди – Неъмат Аминов. Ака Неъмат. Асли бухоролик, Ромитан музофотининг Питмон қишлоғидан. Отасининг касби – темирчи. Ўзи – бугун элга машҳур ва матлуб ёзувчи.
– Неъмат ака, Бақоев деганлари ким? – деб сўрадим бир гал.
Неъмат ака, бўлиқ вужудини майда титратиб, маза қилиб кулди, сўнг, арслон ёлидай ҳурпайган қалин сочларини икки панжасини кенг ёзиб ортга таради, курсига жойлашиброқ ўтирди.
– Бақоев – раис, укажон, – деди у ниҳоят.
– Мансаби раисми? – деб сўрадим мен.
– Энди, раис-да, укажон…
Неъмат аканинг тўғри саволга шу тарзда дудмалроқ жавоб берадиган одати бор эди. Бир гал Эркин Аъзам “Ёлғончи фаришталар” романидаги Шамси Тўраев кимлигини сўраганида ҳам шундай жавоб берган эди:
– Шамси Тўраевич – катта одам, укажон.
– Катта бўлса, мансаби нима? Облисполкомми, обкомми, ким?
– Энди, катта одам-да, укажон…
***
Неъмат Аминовнинг раислари, “катта одам”лари шу қадар кўп эдики, баъзида уларни адаштириб ҳам юборардик. Бир қарасанг, у ёш ва керагидан ошиқ даражада ғайратли бўлади. Яна бир қарасанг, раис етмишларни қоралаган кекса одамга айланади. Мункиллаган чолга айланади-ю, Бухоро радиосининг кимдир эски бойдан қолган кўрдеворли, чорбурчак мусулмони ғишт тўшалган ҳовлисида, намозшомгул ва гултожихўроз экилган бир парча ерда донлаб юрган чумчуқларга узоқ тикилиб қолади. Кейин секин овоз беради:
– Ўртоқ Аминў-ўф, бу тараф келинг…
Ўртоқ Аминўф, яъники Бухоро радиоси бош муҳаррири Неъмат Аминов раисга яқинроқ боради:
– Чақирдингизми, домлажон?
– Қаранг, ўртоқ Аминўф, – дея уҳ тортади раис. – Прастой чумчуқ… чиқаду – тушаду, чиқаду – тушаду… бир минутга қирк марта чиқаду-тушаду… бизга бир ойга бир марта йўқ…
– Тузоқ қўйсак-чи, домлажон? – деб сўрайди Неъмат Аминов ичидан тошиб чиқаётган кулгини зўрға босиб. – Чумчуқ гўшти даво дейишади…
– Фойда не, – дейди раис файласуфона сўлиш олиб, – одамизод шу аст, ўртоқ Аминўф, аввал у ёқи ўладу, баъдаз бу ёқи ўладу… баъдаз ўзи ўладу…
Неъмат ака кекса раиснинг қартайган овозини ҳам, лаҳжасини ҳам роса ўхшатиб кўрсатарди. Биз Бухорои шарифда шундай одам борлигига ишонардик, лекин, бари бир, бу одамнинг вилоят радиосига раислик қилгани эриш бўлиб туюларди.
– Лекин ёмон раис эмасди, укажон, – деб куларди Неъмат ака.
– Тилни билармиди ўзи?
– Энди, раис тилни билиши шарт эмас-да, укажон, кейин бу радио бўлса, мухбирлар ёзганини эшитса бўлди-да…
– Эшитармиди, ишқилиб.
– Йўқ, укажон, эшитмасди… Бизга ишонарди. Биз ишлардик, у киши раислик қиларди.
Неъмат аканинг бошқа ҳикоясида раис бирдан ёшариб қоларди.
Недир байрам куни. Раис ўзининг хонасида зерикиб ўтирибди. Ижодкор ходимлар уй-уйида, ишхонада турли хабарлар ва концертлар ёзиб қўйилган тайёр тасмаларни айлантириб турадиган техник ходимлар қолган, холос.
Тушга яқин обкомдан “ваҳий” келадики, палон колхоздаги Эшматов бошлиқ бригада вилоятда биринчи бўлиб пахта планини бажарибди, Эшматов дегани ҳам бригадир, ҳам механизатор, унга мухбир юборинг, зудлик билан ёзиб келиб, аҳли Бухорони янги меҳнат зафаридан огоҳ этсин.
Раис оғир аҳволда тушиб қолади. Ўзи эплаб ёзолмайди. Бирорта журналистни уйидан чақириб олай деса вақт кетади. Обком топшириғи – кўп қалтис масала, вақтида бажармасанг мансабдан учиб кетасан. Ноиложликдан унинг ўзи, мухбирхонада қалашиб ётган “Репортёр” русумли магнитофонлардан бирини Васянинг елкасига илиб, илғор бригадир яшайдиган колхозга зудлик билан жўнайди. Бориб кўрсаки, иш жуда қизғин – асфальт ётқизилган кенг майдонда уч-тўрт киши, қўлларида паншаха, нам пахтани у ёну бу ёнга ағдариб қуритяпти, пахта терадиган икки-уч мошина ҳам шийпон ёнида далага чиқишга шай бўлиб турибди.
– Ўрт-тоқ биргадир! Ўрт-тоқ Тошматов! – дея овоз беради раис.
Мошиналар атрофида куймаланиб юрган одамлардан бири келади, салом беради. Раис гапни чўзиб ўтирмасдан, унинг бурнига микрофон тутади. Сўнг Васяга имо қилади. Вася магнитофон мурватини бурайди.
– Сиз, ўрт-тоқ Тошматов, бу хўжалик йилига нечча тонна пахта тердинг? – деб сўрайди раис. Жумлани “сиз”дан бошлаб, “сен”да тугатганини сезмайди ҳам.
– Ман – Эшматов… – дейди бригадир ўнғайсизланиб.
– Хай, майли, ўрт-тоқ Эшматов… сиз бу хўжалик йилига неча тонна пахта тердинг?
– Сиз – мухбирме? – деб сўрайди бригадир.
– Мухбир, мухбир… – дейди раис бетоқат бўлиб, сўнг, тағин бу кўргиликларни бошқаларга сотиб юрмасин, деган ўй билан шопирига ўқрайиб қарайди. Куйган калладай тиржайиб турган Вася дарров лаб-лунжини йиғиштириб олади. – Хўш, ўрт-тоқ Тошматов, сиз бу хўжалик йилига…
– Ман – Эшматов… Исмим – Хайрулло, – деб эслатади бригадир.
– Эшматов, Эшматов… Сиз бу хўжалик йилида нечча тонна пахта териб бердинг?
