Xalqaro Huquq – Darslik

38-moddasining 1-qismi Xalqaro sudning nizomi odatda xalqaro huquq manbalarining aniq ifodasi sifatida tan olinadi. Bu Suddan, boshqa narsalar qatori, xalqaro konventsiyalarni, umumiy yoki alohida bo’lsin, ishtirok etuvchi davlatlar tomonidan aniq tan olingan qoidalarni qo’llashni talab qiladi; b) xalqaro odat, qonun sifatida qabul qilingan umumiy amaliyotning dalili sifatida; v) tsivilizatsiyalashgan davlatlar tomonidan tan olingan huquqning umumiy tamoyillari; d) 59-moddaning qoidalariga binoan sud qarorlari va turli millatlarning eng yuqori malakali publitsistlarining ta’limotlari, qonun normalarini belgilashda yordamchi vosita sifatida.[1]

Tarixiy mulohazalar va rivojlanish

19-asr davomida u tomonidan tan olingan huquqiy pozitivistlar bu a suveren ga rozilik berish orqali o’z vakolatlarini cheklashi mumkin kelishuv printsipga muvofiq pacta sunt servanda. Xalqaro huquqning ushbu kelishilgan fikri 1920 yilgi Nizomda aks etgan Xalqaro odil sudlovning doimiy sudi va keyinchalik 1946 yilgi Nizomning 38-moddasi 1-qismida saqlanib qolgan Xalqaro sud. [2]

Ierarxiya

Tomonidan belgilangan qoidalar, xalqaro huquq manbalari o’rtasida ustunlik masalasida shartnoma agar bunday vosita mavjud bo’lsa, uni afzal ko’radi. Shu bilan birga, xalqaro shartnomalar va xalqaro urf-odatlar bir xil kuchga ega xalqaro huquq manbalari ekanligi ta’kidlanadi; yangi odatlar eski shartnomalarni bekor qilishi va yangi shartnomalar eski odatlarni bekor qilishi mumkin. Shuningdek, jus cogens (majburiy norma) bu odat emas, balki shartnoma. Shubhasiz, sud qarorlari va yuridik yozuvlar xalqaro huquqning yordamchi manbalari sifatida qaraladi, ammo “tsivilizatsiyalashgan davlatlar” tomonidan tan olingan huquqning umumiy tamoyillari xalqaro huquqning asosiy yoki yordamchi manbai sifatida tan olinishi kerakligi noma’lum. Shunga qaramay, shartnoma, odat va huquqning umumiy tamoyillari odatda xalqaro huquqning asosiy manbalari sifatida tan olinadi.

Shartnomalar qonun sifatida

Asosiy maqola: Shartnomalar

Shartnomalar va konventsiyalar xalqaro huquqning ishonchli manbai bo’lib, “qattiq qonun” hisoblanadi. Shartnomalar rolini o’ynashi mumkin shartnomalar kabi ikki yoki undan ortiq tomonlar o’rtasida, masalan ekstraditsiya shartnoma yoki mudofaa shartnomasi. Shartnomalar ham bo’lishi mumkin qonunchilik xalqaro munosabatlarning ma’lum bir tomonini tartibga solish yoki xalqaro tashkilotlar konstitutsiyalarini shakllantirish. Barcha shartnomalar qonun manbalari sifatida qaralishi mumkinmi yoki yo’qmi, ular taraflar uchun majburiyat manbalari hisoblanadi. “Xalqaro konvensiyalar” atamasidan foydalangan ICJning 38-moddasi 1-qismining “a” moddasi, shartnomalarga binoan shartnomaviy majburiyat manbai sifatida kontsentratsiyalashgan, ammo davlat o’zi uchun shartnoma majburiyatlarini aniq qabul qilish imkoniyatini ham tan oladi. rasmiy ravishda partiya.

Shartnomaga asoslangan qoida shunchaki majburiyat manbai emas, balki qonunning manbai bo’lishi uchun, u taraflarga ta’sir ko’rsatishi yoki shartnomaning o’zi tomonidan belgilab qo’yilganidan ko’ra ko’proq tomonlarga ta’sir qilishi mumkin.

