2020-2021 ўқув йили учун қайси дарсликлар қайта ва янгидан нашр этиляпти

Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги томонидан Халқ таълими вазирлиги ва Республика таълим маркази ҳамкорлигида “KOLORPAK« ва »GREDO PRINT GROUP« МЧЖлари ҳамда »Ўзбекистон” нашриёт-матбаа ижодий уйига пресс-тур ташкил этилди.

Республика таълим маркази директори Шуҳрат Сатторов иштирокчиларга 2020-2021 ўқув йили учун нашр этилаётган дарсликларга киритилган янгиликлар тўғрисида маълумот берди. Журналистларнинг янги чоп этилаётган дарсликлар савияси ва уларнинг аввалги китоблардан фарқли жиҳатлари хусусидаги саволларига жавоб берди.2020-2021 ўқув йили учун режага асосан 1-, 4-, 5-синфларнинг жами 558 номдаги дарслик ва ўқув-методик қўлланмалар чоп этилиши режалаштирилган. Шундан:

346 номда – умумтаълим мактаблари учун;
160 номда – имконияти чекланган болалар учун;
52 номда – мультимедиа иловалари.

Умумтаълим мактабларнинг 346 номдаги (27,9 млн.) дарсликларнинг 118 номдагиси (34,1%) оригинал макетлар ва 228 номдагиси (65,9%) таржима макетлар ҳисобланади.Дарслик ва ўқув-методик қўлланмаларни нашрга тайёрлашда асосий эътибор мазмун ва сифат жиҳатидан халқаро талабларга жавоб беришига қаратилди. Бунинг учун амалиётчи ўқитувчилар ҳамда фан методистлари ҳамда салоҳиятли олимлар томонидан дарсликлар бир неча бор экспертизадан ўтказилди.

Экспертиза хулосалари асосида эса дарсликлар муаллифлари, нашриёт ходимлари ҳамда фан методистлари ҳамкорлигида дарсликлар қайта ишланиб, мазмуни ва иллюстрацияларига тегишли ўзгартиришлар киритилди. Бугунги кунда қайта нашрга тавсия этилган иллюстрацияси эскириб кетган, ёрқин рангларда бўлмаган, чизилган расмлар ўзининг жозибадорлигини йўқотган дарсликларни такомиллаштириш бўйича ишлар олиб борилмоқда. Бу йилги чоп этиладиган дарсликлар қайта нашрдаги дарсликлар бўлганлиги сабабли асосий урғу дарсликларнинг мазмуни ва дизайнига қаратилди.

Ҳозирга қадар Республика таълим марказига фойдаланувчиларимиз томонидан 8000 дан ортиқ таклифлар келиб тушди. Дарсликлар юзасидан келиб тушаётган ўринли таклиф ва мулоҳазалар Марказнинг фан методистлари томонидан ўрганиб чиқилиб, дарсликларни даврийлик асосида нашрга тайёрлаш жараёнида инобатга олинмоқда. Дарсликлар юзасидан келиб тушган таклифларга мутахассис ҳамда методистлар томонидан тайёрланган жавоблар фойдаланувчиларга юборилмоқда. Шунингдек, «Дарсликлар муҳокамаси» телеграм каналига жорий йилда янги ва қайта нашр этиладиган дарсликларнинг ПДФ нусхалари босқичма-босқич қўйиб борилмоқда. Ҳозирги кунга қадар бу каналимизга 225 дан ортиқ таклифлар келиб тушди.

Таклифларнинг асосий қисми дарслик мазмуни, бир қисми дарслик дизайни ҳамда дарсликдаги имло хатолар тўғрисида бўлиб, ушбу таклифлар дарсликларни нашрга тайёрлаш жараёнида инобатга олинмоқда.2020-2021 ўқув йилида чоп этиладиган дарсликларга киритилган ўзгаришлар қуйидагилар ҳисобланади. Жорий йилдан 1-9-синфлар учун «Тарбия», 5-, 8-, 9-синфлар учун «Информатика», 4-,5-синфлар учун «Технология», 4-синф «Ўзбек тили»,10-11-синфлар учун «Она тили» ва «Ўзбек тили» ўқитувчилар учун методик қўлланмалар яратилиши асосий янгиликлардан ҳисобланади. Дарсликларни нашрга тайёрлашда биринчи навбатда, ўқувчиларнинг ёши ва психо-физиологик хусусиятлари инобатга олинган ҳолда тайёрланди.

