𝑨𝒃𝒅𝒖𝒍𝒍𝒂 𝑸𝒐𝒅𝒊𝒓𝒊𝒚𝒏𝒊𝒏𝒈 » 𝑶’𝒕𝒈𝒂𝒏 𝒌𝒖𝒏𝒍𝒂𝒓 » 𝒓𝒐𝒎𝒂𝒏𝒊 insho to’liq malumot oling

𝑨𝒃𝒅𝒖𝒍𝒍𝒂 𝑸𝒐𝒅𝒊𝒓𝒊𝒚𝒏𝒊𝒏𝒈 » 𝑶’𝒕𝒈𝒂𝒏 𝒌𝒖𝒏𝒍𝒂𝒓 » 𝒓𝒐𝒎𝒂𝒏𝒊

𝐑𝐞𝐣𝐚:

I. Kirish

II. Asosiy qism

1. “Otkan kunlar” romanida ufurib turgan milliy ruh

2. Kumush va Zaynab taqdirida muhabbat fojeasi

3. Taqdirlar to’qnashuvi

III. Xulosa

IV.Foydalanilgan adabiyotlar

#1𝒓𝒆𝒋𝒂

𝐊𝐢𝐫𝐢𝐬𝐡

Inson ongini zabt etib, uni komil va barkamol shaxs darajasiga olib

chiqadigan ilohiy bir kuch bor, bu adabiyotdur. Aynan shu kuchli qurol bizni

hayotda o’z o’rnimizni egallab olishimizda yaqindan ko’mak beradigan beminnat

yo’lboshchimiz hamdir. Adabiyot inson va uning kamoloti uchun xizmat qilar

ekan, demak u -xalq mulki. Hech birimiz har qanday davrda, har qanday sharoitda

adabiyotsiz yashay olmaymiz. Zero, inson doimo tarbiyaga, ma’rifatga va badiiy

zavq olishgada muhtoj. Shunday ekan, tarbiyaviy- estetik ahamiyatga ega bo’lgan

asarlar hech qachon o’z qiymatini yo’qotmaydi. Bunday durdona asarlarni

yaratish uchun esa ijodkorda nihoyatda katta bilim va ko’nikma bo’lmog’i lozim.

O’zbek romanchiligiga asos solib, milliy nasr uchun yangi davrni boshlab bergan,

adabiyotimizni zamonaviy jahon badiiyati yuksakliklariga yaqinlashtirgan ijodkor

Abdulla Qodiriyni shunday yuksak iste’dod egasi deb baralla aytishimiz mumkin.

Bu noyob iste’dod sohibi XX asr o’zbek adabiyoti tarixida faxrli o’rin egallaydi.

A.Qodiriy qanchalik mohir shoir, publisist, hikoyanavis va qissanavis, o’tkir

hajvchi bo’lmasin, u eng avvalo tom ma’noda buyuk romannavis sifatida o’z xalqi

adabiyoti tarixida alohida o’rin egallaydi.1 Abdulla Qodiriy 1909-yildan boshlab

ijod bilan shug’ullana boshladi. Dastlab kichik-kichik she’rlar, maqolalar, hajviy

asarlar bilan matbuotga qatnashdi. O’sha kezlarda “Ahvolimiz”, “Millatimga”

singari she’rlari “Baxtsiz kuyov” pyesasi, “Juvonboz”, “Uloqda”, “Jinlar bazmi”

va boshqa hikoyalarini yaratdi. U o’zining asarlari bilan barcha jadidchilar kabi

xalqni ezgulikka, ilm-ma’rifatli bo’lishga chorlardi. Abdulla 1917-yildan so’ng

dastlab jurnalistika sohasida faoliyat ko’rsatdi. 1923-yildan boshlab”Mushtum”

jurnalida ma’sul lavozimda ishladi. Felyeton , maqola va hajviy hikoyalari bilan

jurnalga faol qatnashib, birinchi o’zbek satiriy jurnalining asoschilaridan biri

sifatida tanildi. 1924-yilda Moskvada V.Bryusov nomidagi Oliy Adabiyot

institutida olingan tahsil qodiriy ijodida muhim ahamiyat kasb etadi. U Moskvadan qaytgach, yana matbuot sohasida ishladi va o’zbek jurnalistikasining asoschilari

qatoridan munosib o’rin oldi. Rus tilini mukammal bilgan yozuvchi 1927-1939-

yillarda ruscha-o’zbekcha lug’at tuzish, rus tilidagi darsliklarni o’zbekchaga

o’girishda faol ishtirok etgdi. A.Chexov, N.Gogol, Mark Tven, Emil Zolya, Deni

Didro kabi yozuvchilarning bir qancha asarlarini tarjima qilgan.

Qodiriyning asarlari badiiy mahorat namunasidir. Uning asarlarida asosiy g’oya

doimo yaqqol ifoda qilinadi, odamlar va ularning turmush tarzi “ko’z oldimizda

turgandek’’ tasvir etiladi, bu asarning sujeti doimo qiziqarli, tili boy va shirali

bo’ladi.2 Qodiriy asarlarini zo’r ishtiyoq bilan o’qilishining asosiy sababi ham

aynan shunda, ya’ni uning xalqchil tilda sodda qilib yozilganidadir. Xar bir

yaratilayotgan asar eng avvalo xalq uchun uning ma’rifati uchun xizmat qilmog’i

lozim. Buni chuqur idrok etgan adibning deyarli barcha asarlari xalqni qiynayotgan

muammolarga qaratilgan edi va bu muammolarni keltirib chiqaradigan asosiy

sababni ilmsizlikda ko’rardi. Aynan ilmsizlik, ma’rifatsizlik nafaqat birgina

insonni, balki butun boshli xalqning tannazuliga olib kelishini asarlari bilan

isbotlashga harakat qilardi. Shuning uchun ham, uning asarlari har qanday

davrda bo’lmasin, o’zining chin muxlislarini topa oladi. Qisqasi, Qodiriy xalq

dardini kuylagan mohir so’z ustasi, adabiyot deb atalmish gulzorda o’zining

xushbo’y gullarini eka olgan bog’bon, so’zlarni bir-biriga nihoyatda ehtiyotkorlik

bilan terib, undan nafis dur yasay olgan zargardir!

@uzjoku_unversiteti