Ифторликкача… (​Хайотий воrеа)

Ифторликкача… (​Хайотий воrеа)

Ифторликкача... (​Хайотий воrеа)
Ифторликкача... (​Хайотий воrеа)

Беихтийор тамшанди. Тили танглайига зулукдек йопишиб, харакатсиз тохтади. Лабини яламокчи болганди, огзига курук, дагал, когоздек шикирлаган нарса илинди. Ютинганди, димогида хам намлик сезмади.
«Кун бойи куйошда юрдим, — ойлади у гошт бозорига умид билан кирайотганида. — Тинкам куриб кетганга охшайди. Тик ойокда юраверсанг, чарчаганингни сезмайсан, лекин хозир бирпас отирсанг борми, танангни жон тарк етайотгандек шалвираб коласан…»

У хар куни розгорнинг югур-югури билан хали бозорга келади, хали томоркага киради, хали очок-тандирнинг атрофида куймаланади. Бугун хам сахарликдан кейин томоркадаги сабзининг бир жоягини бегона отлардан тозалади. Кейин гуллаб-гуркираб йотган картошкаларининг тагини кавлаб, икки сумка териб олди. Бозорга олиб боради. Харна бир-икки сом-да. Икки сумкани котариб уй томон келайотганди, катта огли бошини кашиб чикиб келди.

    Турдиларингми, болам? — деди у бойи анча чозилиб, елкалари хам кенгайиб, отасининг келбатини ола бошлаган оглидан коз узмай.
    Нималар килиб юрибсиз? Уйготмайсизми, озим териб берардим, — норози тонгилади огли.
    Опангнинг хасип егиси келибди. Бозорга соппайиб бормай, дедим. Сотсам пул.
    Опам келармикан?
    Ха. Кечга томон келиб, йотиб кетаркан. Биринчи марта бемалол келиши. «Нима пишириб кояй десам», «хасип» деди. Болам бечора ерта-индин тугади. Хар нима тусайди-да конгли.
    Ертарок уйготмабсиз-да! Помидорларга сув койишим керак еди, — деди огли томорка томон юраркан.
    Менам бир кирсам, чиколмай коламан. Сабзини «оток» килиб колиб кетдим. Синглинг турдими?

    Ухлаяпти…
    кайокка ойи? — уйкуси очмаган козларини ишкалаб соради кизи.
    Бугун опанг келади. Йотиб кетади. Бозорга бориб келай. Хасиплик гошт олишим керак.
    Хасип киласизми? — козлари порлаб кетди кизчанинг.
    Кетдингизми, ойи? — ортидан кизининг овози келди.
    Ха. Чой килиб, акангни чакир. Томоркада оч-нахор ишлайвермасин! Уйларни йигиштириб кой, опанг келади, дедим-а! Тушликка янги картошкадан ковуриб ея колинглар!
    Сизам картошка олиб келдингизми? Бутун дунйони картошка босиб кетганми, тавба? Нарирок туринг, ози бир соатдан буйон сотолмай йотибман, — шангиллай кетди йонидаги айол.
    Ишкилиб сотай-да! Уйга кайтариб олиб кетмай… — мингирлаб койди озича.
    Огзим куриб кетди-я! Ишкилиб, ифторликкача есон-омон етиб олайлик… — деб койди у йонидаги айолга.
    Юр тез-тез! — уларнинг йонига колида чакалок котарган йошгина келин келди. — Рахмат хола. койворинг, ози юради.
    Юринг ой-и-и, — ялинган овоз келди наридан.
    Уч бола билан иссикда нима килиб юрибсиз? Яна хаммаси кичкина екан?
    Отамнинг кон босими чикиб кетибди. Шунга шошиб кетайотгандим. Буни кормайсизми, ойоги чалкашиб йикилгани-йикилган.
    Кичкина екан-да! Катта одамлар чидолмаяпти-ку иссикка! — деди жажжи кизалокни багридан коймай орнидан тураркан. — кайси томонга юрасиз? койишиб келай…
    Катта бекатга боришим керак…
    Рахмат, хола. Уйготинг уни. Сизни хам овора килдик.
    Жуда ширин ухлаяпти. кайси таксига отирасиз, бирорта одамнинг колига берамиз, — деди айол годакка ачиниб.
    Тонгда болади, калла гошт. Бу иссикда уни саклаб боладими? Енг охирини ярим соатча аввал сотишди-йов! — дейишди хаммаси.
    Хасиплик гоштни каердан топсам болади? — дея бозорда зир югурди.
    Ойим келди, — деган овоздан сонг хуши озига кайтди.
    Опанг келдими? — деди у кичкина кизига караркан.
    Йок хали. кошнимиз Гулнора опа бир дунйо гошт ташлаб кетди. Бокайотган хокизларини сойишибди. «Сизларнинг хам хакингиз бор. Ойингиз томоркаларингиздан роса от юлиб ташларди», деди.
    Мана ойи…
    Вой, хасиплик гошт-ку! — айолнинг козлари чакнаб кетди. кара, атай хасип килишсин, деб берибди-да Гулнора. Худойимдан айланай, уйга гошт келганини билиб, менга келинчакни робаро килган екан-да!

У икки сумкани ешик олдига койди-да, ширин ухлаб йотган кичкина кизини уйготди. Кейин кийиниб чикди.

