10 та бренд номи: уларда яширин маъно бор

«Men bu fikrlarni o‘rganib, bir narsaga amin bo‘ldim. Aholimiz bizdan maktab, bog‘cha va shifoxonalar ko‘paytirish, ta’lim va tibbiyot sifati oshirish; mahallada yo‘l, suv, elektr, transport muammolari hal qilish; ish o‘rinlarini ko‘paytirish, tadbirkorlikka yangi imkoniyatlar yaratishni; adolat ta’minlash, ovoragarchilik, byurokratiya, eng asosiysi, korrupsiyani yo‘q qilishni kutmoqda. Ko‘tarilgan masalalar aniq va o‘rinlidir. Qanchalik qiyin bo‘lmasin, biz bu muammolarni yechishimiz shart», — dedi Mirziyoyev.

Shotlandiyalik erkaklar nega yubka kiyishadi?

Chiroyli kamzul, qimmatbaho tufli va yubka kiygan erkak. Nima bu? Moda namoyishimi? Yo‘q, bu Shotlandiya!

Aytgancha, ularning katak-katak kiyimini yubka deyishsa, shotlandlarning jahli chiqadi yoki xafa bo‘lishadi. Chunki bu kiyim KILT deb nomlanib, uni kiyib yurish ko‘p asrlar davomida milliy an’anaga aylangan. Shotlandlarning so‘zlariga ko‘ra, bunday kiyimlar ularning yengilmas ruhga ega ekanliklari belgisidir, deydi “xabardor.uz”.

Kilt tog‘liklar davrida paydo bo‘lgan. Kuchli Shotlandiya erkaklari bu kiyim turli baland pastliklardan oson yurishga yordam berishini aytishgan. Shuningdek, kilt ko‘chada uxlashga to‘g‘ri kelganda ko‘rpa vazifasini bajargan.

Shotlandiya xalqi o‘z milliy libosini mardlik, jasorat va erkinlik ramzi deb bilishadi. Ular bir necha marta kilt kiyish huquqini himoya qilishlariga to‘g‘ri kelgan. XVIII asrda Shotlandiya o‘z mustaqilligini yo‘qotadi. Mamlakatning yangi hukmdorlariga aylangan inglizlar erkaklarga katak-katak yubka kiyishni taqiqlaydi.

O‘z urf-odatlariga sodiq bo‘lgan shotland erkaklari shimlarni tayoqchalarga kiyg‘izib qo‘yib, o‘zlarining milliy kiyimlarini kiyib gerdayib yurishgan. Bu holatlar ba’zan hibsga olish va qamoq jazosi bilan yakunlangan bo‘lsa-da ozodlikni sevadigan odamlar bundan qo‘rqishmagan.

Mamlakatda klanlar jangi haqida afsona bor. Afsona Shotlandiya va Irlandiya tog‘lari orasida bo‘lib o‘tgan jangda shotlandlar irlandlarning 7 ming kishilik qo‘shinini qanday mag‘lub qilganligi haqida bo‘lib, o‘shanda tog‘lardan qo‘rqmaydigan shotlandlar kiltlarini yechib bitta ko‘ylakda kurashgan ekan. Bu urush tarixga “ko‘ylakli jang” nomi bilan kirgan.

Kilt qanday yaralgan?

Qadimgi davrlarda kilt bir-biriga tikilgan ikkita jun qoplamadan yaratilgan. Uning uzunligi 7-8 metrga yetgan. Erkaklar uni beliga o‘rab, matoning qolgan qismini yelkasiga tashlab olishgan. Keyinchalik milliy kiyimlarning ko‘rinishi o‘zgargan. Oddiy ishchilarga qulay bo‘lishi uchun “ortiqcha mato”dan qutulishga qaror qilingan. Shu bilan uzunligi tizzadan tushib turadigan zamonaviy kilt yaratilgan va u “kichik kilt” deb nomlangan.

Shotland erkaklarining kiyimiga qarab uning qaysi tabaqaga mansubligini aniqlash mumkinligi haqida juda kam odamlar biladi. Kiltning rangi, tikilishi va chiziqlarining soni shotlandlarning barcha sirlarini ochib beradi. Masalan, kambag‘al va uy xizmatchilari bir rangdagi yubka kiygan, fermerlar 2 xil, ofitserlar 3 xil, harbiy qo‘mondonlar 5 xil, yozuvchi va shoirlar esa 6 xil rangdan iboratlilarini kiygan. Rahbarlarga 7 xil rangli yubka kiyishga ruxsat berilgan.

