Хикоя: «Кон ва касос»

Хикоя: «Кон ва касос»

Хикоя: «Кон ва касос»
Хикоя: «Кон ва касос»

— Устоз, «Менга ит тегди», дегани нима дегани?
Сумкасига турли нарсаларни солиш билан андармон болиб окувчиларининг шовкин-сурон билан синфдан чикиб кетайотганига унчалик ётибор бермайотган Ирода муаллим бу саволни ешитиб, титраб кетди. Кейин олдида жовдирабгина турган Музаффарнинг козларига тикилиб, унинг колларидан тутди-да, мулойим овозда соради:

— Бу гапни кимдан ешитдинг, болажон?

Музаффар аввалига бироз довдиради. Сонг катий    тарзда жавоб кайтарди:

— Кеча битта кинода кориб колдим: бир киз дугонасига йиглаб шундай деди. Онамдан сорасам, «Сен хали бунака гапларни билишга йошлик киласан!» деб уришиб берди. Шунга сиздан сорайотгандим, ахир сиз хамма нарсани биласиз-ку, устоз!

«Ха, бу ХХИ асрнинг болалари-я, — деб ойлади Ирода муаллим окувчисининг жавобидан кейин йенгил уф тортаркан, — кинода корган емиш. Мен болсам бошка нарса болдимикин, деб юрагим йорилиб кетай деди». Аммо окитувчи хайолидаги гапларни ташига чикармади. Бунинг орнига сумкасини кавлаб икки дона конфет топди-да, Музаффарнинг колига тутказаркан, деди:

— Мана буни олгин-да, тез уйингга караб чоп! Онанг тогри айтибди: сен хали бундай гапларнинг маносини билишга хам, бундай киноларни коришга хам йошлик киласан. Онангни корсам, озим яхшилаб     тайинлаб кояман. Кино деб хар бало, бир балоларни ози коравермасин. Сенга еса бундай киноларни кориш умуман мумкин емас, тушундингми?

Музаффар «Тушундим» дегандай бош силкитиб, синфдан чикиб кетди. Ирода муаллим еса ойланиб колди. Чунки у Музаффарни биринчи синфлигидан билади. Бу бола бекордан- бекорга хеч нимани сорамайди. Фёли шунака. Аммо сорадими, демак, бунинг бирор жиддий сабаби бор…

Ростдан, Музаффар устози берган конфетга ётибор хам бергани йок. Чунки унинг фикру хайоли опасида. Опасининг кеча тунда онасига йиглаб айтган гапларида.

Тун ярмидан ошганмикин йоки хали анча ертамиди, Музаффар уйгониб кетди. Кейин нима сабабдан уйнинг коп-коронги еканлиги сабабини билолмай, орнидан кимирламай йотди. Ахир онаси, агар онаси уйда болмаса, опаларидан бири керосин пиликли чирокни йокиб койгучи еди. Бу уларнинг уйида ойлаб електр токи болмайдиган пайтлардан бери одат болиб колган. Бугун ана шу доим бироз тутаб йониб турадиган шиша чирок йок. Музаффар бир-икки марта козларини очиб-юмиб, озини коронгиликка оргатмокчи болди, аммо шу пайт Муаззам опасининг йиги аралаш: «Она, мен енди нима киламан? кишлокда кандай килиб бош котариб юраман?» деган созларини ешитди-ю, йотган жойида тек котди. Шундан сонг онасининг аввал чукур уф тортгани, кейин: «кизим-ей, бошимиздаги шунча савдолар кам едими?..» дея йиглаган овози ешитилди.

Музаффарнинг кулоги динг болди. У опасининг нега йиглайотгани сабабини тушунолмасди. Бу хам етмагандек опаси: «Менга ит тегди, она, ит тегди! Енди мен кандай килиб бош котариб юраман?» дея каттикрок йиглай бошлади.

— Хой, секинрок, хозир Мукаддам билан Музаффарни уйготиб юборасан, — деди онаси хам кайгули овозда.