Shunday qilib, shartnomalar bo’yicha protseduralar yoki usullar qonuniy kuchga ega bo’lib, rasmiy qonun manbai bo’lib, qonuniy qoidalar asosida vujudga keladi: bu qonun yaratuvchidir. [3]

Shartnomalar odatdagidek

Ba’zi shartnomalar mavjud odatiy qonunlarni kodlash natijasidir, masalan, global umumiyliklarni tartibga soluvchi qonunlar va jus ad bellum. Maqsad umumiy dastur kodini yaratish bo’lsa-da, uning samaradorligi ma’lum konventsiyani tasdiqlaydigan yoki unga qo’shilgan davlatlarning soniga bog’liq. Nisbatan kam sonli hujjatlar o’zlarining xalqaro huquqi sifatida qaralishi uchun etarli miqdordagi partiyalarga ega. Eng aniq misol 1949 yil Urush qurbonlarini himoya qilish bo’yicha Jeneva konvensiyalari.

Ko’p tomonlama shartnomalarning aksariyati bunday rasmiy qabul qilishning deyarli universal darajasiga erishishdan mahrum bo’lib, ularning qoidalari xalqaro odatiy huquqni ifodalaydi va ushbu bilvosita yo’l bilan taraf bo’lmaganlar uchun majburiy hisoblanadi. Ushbu natija bir necha usulda mumkin:

Shartnoma qoidalari odatdagi qonunlarning mavjud qoidalarini takrorlaganida, qoidalar shartnoma qoidalari bo’yicha aniqlanadi. Ajoyib misol Shartnomalar huquqi to’g’risidagi Vena konventsiyasi 1969 yil, bu ICJ tomonidan kuchga kirgunga qadar ham qonun deb hisoblanadi. [4]
Odatiy qoida rivojlanish jarayonida bo’lsa, uni ko’p tomonlama shartnomaga qo’shilishi qonunni ushbu qoida shaklida birlashtirish yoki kristallashtirishga ta’sir qilishi mumkin. Bu qachon yuz berishini aniqlash har doim ham oson emas. Amaliyot kam rivojlangan bo’lsa, shartnoma qoidalari xalqaro odatiy huquqning bir qismi sifatida qoidani kristallashtirish uchun etarli bo’lmasligi mumkin. [5]
Agar qoida yangi bo’lsa ham, shartnoma qoidasini ishlab chiqish uni davlatlar amaliyotida qabul qilish uchun turtki bo’lishi mumkin va bu qoidalarni davlatlar tomonidan keyinchalik qabul qilinishi odatiy huquqning bir qismi sifatida samarali bo’ladi. [6] Agar davlat amaliyotining keng ta’rifi qabul qilingan bo’lsa, shartnoma tuzish ushbu ta’rifga to’g’ri keladi. Shu bilan bir qatorda, shartnomani ko’rib chiqilayotgan qoidani o’rnatish uchun zarur bo’lgan davlat amaliyotining yakuniy akti yoki uni berish uchun zarur bo’lgan qoida ifodasi sifatida ko’rib chiqish mumkin. fikr hakamlar hay’ati xalqaro odatiy huquqning.
Konventsiyaga asoslangan “tezkor urf-odat” ICJ tomonidan bir necha bor odatdagi huquqni ifodalaydi, ushbu qoidalar davlat amaliyoti tomonidan qo’llab-quvvatlanadimi-yo’qligini tushuntirmasdan aniqlandi. Bu 1969 yilgi Shartnomalar qonuni to’g’risidagi Vena konventsiyasining bir qator qoidalariga nisbatan sodir bo’lgan. Agar “tezkor urf-odat” qonun sifatida amal qilsa, bu uchinchi tomonga ushbu tashkilotga qo’shilmaslikning normal oqibatlarini rad qilishi mumkin.

Birlashgan Millatlar Tashkiloti Ustavi

Bunga muvofiq XVI bob, 103-modda ning Birlashgan Millatlar Tashkiloti Ustavi, Birlashgan Millatlar Tashkiloti Ustavi bo’yicha majburiyatlar boshqa shartlarni bekor qiladi shartnoma. Ayni paytda, uning Preambula majburiyatlarning shartnomalardan va xalqaro huquq manbalaridan kelib chiqishini tasdiqlaydi.