Hozirgi kunda kilt uchun, taxminan, 700 ga yaqin chiziqlar to‘plami mavjud. Kilt tabiiy ranglar bilan bo‘yaladi. Masalan, maymunjondan binafsharang olinadi. Kilt tikiladigan mato tabiiy jundan tayyorlanadi – u tartan deb nomlanadi.

Bugungi kun an’analari

Zamonaviy shotlandlar o‘z urf-odatlariga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lsalar-da bugungi kundagi kundalik hayotlarida kilt kiyib yurishmaydi. Milliy kiyimdagi odamni faqat katta bayramlarda, to‘ylarda yoki sport musobaqalarida ko‘rish mumkin.

Shotlandiya maxsus raqs tomoshalariga mezbonlik qiladi. Ularda kilt kiygan erkaklar qatnashadi. Bu manzaraning ko‘rinishi juda chiroyli va qiziqarli.

10 та бренд номи: уларда яширин маъно бор

Компания номи бренднинг ривожланиши учун муҳим аҳамиятга эга. Ахир жарангдор ном рақобатчилар оломони орасида ажралиб туришга ёрдам беради. Ижодкорлар нейминг – савдо маркаси учун бетакрор ном ўйлаб топиш жараёнида анчадан бери катта пул ишлаб топишмоқда.

Компания логотипига қараб уни таниб олиш қийинчилик туғдирмайди. Бироқ аббревиатураси нимани англатишини билиш ҳақида бундай деб бўлмайди.

IKEA

Фото: Depositphotos

IKEA — швед тилидаги бирор маънони англатадиган сўз эмас. Компания асосчиси Ингвара Кампрада (IK) исм-фамилиясининг бош ҳарфлари, унинг оилавий фермаси Elmtaryd (E) ва яқинда жойлашган қишлоқ Agunnaryd (A) нинг бош ҳарфидан иборат.

Adidas

Фото: Depositphotos

Кенг тарқалган фикрларга кўра, Adidas сўзи AllDay IDream About Sports маъноларини англатади. У “Мен куни бўйи спорт ҳақида орзу қиламан” дея таржима қилинади. Аслида эса Adidas сўзи бренд асосчиси Адольф Дасслернинг эркалатиб Ади деб аталишидан олинган.

BMW

Фото: Depositphotos

Bayerische Motoren Werke — бундай узун номни логотипга жойлаштириш имконсиз, шунинг учун мотор заводининг номи BMW ҳарфлари ортига яширинган.

Lego

Фото: Depositphotos

Даниялик конструктор ишлаб чиқарувчи бренд номида болалар учун йўриқномани намойиш этди. У Дания тилида «leg godt», яъни «яхши ўйна» маъносини англатади.

Pepsi

Фото: Depositphotos

Pepsi асосчиси таркибидаги пепсин ферменти учун ичимликни шифобахш санаган. Умуман олганда, ҳозирги коладан фойдали хусусиятларни излаш керак эмас, чунки 330 г ўлчамли банкада 30 г шакар бор.

JBL

Фото: Depositphotos

Ҳозирга қадар аудиотехника ишлаб чиқарувчи компания асосчиси Жеймс Буллоу Лэнсинг номи билан аталади. У аъло даражадаги муҳандис бўлган.

Asus

Фото: Depositphotos

Брендга грек афсонавий мавжудоти Pegasus (Пегас) номи берилган. Компания ном сифатида сўнгги тўртта ҳарфнигина олган. Мақсад алфавитли рўйхатда илк ўринларни эгаллаш бўлган.

Google

Фото: Depositphotos

Дастлаб Google компанияси BackRub деб аталган. Бироқ кейинчалик Сергей Брин ва Ларри Пейж юзта ноль ва бир сонига эга гугол (googol) сонига бироз ўзгартириш киритиб, уни номга айлантиришди.

Intel

Фото: Depositphotos

Бир қарашда изоҳлаш шарт бўлмаган номга ўхшаб кўринади. Аслида эса аббревиатура ортида Integrated Electronics сўзлари яширинган.

HP

Фото: Depositphotos

Ўйлашимизча, HP – Hewlett-Packard – бренд асосчилари фамилиясидан олингани ҳеч кимга сир бўлмаса керак. Дўстлар фамилиялар ёзилиши кетма-кетлигини оддийгина танга ташлаш асосида аниқлашган.