– Ман, Эшматов Хайрулло, бу хўжалик йилида эллик тонна пахта териб бердим…
«Ижод олами» журнали, 2018 йил, 3-сон
80 зарбулмасали оқил барои омӯхтани ҳаёт
Дар тамоми ҷаҳон зарбулмасалҳо ҷанбаи асосии ҳар як фарҳанг буданд. Бо онҳо инъикос ё дарси ҳаёт гузаронида мешавад, бо он ният, ки ҷавонон бо тафаккур ва рафтори худ эҳтиёткор бошанд.
Агар мо рӯйхати васеъро бо тамоми зарбулмасалҳое, ки буданд ва ҳоло ҳам буданд, тартиб диҳем, хотима намеёбем. Ҳама чиз ҳаст: муҳаббат, ҳикмат, эҳтиром ба оила, қадрдонии пиронсолӣ . Ҳама барои ҳаёти мо бойтар мешаванд.
Пайравӣ мо 80 зарбулмасали оқилонаро, ки аз тамоми ҷаҳон шарҳ дода шудаанд, кашф хоҳем кард, ки мулоҳизаҳои онҳо моро бетараф нахоҳанд гузошт.
- Мақолаи марбут: “90 сухани кӯтоҳи маъмул (ва маънои онҳо)”
Беҳтарин 80 зарбулмасали оқил барои андеша кардан ва омӯхтан
Минбаъд мо на бештар аз 80 зарбулмасали ҳикматомезро аз тамоми ҷаҳон ва бо маънои пуркардашуда кашф хоҳем кард. Ҳамаи онҳо ба мавзӯъҳои гуногун, ба мисли ҳикмат, муҳаббат, решаҳои ҳар яке дахл доранд .
1. Ҳама аз камбуди пул шикоят мекунанд, аммо камбуди зеҳн, ҳеҷ кас
Ин зарбулмасал моро сахт танқид мекунад, ки чӣ гуна одамон, чун анъана, бештар ба сарвати иқтисодӣ таваҷҷӯҳ доштанд, на ба сарвати зеҳнӣ. Он ки сарватманд аст, вале чӣ гуна сарвати худро хуб идора карданро намедонад, албатта, нисбат ба оқиле, ки бо хеле кам чизеро медонад, бо он чӣ қадар камбағалтар аст.
2.Кӣ фарзанд надорад, онҳоро беҳтар таълим медиҳад.
Падару модарон бо муҳаббат ва дониш мекӯшанд, ки фарзандони худро ба тариқи беҳтарин таълим диҳанд, аммо дар бисёр ҳолатҳо ин хароҷот дорад. Вазъият онҳоро фаро гирифтааст ва онҳо наметавонанд беҳтарин таълимро ба фарзандони худ татбиқ кунанд, зеро онҳо хеле сӯхтаанд. Аз тарафи дигар, шахси бефарзанд аз берун ва ором будан метавонад бидонад, ки пеш аз хашму ғазаби кӯдакон чӣ кор бояд кард, зеро онҳо тавонанд дар роҳи сардтар, мантиқӣ ва оқилона фикр кунанд.
3. Аз ханда тарсида мурдан беҳтар аст.
Мурдан дар иҳотаи хушбахтӣ ва ҳамроҳии одамони нек аз тарс ва азоб мурдан хеле афзалтар аст.
4. Таҷриба номест, ки одамон ба хатогиҳои худ медиҳанд.
Ҳеҷ кас ҳама чизро донистан таваллуд намешавад. Лозим аст, ки барои одамони оқил будан мо ҷуръат кунем, ки таҳқиқ кунем. Озмоиш ва хато усули классикии омӯзиш дар одамон аст (ва на он қадар одамон низ). Танҳо дар сурати ҷуръат кардан ба хатогиҳо ва омӯхтани онҳо мо метавонем таҷрибаи ҳақиқӣ ба даст орем.
5. Мӯи мӯйсафед нишонаи пирӣ аст, на хирадмандӣ.
Дуруст аст, ки одамони калонсол бисёр зиндагӣ кардаанд, аммо ин бо дониши бештари онҳо ҳаммаъно нест. Пирӣ ҳанӯз ҳам далели он аст, ки вақт гузашт, на ин ки мо бештар омӯхтем. Чизҳо тавассути таҷриба ва дониши нав омӯхта мешаванд, чизе, ки ба мо нахоҳад расид, аммо мо бояд ба он биравем.
6. Роҳе ҳаст, ки ба назари инсон дуруст менамояд, аммо дар ниҳоят, ин роҳи марг аст.
Роҳи осонтарин инчунин метавонад хатарноктарин роҳ бо хатари шахсӣ бошад. Натиҷаҳои бузург бо саъйи зиёд ба даст оварда мешаванд ва дар бисёр ҳолат роҳҳои душвортарин он роҳҳое мебошанд, ки ба мо натиҷаҳои беҳтарин пешниҳод мекунанд.
7. Хомӯш будан аз гуфтор хубтар аст.
Эҳтиром доштан ва дар ҳаққи дигарон бад гап задан душвор аст. Мо душвории худро нигоҳ дошта, баъзан наметавонем дар бораи шахси наздик, дӯст, ҳамсоя .
Ором будан барои мо ва барои дигарон солим аст, зеро мо аз вайрон кардани муносибатҳо канорагирӣ мекунем, аммо эҳтиёт шавед! Хомӯш кардани чизҳо на ҳамеша хуб аст ва аз ин рӯ, мо бояд донем, ки чӣ гуна вақт ва суханони мувофиқ барои андешаи худро хуб интихоб кунем.
8. Дунё аз он сабаб нест мешавад, ки одамон зиёданд, балки одамҳо зиёданд.
Одамони хуб кӯшиш мекунанд, ки дунёро беҳтар созанд, дар ҳоле ки одамони бад ба он зарар мерасонанд. Ҷаҳон на аз он сабаб вайрон мешавад, ки одамон зиёданд, балки чанд нафар намедонанд, ки чӣ гуна захираҳоро тақсим кунанд, хуб истифода баранд ва ҳар яке кӯшиш мекунад, ки ниёзҳои ғаразноки худро қонеъ кунад.
- Шояд шумо таваҷҷӯҳ дошта бошед: “12 намунаи ахлоқ ва одоб барои ҳаёти ҳаррӯза”
9. Худоё, ба ман мадад кун, то аз ҷо бархезам, ман худам меафтам.
Барои хато кардан ба мо хеле кам харҷ мешавад, аммо ба даст овардани қувват барои хестан ва ҳаракат кардан чизи дигар аст. Зиндагӣ пастиву баландӣ аст ва вақте ки мо дар водиҳо ҳастем, мо чизҳоро аз онҳо душвортар мебинем.