Xalqaro odat

Asosiy maqola: Xalqaro odatiy huquq

ICJ Nizomining 38-moddasi 1-qismining “b” bandida “xalqaro urf-odat” xalqaro huquqning manbai sifatida ko’rsatilgan bo’lib, davlat amaliyotining ikkita talabiga qo’shimcha ravishda amaliyotni majburiy yoki Opponio juris sive needitatis (odatda qisqartirilgan Fikr huquqi).

G’arb davlatlarining (dastlab) fikri juris hamrohligidagi izchil amaliyotidan kelib chiqqan holda (davlatlarning doimiy amaliyot qonuniy majburiyat bilan talab qilinishiga ishonchlari), xalqaro odatiy huquq ning harakatlaridan farqlanadi komillik mavjudligi (hukumat hujjatlarini o’zaro tan olish) Fikr huquqi (garchi ba’zi hollarda birlashish aktlari xalqaro odatiy huquqqa aylangan bo’lsa ham, ya’ni. diplomatik immunitet ). Shartnomalar asta-sekin ko’p odatiy xalqaro huquqni siqib chiqardi. Ushbu rivojlanish odatiy yoki oddiy qonunlarni shahar huquqiy sharoitlarida kodifikatsiya qilingan qonun bilan almashtirishga o’xshaydi, ammo xalqaro odatiy huquq xalqaro huquqda muhim rol o’ynamoqda.

Davlat amaliyoti

Xalqaro huquqning tegishli qoidalarini aniqlash bo’yicha davlat amaliyotini o’rganayotganda davlatlar organlari va mansabdor shaxslarining ushbu maqsad bilan bog’liq har qanday faoliyatini hisobga olish kerak. Vaziyatni ifodalovchi qonunlar emas, balki davlatlar qiladigan ishlarga bog’liq bo’lishi kerak bo’lgan vaznga ajratish kerak bo’lgan bahslar davom etmoqda. O’zining eng o’ta shaklida, bu davlatlarning so’zlarini amaliyot sifatida rad etishni va uni dalil darajasiga tushirishni o’z ichiga oladi Fikr huquqi. [7] O’rtacha mo”tadil versiya, davlat aytgan so’zlarni bayonot berilgan vaqtga qarab baholaydi. [8] Xalqaro aloqalar va manfaatlarga ega bo’lgan nisbatan qudratli mamlakatlargina xalqaro huquq amaliyotiga o’z hissalarini qo’shish uchun doimiy imkoniyatlarga ega. Ko’pgina davlatlar uchun davlat amaliyotiga hissa qo’shishning asosiy vositasi xalqaro tashkilotlar yig’ilishlarida bo’ladi, xususan BMT Bosh assambleyasi, ovoz berish yo’li bilan va ko’rib chiqilayotgan masalalar bo’yicha o’zgacha fikr bildirish. Bundan tashqari, holatlar mavjudki, unda davlatlarning aytgan so’zlari muayyan vaziyatda qanday xulq-atvorni talab qilishiga bo’lgan nuqtai nazarining yagona dalili bo’lishi mumkin. [9]

Odatdagi qoidani o’rnatish amaliyoti tushunchasi shuni anglatadiki, ushbu amaliyot muntazam ravishda bajarilishi yoki bunday davlat amaliyoti “umumiy, izchil va kelishilgan” bo’lishi kerak. [10] Xalqaro hamjamiyatning kattaligini hisobga olgan holda, amaliyot barcha davlatlarni qamrab olishi yoki butunlay bir xil bo’lishi shart emas. Ishtirok etishning etarli darajasi bo’lishi kerak, ayniqsa, manfaatlariga ko’proq ta’sir qilishi mumkin bo’lgan davlatlar tomonidan, [11] va jiddiy norozilikning yo’qligi. [12] ICJ odatdagi qoida mavjud bo’lganligi haqidagi da’volarni rad etgan bir qator holatlar bo’lgan, chunki amaliyotda uning e’tiboriga havola etilmagan. [13]

