Коронавирус ҳақида нималарни билиш керак
Сайёрамизда коронавируснинг тарқалиши ҳақидаги янгиликлар асосий янгиликларни ва сарҳисобни эгаллайди, кўплаб давлатлар карантинга киришмоқда. Баъзан одамлар ўзларини бепарво тутишади — улар оммавий равишда ҳожатхона қоғози, гречка ва бошқаларни сотиб олишади. Аммо вазият ҳақида кўпроқ хабардор бўлиш ва коронавирус умуман қўрқинчли эмаслигини тушуниш керак.
Албатта, хавфли вирусни тан олиш қийин, ва давлат органлари профилактика ва қаттиқ чораларни қўллаш орқали мутлақо тўғри ҳаракат қилишмоқда. Бироқ, ваҳима қўзғашга ҳожат йўқ, аксинча шахсий гигиена қоидаларига яхшироқ риоя қилиш керак.
«COVID-19» ўзи нима?
Бу вирус, бу генетик коднинг кичик бир қисмига ўхшайди, у оқсил қопламаси остида яширинган. Унинг қисмлари жуда кичик, уларни ҳатто оддий микроскопда ҳам кўриш қийин — 100 миллион коронавирус зарралари фақат игнанинг учида осонгина жойлашиши мумкин.
Кичик ҳажм — бу вирусдан ҳимоя топиш қийин бўлган сабаблардан биридир. Вирус билан касалланган беморни йўталаётганда тупурик зарралари учиб кетади ва улар таркибида миллиардлаб зарарли зарралар бўлиши мумкин. Ҳужайрада бир марта вирус оддий оқсил ўрнига унинг нусхасини яратиш учун ишлаб чиқаришга олиб келади ва шу билан тананинг умумий инфекциясини ривожлантиради.
Глобал пандемиядан нима кутиш керак?
Кўпгина шифокорлар Covid-19 оддий гриппга қараганда ўлим кўрсаткичи юқори эканлигига рози. Аммо сиз бошқа тафсилотларга эътибор беришингиз керак. Америка Хопкинс тадқиқот институтининг маълумотларига кўра, вирусни юқтирган одамларнинг аксарияти аллақачон тузалиб кетганлиги маълум бўлди. Ва беморларнинг 80 фоизида касаллик босқичи енгил ўтган. Кўпгина маълумотларга кўра, ўлим даражаси жуда паст даражада ўсмоқда.
Шуни тушуниш керакки вафот этганларнинг кўпчилиги заиф иммунитет билан боғлиқ касалликларга чалинган кекса одамлар бўлган. Кўпгина ваколатли манбалар тасдиқлаганидек, ёшлар орасида касаллик даражаси деярли нолга тенг.
Қандай қилиб бундан кейин яшаш керак?
Шифокорларнинг сўзларига кўра, одам икки метр радиусда аксирса ёки сизнинг йўналишингизга тупурикни сепганда, вирусни ҳаво орқали томчилар орқали юқтириш мумкинлиги аниқлашган. Шунингдек, уни турли сиртлардан, эшик тутқичларидан, эскалаторлардан ва бошқалардан юқтириб олиш мумкин. Вирус деярли икки кун яшайди.
Шунинг учун сиз тиббий ниқоб кийишингиз, қўлларингизни камида 20 сония давомида совун билан ювишингиз, антисептикни қўллашингиз ва қўлларингиз билан юзингизга тегмаслигингиз керак. Иккинчисини кузатиб бориш жуда қийин — кўп одамлар буни беҳуш қилишади, бу сизнинг қўлингизни тез-тез ювиш кераклигини англатади.
Йил бошида алкогол вирусдан ҳимоя қилади деган миш-мишлар тарқала бошлади. Бу мутлақо бемаъниликдир — аксинча, алкогол иммунитет тизимини бузади, умуман танага салбий таъсир қилади. Қўллар ва турли сиртларни зарарсизлантириш учун энг яхши ишлатилади.
Вирусни юқтирганлигини қандай билиш мумкин?
Қисқача қилиб тушунтирганда — лаборатория текшируви ёрдамида. Дастлабки босқичда кўплаб одамларда йўтал ва иситма чиқиши бошланади, одамларнинг атиги 5 фоизида бурун оқиши кузатилади.
Қандай бўлмасин, агар Covid-19 шубҳаси бўлса, мутахассислар сизни тўғридан-тўғри уларга бормаслигингизни, балки зудлик билан телефон қилишингизни маслаҳат беришади.
Вакцина қачон ишлаб чиқарилади?
Кўпгина олимлар барча кучларни сарфлашмоқда, аммо вакцинани яратиш жараёни жуда кўп меҳнат талаб қилади ва уни яратиш учун камида бир йил вақт кетади. Ушбу нуқтада, ўткир касаллик тугаши мумкин. Ҳозирда ҳеч қандай профилактика чоралари кўрилмаган ва шифокорлар антивирал дорилар қандай ишлашининг сабабларини аниқлаш учун курашмоқдалар. Яқин келажакда, етарли маълумот йиғилганда, мутахассислар вирусни оғир шаклда олиб борадиган беморларни даволашнинг энг яхши усулини тушунишга умид қилишади. Инсониятнинг асосий вазифаси — ваҳима қилиш керак эмас!
Кизикарли маълумотлар
Коронавирус ҳақида нималарни билиш керак