— Она, бу йокда мен шарманда болиб отирибман-у, сиз оглингиз билан кизингизнинг уйкусини ойлайсиз-а?! — деди опаси танали товушда.

— Вой кизим-ей, менга колса шундай болсин, дебманми? Ози опангникида неча кун турган болсам, худди игна устида отиргандай болдим. Аслида, ошанда конглим сезган екан-да. Аксига олиб чакалокнинг хам киндиги тезда туша колмади. Азаматни бешикка солар-солмас шошилиб йолга тушдим. Дардингни олай, кизим, енди хадеб йиглаб, менинг хам юрагимни адо килмай, озингни колга ол…

— Бу нима деганингиз, она?! кандай килиб озимни колга оламан?! Ахир! Ахир менга енди ит теккан болса!

«Ие, опам хам роса вахимачи-да, — деб ойлади Музаффар опасининг гапларидан сонг кулгиси кистаб, — нима, ит теккан болса, обрезга борибми йоки ташкарига чикибми, юз-колларини яхшилаб кир совунда ювиб ташласин. Шуниям онамга айтиб, йиглаб отирадими? Ана, мен хар куни неча соатлаб Окбой билан ойнайман, колимдаги кулчамгача тортиб олиб, хатто юзимгача ялаб ташлайди, хеч кимга хеч нарса демайман-ку!..» Бирок болакайнинг ойлайотган гаплари чала колди.

— Онажон, мен бундай яшай олмайман! Мараз Мансурни биламан, камида уч-тортта ортогига «Муаззамни шундай килдим», деб аллакачон мактаниб болган. Енди менинг олдимда битта йол бор, она! — деди опаси яна кетма-кет уф тортаркан.

— Тентак болма! Жиннича гапларингни хам бошка гапирма! Ози отангнинг куйиги хам менга йетади! Нима, енди сен хам мени… — дея онаси гапининг давомини айтмади.

Музаффар гарчи опаси билан онасининг копи жумбокли созларига яхши тушунмайотган болса-да, яна пича уларнинг гапларига кулок тутиб йотди. Кейин ухлаб колди. Ерталаб турса, Муаззам опасининг орни бом-бош. Тонг отмасдан туриб оладиган онаси еса негадир халигача йотибди. Лекин кайта-кайта хорсинишидан ухламайотгани аник.

— Она?.. — деди болакай волидасининг ётиборини тортиш учун.

Жавоб болмади.

— Она! — бу сафар сал дадилрок овозда чакирди Музаффар.

Яна жавоб йок.

— Она, нега индамайсиз? Мазангиз болмаяптими?..

Шундан сонггина онаси каради унга. Онанинг нигохида олам-олам дарду гам бор едики, бу холатни тасвирлаб беришга калам ожиз.

Аслида, Музаффар «Она, «Ит теккан» дегани нима дегани?» деб сорашга чогланганди, аммо онасини бехол кордию, фикридан кайтди. Чунки у хозир мехрибонининг туни билан ухламай, бунинг устига йиглаб чиккани сабаб кизариб кетган козларию деярли шишиб кетган юзига караб, бола акли билан болса-да, фахмлаб турарди. «Яхшиси, Ирода устоздан сораб оламан», деб ойлади у. Лекин устозига хам бор гапни айтолмай, дами ичига тушгудек болиб уйига кайтди. Ва уйига кайтайотиб йолда озидан торт йош катта, кутубхонадаги китобларнинг хаммасини окиб чиккан Нурбекка дуч келди-да, гап орасида ундан «ит тегиш» нима еканини билиб олди…