Biroq, ma’lum bir nizo doirasida, amaliyotning umumiyligini o’rnatish shart emas. Agar davlat qoidani unga tegishli ravishda individual ravishda qabul qilgan bo’lsa yoki ikki davlat qoida qo’llaniladigan davlatlar guruhiga tegishli bo’lsa, qoida amal qilishi mumkin. [14]

Qarama-qarshi bo’lgan davlat, agar u o’zini ko’rsatishi mumkin bo’lsa, ko’rib chiqilayotgan qoidaning qarama-qarshi ekanligini rad etishga haqlidir qat’iy e’tiroz bu qoidaga, [15] yoki mintaqaviy guruh a’zosi sifatida [16] yoki xalqaro hamjamiyatga a’zoligi sababli. [17] Bitta davlat uchun o’z noroziligini saqlab qolish oson emas. Shuningdek,. Qoidalari jus cogens universal xususiyatga ega va ularning istaklaridan qat’i nazar, barcha davlatlarga tegishli. [18]

Borgan sari tez sur’atdagi o’zgarishlarga javob beradigan qoidalarga talab, tegishli sharoitlarda “tezkor odat” kabi tushuncha bo’lishi mumkin degan taklifni keltirib chiqardi. Hatto an’anaviy doktrinada ham ICJ qisqa vaqt o’tishi bilan yangi qoidani shakllantirish uchun to’siq bo’lmasligini tan oldi. [19] Shu sababli, ba’zida “odat” so’zi katta tezlikda yuz berishi mumkin bo’lgan jarayonga mos keladimi degan savol tug’iladi.

Xalqaro tashkilotlar tomonidan amaliyot

Xalqaro tashkilotlarning amaliyoti, xususan Birlashgan Millatlar, ning qarorlarida ko’rinib turganidek Xavfsizlik Kengashi va Bosh assambleya, 1946 yilgi Nizomning 38-moddasi 1-qismida ko’rsatilmagan bo’lsa ham, xalqaro huquqning qo’shimcha manbai hisoblanadi. Xalqaro sud. 38-moddaning 1-qismi 1920 yildagi Nizomning tegishli qoidalariga asoslanadi Xalqaro odil sudlovning doimiy sudi Shunday qilib, xalqaro tashkilotlar xalqaro samolyotda qanday rol o’ynaganidan oldin. Ya’ni, 38-moddaning 1-qismi “eskirgan” deb hisoblanishi mumkinva buni “madaniyatli xalqlar” tilga olinishi, 1960-yillarning boshlarida sodir bo’lgan dekolonizatsiya jarayoni va dunyodagi deyarli barcha xalqlarning ishtirokidan keyin yanada jozibali ko’rinishini eslatib o’tish mumkin. Birlashgan Millatlar.

Opinio yuris

Davlat amaliyotining boyligi odatda bunday taxminni o’z ichiga olmaydi Fikr huquqi mavjud. “Tegishli harakatlar nafaqat doimiy amaliyotga to’g’ri kelishi kerak, balki ular ham shunday bo’lishi kerak yoki shunday tarzda amalga oshirilishi kerak, chunki bu amaliyot qonun ustuvorligi mavjudligi bilan majburiy ekanligiga ishonchning dalili bo’lishi kerak. buni talab qilmoqda. ” [20]

Amaliyot (ulardan dalillar keltirilgan) harakat qilishdan saqlanishni o’z ichiga olgan hollarda, xulq-atvorning izchilligi xalqaro odatiy huquq normalarining mavjudligini tasdiqlamasligi mumkin. Yo’q, haqiqat yadro qurollari masalan, 1945 yildan beri ishlatilgan, odatiy majburiyat asosida ulardan foydalanishni noqonuniy deb hisoblamaydi, chunki zarur Fikr huquqi etishmayotgan edi. [21]

Garchi ICJ tez-tez murojaat qilgan bo’lsa-da Fikr huquqi davlat amaliyoti bilan teng asos bo’lib, [22] odatiy huquqni yaratishda psixologik elementning roli noaniq.

