DO`STLARGA ULASHING:

Хуршид ДАВРОН
ВАТАН ҲАҚИДА ШЕЪРЛАР

ВАТАН

Дилингизда бўлсин қувончи ғами,
Китобларда эмас, қоғозда эмас.
Бўзда яшайсизми, Бухородами,
Сиз билан баробар у олсин нафас.

Болангизни белаб қўйинг туш пайти,
Толлар беланчакни учирсин кўкка.
Аммо сиз бошида аллалар айтинг,
Ватан туйғусини солинг юракка.

Айтинг, далаларда эгилган лаҳза,
Айтинг, қуёш қонга ботиб ётганда.
Айтинг, қувончу ғам солганда ларза,
Айтинг, оқ кўйлакли тонглар отганда.

Жанозада йиғлаб аллалар айтинг,
Айтинг, шуурлару курашлар аро.
Токи қалбимизда жўш урган туйғу
Фарзандлар қалбида берсин акс-садо.

Она Тўмариснинг шонли қисмати,
Жалолиддин тиғи таратган жаранг,
Бизнинг юраккача, балки, етмасди,
Бўлмаганда, халқим,  алланг — хотиранг.

Беруний юлдузи, Сино каҳкашони
Фалакдан йўлимиз ёритиб боқсин.
Маҳмуд Торобийнинг муқаддас қони
Фарзандлар қалбида жўш уриб оқсин.

Ҳазрат Соҳибқирон тузукларидан
Кўчиб,ификрларни ёритсин сурур,
Дилларни чароғон этсин Навоий
Қалами таратган ҳикматли шуур.

Мирзо Улуғбекнинг расадин тоқи,
Юрган йўлимизга нурлар тўшасин,
Ватан деб жон берган ҳар ботир хоки
Дилда нафас олсин, дилда яшасин.

Ватан – юракдаги қувонч, қайғу, шашт,
Уни тирик сақлар юракдаги сас.
Ватан – бамисоли қуёшга ўхшаш,
Ватан ҳам одамдек олади нафас.

МУҚАДДАС СЎЗИМ: ВАТАНДИР

Кўнгил кимни севса, у кўзда турар,
Неча боқмасин кўз, яна орзулар.
Дил орзу-тилаги нима бўлса гар
Оғизга сўзга очгач у тилга чиқар.
Юсуф Хос Ҳожиб. Қутадғу билик. XI аср.

Бу кўнгил Ватан дер, кўзимда Ватан,
Неча боқмасин кўз, яна Ватан дер.
Қалбимнинг энг чуқур ерида ётган
Муқаддас, муқаддам сўзим Ватандир.

Тунлари кўзимда йиғлади Ватан,
Йиғлади Варахша, йиғлади Гурганж
Кўзим томчилари қуёшдан улкан,
Кўзим томчилари гоҳ қондир, гоҳ ганж.

Бу кўнгил эрк деди, кўзимдадир эрк,
Кўзимда осмону эркин учган қуш.
Кўксимда орзулар бефано, тирик,
Занжирлар, сиртмоқлар узилди нақ туш.

Тунлари кўзимда йиғлади қуёш,
Йиғлади юлдузлар, йиғлади ҳилол.
Кўзим томчилари гоҳ муздир, гоҳ тош,
Кўзим томчилари – мен севган аёл.

Бу кўнгил улус дер, сени дер, халқим,
Севгилим, овунчим, кўрар кўзим сен.
Қорачиғим аро нур бўлиб балқдинг,
Юрагим тубидан оққан сўзим сен.

Тунлари кўзимда, халқим, йиғладинг,
Йиғлади Навоий, йиғлади Бобир.
Кўзим томчилари гоҳ гул, гоҳ тикан,
Кўзим томчилари гоҳи наводир.

…Бу кўнгил Ватан дер, аммо кўзимда
Елади Широқнинг оқ арғумоғи.
Юрак-ку Ватан дер, аммо бўғзимда
Машрабни маҳв этган дорнинг сиртмоғи.

Бу кўнгил Ватан – дер, аммо ўша он
Кўзимни ёшлатар Қутайба, Боту.
Юрак-ку Ватан дер, аммо уйғонар
Кўзим томчисида босқинлар ўти.

Бу кўнгил Ватан дер, аммо кўксимда
Хоин санчган пичоқ шимиради қон.
Ётурман сарғайган ўтлар устида.
Чериклар ўтади жанггоҳлар томон.

Анғизлар шивирлар қулоғимга жим:
“Турақол, турақол, кутмоқда Ватан”.
Бу кўнгил Ватан дер ва она қуёш
Нурини шимириб мен тириламан.

Ва бағрим туяди озод, бепоён,
Улуғ Ватанимнинг муҳаббатини.
Уйғонган томирда куйлай бошлар қон,
Куйлайди Ватанга садоқатини.

