Xlamidioz sababi va uni davolash haqida malumot

Xlamidioz — bu jinsiy (tanosil) infeksiyasi bo’lib, Chlamydia trachomatis qo’zg’atuvchisi tomonidan kelib chiqadi. Xlamidiozni erta tashxislash qiyin, chunki kasallik uzoq vaqt davomida alomatsiz bo’lishi mumkin. Natijada, infeksiya surunkali holatga kelib, turli xil asoratlar bilan kechadi, bu ba’zida bepushtlik va bola tushishini keltirib chiqaradi.

Xlamidioz sabablari

Xlamidioz juda yuqumli kasallikdir. Infeksiya jinsiy yo’l bilan yuqadi — agar jinsiy sheriklardan birida xlamidiya bo’lsa, ikkinchisiga to’siqli kontratseptsiya usullari bo’lmagan taqdirda kasallik  yuqishi muqarrar. Xlamidiya eng ko’p 25 yoshgacha bo’lgan odamlarda kuzatiladi. Bolalarning infeksiyasi homiladorlikda — kasallangan homilador ayoldan plasenta orqali va tug’ruq paytida sodir bo’ladi.

Xlamidioz tasnifi

Kasallik lokalizatsiyasiga qarab quyidagi turlari mavjud.

1. Pastki siydik yo’llarining xlamidial infeksiyalari (urogenital xlamidiya):

• uretrit — uretraning yallig’lanishi;
• servitsit — bachadon bo’yni yallig’lanishi;
• sistit — siydik pufagining yallig’lanishi;
• vulvovaginit — vulva va qinning yallig’lanishi.

2. Tos a’zolari va boshqa tanosil organlarning xlamidial infeksiyalari:

• orkit — moyakning yallig’lanishi;
• epididimit — epididimning yallig’lanishi;
• prostatit — uretrit bilan birga keladigan prostata bezining yallig’lanishi;
• salpingooforit — bachadon naychalari va tuxumdonlarining yallig’lanishi;
• endometrit — bachadon shilliq qavatining yallig’lanishi.

3. Anorektal xlamidial infeksiya — bu anus va rektumning yallig’lanishi.
4. Xlamidial faringit — bu tomoq orqa qismining yallig’lanishi.
5. Jinsiy yo’l bilan yuqadigan xlamidial infeksiyalar, boshqa lokalizatsiyasi (artrit — bo’g’imlarning yallig’lanishi, pnevmoniya — o’pka yallig’lanishi, peritonit — qorin to’qimalari yallig’lanishi va boshqalar).
6. Xlamidial konyunktivit — ko’zning shilliq qavatining yallig’lanishi.

Xlamidioz belgilari

Shikoyatlar paydo bo’lganda, infeksiyaning barcha alomatlarini ikki guruhga bo’lish mumkin:

• tanosil tizimning shikastlanishi bilan bog’liq,
• boshqa organlarning shikastlanishi bilan bog’liq.

Tanosil tizimiga zarar yetkazgan ayollarning asosiy shikoyati: qorinning pastki qismida yoki belda doimiy tortish og’rig’i; qindan yoki uretradan oqim kelishi; hayzlararo qon ketishi; siyish paytida og’riqlar, siyish istagi kuchayadi; qin sohasida qichishish yoki bezovtalik paydo bo’ladi; jinsiy aloqada og’riq kuzatiladi. Ba’zida xlamidiya reproduktiv funksiya buzilganligi haqidagi shikoyatlar asosida aniqlanadi: bepushtlik, takroriy bola tushishi.

Erkaklarda xlamidiya namoyon bo’lishi odatda unchalik sezilmaydi va tez-tez siyish va siydik chiqarish kanalidan oqim kelishi bilan cheklanadi. Kasallikning rivojlanishi bilan siyish paytida og’riq qo’shilishi mumkin.

Anorektal mintaqaning zararlanishida kasallikning alomatsiz kursi ko’pincha qayd etiladi. Qichishish, anorektal mintaqada yonish, yengil sarg’ish yoki qizg’ish rektal oqmalardan shikoyatlar bo’lishi mumkin; ichak harakatlari paytida og’riq, rektumdan shilimshiq-yiringli oqindi, ko’pincha qon bilan aralashtiriladi, ich qotishi kuzatiladi.

Xlamidial faringit bilan bemorlar bezovtalikdan, quruq tomoq tuyg’usidan, yutish paytida kuchayadigan og’riqdan shikoyat qilishlari mumkin.

Urogenital xlamidiya fonida yuzaga keladigan xlamidial konyuktivit uchun ta’sirlangan ko’zning yengil og’rig’i xarakterlidir; konyuktivaning quruqligi va qizarishi; yorug’likdan qo’rqish; ko’zning burchaklaridagi ozgina oqindi kelishi kuzatiladi.

Xlamidial infeksiya bo’g’imlarning shikastlanishiga olib kelishi mumkin, bu ko’p hollarda monoartrit shaklida bo’ladi, yallig’lanish bitta bo’g’imda rivojlanganadi (odatda tizza, oyoq, son, yelka yoki tirsak). Xlamidial infeksiyalarda artrit odatda uretrit va konyunktivit bilan bog’liq.

Xlamidioz tashxisi

Xlamidial infeksiya bo’yicha shikoyatlar va tekshiruv ma’lumotlari o’ziga xos bo’lmaganligi sababli, aniq tashxis qo’yish faqat laboratoriya diagnostikasi yordamida amalga oshiriladi.