Шундай кунларнинг бирида кишлокда келин той болди. Музаффар тенгкурлари катори тойга борди. Бормаса болар екан, оша йерда у биринчи марта опаси «мараз Мансур» дея тилга олган йигитни корди. Тогрироги, тенгдошлари билан бир чеккада шорвага нон ботириб йеяйотган Музаффарнинг олдига озидан икки синф юкорида окийдиган Абдумалик келиб, «Сени Мансур ака чакиряпти. Тез бораркансан», деди. «Мансур аканг ким, танимасам, билмасам», деди Музаффар. «Салкам поччанг емиш-ку, шундай десанг, дарров келади», деди Абдумалик хам совукдан-совук тиржайиб. Музаффар ичайотган шорвасини чала колдириб, Мансур томонга кетди. Жинси шим, кора футболка кийган, бойнида калин тилла занжир, кози колиб пешонасига козойнак таккан олифта йигит екан Мансур деганлари. Музаффар индамай бир тода йигитлар орасида нималарнидир айтиб мактанайотган Мансурнинг якинига борганда тохтади. Нимадир болакайнинг уларнинг олдигача боришига халал берайотгандек еди. Йигитлардан бири «Ана, келди!» дея Музаффарни корсатиб олифтага имо килганди, Мансур «Буям опачасига охшаб тортинчокка охшайди!» деганди, даврада гурра кулги котарилди. Музаффарнинг ози болари болиб, нима килишини билмай турганди, бу гапдан кейин алам ва жахлдан юзи богрикиб, кип-кизариб кетди.

— Менга кара, отинг Музикмиди сенинг? — деди Мансур «чирт» йетказиб болакайнинг ойоклари остига тупураркан.

Музаффар индамай тураверди. Мансурнинг жахли чикди.

— Хой бола, мен сенга гапиряпман, катталар билан гаплашишни биласанми ози?! — дея одагайлади у болага караркан.

Музаффар яна индамади.

— Гапирмасанг, гапирма, лекин менга Муаззам опачангнинг кайси уйда йотишини айтсанг болди! Евазига еллик минг сом оласан! — деди Мансур мактангандек гердайиб. — Мен бу йерда болалар билан битта ресторанда отиришдан гаров бойлашиб койдим, хуллас, бу йогининг сенга алокаси йок. Муаззам билан киладиган озгина чала ишларимиз бор…

Олифтанинг гапи шу йерга йетганда болакай чидаб туролмади. Югуриб борди-да, бир сакраб Мансурнинг бошини молжаллаб мушт солмокчи болди. Аммо 11 йош бола каердаю, гавдаси солакмондай беш-олтита йигит каерда. Уларнинг бири Музаффарни тутиб колиб, ортогини мушт йейишдан саклаб колди. Болакай Мансур колиб, халиги йигитнинг гирибонига чанг солмокчи болди. Бирок яна бесамар.

— Бу бола борига охшаб нукул томокка чанг соладими, дейман?! — дея кулди тодадаги йигитлардан бири.

— Лекин Мансурбой, Муаззамни излаб борганингда ехтийот бол, бу боланинг ити бор, яна бойнингни тишлай олмасаям, сонингдан бир парчасини узиб олмасин! — дея хазил килди яна бири.

— Е-е, отган сафар корганман итини! Ит емас, хали лайча-ку! Мен ити бор деса, копонгич ити болса керак, деб ойлаб, атай тогамларникига кириб кассоб пичогини олволибман. Бориб, ховлисига кирганимда бир хургандек болди-ю, кейин кайтиб корасини хам корсатмади…

Шундан сонг Музаффардан гап олиш бефойдалигини сезган йигитлар унинг кетишига рухсат беришди. Музаффар кетди. Аммо шу кетишда унинг юрагида алам бор еди. Болакай опасига теккан «ит» кимлигини билиб олган ва унинг жажжи юрагида оч олиш истаги ниш уриб келайотганди.

* * *

— Дада, сизни Учколдаги Икбол холанинг огли сораб келибди. Ичкарига кир, десам, уяляптими, кирмади, — деди Тошнийоз кассобнинг кенжа кизи Гулбахор уйга кириб.

Тошнийоз кассобнинг хайолига дарров «Икболнинг ери камокда болса, оглини карз сораб жонаттиргандир-да», деган ой келди. Бироз орнидан туришга еринибгина отиргач, «Сен киз бола бошинг билан нега намозшомдан кейин дарвозани очиб юрибсан?» дея кизини номига койиган болди. Кейин ойогига калишини илиб, ешикка чикди. караса, бир бола турибди мунгайиб.