Боқурман теграмда яшнайди ўлкам,
Боқурман теграмда куйлайди баҳор.
Ва қуёш кезади самода улкан,
Унинг қўшиғида олий тилак бор.

Бу қуёш бор экан тирикдирман мен,
Бу кўнгил энтикиб яна Ватан дер.
Қалбимнинг энг чуқур ерида ётган
Энг қутлуғ, ягона сўзим Ватандир.

ЖОНИМ ИЧРА ЖОНИМДУРСАН

Бу дунёда жаннатмонанд ерлар бисёр,
Бу дунёда оқу қаро эллар бисёр,
Аммо йўқдир бу дунёда сендек диёр,
Жоним ичра жонимдурсан, Ўзбекистон.

Тупроғингда аждодларим изи қолган,
Боболарим терларининг тузи қолган,
Ҳар гардида момоларим кўзи қолган
Жоним ичра жонимдурсан, Ўзбекистон.

Ўзбек элим, нури дийдам, қароғимсан,
Ўзбек элим, осмониму тупроғимсан,
Ҳам қувончим, ҳам бахтиму фироғимсан,
Жоним ичра жонимдурсан, Ўзбекистон.

Бешигингда аллаладинг дунёларни,
Дунё очган неча–неча даҳоларни,
Болам дединг юраклари адоларни,
Жоним ичра жонимдурсан, Ўзбекистон.

Соҳибқирон қўлларида қалқон бўлдинг,
Улуғбекнинг нигоҳида осмон бўлдинг,
Мирзо Бобур юрагида армон бўлдинг,
Жоним ичра жонимдурсан, Ўзбекистон.

Қўли қадоқ деҳқон элим, султон элим,
Кўкси юртга доим балогардон  элим,
Ўз юртига соҳибқирон ҳоқон элим,
Жоним ичра жонимдурсан, Ўзбекистон.

ВАТАН ДЕВОРЛАРИ

Бу деворлар – бизнинг елкамиз,
Бу деворлар – оёқларимиз.
Елкамизда она ўлкамиз –
Кую баёт, қир, боғларимиз.

Сўзимиздир – деворда ҳар тош,
Кўзимиздир – тошдаги бўёқ.
Изимиздир – юртдаги ҳар бир
Қалъа, қаср, мадраса, чортоқ.

Миноралар – қаддимиз бизнинг,
Сардобалар – бизнинг кўз ёшлар.
Битик тошдир ҳар бири, ўқинг,
Пойдеворга тахланган тошлар.

Бўлмаганда гар Шохизинда,
Ё Хиванинг Калта минори –
Юрак деган қутлуғ заминда
Юксалмасди Ғурур чинори.

Бўлмаганда Гўри Амирнинг
Тошларига битилган кўклам –
Ҳайратланиб қошида сирнинг,
Виқор билан тўлмасди кўкрак.

Юрмас эдик бунчалар тетик,
Бўлмас эди танда руҳ обод.
Бор бўларди юракда кемтик –
Бўлмаганда оддий Руҳобод.

Имом Бухори-ю Шоҳи Нақшбанд
Имом Термизи-ю, Нажмиддин Кубро —
Боболарнинг равшан имони
Юракларга беради оро.

Биз уларни билмасак агар
Порламасди бунча кўзимиз.
Осмонларни титратмас эди
Шеър айтганда сас, овозимиз.

Она деймиз Ватанни!
Ватан –
Шу Регистон, шу Ичанқалъа.
Болаликдан улар бизларнинг
Бошимизда айтмишлар алла.

Ватандир – ер остидан бирдан,
Қадим қўшиқ парчаси каби,
Селлар ўтиб, кўзга ташланган
Битик тошлар – боболар қалби.

Қалъаларнинг кўксига ботган
Ўқлар изи – ярасига боқ!
Улар – дилда оғриқ уйғотган
Бужур яра, изтироб, ингроқ.

Уларни сен ўйилган кўз деб
Ўйламагин – кўради улар.
Улар яшар дунёда биз деб,
Қадамимиз тузатиб турар.

Улар қадди букилса агар,
Елкамизни тутайлик дарров.
Қулаётган минор олдидан
Бефарқ ўтган ажнабиймас, ёв!

Зилзилани кутган асбобдек
Сергак бўлсин доимо юрак.
Алдамасин худди саробдек
Алдоқчи ҳис, ўткинчи эрмак.

Елкаларни тутайлик, токи
Қудрат билан тўлсин елкамиз.
Елкамизда кўзимиз оқу
Қораси – юрт, она ўлкамиз.

Елкаларни тутинг… Деворлар
Чўкиб борар – Вақт қилмас шафқат.
Қулаганда… Қулайди улар
Болаларнинг устига фақат.