Jus kogens

A huquq normasi yoki jus cogens (Lotin “majburiy qonun” yoki “kuchli qonun” uchun) xalqaro huquqning printsipi shu qadar asosli hisoblanadiki, u xalqaro huquqning boshqa barcha manbalarini, shu jumladan, hatto Nizomini ham bekor qiladi. Birlashgan Millatlar. Printsipi jus cogens ning 53-moddasida mustahkamlangan Shartnomalar huquqi to’g’risidagi Vena konventsiyasi:

Ushbu Konventsiyaning maqsadlari uchun umumiy xalqaro huquqning pereptor normasi, umuman olganda, davlatlarning xalqaro hamjamiyati tomonidan qabul qilinadigan va tan olinadigan norma bo’lib, undan hech qanday kamsitishga yo’l qo’yilmaydi va faqat keyingi norma bilan o’zgartirilishi mumkin. xuddi shu xususiyatga ega bo’lgan umumiy xalqaro huquq. [23]

Qoidalari jus cogens odatda davlatdan muayyan harakatlarni qilish yoki muayyan huquqlarni hurmat qilishni talab qiladi yoki taqiqlaydi. Biroq, ba’zilari davlat tomonidan shaxslarga nisbatan qo’llanilishi kerak bo’lgan jinoiy javobgarlikni belgilaydi. Odatda bunday me’yorlar ro’yxatiga bunday jinoyatlar va xalqaro miqyosda tajovuzkorlik kabi noqonuniy xatti-harakatlar taqiqlari kiritilgan urush, harbiy jinoyatlar, insoniyatga qarshi jinoyatlar, qaroqchilik, genotsid, aparteid, qullik va qiynoq.

Qoidasining paydo bo’lishini tasdiqlovchi dalillar jus cogens xalqaro odatiy huquqning yangi qoidasini yaratishni talab qilish bilan mohiyatan o’xshash bo’ladi. Haqiqatdan ham, jus cogens qo’shib qo’yilgan odatning maxsus printsipi deb hisoblash mumkin fikrlar hakamlar hay’ati. The Evropa inson huquqlari sudi ning xalqaro davlat siyosati aspektini ta’kidladi jus cogens.

Huquqning umumiy tamoyillari

ICJ Nizomining 38-moddasi 1-bandi nazarda tutilgan huquqning umumiy tamoyillari doirasi noaniq va munozarali, ammo ko’plab tizimlar uchun umumiy bo’lgan bunday huquqiy tamoyillarni o’z ichiga olishi mumkin. shahar qonuni. Xalqaro huquq manbalari sifatida shartnomalar yoki odatlarning chegaralarini hisobga olgan holda, 38-moddaning 1-qismi sudga qonundagi har qanday bo’shliqni to’ldirish va uning oldini olish bo’yicha ko’rsatma sifatida qaralishi mumkin. nonliquet umumiy tamoyillarga murojaat qilish orqali.

Xalqaro huquq rivojlanishining dastlabki bosqichlarida shahar qonunlaridan qoidalar tez-tez chiqarilib turilardi. 19-asrda huquqiy pozitivistlar xalqaro huquq davlat xohish-irodasi yoki roziligi bilan bog’liq bo’lmagan har qanday manbadan kelib chiqishi mumkin, ammo qonunning umumiy tamoyillarini qo’llashga imkon beradigan har qanday manbadan kelib chiqishi mumkin, degan fikrni rad etishdi. huquqiy tartibning bir qismi sifatida davlatlar. Shunday qilib, masalan, 38-moddaning 1-qismi (v), davlatlar tomonidan “tan olingan” umumiy tamoyillar haqida gapiradi. Xalqaro mansabdor shaxslar va ularning ish beruvchi tashkilotlari o’rtasidagi munosabatlarga nisbatan qo’llaniladigan qonun munitsipal yondashuvlarning qo’llanilishini namoyish etadi [24] bugungi kunda printsiplar belgilangan xalqaro huquq sifatida qaralmoqda.