10. Агар зиндагӣ ба беҳтар нашуд, интизор шавед . он ба бадӣ тағир хоҳад ёфт.
Агар зиндагӣ бо роҳи хуб пайравӣ накунад, дер ё зуд чизе хато мекунад ва вазъ бадтар мешавад. Паёми ин ҷо на дар он аст, ки мо бояд ҳеҷ коре накунем, зеро ба ҳар ҳол вазъ бад мешавад, балки мо бояд кӯшиш кунем, ки онро пешгирӣ кунем ва на танҳо дар паси тамошои зиндагӣ мегузарем.
11. Ҳарчанд муҳаббат ширин аст, он шуморо сер намекунад.
Ҳамаи мо мехоҳем дӯст бидорем ва дӯсташон дошта бошем. Муҳаббат эҳсоси олиҷаноб аст, аммо ин ҳиссиётро бас намекунад.Мо намегузорем, ки муҳаббати мо ба дигарон дар ҳаётамон афзалият дошта бошад, зеро ин моро ғизо намедиҳад ва инчунин ба мо кори хуб ва ё ба ҳадафҳои зиндагии худ ноил намешавад. Фикр дар бораи дигарон хуб аст, аммо муҳимтар аз он аст, ки зиндагии мо ба пеш равад.
12. Вақте ки коре нест, лоиҳаҳои бузургтарин оғоз мешаванд.
Ҳеҷ гоҳ ноумед нашавед. Вақте ки ҳама имконот ба анҷом расиданд, ба бисёр чизҳои олӣ ноил гаштанд. Баъзан мӯъҷизае ба амал омада метавонад, ки ҳама чизро ҳал мекунад ё ба мо тарзи нави корро пешниҳод мекунад. Аз ҳама муҳим таслим нашудан аст.
13. Ҳангоми интихоби бадӣ, пессимист ҳардуи онҳоро интихоб мекунад
Дар зиндагӣ бисёр чизҳо метавонанд хато кунанд. Агар мо ҳамеша хатогиҳоро бинем, мо наметавонем ба яке аз ин бадӣҳо ноил шавем, аммо мо сенарияи бадтаринро иҷро карда метавонем ва тасаввур мекунем, ки ҳама чиз, комилан ҳама чиз метавонад хато кунад.
14. Агар хайрия харҷи зиёдеро талаб накунад, мо ҳама хайрхоҳ хоҳем буд.
Садақа ҳамеша як чизро харҷ мекунад, зеро ин ба андозаи зиёд ё қурбонӣ маънои онро дорад. Новобаста аз он ки додани пул, мол ё вақти сармоягузорӣ, хайрия иборат аз пешниҳоди чизи мо ба дигаронест, ки ба он бештар ниёз доранд. Аз ин сабаб, садақа ройгон нест ва аз ин рӯ на ҳама озоданд. Агар ҳеҷ чиз арзиш надошт, ҳама кӯшиш мекарданд, ки дунёро беҳтар созанд.
15. Волидайн ба фарзандон сухан гуфтанро таълим медиҳанд, ва фарзандон ба волидон хомӯш буданро меомӯзонанд.
Мо бояд ҳамеша аз волидони худ миннатдор бошем, зеро ба туфайли саъю кӯшиши онҳо онҳо моро водор сохтанд, ки чизи доштаамонро дошта бошем, ҳам аз ҷиҳати моддӣ, ҳам зеҳнӣ ва ҳам шахсан. Онҳо ба мо сухан гуфтанро омӯхтанд, то мо худро баён карда, фикру мулоҳизаҳои худро баён кунем ва пурсем. Бисёриҳо, мутаассифона, волидони худро ба хомӯшӣ мефиристанд, зеро онҳо манфиатдор нестанд, ки дар рафтори худхоҳонаи даҳшатнок чӣ мегӯянд.
16. Аз дур, ҳама одамон хубанд.
Вақте ки мо касеро аз наздик мешиносем, қувваҳои онҳо ва албатта, сустиҳои онҳоро мебинем.
17. Ҳам меҳмон ва ҳам моҳӣ пас аз се рӯз бӯи бад мегиранд.
Шумо бояд донед, ки чӣ гуна вақти ташрифатонро маҳдуд кардан мумкин аст. Агар мо иҷозат диҳем, ки касе дар хонаи мо ва ё дар доираҳои иҷтимоии мо вақти аз ҳад зиёдро сарф кунад, дер ё зуд онҳо нафратамонро оғоз хоҳанд кард. Масофаро гузоштан, дар бисёр мавридҳо, барои дӯстӣ беҳтарин аст.
18. Дониш фазои зиёдеро ишғол намекунад.
Омӯзиш ҳеҷ гоҳ дард намекунад. Чӣ қадаре ки мо донем, ҳамон қадар беҳтар аст. Новобаста аз он, ки мо чанд сол дорем ё карераҳои зиёд ба даст овардаем, мо набояд ҳеҷ гоҳ омӯзишро қатъ кунем, ба ҷаҳони атроф таваҷҷӯҳ зоҳир кунем ва дониши худро васеъ намоем.
19. Инсон бояд ҳатто аз рӯи кунҷковӣ зиндагӣ кунад.
Зиндагии мо метавонад хеле ғамгин ва дилгиркунанда бошад, аммо барои боздоштани онҳо баҳонае нест. Чизе ҳамеша рух медиҳад, ки шавқ ва ҳаваси моро бедор мекунад, чизе, ки шояд 180º гардиш бошад ва зиндагии моро ба куллӣ тағир диҳад.
20. Карҳо шуниданд, ки чӣ гуна гунгҳо гуфтанд, ки кӯрон диданд, ки чӣ гуна як марди ланг аз қатора тезтар давидааст.
Маънии ин зарбулмасал возеҳан хеле ибратомӯз аст. Меояд, ки гӯяд мо ба сухани касе бовар карда наметавонем, ки он чизе, ки онҳо дар бораи онҳо гап мезананд, намедонад ва ё қобилият надорад.
Чӣ тавре ки карҳо намешунаванд ё кӯрон наметавонанд, мо ба фикри касе бовар карда наметавонем, ки бидуни донистани асосҳо, фикри шахси дигареро шунидааст, ки онҳо ҳам дар бораи чӣ гап мезананд.
21. Худо камбизоатонро ҳадди аққал аз гуноҳҳои гаронбаҳо муҳофизат мекунад.
Ҳар қадаре ки шумо камтар бошад, ҳамон қадар айшу ишратро камтар истеъмол мекунед ва дар байни ин айшу нӯшҳо ҳамеша ягон носозии гунаҳкор ё чизе ҳаст, ки виҷдонро ба шӯр меорад. То ҳадди имкон, одамоне, ки ҳадди аққал доранд, метавонанд аз нашъамандӣ, ки дар онҳо пули зиёд сармоягузорӣ карда мешаванд, эмин бошанд.
