5- Amaliy Ish. Mavzu

Фрагмент из книги:
Адабиёт ҷамъи калимаи арабии «адаб» буда, маъноҳои хулқи нек ва писандида, шарм, ҳаё, илм, дониш, ҳунар, таъ-лимро дар бар мегирад. Адабиёт ба маънои томаш осори хаттии халқҳо аст. Адабиёт навъҳои гуногун дорад: адабиёти сиёсй, адабиёти техники, адабиёти хоҷагии қишлоқ, адабиёти бадей ва ғайра. Адабиёти бадей як навъи санъат буда, воқеиятро ба воситаи калимаҳо образнок инъикос мекунад. Адабиёти бадей дар заминай эҷодиёти даҳонакии халқ, дар замонҳои хеле қадим пайдо шудааст. Аввалҳо дар шакли даҳонӣ амал карда, сонй баъди пайдо шудани хат шакли хаттии он низ ба вуҷуд омадааст. Намунаҳои қадимтарини адабиёти бадей «Авасто», «Калила ва Димна», «Синдбоднома» ва «Ҳазор афсона» мебошад.

СУРУД ВА ХЕЛҲОИ ОН.
Сурудҳо як навъи эҷодиёти даҳонии халқ буда, таърихи қадимӣ доранд. Манбаъҳои пайдоиши сурудҳо гуногунанд. Яке дар ҷараёни меҳнат, дигаре дар мавриди расму оин, сеюмй дар лаҳзаи хурӯҷи эҳсосу ҳаяҷон ва ҳоказо эҷод ва тараннум карда мешавад. Сурудҳо ба таври якка ва якҷоя хонда шуда, дорои оҳангу мусиқӣ мебошанд. Асбобҳои мусиқии тоҷикӣ: дутор, танбӯр, най, ғижжак, доира, рубоб, чанг ва ғайра дар иҷрои сурудҳо ҳамоҳанг мешаванд. Бештари сурудҳои халқиро бо ҳамовозии дуторча ва ё доира мехонанд ва қариб ҳамеша онҳоро рақс ҳамроҳӣ мекунад. Сурудҳо шӯх ва ҳазину ғамангез мешаванд, оҳанги мусиқии онҳо ба ин хусусияти онҳо пурра тобеъ мегардад.

Дар сурудҳо мисраъ, байт ё банди гардон мешавад, ки онҳоро нақарот ҳам мегӯянд. Нақаротҳои маънидору бо суруд алоқаманд ва маънӣ надоштаи бо матни суруд ҳамоҳанг низ дучор мешаванд.