Umumiy printsiplarning ahamiyati, shubhasiz, davlatlar o’rtasidagi shartnoma va institutsional munosabatlarning kuchayganligi tufayli pasayib ketdi. Shunga qaramay, estoppel va tenglik xalqaro nizolarni ko’rib chiqishda foydalanilgan. Masalan, o’z xatti-harakatlari bilan boshqa bir davlatni ma’lum bir huquqiy yoki daliliy vaziyat mavjudligiga ishonishga va shu e’tiqodga tayanishga undagan davlat o’z muomalalarida qarama-qarshi vaziyatni ilgari surishdan xalos bo’lishi mumkin. [25] Xayrixohlik printsipi ICJ tomonidan “qonuniy majburiyatlarni yaratish va bajarishni tartibga soluvchi asosiy printsiplardan biri” deb aytilgan. [26] Xuddi shunday, tenglik to’g’risida tez-tez murojaat qilingan. [27] Odatda qonuniy qoidalarni buzish uchun kapitaldan foydalanib bo’lmaydi (ya’ni amalda ishlaydi) kontra legem ). [28] Ushbu “qonun kabi tenglik” tushunchasi matnidagi tenglik tamoyillariga havolalar bilan mustahkamlangan Birlashgan Millatlar Tashkilotining Dengiz huquqi to’g’risidagi konvensiyasi 1982 yil, garchi bu sud qaroriga binoan sud qaroriga binoan mavjudligini va qonuniyligini tan olishdan boshqa narsa bo’lmasa ham.

Biroq, estopel va tenglik tamoyillari xalqaro kontekstda ular tutgan barcha ma’nolarni saqlamaydi umumiy Qonun. “Umumiy” tamoyillarga murojaat qilish shuni anglatadiki, agar qoidalar shahar qonunchiligiga moslashtirilsa, ular ko’plab munitsipal tizimlarda mavjud bo’lgan o’xshash qoidalarni qamrab olish uchun etarli umumiylik darajasida bo’lishi kerak. Shahar qonunchiligi printsiplari to’g’ridan-to’g’ri qo’llash qoidalarining manbalari sifatida emas, balki ilhom manbai sifatida qaralishi kerak. [29]

Sud qarorlari va yuridik yozuvlar

O’z Nizomining 38-moddasi 1-qismining “d” bandiga binoan ICJ “sud qarorlari va turli millatlarning eng yuqori malakali publitsistlarining ta’limotlarini, qonun normalarini belgilashda yordamchi vosita sifatida” qo’llashi kerak. Ushbu materiallar qonunni ishlab chiqishga qanday ta’sir ko’rsatayotganini aytish qiyin. ICJdan oldingi holatlarda, ko’pincha havolalar bilan to’ldiriladi sud amaliyoti va huquqiy adabiyotlarga.

Sud qarorlari

Xalqaro va munitsipal sudlarning qarorlari va akademiklarning nashrlari huquq manbai sifatida emas, balki boshqa manbalarda o’rnatilgan qonunni tan olish vositasi deb nomlanishi mumkin. Amalda, Xalqaro sud ichki qarorlarni nazarda tutmaydi, garchi u avvalgi sud amaliyotini qo’llasa ham.

Hech qanday qoida yo’q qarama-qarshi qaror xalqaro huquqda. Sudning qarori, tomonlar o’rtasida va ushbu aniq ish bo’yicha, faqat majburiy kuchga ega emas. [30] Shunga qaramay, ko’pincha Sud hozirgi ish bo’yicha tushuntirishni qo’llab-quvvatlash uchun avvalgi qarorlari va maslahat xulosalariga murojaat qiladi.

Ko’pincha Xalqaro Adliya sudi Bosh Assambleyaning qarorlarini xalqaro odatiy huquqning ko’rsatkichi sifatida ko’rib chiqadi.

Yuridik yozuvlar

38-moddasining 1-qismi (d) Xalqaro sudning nizomi “turli millatlarning eng yuqori malakali publitsistlarining ta’limotlari” ham “qonun normalarini aniqlashning yordamchi vositalari” qatoriga kiradi. Taniqli huquqshunoslarning ilmiy asarlari xalqaro huquq manbalari emas, balki shartnomalar, odat va huquqning umumiy tamoyillaridan kelib chiqadigan qoidalarni ishlab chiqishda juda muhimdir. Bu xalqaro huquqni talqin qilishda qabul qilingan amaliyot va Amerika Qo’shma Shtatlari Oliy sudi yilda Paquete Habana ish (175-100 AQSh (1900) 677 da 700-1).