O‘zbekistonda 2023 yil «Insonga e’tibor va sifatli ta’lim yili» deb e’lon qilindi

Prezident Shavkat Mirziyoyev 20 dekabr kuni Toshkentdagi Kongress-xollda parlamentga Murojaatnoma yo‘lladi. U o‘z chiqishida kelgusi 2023 yilgi «Insonga e’tibor va sifatli ta’lim yili» deb nom berishni taklif qildi. Ushbu taklif yig‘ilish qatnashchilari tomonidan gulduros qarsaklar bilan qo‘llab-quvvatlandi.

O‘zbekistonda yillarga qanday nomlar berilgan?

• 2023 yil — Insonga e’tibor va sifatli ta’lim yili
• 2022 yil — Inson qadrini ulug‘lash va faol mahalla yili
• 2021 yil — Yoshlarni qo‘llab-quvvatlash va aholi salomatligini mustahkamlash yili
• 2020 yil — Ilm-ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili
• 2019 yil — Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili
• 2018 yil — Faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili
• 2017 yil — Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili
• 2016 yil — Sog‘lom ona va bola yili
• 2015 yil — Keksalarni e’zozlash yili
• 2014 yil — Sog‘lom bola yili
• 2013 yil — Obod turmush yili
• 2012 yil — Mustahkam oila yili
• 2011 yil — Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik yili
• 2010 yil — Barkamol avlod yili
• 2009 yil — Qishloq taraqqiyoti va farovonligi yili
• 2008 yil — Yoshlar yili
• 2007 yil — Ijtimoiy himoya yili
• 2006 yil — Homiylar va shifokorlar yili
• 2005 yil — Sihat-salomatlik yili
• 2004 yil — Mehr va muruvvat yili
• 2003 yil — Obod mahalla yili
• 2002 yil — Qariyalarni qadrlash yili
• 2001 yil — Onalar va bolalar yili
• 2000 yil — Sog‘lom avlod yili
• 1999 yil — Ayollar yili
• 1998 yil — Oila yili
• 1997 yil — Inson manfaatlari yili

Nega 2023 yilga bunday nom berildi?

Prezident 2023 yilgi rejalarni to‘g‘ri olish uchun «juda katta-katta odamlarni pastlarga, birinchi marta mahallalargacha tushirilgani»ni ta’kidladi. «Qani, odamlarimiz nima istayapti? Nima niyatlari bor? Nimadan rozi, nimadan norozi? Kelajakka nima takliflari bor?», — degan savollarni qo‘ydi davlat rahbari.

Shavkat Mirziyoyevning ta’kidlashicha, 20 mingga yaqin takliflar muhokama qilingan. «Odamlarimiz ta’lim, sog‘liqni saqlash, iqtisodiyot yo‘nalishlaridagi aniq-aniq masalalarni ko‘tarib, ular bo‘yicha tizimli yechimlarni ham taklif qilgan», — dedi prezident. Davlat rahbari ularni «hozirgi vaqtda odamlarni qiynayotgan va ertangi kunimizga, o‘zgarishimizga, taraqqiyotimizga to‘g‘ri zamin yaratish bo‘yicha takliflar» deb atadi.

«Men bu fikrlarni o‘rganib, bir narsaga amin bo‘ldim. Aholimiz bizdan maktab, bog‘cha va shifoxonalar ko‘paytirish, ta’lim va tibbiyot sifati oshirish; mahallada yo‘l, suv, elektr, transport muammolari hal qilish; ish o‘rinlarini ko‘paytirish, tadbirkorlikka yangi imkoniyatlar yaratishni; adolat ta’minlash, ovoragarchilik, byurokratiya, eng asosiysi, korrupsiyani yo‘q qilishni kutmoqda. Ko‘tarilgan masalalar aniq va o‘rinlidir. Qanchalik qiyin bo‘lmasin, biz bu muammolarni yechishimiz shart», — dedi Mirziyoyev.

Prezident ko‘tarilayotgan masalalarni hech kim chetdan kelib hal qilib bermasligini yana bir bor ta’kidladi: «Hech kim chetdan kelib — men har safar shu masalani aytaman — hech kim chetdan mahallaga kelib, rayonga kelib, viloyatga kelib, O‘zbekistonga kelib, bularni hal qilib bermaydi, hech qachon. Faqat va faqat o‘zimiz qilishimiz kerak. O‘zimiz rejalarimizni hozirgi zamonga [moslab], munosib qaror, farmon, qonunlarimizni chiqarishiz kerak. Odamlarimizning tashabbusi, shijoati va salohiyatini ishga solish uchun barcha sharoitlarni yaratish asosiy vazifalarmiz bo‘lib qolishi kerak».