22. Агар мушкилотро бо пул ҳал кардан мумкин бошад, ин мушкил нест, ин хароҷот аст.
Ин зарбулмасалро фаҳмидан осон аст. Онҳое, ки пул доранд, зиндагии худро амалан ҳал мекунанд. Ҳар гуна мушкилоте, ки метавонад ба миён ояд, онро бо гузоштани пул аз байн мебарад, чизе, ки саъйи зиёдро талаб намекунад.
23. Худо ба инсонҳо ду гӯш ва як даҳон дод, то онҳо бештар гӯш кунанд ва камтар сухан гӯянд.
Мо бояд ҳама чизеро, ки онҳо бояд ба мо бигӯянд, пеш аз изҳори назар кардан гӯш кунем. Мо бидуни донистани тамоми ҷузъиёти вазъияти мушаххас хулоса дода наметавонем, вагарна мо хавфи гирифтани таассуроти бардурӯғро дорем.
24. Ширин нашавед, вагарна шуморо мехӯранд. Талх нашавед, вагарна ба шумо туф мекунанд.
Шумо бояд нисбати одамон хушмуомила бошед, аммо нагузоред, ки онҳо аз шумо истифода кунанд. Инчунин мо набояд бо дигарон нохушоянд бошем, новобаста аз он ки чӣ гуна метарсем, ки аз он истифода кунем. Ҳама чиз мӯътадил аст: мо бояд меҳрубон бошем, аммо медонем, ки кай меъёр гузошта, худро аз беадолатӣ муҳофизат кунем.
- Шояд шумо таваҷҷӯҳ дошта бошед: “Талабот: 5 одатҳои асосӣ барои беҳтар кардани муошират”
25. Ба буз аз пеш, ба асп аз қафо ва ба нодон аз ҷое наздик нашав.
Мо бояд ба кӣ муроҷиат кунем, эҳтиёткор бошем. Агар мо ба буз аз пеш наздик шавем, он ба мо ҳамла мекунад ва ба мо осеб мерасонад. Агар мо ба асп аз қафо наздик шавем, он моро лагадкӯб мекунад ва ба мо осеб мерасонад. Агар мо ба шахси ҷоҳиле, ки намедонад чӣ кор мекунад ё мегӯяд, муроҷиат кунем, дер ё зуд мо зарари муайяне хоҳем дид. Аз беақлҳо ҳарчӣ пешгирӣ карда шавад.
26. Паррандагон на аз он ҷиҳат, ки посух доранд, балки аз он ҷиҳат, ки суруд доранд.
Паррандагон на танҳо барои даъват кардани шарики эҳтимолии репродуктивии худ, балки барои он ки онҳо метавонанд аз оҳангҳои зебои худ суруд хонанд. Айнан бо касе, ки имконият ё маҳорат дорад, чунин мешавад: онҳо онро истифода мебаранд, зеро метавонанд. Агар мо битавонем фортепиано навозем, футбол бозӣ кунем, ба шарики худ бӯса диҳем ё рақс кунем, мо аз он истифода хоҳем бурд ва мо инро содда мекунем.
27. Бо вақт ва сабр барги тут ба абрешим мубаддал мешавад.
Сабр ин аст, ки лоиҳаҳои бузургро рӯшан мекунанд. Мо наметавонем посухҳои фаврӣ ва натиҷаҳои босифатро интизор шавем. Ҳама чизи хуб интизор мешавад, аз бетартибӣ ва оддитарин сар карда то ба охир расонидани лоиҳа, ҳар чӣ бошад ҳам.
28. Сафари ҳазор мил бояд аз як қадами оддӣ оғоз шавад.
Барои пешрафти лоиҳа қадами оддӣ гузоштан лозим аст, аввал. Барои ба итмом расонидани ҳадафе, ки мо дар назди худ гузоштаем, муҳим аст, ки оғози роҳро паси сар кунем.
29. Рӯза суст аст, аммо бидуни таваққуф.
Ҳамаи мо мехоҳем, ки корҳои хуб ба анҷом расанд, масалан, лоиҳаҳои аз ҳама дилхоҳи мо, аммо бояд матонат ва садоқат бошад. Мо корҳоро дар ниҳоят ва зуд иҷро карда наметавонем, зеро бо ин роҳ мо натиҷаи хуб нахоҳем дошт. Беҳтар аст, ки ҳар рӯз каме бахшед, вақт ва ғамхории худро сарф кунед, ба ҷои кӯшиши ба даст овардани илҳоми илоҳӣ ва анҷом додани як лоиҳа ё ҳадаф дар як дам.
30. Касе ки саёҳат намекунад, арзиши одамонро намедонад.
Мо ҳама дар фарҳанг ба воя расидаем, ки тарзи дидани ҷаҳон ва одамонро ташаккул додааст. Сайёҳат ва ошноӣ бо рӯъёҳои дигар қисматҳои ҷаҳон ба мо имкон медиҳад, ки бидуни доштани ғаразе, ки фарҳанги мо ба мо додааст, дар бораи чӣ будани инсон маълумоти бештар гирем.
31. Ҳангоме ки шумо дар роҳи ҳаёт қадам мезанед, шумо вартаеро мебинед. Ҷаҳидан Ин он қадар васеъ нест, ки шумо фикр мекунед.
Зиндагии мо пайроҳаест ва чанд лаҳзае вуҷуд дорад, ки он бистари садбаргҳо бошад. Дер ё зуд мо бо мушкиле дучор хоҳем шуд, ки агар мехоҳем роҳи худро идома диҳем, дучор хоҳем шуд. Барои пешрафт ва ноил шудан ба он чизе, ки мо дар назар доштем, каме риск ва ҷустуҷӯро талаб мекунад.
32. Обе, ки шумо нӯшиданаш лозим нест, бигзор ҷорӣ шавад.
Он чизе, ки ба мо лозим нест, мо набояд барои ноил шудан ба он саъй кунем. Агар ин чизе набошад, ки ба мо фоида меорад ё ба мо барои хушбахттар ва беҳтар шудани одамон кӯмак карда метавонад, пас чаро барои он мубориза барем?
33. Ашки рехта талх аст, аммо талхтар он аст, ки рехта намешавад.
Ғамгинӣ як эҳсоси хеле инсонист, ҳарчанд ногувор аст. Дуруст аст, ки ин ба мо осеб мерасонад, аммо ба мо бештар зарар мерасонад, ки бо касе нагӯем, ки чаро чунин ҳис мекунем. Бо озод кардани ин эҳсосот, мо баъд аз эҳсосоти бадтар худро пешгирӣ мекунем.