МУНДАРИҶА.
Дарси аввал – дарси истиқлол.
Назарияи адабиёт. Асари бадей.
Фасли 1. Савту садои суруду тарона.
Суруд ва хелҳои он.
Навъҳои суруди алла.
Сурудҳои таърихӣ.
Чистон.
Чистон-афсона ва чистон-масъала.
Фасли 2. Дар олами афсонаҳо.
Афсона – намуди қадимтарини эҷоди бадей.
Назарияи адабиёт. Муболиға.
Чингиз Айтматов.
Момогавазни чанбаршох (порча аз қиссаи «Киштии сафед»).
Адаш Истад.
Овозаи Рустам.
Назарияи адабиёт. Нақлу ривоятҳо.
Ривоятҳо оиди Луқмони Ҳаким.
Ҳикматҳои Луқмони Ҳаким.
Абӯалӣ ибни Сино.
Ривоятҳо дар бораи Ибни Сино.
Зайниддин Восифӣ.
Ҳикояти «Фирдавсии Тӯсӣ».
Назарияи адабиёт. Ғояи асари бадей.
Фасли 3. Лутфи латиф – гуфтори зариф.
Латифа.
Латифаҳо дар бораи Мулло Мушфиқӣ.
Латифаҳо дар бораи Насриддин Афанди.
Убайди Зоконй.
Ҳикоятҳо аз «Рисолаи дилкушо».
Абдусалом Деҳотӣ.
Фасли 4. Саёҳат ба олами одобу ахлоқ.
Зарбулмасал ва мақолҳо – дурдонаҳои панду ҳикмат.
Зарбулмасал ва мақолҳо.
Назарияи адабиёт. Маҷоз.
Зарбулмасал ва мақолҳо дар ҳикоёт ва тамсилот.
Назарияи адабиёт. Тамсил.
Панду андарзҳо.
Намунаҳо аз панду андарзҳо.
«Зафарнома» – маҷмӯаи панду андарзҳо.
Мухтасари «Зафарнома».
Носири Хисрав.
Уқоб (тамсил).
Назарияи адабиёт. Вазни ҳиҷо ва арӯз.
Абдураҳмони Ҷомӣ.
Панду ҳикматҳои Абдураҳмони Ҷомӣ.
Ҳикоятҳо аз «Баҳористон».
Камолиддин Биноӣ ва ҳикояти «Касби адаб кардани Беҳрӯз».
Достони «Беҳрӯзу Баҳром».
Назарияи адабиёт. Қофия ва радиф.
Асарҳои панду ахлоқии Ҳусайн Воизи Кошифӣ.
Ҳикояти «Оқибати ҳасуд».
Муҳаммад Авфии Бухороӣ ва «Ҷомеъ-ул-ҳикоёт»-и вай.
Ҳикояти «Заргар ва наҷҷор».
Фасли 5. Имон ва эътиқод.
Исмоили Бухороӣ.
«Чаҳор китоб» – махзани имону эътиқод.
Порчаҳо аз «Чаҳор китоб».
Шугунҳо.
Фасли 6. Биҳишт – зери қадами модарон.
Эраҷ Мирзо ва «Модарнома»-и вай.
Лоиқ Шералӣ.
Фасли 7. То тавони дустонро гум макун.
Дӯстии Абдураҳмони Ҷомӣ ва Алишери Навой.
Ҳикоятҳо аз «Хамсатул мутаҳаййирин».
Ёддошти Восифй дар бораи ҳамсӯҳбат шудани қозизодаи Сиистон бо Навой ва Ҷомӣ.
Унсурулмаолии Кайковус.
Боби «Дар оини дӯст гирифтан» аз «Қобуснома»-и Кайковус.
Саъдии Шерозй.
Ҳикоятҳо аз «Гулистон» ва «Бӯстон».
Болта Ортикрв.
Нони Самарканд.
Фасли 8. Асрори олами бачагй.
Убайд Раҷаб – шоири бачагон.
Модарам.
Аминҷон Шукӯҳӣ.
Об аз куҷо меояд? (Порча аз қисса).
Назарияи адабиёт. Портрети қаҳрамони асари бадей.
Гафур Гулом.
Бачаи шум (Порча аз қисса).
Назарияи адабиёт. Характери бадей.
Ойбек.
Бобои чароғбон (ҳикоя).

Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Адабиёт, 5 синф, Азимов Ю., Эшонкулов Ж., 2020 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу

5- Amaliy ish. Mavzu: AutoPlay Media Studio dasturi bilan ishlash texnologiyasi. Dasturning ob’ektlari bilan ishlash. Ob’ektlar ustida ishlash. Amaliy ish bo’yicha topshiriq: AutoPlay Media Studio dasturida ishlab chiqish texnologiyasi.

Biz AutoPlay Media Studio yordamida elektron darslik yaratishingiz mumkin. Elektron Darslikda mavzuga avoz qo`shishingiz mimkin. Shu maboynida vedioga ham qo`shish imkoni mavjud har bir darslik uchun video, harakat effektini berish mumkin. Autoplay Media Studio dasturi muhitida Visual Basic, Visual C++, Java, Macromedia Flash kabi qator tizimlarda yaratilgan hujjatlarni ham bemalol qayta ishlash mumkin . Dastur yordamida animatsiyalanuvchi menyuni, kataloglar daraxtini, ma‟lumotlar bazasini va shunga o’xshash obyektlarni nafaqat tez yaratish, balki ularni boshqarish ham mumkin. Avtomatik ishga tushuvchi oynalarni o’zini kutubxonasidagi “niqob”lardan foydalangan holda ixtiyoriy shaklda (formada) yaratish mumkin. Bunday “niqob” sifatida .jpg, .bmp va .png kabi formatdagi fayllardan foydalanilsa ham bo’ladi. Qolaversa, ma‟lumotlarni CD uchun tayyorlagan holda uni dasturning o’zidan turib, CD yoki DVDga yoza olishi Autoplay Media Studio dasturi naqadar keng imkoniyatlarga ega ekanligini ko’rsatadi.