Shavkat Mirziyoyev xalqqa qancha imkoniyat yaratilsa, buning foydasi 10 karra, 100 karra bo‘lib qaytishini, bunga so‘nggi yillarda hamma guvohi bo‘lib turganini aytib o‘tdi. «Qancha sharoit yaratsak, shuncha odamlarimiz rozi bo‘lib, o‘z hayotini, o‘z turmushini, o‘z yo‘nalishini, o‘z rejalarini mutlaqo katta-katta pog‘onada, baland rejalarni amalga oshiryapti», — deya qayd etib o‘tdi prezident.

Shundan so‘ng, davlat rahbari yuqorida aytgan so‘zlariga xulosa qilib, 2023 yilga O‘zbekistonda «Insonga e’tibor va sifatli ta’lim yili» deb nom berishni taklif qildi. Yig‘ilganlar ushbu taklifni gulduros qarsaklar bilan olqishlab, qo‘llab-quvvatladi. Prezident buning uchun yig‘ilganlarga minnatdorchilik bildirdi.

«Inson qadri degan g‘oyani hech qachon unutmasligimiz kerak. Insonga e’tibor va sifatli ta’lim yili deb e’lon qilishimiz, agar [buni] chuqur tahlil qilsak, juda ko‘p o‘ylandik, nimalar qo‘yish mumkin, deb. Albatta, kechagi qilgan ishimiz bilan bugungisining davomiyligi, bardavomligi bo‘lishi kerak. Bardavomlik nuqtai nazardan, yana va yana Inson qadri degan g‘oya yillarga qo‘shilib davom etishi kerak. Shuning uchun „Insonga e’tibor va sifatli ta’lim“ [deb nom qo‘ydik]», — deya tushuntirdi prezident.

«[Insonga] qachon e’tibor bo‘ladi? Ta’lim, ta’lim, ta’lim va yana bir marta ta’lim. Men olti yil oldin shu masalalarga chuqur e’tibor qilib, birinchi kundan beri ta’limimiz haqida ko‘p gapiraman. Agar ta’lim bo‘lsa, bilim bo‘lsa, sifat o‘zgaradi. Ta’lim bo‘lmasa, sifat o‘zgarmasa, e’tibor ham o‘zgarmaydi», — dedi Mirziyoyev.

«Nima uchun yilga bunday nom beryapmiz? Biz O‘zbekistonda olib borayotgan davlat siyosatining markazida inson va uning manfaatlarini ta’minlashni ustuvor vazifa etib belgilaganmiz. Aslida ham bizning eng bebaho boyligimiz bu — bunyodkor xalqimiz, duogo‘y ota-onalarimiz, navqiron avlodimiz emasmi? Shu yurtda yashayotgan har bir insonning tinch va baxtli hayot kechirishi, uning sog‘lig‘i joyida bo‘lishi, yaxshi ta’lim olishi, oilasini tebratish uchun qanday sharoit kerak bo‘lsa, hammasini yaratib berishga harakat qilyapmiz va bu yo‘ldan aslo to‘xtamaymiz», — dedi davlat rahbari.

Prezidentning ta’kidlashicha, ta’lim sifatini oshirish Yangi O‘zbekiston taraqqiyotining yakkayu yagona to‘g‘ri yo‘lidir: «Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek, „Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi, bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi“. Shuning uchun ushbu sohada boshlagan islohotlarimizni davom ettirishimiz, ta’lim dargohlariga borib, o‘qituvchi va murabbiylar bilan ko‘proq muloqot qilib, sifatni oshirish bo‘yicha ular qo‘ygan masalalarni birgalikda hal qilishimiz zarur».

Shavkat Mirziyoyev o‘qituvchi va murabbiylarning «obro‘i joyiga qo‘yilsa», maktablar, maktabgacha ta’lim tashkilotlari va oliygohlarda sifat o‘zgarishlarin amalga oshirilsa, «butun harakatlarimiz ikki-uch karra o‘zgarishi»ni aytib o‘tdi. «Yutuqlar bizniki bo‘ladi, faqat bilim kerak. Bilim kerak, nimaga desangiz, har birimiz orqamizga qarab, qanday buyuk ajdodlarning farzandi ekanimizni hech qachon unutmasligimiz kerak», — deya qo‘shimcha qildi prezident.

«Газета.uz» 16 179

• # murojaatnoma
• # shavkat mirziyoyev