34. Вақте ки шумо таваллуд шудед, гиря кардед ва ҷаҳон шод шуд. Ҳаёти худро зиндагӣ кунед, то вақте ки шумо мурдед, ҷаҳон гиря кунад ва шумо шод бошед.
Вақте ки мо таваллуд мешавем, ҳама гиря мекунем. Чунин ба назар мерасад, ки мо ба дунё бо тарсу ҳарос меоем. Дар тӯли ҳаёт мо ҳама гуна таҷрибаҳоро аз сар мегузаронем, аммо муҳимтар аз ҳама он аст, ки дар маҷмӯъ, зиндагии мо хушбахт ва пур буд. Агар ин тавр бошад, вақте ки ба бистари марг расидем, мебинем, ки мо зиндагии хубе дорем ва хушбахтона дар назди онҳое, ки моро дӯст медоштанд ва пазмон мешаванд.
35. Дар ҷое, ки об ҳукмронӣ мекунад, замин бояд итоат кунад.
Об пайдоиши ҳаёт аст. Замин, ҳарчанд хушкида бошад ҳам, лаҳзаи афтидани чанд қатра, он метавонад ба боғи воқеӣ табдил ёбад. Ин об дониши пиронсолонро муаррифӣ мекунад, ки кӯдаконро чун гулдони гул “об медиҳанд”, ки дар он ҷо тухми донишро ҷойгир кунанд.
36. Ҳеҷ гоҳ борон набуд, ки равшан набуд.
Зиндагӣ лаҳзаҳое дорад, ки мо ғамгин ва ноумед мешавем. Мо шояд шахси наздикамонро аз даст додаем ё шарики мо аз мо ҷудо шудааст. Онҳо ҳолатҳои ногувор ҳастанд, аммо онҳо як қисми ҳаёт ҳастанд ва дер ё зуд дилсардӣ мегузарад ва замонҳои хушбахт фаро мерасанд. Пас аз тӯфон ҳамеша оромӣ ҳукмфармо аст.
- Шояд шумо таваҷҷӯҳ дошта бошед: “Зиёии эҳсосӣ чист?”
37. Шумо нопалро танҳо вақте мебинед, ки тона дошта бошад.
Ноки хушбӯй меваҳои ширини нопал, як навъи кактус мебошанд. Неши кактусҳо, ба монанди одамони заҳролуд ё нохуш. Вақте ки ин одамон хабари хуб ё чизе доранд, ки ба дигарон пешниҳод кунанд, онҳо ногаҳон маъмултар ва маркази таваҷҷӯҳ мебошанд, шӯҳрате, ки хеле кам хоҳад монд.
38. Ҳар кас дарахтро, ки ӯро паноҳ медиҳад, дӯст медорад.
Ҳар як шахс дар ҷустуҷӯи амният ва фаҳмиши шахсе, ки ба назари ӯ қулайтар аст, новобаста аз он ки онҳо дастгирии воқеӣ ҳастанд ё не. Касоне ҳастанд, ки инро дар оила, дигарон дар дӯстон ва дигарон дар ягон ширкати бад меҷӯянд, ки бо вуҷуди паноҳгоҳ додан, онҳоро низ ба мушкил дучор мекунанд.
39. Вақте ки чӯпон ба хонааш осуда бармегардад, шир ширин аст.
Вақте ки мо аз корҳое, ки кардаем, қаноатмандем ва пушаймон нестем ё тиҷорати нотамом дорем, мо ҳаётро бо хушбахтӣ ва оромии бештар зиндагӣ мекунем.
40. Ҳатто маймунҳо аз дарахтон меафтанд.
Ин зарбулмасал як паёми хеле муҳим дорад ва ин аст, ки ҳатто одамони донишманд метавонанд хато кунанд. Хато кардан инсон аст, коре, ки ҳатто мутахассиси аз ҳама хуб ва дар як мавзӯъ муайян огоҳ аст. Мо ҳеҷ гоҳ набояд касееро, ки хато кардааст, гӯё дар кори худ нотавон бошад, мазаммат накунем, зеро ҳамаи мо рӯзи бад дорем.
41. Ҳарчанд тобут чӣ қадар зебо ва хуб сохта шуда бошад ҳам, он мардумро орзуи марг намекунад.
Мо шояд зиндагии пур аз тӯҳфаҳо ва имтиёзҳоро аз сар гузаронидаем, ки дар он чизе намерасидем ва пушаймон намешудем. Бо вуҷуди ин, ҳамаи мо мехоҳем каме бештар умр ба сар барем, хусусан агар ҳаёти мо азоби доимӣ набошад. Охири ҳаёти мо ҳарчанд зебо бошад ҳам, мо ҳеҷ гоҳ намехоҳем, ки он биёяд.
42. Касе ки ба ҷустуҷӯи пул медавад, аз сулҳ мегурезад.
Пул дар ҳаёти мо зарур аст, аммо он набояд он чизе бошад, ки мо ба он ғазаб кардаем. Муҳаббат, оила, маҳфилҳои мо ва дар ниҳоят, он чизе, ки моро хушбахт мекунад, ҷанбаҳое мебошанд, ки мо бояд онҳоро канор нагузорем, новобаста аз он ки чӣ қадар пул лозим аст. Агар мо танҳо ва танҳо ба пул диққат диҳем, ҳарчи бештар барои ба даст овардани он ноумед шавем, мо ором ё хушбахт нахоҳем буд.
43. Агар шумо як нӯги клубро бардоред, дигарашро низ мебардоред.
Ҳар қадаре ки мо нисбати андешаҳои худ радикалтар шавем, мо метавонем аз “рақибон” -и худ низ инро интизор шавем. Мо аз дидани ҷаҳон бо нозукиҳо ба дидани сиёҳ ва сафед чизи хатарнок гузаштем, зеро мо машқи солими релятивизатсияи гуфтаҳо ва фикрҳоямонро «куштем», ки барои робитаи ошкоро бо дигарон муҳим аст.
Ин зарбулмасали оқилонаи Африқо дар идома мегӯяд, ки кӯдакон аз пирони худ чӣ дар дониш ва чӣ аз рӯи ақида меомӯзанд. Кӯдак ба тахтаи холӣ монанд аст: ӯ намедонад, ки чӣ гуна сухан гӯяд, намедонад, ки ҷаҳон чӣ гуна мегузарад ва чӣ гуна фикр мекунад. Маҳз тавассути иртибот бо муҳити атроф ӯ мефаҳмад, ки чӣ гуна ӯро иҳота мекунад, илова бар хулосаҳои худ, аз ҷониби он чизе, ки калонсолони истинодашон ба онҳо андохтаанд, ғаразнок аст.