Tayyor loyiha bunda .exe kengaytmali fayl sifatida o’zi ochiluvchi arxiv ko’rinishda yoki qattiq diskdagi alohida papkada shakllantirilishi mumkin. Bundan tashqari, dasturga matnni orfografik tekshirish imkoniyati ham kiritilgan. Dasturning bu xossasi uning Label, Paragraph va Button kabi obyektlari bilan birga ishlaydi. Agar dastur kompyuterga to’liq versiya bilan o’rnatilgan bo’lsa, matnni orfografik tekshirish uchun uning kutubxonasida juda katta hajmdagi lug„atlar bo’lishi mumkin. Shunday qilib, AutoPlay Media Studio 7.0 ning yangi versiyasi quyidagi imkoniyatlarga ega holda iste’molga chiqarilgan :

1.Avtomatik ishga tushuvchi xususiy menyu, interfaol taqdimotlar, multimedia-ilovalar, sanoqli daqiqalarda dasturiy ta’minotlarni yaratish;

2.Loyihaga turli-tuman fotografiya, musiqa, video, animatsiya, matn va boshqalarni biriktira olish xususiyati;

3.Web-ilova yaratishga mo’ljallangan mukammallashgan instrumentlar;

4. XML, SQL va shifrlash mexanizmlari bilan ishlay olishi;

5. RTF-formatli hujjatlar bilan ishlay olishi;

6. Slayd-shou bilan ishlash imkoniyati;

7. Matn rangini o’zgartirish uchun RadioButton obyektining mavjudligi;

8. Bosmaga chiqarishning kengaytirilgan funksiyasi;

9. Obyektlarni formatlash imkoniyati;

10. Kalit so’zlar yordamida qidiruv tizimining mavjudligi;

11. CD, DVD kabi kompakt disklarga yozish imkoniyati va hokazo.

Bu muloqot oynasida quyidagi to’rtta taklif ilgari surilgan bo’ladi:

1) Create a new project (Yangfi loyiha yaratish);

2) Open an existing project (Yaratilgan loyihalardan birini ochish);

3) Restore last open project (Oxirgi ishlangan loyihani ochish);

4) Exit AutoPlay Media Studio (Dasturdan chiqish).

Agar AutoPlay Media Studioning ruscha varianti o’rnatilgan bo’lsa, u holda taklif rus tilida, inglizcha variant o’rnatilgan bo’lsa, u holda taklif ingliz tilida bo’ladi. AutoPlay har bir buyruq tugmasi funksiyasi va unga mos scriptlar uchun tayyor kodlar to„plamini ham taqdim etadi. Bu tayyor kodlardan qulayroq foydalanish uchun dasturning ingliz tilidagi varianti bilan ishlagan ma‟qul. Shunday qilib, yuqoridagi taklifga binoan biz

“Creat a new project” bandini tanlasak, u holda bir nechta yangi loyiha shablonlarini taklif etishdan iborat quyidagi muloqot oynasi yuzaga keladi (2-rasm):

2-rasm. Loyiha shablonlarini tanlashga oid muloqot oynasi Biz yaratayotgan ilovamiz tabiatiga qarab, muloqot oynasida mavjud loyiha-lardan birini tanlashimiz yoki o’zimiz istagan yangi loyihani tashkil qilishimiz mumkin.

Quyida “Audio” deb nomlangan loyiha tanlangan (3-rasm): 3-rasm. “Quiz” loyihasining tanlanishi.

Mavjud loyihani tanlashning ijobiy tomonlaridan biri shundaki, unda Web-sahifa uchun ba’zi ssenariylar tayyor yozilgan holatda bo’ladi. Ba’zi obyektlar uchunbajariladigan funksiyalar esa tayyor holatda berilgan bo’ladi. Bunday imkoniyat qisqa vaqtda murakkab tuzilmali katta loyihani yaratishda amaliy yordam beradi. AutoPlay dastur oynasi quyidagi tuzilmaga ega:

1. Dastur oynasining darlavha satri.
2. Dastur oynasining menyu satri.
3. Instrumentlar paneli satri.
4. Project Explorer muloqot oynasi.
5. Properties muloqot oynasi.
6. Holat satri.