Shuningdek qarang

Xalqaro huquq
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Ustavining muqaddimasi

Adabiyotlar

^Xalqaro huquqning manbalari nimalardan iborat?, Qonunni o’rganish uchun mavjud. Shuningdek qarang Xalqaro huquqning ta’rifi
^Xalqaro sudning nizomi.
^ Martin Dikson, Xalqaro huquq bo’yicha darslik (Oksford universiteti matbuoti, 2013 yil 7-nashr) 24
^Xavfsizlik Kengashining 276-sonli qaroriga qaramay, Janubiy Afrikaning Namibiyada (Janubi-G’arbiy Afrika) davom etayotgan davlatlari uchun huquqiy oqibatlar. (1970) (Maslahat fikri) [1971] ICJ 16 da 47 hisobotlari.
^Shimoliy dengiz kontinental tokcha holatlar, 38-sonli 6-eslatma.
^Shimoliy dengiz kontinental tokcha holatlar, 41-da 6-eslatma. Shuningdek qarang Katta harbiy jinoyatchilarning Xalqaro harbiy tribunal oldida sud jarayoni, Jild 1, Qiyomat, 171, 253-4 da.
^ D’Amato, A., Xalqaro huquqdagi odat tushunchasi (Cornell University Press: Ithaca, Nyu-York, 1971) 88 da.
^ Thirlway, H., Xalqaro odatiy huquq va uning kodifikatsiyasi (A. W. Sixthoff: Leyden, 1972) 58 da.
^ Qarang Nikaraguada va unga qarshi harbiy va harbiylashtirilgan faoliyatga oid ish (Nikaragua va Amerika Qo’shma Shtatlari) (xizmatlari) [1986] ICJ hisobotlari 14.
^Baliqchilikning yurisdiktsiyasiga oid ish (Birlashgan Qirollik – Islandiya) (Xizmatlari) [1974] ICJ hisobotlari 3 da 50 da.
^Shimoliy dengiz kontinental tokchali holatlar (Germaniya Federativ Respublikasi va Daniya; Germaniya Federativ Respublikasi va Gollandiya) [1969] ICJ hisobotlari 4 da 42 da.
^Nikaragua ish (Muvaffaqiyatlar), 98-sonli 4-eslatma.
^Boshpana masalasi (Kolumbiya – Peru) [1950] ICJ Rep 266 da 277 da; Qurolli mojaroda davlat tomonidan tahdid yoki yadro qurolidan foydalanish qonuniyligi to’g’risida maslahat fikr [1996] ICJ hisobotlari 226.
^Hindiston hududi orqali o’tish huquqiga oid ish (Portugaliya – Hindiston) (xizmatlari) [1960] ICJ ning 6 da 39 hisobotlari; Boshpana ish, 276 da 8-eslatma.
^Shimoliy dengiz kontinental tokcha ishlar, sudya Lachs uchun 229, 232 da 6 ga e’tibor bering.
^Boshpana ish, 277-8 da 8-eslatma.
^Baliqchilik ishi (Birlashgan Qirollik – Norvegiya) (sud qarori) [1951] ICJ 116 hisobotlari, 131 da.
^ Qarang Shimoliy dengiz kontinental tokcha ishlar, sudya Lachs uchun 229 da 6 ga e’tibor bering.
^Shimoliy dengiz kontinental tokcha holatlar, 6-raqamni 43-da.
^ Qarang Shimoliy dengiz kontinental tokcha holatlar, 6-sonning 44-sonida.
^Yadro qurolining qonuniyligi to’g’risida maslahat (GA), 8-eslatma.
^Qit’a tokchasiga oid ish (Liviya Arab Jamaxiriyasi va Malta) (Hukm) [1985] ICJ hisobotlari 13 da 29; Yadro qurolining qonuniyligi to’g’risida maslahat (GA), 16-da 8-eslatma.
^ 1155 UNTS 331.
^ Amerasinghe, S, Xalqaro davlat xizmati to’g’risidagi qonun, 2-rev. ed, jild 1 (Clarendon Press: Oxford, 1994) 151-8 da.
^ Qarang Shimoliy dengiz kontinental tokcha ishlar, 26-da 6-eslatma; Flegengeymerga da’vo 25 ILR 91; Preah Vihear ibodatxonasi (Kambodja – Tailand) haqida ish (xizmatlari) [1962] ICJ 6-sonli hisobotlar 32-3 da.
^Yadro sinovlari (Avstraliya – Frantsiya; Yangi Zelandiya – Frantsiya) [1974] ICJ 263 da 253 hisobotlari.
^River Meuse Case (Gollandiya va Belgiya) PCIJ hisobotlari A / B № 70 76, 76 hakam boshiga.
^Chegara mojarosi bo’yicha ish (Burkina-Faso – Mali Respublikasi) (Hukm) [1986] 567-8 da ICJ 554 hisobotlari; Shimoliy dengiz kontinental tokcha holatlar, 46-50 da 6-eslatma.
^Janubi-g’arbiy Afrikaning xalqaro maqomi (maslahat fikri) [1950] ICJ ning 148 da 128 hisobotlari.
^ICJ Nizomining 59-moddasiXalqaro sudning nizomi.