Иккинчидан, дарслик мазмунида мавжуд бўлган такрорланишлар бартараф этилди, халқаро тажрибага суянган ҳолда дарсликнинг дизайни ва фото-иллюстрацияларига ўзгартиришлар киритилди.Яна бир эътиборли ҳолат – фанлар кесимида фанлараро боғлиқлик ҳамда синфлараро узвийлик таъминланди. Яна бир муҳим жиҳат шундан иборатки, дарслик ва ўқув-методик адабиётларнинг янги авлодини яратиш бўйича дарсликлар мазмунига халқаро баҳолаш дастури ўқувчилар ёшига мос тарзда TIMSS, PIRLS талаблари сингдирилди. Энг муҳими, дарсликлар инновацион ёндашув асосида тайёрланди.

Бунда, ўқувчиларда. мантиқий фикрлашга йўналтирилган таълимий ўйинлар, машқлар, масалалар ва топшириқлар амалий кўникмаларни ривожлантиришга йўналтирилди. Қолаверса, 4-, 5-синф Технология ва 5-, 8-, 9-синф Информатика дарсликлари мазмуни ўқувчиларнинг техник қобилиятини ривожлантиришга оид амалий, креатив, мантиқий ёндашувга асосланган топшириқлар билан бойитилди. 5-синф «Она тили», 4-5-синф «Технология» дарсликлари учун илк бор ўқитувчи китоби ва мультимедиа иловалари тайёрланди. Кўзи ожиз ўқувчилар учун чоп этилаётган брайл алифбосидаги дарсликларга бўртма шаклдаги расмлар ва хариталар киритилди.

Илк бор 10 ва 11-синфлар учун 9 номдаги брайл дарсликлари ҳамда кар ва заиф эшитувчи ўқувчилар учун 4 номдаги янги дарсликлар тайёрланмоқда.Янгиликлардан яна бири дарсликлардаги мавзуларни қўшимча маълумотлар билан бойитиш мақсадида дарсликларга QR-код ўрнатилди. Таълим қардош тилларда олиб бориладиган мактаблар учун 5-синф адабиёт дарсликларига ўзбек ва жаҳон адибларининг ҳаёти ва ижодидан намуналар киритилгани ҳам дарсликлардаги янгилик ҳисобланади. “Умумий ўрта таълим муассасаларида «Тарбия» фанини босқичма-босқич амалиётга жорий этиш чора-тадбирлари тўғрисида” ҳукумат қарори билан янги «Тарбия» фани жорий этилди. Янги дарсликнинг аввалгиларидан фарқи нимада? «Тарбия» дарслиги «Одобнома», «Ватан туйғуси», «Миллий истиқлол ғояси ва маънавият асослари» ҳамда «Дунё динлари тарихи» фанларини бирлаштирди.1–9-синфларда – 2020/2021 ўқув йилидан, 10–11-синфларда эса 2021/2022 ўқув йилидан бошлаб амалиётга жорий этилади.

Дарсликларини тайёрлашда Япониянинг «Ахлоқ таълими», Cингапурнинг «Феъл-атвор ва фуқаролик таълими», Буюк Британиянинг «Тафаккур», «Хулқ таълими» фанлари ва дарсликлари яқиндан ўрганилди. Илк маротаба дарсликларда 21-аср кўникмалари деб ном олган «юмшоқ кўникмалар» жорий қилинди. Дарслик орқали ўқувчида билим беришдан ташқари кўникма шакллантирилади. Янги фан дарсликларидаги амалиётга йўналтирилган машғулотлар ва мавзулар ўқувчида муваффақият мотивларини уйғотади. Фаол фуқаролик позицияси шакллантирилади. Ўқув фани моҳияти 50% назарий, 50% амалий асосга қурилган.

«Тарбия» дарсликларида «роле-модель», яъни «намуна келтириш» замонавий педагогик методидан унумли фойдаланилган. Унда миллий ва халқаро миқёсда юксак натижага эришган инсонлар ютуқлари таҳлил қилинади. Инсоннинг келажакда муваффақиятли инсон бўлиш энг аввало тўғри мақсад қўйишга боғлиқ. Дейл Карнеги, Браян Трейси каби машҳур лекторнинг таълимотига кўра, ҳаётда ўз олдига мақсад қўйиш ва унга эришишни ўрганиш ҳам аслида бир фан. «Тарбия» фанининг аҳамиятли жиҳати шуки, у босқичма-босқич болада мақсад қўйиш ва унга интилиш кўникмасини шакллантириб боради.

Qiziqarli malumotlar
2020-2021 ўқув йили учун қайси дарсликлар қайта ва янгидан нашр этиляпти