Yog’ bezi (lipoma) operatsiyasi nima?

Lipomalar yog‘ kistalari, yaxshi xulqli yog‘ bezlari va yomon xulqli yog‘ bezlari sifatida uch guruhga bo‘linadi. Yog‘ kistalari va yaxshi xulqli yog‘ bezlari odatda zararsiz bo‘ladi, lekin ba’zan tashqi ko‘rinish (estetika) bilan bog‘liq muammolar yoki atrofdagi organ va to‘qimalarga bosim o‘tkazgani uchun ularni olib tashlashga to‘g‘ri kelishi mumkin.
Yomon xulqli yog‘ bezlari (lipoma) esa saratonlashish belgisini ko‘rsatishi mumkin bo‘lgani sababli albatta davolash (jarrohlik aralashuvi) talab qiladigan tuzilmalardir.

Lipomalar odatda og‘riqsiz, dumaloq, yumshoq va qo‘l bilan paypaslaganda siljiydigan (harakatchan) kitlelar ko‘rinishida bo‘ladi. Eng ko‘p:

• bo‘yinda,
• yelkalar atrofida,
• orqa (bel–orqa qismida),
• ko‘krakda,
• qo‘llarda
• va sonlarda uchraydi.

Bosh sohasida va bo‘yinda yog‘ bezi nisbatan kam uchraydi. Ayniqsa yuzdagi yog‘ bezlari ko‘rinishga va bevosita insonning ijtimoiy hayotiga ta’sir qiladi. Yuzda paydo bo‘lgan yog‘ bezi ko‘z ostida yog‘ bezi (lipoma) shaklida ko‘rinishi mumkin.

Yog‘ bezi operatsiyasi nima, degan savolga o‘tishdan oldin yog‘ bezalari haqida qisqacha ma’lumot berish foydalidir. Yog‘ bezalari ko‘pincha og‘riq yoki boshqa shikoyatga sabab bo‘lmaydigan, dumaloq va yumshoq tuzilishga ega hosilalardir.

Odatda bo‘yin, yelka, orqa, qo‘l, yuz va bosh sohasida uchraydi. Yuz qismida ayniqsa ko‘z atrofida yog‘ bezalariga tez-tez duch kelinadi. Aniq chegaralangan qoidasi bo‘lmasa-da, yaxshi xulqli lipomalar ko‘pincha harakatchan bo‘ladi, yomon xulqli lipomalar esa ko‘proq harakatsiz bo‘ladi.

Yog‘ bezini olib tashlash sabablari orasida:

• tashqi ko‘rinishdan (estetik jihatdan) norozi bo‘lish,
• kattalashgani sari yaqin joylashgan tana qismlarida og‘riq keltirib chiqarishi,
• hamda saratonlashishga moyillik belgilari namoyon bo‘lishi kabilar bor.

Bu kabi holatlarda operatsiya odatda mahalliy (lokal) anesteziya ostida amalga oshiriladi. Ba’zi hollarda lipomaning kattaligi yoki bemorning sezgirligiga qarab umumiy narkoz (umumiy anesteziya) ham qo‘llanishi mumkin.

Yog‘ bezi operatsiyasi nima, degan savolga qisqacha qilib: lipoma joylashgan sohaga, lipomaning o‘lchamiga mos uzunlikda kesma qilish va yog‘ bezini to‘liq olib tashlash jarayoni, deb ta’rif berish mumkin.

Bolalarda yog‘ bezi (lipoma) operatsiyasi qanday o‘tadi?

Bolalarda yog‘ bezi paydo bo‘lishi kam uchraydi. Yog‘ bezi aniqlanganda, avvalo gormonal tekshiruvlar va shifokor ko‘rigidan o‘tkazilib, sabablar aniqlanadi va shunga qarab turli davolash usullari qo‘llanadi. Zarur bo‘lsa, operatsiya ham variant sifatida ko‘rib chiqiladi.

“Bolalarda yog‘ bezi operatsiyasi qiyinmi?” degan savolga javoban shuni aytish mumkinki, odatda bolalar uchun har qanday operatsiya, hatto kichik jarrohlik amaliyotlari ham ruhiy va jismoniy jihatdan biroz qiyin kechishi mumkin. Shu sababli operatsiyadan oldin, jarrohlik jarayonining o‘zi va undan keyingi davr haqida bolaga yoshi va tushunish darajasiga mos tilda tushuntirish berish muhimdir.

Ayollarda yog‘ bezi operatsiyasi qanday o‘tadi?

Ayollarda yog‘ bezi paydo bo‘lish sabablari barcha kattalarda uchrashi mumkin bo‘lgan omillar bilan bir qatorda, kam uchraydigan ba’zi kasalliklar bilan ham bog‘liq bo‘lishi mumkin.