Qo’shimcha o’qish

Thirlway, H., Xalqaro odatiy huquq va uning kodifikatsiyasi (A. V. Sixtof: Leyden, 1972).

Tashqi havolalar

Xalqaro huquq bo’yicha qisqacha ma’lumot Ishlar va sharhlar bilan. Nataniel Burni, 2007 yil.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining rasmiy sayti
Xalqaro huquq bo’yicha BMTning rasmiy veb-sayti
Xalqaro sudning rasmiy sayti
Xalqaro huquq manbalari , Jeneva Universitetlarida Robert Kolb tomonidan “Xalqaro ommaviy huquq” kursi.

Xalqaro huquq – darslik

Muntazam mijozlarga chegirmalar! Agar siz sotuvchidan xaridlarning umumiy miqdori ortiq bo’lsa:

$ 1	chegirma	5%
$ 5	chegirma	10%
$ 10	chegirma	15%
$ 15	chegirma	20%
$ 20	chegirma	25%

Mahsulot ta’rifi
qo’shimcha ma’lumotSharhlar 0

Xalqaro huquqlar shaxslar, guruhlar, sinflar va hokazolarning irodasi tufayli emas, balki haqiqiy ijtimoiy jarayonlar tufayli paydo bo’ldi. Tarixiy ma’lumot shuni ko’rsatadiki, hatto rivojlanishning dastlabki bosqichlarida ham ibtidoiy jamoalar va qabilalar alohida-alohida mavjud emas edi, lekin ular yozilmagan umumiy qonunlar bilan birlashtirilgan.
Agar xalqlar o’rtasidagi munosabatlarda (jus inter gentes) qonun sifatida xalqaro huquq tushunchasining asl mazmunidan boshlasak, biz birinchi odatdagi normalar davlat tuzumi o’rnatilgunga qadar ibtidoiy kommunal tizim davrida paydo bo’lgan deb taxmin qilishimiz mumkin.
Arxeologiya ma’lumotlari shuni ko’rsatadiki, o’sha vaqtda qabilalarning ittifoqdosh aloqalari tashqi muhofaza qilish bilan chegaralanib qolmadi, balki vaqt o’tishi bilan qonunlar paydo bo’lishiga sabab bo’lgan ko’plab boshqa xulq-atvorni qamrab oldi.
Biroq, agar “xalqaro huquq” tushunchasi davlatlararo qonun sifatida talqin bo’lsa, biz uni davlatchilikni shakllantirish jarayoni bilan bir vaqtning o’zida paydo bo’lishini va, albatta, bu jarayonga ta’siri borligini tan olishimiz kerak.

Hujjat formati E-BOOK Publikant hisoblanadi.
Sahifalar soni 1006.
Chop etish qobiliyati – ha.

Bonuslar (arxiv ichida):
1. O’quv qo’llanma: “Xalqaro huquq” – format .txt
2. O’quv qo’llanma: “Xalqaro huquq” – formati – Word (395 bet).

Ishonaman, siz kitobni yoqtirasiz va siz undan aql uchun oziq-ovqat shaklida foyda ko’rasiz! Ma’lumotlar, albatta, sifatli va eng diqqat bilan o’rganishga loyiq!

Qiziqarli malumotlar
Xalqaro huquq – darslik