File. Bu menyu orqali yangi loyiha oynasiniochish, mavjud loyiha oynasini ochish, loyihani xotiraga saqlash, loyihani export qilish, hujjat xossasini o’zgartirish va dasturdan chiqish kabi ishlarni bajarish mumkin. Tools. Ba’zida AutoPlay dasturining galeriyasidagi mavjud buyruq tugmalari dizayn jihatidan yetarli bo’lmay qolishi mukin. Shunday paytlarda ushbu menyuning “ButtoMaker” bandiga murojaat qilib yangi dizayndagi buyruq tugmalarini yaratish mumkin. Bundan tashqari loyiha uchun ssenariy kodini yozish ham shu menyuda amalga oshiriladi. Publish. Bu menyu yordamida AutoPlayda tayyor holatga kelgan amaliy dasturni ishlatib sinovdan o’tkazish va kompilyatsiyalash mumkin. Edit. Bu menyu orqali oxirgi bajarilgan amalni bekor qilish yoki takrorlash, ajratilgan obyektni kesib olish

Align. Bunda obyektning sahifaga (ishchi sohaga) nisbatan koordinatalar bo„yicha, masalan, % Cut gorizontal, vertikal, va boshqa o’lchamlarga nisbatan joylashuv holatini belgilab olish mumkin . Page. Bu menyu loyihadagi sahifalar uchun xizmat qiladi. Masalan, loyihaga yangi sahifa qo’shish, mavjud tanlangan sahifani o’chirish, mavjud sahifaning dublikatini (aynan nusxasini) hosil qilish, sahifaning xossasiga oid muloqot oynasini chaqirish kabi ishlarni bajarish mumkin.

Object. Bu menyuda 24 ta obyektni sahifaga qo’yish imkoniyati mavjud bo’lib, shundan 17 tasi konstruktorlik tizimida ishlatiladigan standart obyektlar bo’lsa, qolgan 7 tasi plagin tarzida tashkil etilgan obyektlar bo’lib, ular “Plugins” buyrug’I orqali sahifaga qo’yiladi, masalan, Calendar, Windows stilidagi “Win–Button” nomli buyruq tugma-si, Slider va hk. Shuningdek, “Properties buyrug’idan foydalanib, sahifada belgilangan obyektning xossalar oynasini hosil qilish imkoniyati mavjud. Project. Loyihani har tomonlama mukammal ishlash uchun imtiyozli yordam ko’rsatadigan ajoyib menyu hisoblanadi.

“Settings” bandiga murojaat qilib, loyihaga oid xossalarni o’zgartirish, “Menu Bar” bandiga murojaat qilib, yaratilajak amaliy dastur oynasini xususiy menyu bilan ta’minlash, “Global Functions” bandi orqali loyihadagi barcha sahifalarga birdek tegishli bo’lgan funksiya-qism dasturlarini yozish mumkin. Shuningdek, turli multimedia hujjatlarini va plaginlarni joylashtirishni ham shu menyuda muvaffaqiyatli amalga oshirish mumkin.1Project Explorer” muloqot oynasida joriy loyihani tashkil etuvchi elementlar, masalan sahifalar, obyektlar va ularning nomlari haqida axborot olish, ular bilan ishlash imkoniyatiga ega bo’lamiz.

“Properties” muloqot oynasida loyiha sahifasining o’zi va sahifadagi har bir obyektga xos atributlar ro’yxati aks etgan bo’lib, bu muloqot oynasi tanlangan obyektga qarab o’zgarib turadi. Chunki, turli obyektlarning atributlari turlicha bo’lishi mumkin. Project Siz satrida biz yaratayotgan loyihaning xotira o’lchami haqidagi axborot aks etadi. Shu axborotga binoan uni CD yoki DVD ga mos kompilyatsiya qilish variantini tanlash mumkin. Holat satrida joriy obyektga xos ma’lumotnomani chaqirish, loyiha o’lchami, sichqoncha kursori va obyektning sahifadagi o’rni haqida ma’lumot olish mumkin.

Dostları ilə paylaş:

Qiziqarli malumotlar
5- amaliy ish. Mavzu