«Xlamidiya» diagnostikasi yallig’lanish jarayonining lokalizatsiyasini hisobga olgan holda olingan o’rganilayotgan klinik materialni PCR usuli bilan bakterial genetik material — chlamydia trachomatis DNKsini aniqlash asosida o’rnatiladi. Antibiotik terapiyasi fonida material olish tavsiya etilmaydi.

Xlamidiozda tahlillar

• Jinsiy joylashuvning murakkab bo’lmagan xlamidial infeksiyasini tashxislash uchun klinik materiallarni yig’ish erkaklarda siydik chiqarish kanalidan, ayollarda siydik chiqarish kanali va bachadon bo’yni kanalidan amalga oshiriladi.

• Siydikda DNK xlamidiyasini aniqlash urogenital trakt yallig’lanishining klinik ko’rinishlari mavjud bo’lganda infeksiyani tasdiqlash uchun (asosan erkaklarda), shuningdek, antibiotik terapiyasining samaradorligini nazorat qilish uchun ishlatiladi.

• Xlamidial DNKni prostata, eyakulyatdan aniqlash urogenital trakt yallig’lanishining klinik ko’rinishlari (epididimit, prostatit, epididimo-orxit, uretrit) mavjudligida infeksiyani tasdiqlash uchun ishlatiladi.

• Rektum shilliq qavatining epiteliya hujayralarini qirib olish xlamidial DNKni aniqlash rektum shilliq qavatining mahalliy zararlari bilan infeksiyani tasdiqlash uchun, anorektal mintaqaning yallig’lanishining klinik ko’rinishlari mavjud bo’lganda, alomatsiz yuqish ehtimolini istisno qilish uchun amalga oshiriladi.

• Konyunktiva epiteliya hujayralarini qirib olish xlamidial DNKni aniqlash, xlamidial konyuktivitga shubha bilan yuqishini tasdiqlash uchun, ko’zning yallig’lanish (yorug’likdan qo’rqish, konyunktivaning quruqligi va qizarishi, ko’zdan oqindi) belgilari mavjud bo’lganda qo’llaniladi.

• Tomoq epiteliya hujayralarini qirib olish xlamidial DNKni aniqlash, tomoqning xlamidial shikastlanishiga shubha qilingan taqdirda (faringit, tonzillit, stomatit va boshqalar) infeksiyani tasdiqlash uchun ishlatiladi.

• Sinovial suyuqlikdagi xlamidial DNKni aniqlash xlamidial artritga shubha qilinganda infeksiyani tasdiqlash uchun ishlatiladi, uning klinik ko’rinishini alomatlar uchligi bilan ifodalash mumkin: uretrit, konyunktivit, artrit.

• Ekspress tashxis sifatida qo’shimcha tezkor test usuli sifatida immunoxromatografik antigen testidan foydalanish mumkin. Sinov vaqti taxminan 10 minutni tashkil etadi, sinov tizimida Chlamydia trachomatis-ga xos antikorlar ishlatiladi, shu tufayli namunalarda Chlamydia antigeni aniqlanadi.

• Serologik testlar: xlamidiyaga qarshi antikorlar uchun qon testi — o’tmishdagi yoki hozirgi infeksiyaning belgilari, kamdan kam qo’llaniladi. Epidemiologik tadqiqotlarda kasallikning tarqalishini aholining turli qatlamlari orasida, turli mintaqalarda o’rganish maqsadga muvofiqdir. Ular shuningdek, bepushtlik yoki tanosil traktdagi surunkali yallig’lanish jarayonlarining mumkin bo’lgan xlamidial etiologiyasini retrospektiv tahlil qilishda (boshqa tekshiruv turlari bilan birgalikda) foydalaniladi.

Xlamidiozda qaysi shifokorlar bilan bog’lanish kerak

Shikastlanish joyiga qarab, bemor ginekolog, urolog, proktolog, oftalmolog yoki revmatologga murojaat qiladi. Ko’pincha, birinchi bemor terapevt yoki umumiy amaliyot shifokori bilan maslahatlashib, dastlabki tashxisni o’tkazadi va keyin tor mutaxassislarga murojaat qiladi.

Xlamidiozni davolash

Kasallikni davolash patogenni yo’q qilishga va asoratlarni rivojlanishiga yo’l qo’ymaslikka qaratilgan. Terapiyaning asosini keng spektrli antibakterial dorilar (antibiotiklar) tashkil etadi. Davolash bemorga va uning jinsiy sherigiga buyuriladi. Preparatni tanlash va qabul qilish muddatini faqat shifokor belgilashi mumkin.

Xlamidioz asoratlari

Kasallikning alomatsiz davom etishi va ayollarda davolanishning yo’qligi, tashqi homiladorlik va bepushtlikni keltirib chiqarishi mumkin bo’lgan chandiqli o’zgarishlar va yopishqoqlikning shakllanishiga olib keladi. Erkaklarda xlamidiyaning uzoq davom etishi orxit, prostatit va erkaklarning bepushtligiga olib kelishi mumkin.

Xlamidial infeksiya fonida Reyter sindromi (kasallik) rivojlanishi mumkin — tanosil tizimining (uretrit), bo’g’imlarning (artrit) va ko’zlarning (kon’yunktivit) kombinatsiyalangan shikastlanishi — ma’lum bir genetik moyillik mavjud bo’lganda.

Xlamidioz oldini olish

Xlamidiyani oldini olish kontratseptsiyaning to’siq usullarini (prezervativ) qo’llashdan iborat, ayniqsa tasodifiy jinsiy aloqa paytida. Tashxisni o’z vaqtida aniqlash uchun urolog va ginekologning yillik profilaktik tekshiruvlari talab qilinadi.

manba: invitro.ru