Masalan:

• Og‘riq keltirib chiqaradigan ko‘p sonli yog‘ bezalarining o‘sishi bilan kechadigan Derkuma kasalligi ayollarda ko‘proq uchraydi.
• Gardner sindromi ham teri ostida yog‘ bezi (lipoma)lar paydo bo‘lishi kuzatiladigan, ayollarda nisbatan ko‘proq uchraydigan kasalliklardan biridir.

Ko‘pincha bu kabi holatlarda lipomalarni davolash uchun jarrohlik aralashuvi talab qilinadi.

Erkaklarda yog‘ bezi (lipoma) operatsiyasi qanday o‘tadi?

Erkaklarda yog‘ bezi operatsiyasiga olib keluvchi sabablarga:

• irsiy (genetik) moyillik,
• nosog‘lom ovqatlanish,
• qandli diabet (diabet),
• jigar kasalliklari

kabi ayollarda ham uchrashi mumkin bo‘lgan omillar kiradi.

Bundan tashqari, ayniqsa erkaklarda ko‘proq uchraydigan va lipomalar bilan birga kechishi mumkin bo‘lgan kasalliklardan biri Madelung kasalligidir. Bu kasallik, asosan, spirtli ichimliklarni ko‘p iste’mol qiladigan erkaklarda uchraydi.

Sanab o‘tilgan barcha sabablar tufayli paydo bo‘lgan yog‘ bezalari ko‘pincha jarrohlik yo‘li bilan — yog‘ bezi operatsiyasi orqali bartaraf etilishi mumkin.

Keksalarda yog‘ bezi (lipoma) operatsiyasi qanday o‘tadi?

Yog‘ bezi har qanday yoshda paydo bo‘lishi mumkin, ammo tadqiqotlar 40–60 yosh oralig‘idagi odamlarda ko‘proq uchrashini ko‘rsatadi. Yog‘ bezi operatsiyasi texnik jihatdan oddiy bo‘lganligi sababli keksalarga ham qo‘llanishi mumkin.

Shunga qaramay, har qanday operatsiya singari, yoshi katta bemorlarda operatsiyadan keyin organizmning tiklanish jarayoni biroz sekin va og‘irroq kechishi mumkin. Shu sababli, avvalo imkon qadar jarrohliksiz davolash usullari ko‘rib chiqiladi.

Yog‘ bezi (lipoma) operatsiyasi qanday qilinadi?

Yog‘ bezi operatsiyasining bajarilish bosqichlari quyidagicha bo‘lishi mumkin:

• Avval, odatda, jarrohlik qilinadigan soha mahalliy (lokal) anesteziya bilan og‘riqsizlantiriladi. Ba’zi holatlarda umumiy narkoz (umumiy anesteziya) ham tanlanishi mumkin.
• Yog‘ bezining kattaligiga qarab teriga kesma qilinadi. O‘rtacha 4 sm diametrga ega yog‘ kistasi uchun taxminan 1–1,5 sm uzunlikdagi kesma yetarli bo‘ladi.
• Kesma orqali maxsus asboblar yordamida tananing ichki qismidan yog‘ bezi chiqarib olinadi.
• Agar bir nechta yog‘ bezi bo‘lsa, ularning barchasiga bir operatsiya davomida aralashuv qilinishi mumkin.
• Lipomalar olib tashlangach, kesma joyi jarrohlik choklari bilan yopiladi.

Yog‘ bezi (lipoma) operatsiyasining xatarlari nimalar?

Yog‘ bezi operatsiyasining asosiy xavflari qatoriga:

• infeksiya (yallig‘lanish tushishi),
• qon ketishi

kabilar kiradi. Operatsiyadan keyin chandiq (yara izi) qolishi ham ko‘plab odamlar tashvishlanadigan xavflardan biridir. Buni imkon qadar kamaytirish uchun operatsiyani bajaradigan mutaxassisni to‘g‘ri tanlash va jarrohlikdan oldin yara izining qay darajada ko‘rinishi mumkinligi haqida batafsil suhbatlashib olish muhimdir.

Yog‘ bezi operatsiyasidan so‘ng lipomaning yana qaytadan paydo bo‘lish xavfi ham mavjud. Qaytalanish sababi aniq bo‘lmagani uchun bu xavfni to‘liq bartaraf etish maqsadida operatsiya paytida qo‘shimcha maxsus chora ko‘rish imkoni har doim ham bo‘lavermaydi.

Yog‘ bezi operatsiyasi oldidan e’tibor berilishi kerak bo‘lgan ayrim jihatlar:

• Operatsiyadan oldin qonni suyultiruvchi dorilar va gipertenziya (yuqori qon bosimi) dori vositalarini to‘xtatish talab qilinishi mumkin. Qanday dorilarni qachon to‘xtatish kerakligi haqida shifokordan aniq ko‘rsatma olish lozim.
• Operatsiya qilinadigan sohada tuklar bo‘lsa, ularni oldindan olinishiga (qirqish) e’tibor berish, lekin terini jarohatlab qo‘ymaslik kerak.
• Mahalliy yoki umumiy anesteziya turiga qarab shifokor belgilagan och qolish (ovqat yemay turish) muddatiga rioya qilish zarur.
• Operatsiyadan oldin spirtli ichimlik va chekishdan uzoq bo‘lish ham muhimdir. Ushbu choralar operatsiya vaqtida va undan so‘ng yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan kichik asoratlar ehtimolini kamaytirishga yordam beradi.