45. Барои тарбияи фарзанд деҳа лозим аст.
Ин зарбулмасал дар Африқо суннатӣ аст ва тааҷҷубовар нест, зеро дар он ҷо таҳсилот, махсусан дар деҳот, кори тамоми ҷомеа аст. На танҳо падару модарон, ки фарзандони худро нигоҳубин мекунанд, балки фарзандони калонсол, ҳамсоягон, дигар хешовандон ва дигар аъзои деҳа каме дониши худро пешниҳод мекунанд, то ин ки кӯдак ба дунёе, ки ба ӯ таъсир кардааст, зиндагӣ кунад.
46. Мо мехоҳем, ки ба фарзандони худ ду чизро васият кунем: якум реша, дуюм бол.
Ҳама волидон мехоҳанд, ки фарзандонашон дар куҷо ба воя расиданашонро ба ёд оранд, фаромӯш накунанд, ки онҳо аз волидон ва дигар калонсолони маҳаллӣ чӣ қадар қарздоранд. Аммо, илова бар ин, ҳамаи волидон мехоҳанд, ки фарзандонашон озод бошанд, то онҳо дар зиндагӣ бидуни муроҷиат ба волидайнашон пас аз калонсолӣ муроҷиат кунанд.
47. Як сухани хуб метавонад се моҳи зимистонро гарм кунад.
Новобаста аз он ки мо чӣ қадар ғамгин, танҳо ва ноумед ҳастем, дӯстони хуб, аъзои оила барои дастгирии мо ё одамоне, ки ба мо ғамхорӣ мекунанд, мо метавонем дар гармии зимистони сардие, ки метавонад ба вақти бад табдил ёбад, пайдо кунем. Имову ишора ба монанди сухани хуб, оғӯш гирифтан ё ҳар гуна ҳамдардӣ ба мо кӯмак мекунад, ки душвориҳоро паси сар кунем.
48. Дар бораи он чизе ки мехоҳед фикр кунед, аммо фаромӯш накунед, ки шумо бояд ҳар рӯз бо андешаҳои худ зиндагӣ кунед.
Ҳама озоданд дар бораи он чизе ки мехоҳанд, фикр кунанд, аммо озод нестанд, ки фикрҳои худро халос кунанд.. Вай ин суханони мусбат ё манфиро манъ карда наметавонад, то дар ғори ақли худ ҳамовоз шаванд. Мо бояд он чизеро, ки фикр мекунем, хуб фикр кунем, то онро ба ҳам муқоиса кунем ва дар доми ғазаб ё хотираҳои бад нагирем.
49. Касе, ки рақс карда наметавонад, мегӯяд, ки фарш санг аст.
Касе ки намедонад ва намехоҳад барои беҳбудӣ кӯшиш кунад, мегӯяд, ки вазъе, ки ӯ бояд зиндагӣ мекард, душвор аст. Дуруст аст, ки шояд чизҳое бошанд, ки мо онҳоро идора карда наметавонем, аммо албатта ирода, хоҳиши санҷидани он ва манфиати беҳтар шудан ҷанбаҳое мебошанд, ки аз худи мо пайдо шудаанд.
50. Касе ки донаи худро мекорад, бигзор пинолашро бихӯрад.
Ин зарбулмасали Мексика ҳамон маъноеро дорад, ки маънои “ҳар кас чизи коштаашро медаравад”. Он чизе ки мо мегӯем ва мекунем, оқибатҳои мусбӣ ё манфӣ хоҳад дошт, аммо ҳамеша мутаносиб аст. Пас, шумо бояд коре кунед, ки мекунед.
51. Агар шумо хато кардан нахоҳед, аз ҳад зиёд гап назанед.
Касе, ки дер ё зуд бисёр сӯҳбат мекунад, дар бораи чизе сухан меронад, ки дар бораи он тасаввуроте надоранд ва аз ин рӯ ба хатогиҳо роҳ медиҳанд. Барои ҳамин беҳтар аст, ки дар бораи он чизе ки мо медонем, сухани дуруст бигӯем ва аз ин рӯ, аз ҳолатҳои ногувор пешгирӣ кунем.
52. Пашша метавонад шерро бештар халалдор кунад, аз он ки шер метавонад пашшаро халалдор кунад.
Ҳатто одамони солхӯрда, доно ё ба худ хеле боэътимод баъзан метавонанд нисбат ба чизҳои оддитарин ва хурдтарин душворӣ ё ноамнӣ дошта бошанд.
53. Қурбоққа дар ҳавз намедонад, ки баҳр вуҷуд дорад.
Онҳое, ки ҳеҷ гоҳ минтақаи худро тарк накардаанд, хоҳ ҷои таваллуд ё минтақаи бароҳати онҳо бошанд, намедонанд, ки дар он ҷо чӣ чизро аз даст медиҳанд. Таҳқиқот ҳамеша доираи назари моро васеъ мекунад, ба мо таҷрибаи нав пешниҳод мекунад ва моро ба зиндагии бойтар табдил медиҳад.
54. Агар асбоби ягонаи шумо болға бошад, ҳама мушкилот ба назар нохун ба назар мерасанд.
Одамони кӯтоҳандеш дар ҳама ҳолатҳо як мушкилро мебинанд ва аз ин рӯ кӯшиш мекунанд, ки ҳалли якхеларо ба кор баранд. Кӯшиши диди васеътар доштан, бо одамони дигар машварат додан дар бораи коре, ки онҳо мекунанд ё дар ҳолати зарурӣ рафтан ба якчанд мутахассисон роҳи беҳтарини табобат аз тарс аст.
55. Ҳикмат ба дарахти баобаб шабеҳ аст: касе наметавонад онро ба таври инфиродӣ дар бар гирад.
Дониш он қадар васеъ аст, ки як шахс онро азхуд карда наметавонад. Аз ин рӯ, мо бояд ба андешаи якчанд нафар, ки соҳаҳои гуногунтарин доранд, ниёз дорем, то битавонем дар маҷмӯъ тамоми донише, ки доштем ва надорем, мавриди баррасӣ қарор гирад.
56. Марги пирамард мисли сӯзондани китобхона аст.
Пиронсолон оқиланд. Ин на он аст, ки синну сол бо хирад ҳаммаъно аст, балки аз он иборат аст, ки таҷрибаи бештаре дар бораи он, ки агар онҳо чӣ гуна истихроҷ кардани афшураро медонистанд, дониш пайдо мекарданд. Вақте ки онҳо мемиранд, он қадар дониш аз даст меравад, ки муқоисаи онро бо сӯхтани китобхона кӯтоҳ мекунад.