— Ассалому алайкум, кассоб бова!

— Ва алайкум, — дея чала алик олди кассоб гарчи боланинг «кассоб бова» деган созлари кулогига мойдек йокса-да. — Нима хизмат, оглим?

— Мен… халиги… — чайналди болакай (бу Музаффар еди).

— Ей, бола, сен раз огил боламисан, гапни хам тутилмасдан, шартта-шартта гапиришни орган! — деди кассоб Музаффарнинг гапидан адашайотганини сезиб. — Нима, уйларингда бирор кой-пой жонталаш болиб колдими? Тез бориб халоллаш керакми?

— Йок, — деди бу сафар Музаффар дадил-дадил гапираркан, — хеч нима сойиш керак емас! Сиздан бир нарсани сорашга келдим. Итга сойилган молларнинг конини берса, копагон болиши ростми?

Бу саволни ешитган кассоб дафатан жим колди. Сонг сийрак соколини силаркан охиста соради:

— Сенга копагон ит нега керак болиб колди?

Бола индамай тураверди.

— Енди озим итимга сойилган молнинг конини бериб кормаганман-ку-я, лекин Митан, Иштихон томонлардаги бир-иккита кассоб танишларим шундай дейишганди. У йерлар салкам шахар жой, келди-кетди коп. Ошанга улар уйида роса копагон итлар саклашади…

кассобнинг гапи чала колди.

— Унда менгаям сойган молларингизнинг конидан бериб туринг, бова, майлими?.. — деярли ялинган овозда гапирди Музаффар.

Тошнийоз кассоб унга йок дейолмади. Факат «Бунака бемахалда бир озинг юрма, коронги тушганда кочада инс-жинслар копаяди», деди. Болакай хурсанд холда «Хоп, хоп», дедию, ортига кайтди.

Шундан сонг Музаффар салкам бир йилча кунда-кунора кассобникига катнади. Аммо у йердан нима олиб кетайотганини хеч кимга, хатто онасига хам айтмади. кассобнинг уйидагилар еса йош болакайнинг тез-тез уларникига келиб-кетишига ортикча ётибор хам килишгани йок.

Мана шу отган вакт орасида Музаффар ити Окбойни нафакат кассобнинг уйидан олиб келган кон билан бокди, балки унга ози хар куни еринмасдан атала килиб берди. Камига итига буйрук бериб, ушбу буйрукларни бажаришни хам оргатди. карабсизки, Окбой корган одамнинг ети сесканадиган, худди борибосарлардек бахайбат итга айланди.

* * *

Туман марказий шифохонасининг жонлантириш болимига 24-25 йошлар атрофидаги олифта йигитни келтиришди. Айтишларича, уни ярим тунда кашкир талаб кетган емиш ва яна айтишларича, енди у ярим жон болиб колармиш, тогрироги, болиб отган жаррохлик амалийотидан сонг у ерлик килолмасмиш. Копни корган кексалар «кишлокка кашкир оралагани бекор гап, бизлар шу пайтгача бундай гапни хатто ота-боболаримиздан хам ешитмаганмиз. Кейин кашкир одамга емас, кой-ечкига хужум килгувчи еди. Жа кой-ечки топилмаса, ешак-пешакниям богизлаб кетаверарди, лекин одамларга дахл килмасди, бу йерда бошка бир сир бор», дейишди. Аммо бу йерда чиндан хам кандай сир борлигини Тошнийоз кассобдан бошка хеч ким билмасди. кассоб еса ози азалдан камгап одам емасми, бундай шов-шувли хангомани ешитгандан сонг одатига мос тарзда шундай деди: «Ким килмас, ким топмас». Унинг нимани назарда тутганини еса яна жумбок болиб колаверди.

Ха, айтганча, мана шу вокеалардан сонг Музаффар опаси Муаззамни коярда-коймай кишлокдаги тойга олиб чикди. Бу Муаззамнинг анчадан бери биринчи марта йигинга чикиши еди…

Хикоялар
Хикоя: «Кон ва касос»