Yog‘ bezi operatsiyasidan keyin nimalar qilish kerak?

Yog‘ bezi operatsiyasidan keyin odatda juda katta qiyinchiliklar kuzatilmaydi.

Operatsiyadan so‘ng e’tibor berilishi mumkin bo‘lgan jihatlar:

• Operatsiyadan keyin bemorga maxsus uzoq muddatli yotib davolanish (uyda yoki kasalxonada) odatda talab qilinmaydi.
• Shifokor alohida cheklov qo‘ymagan bo‘lsa, operatsiyadan ko‘p o‘tmay kundalik hayotga qaytish mumkin.
• Ayniqsa yog‘ bezi qo‘l, oyoq, qo‘l-oyoqlar yoki oyoq-son sohalaridan olingan bo‘lsa, bir muddat juda og‘ir yuk ko‘tarmaslik va ortiqcha harakatdan saqlanish maqsadga muvofiqdir. Yengil sanchish yoki sızlama bo‘lsa, bog‘lam (bandaj) ustidan sovuq kompress qo‘llash mumkin.
• Agar operatsiya oldidan faqat lokal anesteziya qo‘llangan bo‘lsa, odatda operatsiyadan keyin ko‘ngil aynishi, bosh og‘rig‘i kabi umumiy noqulayliklar kuzatilmaydi. Umumiy narkoz qo‘llangan bo‘lsa, bunday shikoyatlar qisqa vaqtga paydo bo‘lishi mumkin.
• Tiklanish davrida shifokor yozib bergan dori-darmonlarni o‘z vaqtida qabul qilish va operatsiya qilingan sohaning tozaligi (gigiyenasi)ga e’tibor berish kerak.
• Yog‘ bezi operatsiyasidan so‘ng, boshqa ko‘plab jarrohlik amaliyotlarida bo‘lganidek, infeksiya xavfiga qarshi antibiotik tavsiya qilinishi mumkin. Ko‘pincha kuchli og‘riq bo‘lmasa-da, yengil sızlamalar uchun og‘riq qoldiruvchi dorilar qabul qilish mumkin.

Yog‘ bezi (lipoma) operatsiyasi necha kunda bitadi?

Lipoma operatsiyasidan keyingi tiklanish muddati har bir kishida har xil bo‘lishi mumkin. Organizm tez tiklanadigan odamlarda operatsiya sohasi 1–2 kun ichida sezilarli darajada bitishi mumkin, nisbatan zaifroq organizmlarda esa teri va to‘qimalarning to‘liq tiklanishi 1 haftagacha cho‘zilishi mumkin.

Tiklanish muddati, shuningdek, kesmaning kattaligi va qo‘llanilgan chok turiga qarab ham o‘zgarishi mumkin.

Ko‘p beriladigan savollar

Yog‘ bezini operatsiyasiz davolash (lipomani operatsiyasiz yo‘qotish) mumkinmi?

Shifokor ko‘rigidan so‘ng ba’zi hollarda lipomani jarrohliksiz davolash usullari ham sinab ko‘rilishi mumkin. Bular orasida dori bilan davolash, lazer, elektrokoter (elektrokoterizatsiya), liposaksiya (liposuction), steroid inyektsiyalari, kriyoterapiya (cryotherapy) kabi usullar bo‘lishi mumkin.

Yog‘ bezi operatsiyasi qancha vaqt davom etadi?

Operatsiya odatda 1 soatga yetmay tugaydi. “Yog‘ bezi operatsiyasi qancha vaqt davom etadi?” degan savolga javob sifatida shuni aytish mumkinki, lipomaning o‘lchami va tuzilishiga qarab operatsiya vaqti o‘zgarishi mumkin. Oddiy, kichik o‘lchamli holatlarda operatsiya 10–15 daqiqa ichida yakunlanishi mumkin.

Yog‘ bezi operatsiyasi narxlari qanday?

Yog‘ bezi operatsiyasi narxi qo‘llanadigan usulga, operatsiyani bajaradigan shifokor va lipomaning o‘lchami hamda joylashuviga qarab farqlanadi.

Yog‘ bezi operatsiyasi qiyinmi?

Yog‘ bezi operatsiyasi odatda murakkab bo‘lmagan, nisbatan yengil jarrohlik amaliyoti hisoblanadi. Mahalliy anesteziya ostida bajarilganda bemor ko‘pincha lipoma operatsiyasi uchun kirib borgan shifoxonadan o‘z oyog‘ida, bemalol yura oladigan holatda chiqadi.