«Хаммаси рахматли отасига охшаб, хасипни яхши коради. Тирик болганида хозир уям кувонган боларди… — уйлади у. — Ха майли, пешанасида бор екан, кирк йошнинг устида кетиш. Болалигида сарик болган екан. Огир мехнат коп килди, арок ичди. Жигари ишдан чикканини сезмай хам колди. Торт йилдан ошибди шунга хам…»

У озини анча тутиб олганини ойлаб, Худога шукр килди. Харкалай, киз чикарди, огли коллежда окияпти. Кичкина кизи хам хадемай мактабни битиради. Бир ойга колмай, невара коради…

Хайол билан уйдан чикиб, икки сумкадаги картошни котариб, йолга тушди.

Рамазон ойи болишига карамай бозор гавжум. Нишолдаю хурмонинг коплиги роза бошланганини айтиб турибди.

«Картошкамни яхши пулга сотсам, бир кутигина хурмо хам олволаман. Хурмо билан огиз очиш жуда савобли емиш. Нишолда хам олсаммикан? Болаларим ерди-да! «Катта кизим хам еб кетармиди? Яхшиси, нишолда оламан! Хурмони бошка сафар оларман…»

У болаларининг огзи тегишини ойлаб, коп нарса олишни дилига тугди. Дехкон бозорининг четрогига отиб, картошкасини олдига койди.

Шундагина у атрофга назар ташлади. Ростдан хам картошка сотайотганлар коп еди. У буни бир соат отиб хам бир кило сота олмаганида янаям чукур хис килди.

куйош ерга узанган нурлари оркали бор намлик, салкин хавони тортиб олайотгандек еди. Шу даражада иссик ва дим болдики, унинг нафаси кайта бошлади. Огзини намлаш учун тамшанай деса, тили харакатланмасди.

Бир соат отиб, нияти озгарди: «Ишкилиб, сота олай. Хасиплик гоштлар тугаб кетмаса, еди…»

Банданинг айтгани болармиди? Тушдан кейин зорга иккинчи сумкаси ярим болди. колган уч-торт кило картошка козига балодек корина бошлади. Силласи хам куриди, иссикда отиравериб. У охири колган картошкани кайтариб олиб кетишга карор килди. Нима бопти, уйда ейилиб кетади-ку!

У сумкасини йигди-да, орнидан козгалди. Боради-ю, гоштни олиб уйга жонайди. Хали гоштни ювиб-чайиб козонга осгунича хам гап коп. Кеч болиб кетмаса болди. кизининг келишига таййор болса, зор боларди-ю, кани унга вакт?

Айол кадамини тезлатди. Гошт бозори томонга енди бурилмокчи еди, боланинг чинкириб йиглагани ешитилди. Ундан сал нарида бир ярим яшарча кизалок кайнок асфалтга йикилиб, куяйотган кол-ойокларини типирчилатиб бакирарди. У жон холатда годак томон отилди. Ердан котариб олди-ю, багрига босди. Шорлик кизалокча терга ботган, юзлари богрикиб кетган, бехузур болиб хам йигидан озини тийолмасди.

Келинчак чакалогини багрига махкам босган, билагидан сумкаси хам осилиб турарди.

Айол бойнини чозиб караб, уч йошча келадиган кизчани корди. Уям колида елим пакет котариб олганди.

Айол йолни чамалаб ичини уриб койди. Чунки етти юз-саккиз юз метрча нарида. Бозорни айланиб чикиб, коприкдан отиб, яна пича юриш керак. У сумкасини елкасига амаллаб отказди-да, кизалокни махкамрок тутди. Уч яшар кизалокка хам рахми келди-ю, начора. Озгина юрар-юрмас колидаги кизча ухлаб колди. Енди айол коли толикканида уни ерга коя олмасди хам. кадамини тезлатай деса, келинчак хам, ози хам уч яшар кизалокнинг одими билан хисоблашиб келаяпти.

У чарчаганини сезди. Мадори куриди. Тили буткул танглайига йопишди.

«Ифторликкача сабр бер, Худойим!»

Жони халкумига келиб, бекатга етди. Ориндикка чокаркан, коллари хеч нарсани сезмайотганини хис килди. Уч килодан ортикрок картошка, кизча ва ташналик тинкасини куритганди.

Сонг айтганини килиб, болани таксида отирган йош йигитнинг колига тутказди-да, келинчак билан хайрлашди.

«Шунча йолга оркага кайтаман, енди. Майли огринмай, савоб-ку! Жоним колмади лекин. Йикилиб тушмасам еди…»

У сувсизликдан лабларининг хам йорилиб кетганини сезди. Шоша-пиша гошт бозорга кираркан, хиддан конгли агдарилди. Тишини тишига босиб атрофга аланглади. Излагани йок! кассоблардан суриштирди.

Айол бор-будидан айрилган кишидек шалвираб колди.

«кизимга нима дейман? Ойим хасип пишириб отирибди, дея томоги тушиб келайотгандир?»

Айолнинг мадорсизлиги хам, чанкагани, розадорлиги хам унут болди.

Натижа йок. Ичидан нимадир узилгандек болди. Йиглаб юборай деди. Судралиб, паришон холда бозордан чикди. Оладиган бошка нарсаларни хам есдан чикарибди. Уйга кандай келганини хам билмайди.

Айол колидаги сумкани «топ» етказиб бир четга ташлади-да, уйга кирди. кизи елим тогорача хом гошт котариб келди.

У хоргинлигини хам, ташналигини хам унутди. Вужуди кучга толиб, хасип пиширишга киришди. «Нишолдами, хурмоми олиш хам есимга келмабди-я», деб ичини урган болса-да, димоги чог еди…

КАМИНА

Хикоялар
Ифторликкача… (​Хайотий воrеа)