57. Хашм ва девонагӣ бародаранд.
Хашм эҳсоси табиӣ аст, аммо агар мо ба он бартарӣ диҳем, замоне фаро мерасад, ки мо назорат ва ақли солимро аз даст медиҳем. Мо ба мушкилоти зиндагӣ мутобиқат намекунем, ки ин имкон медиҳад, ки мо имкониятҳои зиёдеро аз даст диҳем. Мо хеле ғамгин ва бадбахт хоҳем буд.
58. Аз паси касе, ки мегурезад, пайравӣ макунед.
Агар касе мушкилиҳои худро дошта бошад, мо бояд яке аз онҳо набошем. Илова бар ин, барои он ки ба ӯ монанд нашавед, чизи аз ҳама муҳим он аст, ки ба хатогиҳои якхела роҳ надиҳед.
59. Мо ҳама аз як гил ҳастем, аммо аз як қолаб нестем.
То он даме, ки мо инсонем, одамон сазовори ҳамон эҳтироманд. Ҳоло, мо бояд инчунин фаҳмем, ки ҳар яки он тавре ки ҳаст, ҳаст. Ҳадафи асосии ин зарбулмасал аз он иборат аст, ки мо бояд фарқиятро фаромӯш накунем ва фаромӯш накунем, ки ҳамаи мо ба ҳуқуқҳои якхела сазоворем ва як ӯҳдадориҳоро иҷро мекунем.
60. Касе ки дӯстони бе нуқсон мехоҳад, ҳеҷ кас надорад.
Ҳеҷ кас комил нест. Мо ҳама ҷиҳатҳои қавӣ ва сусти худро дорем. Мо худро вонамуд карда наметавонем, ки худро бо одамони комил, аз ҳама беҳтарини беҳтарин иҳота кардаем, зеро онҳо ҳамеша нуқсон доранд, илова бар он, ки мо намунаи камол нестем. Беҳтарин чиз ин донистани он аст, ки чӣ дороед ва чӣ гуна наздикони моро қадр кунед, зеро мо аз камбудиҳои онҳо бисёр чизҳоро омӯхта метавонем.
61. Барои дидани хатогиҳои дигарон ба шумо айнак лозим нест.
Барои мо дидани хубиҳои дигарон душвор аст, аммо диданаш бад аст. Хатогие, ки одамони дигар кардаанд, дар бисёр ҳолатҳо аввалин чизе аст, ки мо мебинем. Чизи душворро қабул кардан ин аст, ки ин одамони дигар низ ҳамон машқро иҷро мекунанд.
62. Пеш аз тағир додани ҷаҳон, се маротиба хонаи худро давр занед.
Агар мо зиндагии худ ва муҳити наздиктарини худро беҳтар накунем, мо ҷаҳонро обод карда наметавонем. Бисёр чизҳое ҳастанд, ки мо қобилияти тағирот дорем, аммо то ҳол ин корро накардаем, зеро ё мо аз он огоҳ нестем ё ҷуръат накардем. Агар мо аз ин ҷо сар накунем, ободонии ҷаҳон барои мо хеле душвор хоҳад буд. Аз ин зарбулмасал мо метавонем идеяи “маҳаллӣ амал кунед, ҷаҳонӣ фикр кунед” -ро бароварда метавонем.
63. Гузашта гурехтааст, он чизе, ки шумо умедворед, нест, аммо ҳозира аз они шумост.
Чизе ки анҷом шудааст, мо онро тағир дода наметавонем. Оянда ҳанӯз нарасидааст, бинобар ин мо онро ҳоло иваз карда наметавонем. Аммо, ҳозираро мо метавонем тағир диҳем, зеро он айни замон ба амал омада истодааст. Ба ҷои он ки дар бораи гузаштаи худ ғусса хӯрем ё дар бораи оянда орзу кунем, мо бояд чӣ кор кунем, то вақти ҳозираро тавре ба роҳ монем, ки он чизе, ки бояд биёяд, беҳтар аст.
64. Одамон ҳар рӯз мӯи худро месозанд. Чаро дил не?
Мардум пеш аз солимии эмотсионалии мо бештар ба симои берунии мо, ба монанди зебоӣ ё намуди бардурӯғ, нигарон ҳастанд. Ин зарбулмасал моро водор мекунад, ки чӣ гуна бояд ба беҳбудии психологии худ аҳамияти бештар диҳем, на дар бораи тасвири визуалии пешниҳодкардаамон.
65. Агар он чизе, ки шумо мегӯед, аз хомӯшӣ зеботар набошад, нагӯед.
Агар мо чизе гуфтанӣ бошем, ки сӯҳбатро ғанӣ гардонем. Ҳеҷ кас намехоҳад ақидаеро бишнавад, ки чизе надорад ё чизе бигӯяд, ки ҳама медонистанд, чӣ гуфтан лозим аст? Дар бисёр ҳолатҳо, ором будан беҳтарин аст.
66. Бори аввал, ки шумо маро фиреб медиҳед, ин айби шумо хоҳад буд; Бори дуюм, айби ман хоҳад буд.
Фиреб нодуруст аст, аммо фиреб додан бадтар аст. Мардум бояд аз хатогиҳои мо сабақ гиранд, ки яке аз онҳоро фиреб диҳад. Такрор ба такрор такрор кардани ҳамон як хато, бешубҳа, айби мост, нишон медиҳад, ки мо чандон зирак нестем.
67. Китоби кушода майнаест, ки гап мезанад; дӯстеро, ки интизор аст, пӯшид; фаромӯшшуда, рӯҳи бахшанда; хароб, диле, ки гиря мекунад.
Китобҳо манбаи бебаҳси донишанд. Мо бояд ҳамеша онҳоро хонем ва бо онҳо муносибати хуб кунем. Он чизе ки шумо ҳеҷ гоҳ набояд кунед, нобуд кардани онҳост, зеро бо онҳо шумо метавонед дониши хеле ҷолиб ё биниши як мутафаккири бузургро аз даст диҳед.
68. Кӣ нигоҳро намефаҳмад, шарҳи дарозро низ намефаҳмад.
Суханҳо ба мо бисёр чизҳоро мефаҳмонанд, аммо имову ишораҳое, ки инсон мекунад, метавонад ба мо бигӯянд, ки чӣ гуна эҳсос мекунанд, агар онҳо асабӣ, ғамгин ва ё ноамн бошанд. Агар мо намедонем, ки чӣ гуна ин микроэкспрессияҳоро шинохтем, барои мо фаҳмидани амиқи он чизе, ки онҳо бояд ба мо фаҳмонанд, хеле душвор аст.
69. Сабр дарахтест, ки решаҳои талх, аммо меваҳои хеле ширин доранд.
Агар мо хоҳем, ки дар ҳаётамон натиҷаҳои хуб ба даст орем, сабр муҳим аст. Интизор шудан душвор аст, аммо вақте ки мо ба он ноил шудем, натиҷаҳо воқеан хубанд.
70. Агар ҳафт бор афтодӣ, ҳашт бор бархез.
Мо ҳеҷ гоҳ набояд таслим шавем. Новобаста аз он ки чизе чанд маротиба хато кардааст, мо бояд онро то он даме ки лозим ояд, ба қадри зарурӣ такрор кунем. Нокомӣ дар он нест, ки кӣ мағлуб шудааст, аммо кӣ талош накардааст.
71. Ба афтидан иҷозат дода мешавад, бархостан ӯҳдадорӣ аст.
Бисёр мувофиқи мақоли қаблӣ, танҳо ин дафъа бо оҳанги амрноктар. Дар идома гуфта мешавад, ки пешпо хӯрдан, нокомӣ дар зиндагӣ ё хато кардан чизи табиӣ ва ногузир аст. Табиист, ки мо онро на ҳама вақт комил хоҳем кард, хоҳем нахоҳем. Он чизе, ки мо назорат карда метавонем, бори дигар кӯшиш мекунад. Агар мо онро дар он ҷо гузорем, мо пешрафт карда наметавонем.
72. Ӯ хашмгин шуд, ки пойафзол надорад; Пас ман мардеро ёфтам, ки пойҳояш надошт ва ман худамро хуш ҳис мекардам.
Ҳамаи мо дар зиндагии худ бисёр чизҳоро мехоҳем ва худро бо онҳое, ки чизҳои бештар доранд, муқоиса мекунем. Аммо, дар бораи онҳое, ки камтар доранд, чӣ гуфтан мумкин аст? Донистани чӣ гуна арзиш доштани чизи доштаатон ҷанбаи асосии ба даст овардани саодати ҳақиқӣ мебошад.
73. Вақте ки шуморо аз шодии азим фаро мегирад, ба касе чизе ваъда надиҳед. Вақте ки шуморо бо хашми азим мағлуб мекунанд, ба ҳарфе посух надиҳед.
Хушбахтӣ, хашм ва ғам дар қатори дигар эҳсосот як қисми ҳаёти мо мебошанд. Эҳсосот мутобиқшавӣ доранд, аммо шумо бояд донед, ки чӣ гуна онҳоро идора карда, моро ба хатогиҳои ҷиддӣ роҳ надиҳед. Эҳсосот метавонад моро кӯр кунад ва қарорҳои нодуруст барорад, ки вақте оромтар мешавем, сахт пушаймон мешавем.
74. Бо дурӯғ одатан шумо хеле дур меравед, аммо бе умеди бозгашт.
Агар мо ба дурӯғгӯӣ идома диҳем, замоне мерасад, ки мо он қадар дурӯғ мегуфтем, ки ҳар гуна ҳақиқат мустақиман бо онҳо мухолифат хоҳад кард. Мо наметавонем онро бо муддати тӯлонӣ идома диҳем, зеро лаҳзае бояд эътироф кунем, ки чӣ қадар дурӯғ гуфтаем, шарм ва таҳқир дорем. Аз ин рӯ муҳим аст, ки дурӯғ нагӯем, ҳамеша ростқавл бошем ва далелҳоро хуб ё бад фаҳмонем.
75. Хушо касе ки хирад пайдо мекунад ва касе ки ақл пайдо мекунад.
Омӯзиш ҳеҷ гоҳ дард намекунад, аз ин сабаб ҳама дониш интиқолгари хушбахтӣ ва хушбахтӣ мебошад., ва мо бояд аз он миннатдор бошем, ки чунин аст, зеро на ҳама одамон имкони гирифтани онҳоро доранд.
76. Бешубҳа, касе, ки зомин аст, барои бегона азоб мекашад, аммо касе, ки аз зоминӣ нафрат дорад, дар амон аст.
Мо бояд танҳо ба он шахсоне эътимод дошта бошем, ки сазовори эътимоди мо бошанд. Дар акси ҳол, мо метавонистем бештар аз як ноумедиро ба даст орем, ба монанди касе, ки наздикиҳои моро нақл кунад ё ба мо бо мақсади истифода аз мо ошкоро дурӯғ гӯяд.
77. Пеш аз нобуд шудан мағрурӣ ва пеш аз фурӯпошӣ мағрурии рӯҳ меравад.
Гуноҳи ғурур, муносибати аз ҳад зиёд мағрур ва паст задани дигарон метавонад моро ба ғалаба кардани душманони зиёд водор созад. Ин метавонад боиси аз ҳам пошидани ҳаёти иҷтимоии мо гардад ва моро дар ғуссаи амиқтарин ва ғамгин қарор диҳад. Мо бояд фурӯтан бошем, донем, ки чӣ гуна некиҳои дигаронро бубинем ва аз он чизе ки мо дарвоқеъ ҳастем, фахр кунем.
78. Барори худро дар миёни мо андозед; биё ҳама халта дорем.
Ҳар як шахс, новобаста аз он, ки дигарон дар бораи онҳо чӣ кор мекунанд ё мегӯянд, бояд роҳи худро кушояд. Ҳар яке барои тақдири худ масъул аст, яъне ояндаи худро метарошад.
79. Ҳакимони дил фармоишро иҷро мекунанд, аммо аблаҳи шикояткунанда ба сӯи фалокат меравад.
Донише, ки мо дар тӯли ҳаётамон мегирем, он донишҳое мебошанд, ки моро аз мушкилот раҳо мекунанд. Ҳар қадаре ки мо бештар бошем, ҳамон қадар эҳтиёткор хоҳем буд, зеро онҳоеро, ки дар бораи чӣ гап мезананд ва ё манфиати аз мо манфиатдор шудан доранд, ба осонӣ ошкор хоҳем кард.
80. Касе, ки ҷазоро қатъ мекунад, аз писари худ нафрат дорад, аммо касе, ки ӯро дӯст медорад, кӯшиш мекунад, ки ӯро ислоҳ кунад.
Одаме, ки моро бештар дӯст медорад, моро ранҷ медиҳад. Одамоне, ки дар бораи некӯаҳволӣ ва хушбахтии мо ғамхорӣ мекунанд, кӯшиш мекунанд, ки бо роҳи муҳаббат, эҳтиром ва ҳамдардӣ он чизеро, ки мо хато мекунем, ислоҳ кунанд ва агар мо ин тавр идома диҳем, оқибат ба мо зарар мерасонанд.
Qiziqarli malumotlar
Zarbulmasal kitob skachat