1981

 Eng aziz va eng buyuk bayram – xalqimiz asrlar davomida orziqib, intilib kutgan, hayotimizning ma’no-mazmuni, ongu shuurimizni tubdan o‘zgartirgan Mustaqillik kunining yigirma yetti yilligi munosabati bilan samimiy  muborakbod etamiz!

Xurshid DAVRON
VATAN HAQIDA SHE’RLAR

VATAN

Dilingizda bo‘lsin quvonchi g‘ami,
Kitoblarda emas, qog‘ozda emas.
Bo‘zda yashaysizmi, Buxorodami,
Siz bilan barobar u olsin nafas.

Bolangizni belab qo‘ying tush payti,
Tollar belanchakni uchirsin ko‘kka.
Ammo siz boshida allalar ayting,
Vatan tuyg‘usini soling yurakka.

Ayting, dalalarda egilgan lahza,
Ayting, quyosh qonga botib yotganda.
Ayting, quvonchu g‘am solganda larza,
Ayting, oq ko‘ylakli tonglar otganda.

Janozada yig‘lab allalar ayting,
Ayting, shuurlaru kurashlar aro.
Toki qalbimizda jo‘sh urgan tuyg‘u
Farzandlar qalbida bersin aks-sado.

Ona To‘marisning shonli qismati,
Jaloliddin tig‘i taratgan jarang,
Bizning yurakkacha, balki, yetmasdi,
Bo‘lmaganda, xalqim, allang — xotirang.

Beruniy yulduzi, Sino kahkashoni
Falakdan yo‘limiz yoritib boqsin.
Mahmud Torobiyning muqaddas qoni
Farzandlar qalbida jo‘sh urib oqsin.

Hazrat Sohibqiron tuzuklaridan
Ko‘chib,ifikrlarni yoritsin surur,
Dillarni charog‘on etsin Navoiy
Qalami taratgan hikmatli shuur.

Mirzo Ulug‘bekning rasadin toqi,
Yurgan yo‘limizga nurlar to‘shasin,
Vatan deb jon bergan har botir xoki
Dilda nafas olsin, dilda yashasin.

Vatan – yurakdagi quvonch, qayg‘u, shasht,
Uni tirik saqlar yurakdagi sas.
Vatan – bamisoli quyoshga o‘xshash,
Vatan ham odamdek oladi nafas.

MUQADDAS SO‘ZIM: VATANDIR

Ko‘ngil kimni sevsa, u ko‘zda turar,
Necha boqmasin ko‘z, yana orzular.
Dil orzu-tilagi nima bo‘lsa gar
Og‘izga so‘zga ochgach u tilga chiqar.
Yusuf Xos Hojib. Qutadg‘u bilik. XI asr.

Bu ko‘ngil Vatan der, ko‘zimda Vatan,
Necha boqmasin ko‘z, yana Vatan der.
Qalbimning eng chuqur yerida yotgan
Muqaddas, muqaddam so‘zim Vatandir.

Tunlari ko‘zimda yig‘ladi Vatan,
Yig‘ladi Varaxsha, yig‘ladi Gurganj
Ko‘zim tomchilari quyoshdan ulkan,
Ko‘zim tomchilari goh qondir, goh ganj.

Bu ko‘ngil erk dedi, ko‘zimdadir erk,
Ko‘zimda osmonu erkin uchgan qush.
Ko‘ksimda orzular befano, tirik,
Zanjirlar, sirtmoqlar uzildi naq tush.

Tunlari ko‘zimda yig‘ladi quyosh,
Yig‘ladi yulduzlar, yig‘ladi hilol.
Ko‘zim tomchilari goh muzdir, goh tosh,
Ko‘zim tomchilari – men sevgan ayol.

Bu ko‘ngil ulus der, seni der, xalqim,
Sevgilim, ovunchim, ko‘rar ko‘zim sen.
Qorachig‘im aro nur bo‘lib balqding,
Yuragim tubidan oqqan so‘zim sen.

Tunlari ko‘zimda, xalqim, yig‘lading,
Yig‘ladi Navoiy, yig‘ladi Bobir.
Ko‘zim tomchilari goh gul, goh tikan,
Ko‘zim tomchilari gohi navodir.

…Bu ko‘ngil Vatan der, ammo ko‘zimda
Yeladi Shiroqning oq arg‘umog‘i.
Yurak-ku Vatan der, ammo bo‘g‘zimda
Mashrabni mahv etgan dorning sirtmog‘i.

Bu ko‘ngil Vatan – der, ammo o‘sha on
Ko‘zimni yoshlatar Qutayba, Botu.
Yurak-ku Vatan der, ammo uyg‘onar
Ko‘zim tomchisida bosqinlar o‘ti.

Bu ko‘ngil Vatan der, ammo ko‘ksimda
Xoin sanchgan pichoq shimiradi qon.
Yoturman sarg‘aygan o‘tlar ustida.
Cheriklar o‘tadi janggohlar tomon.

Ang‘izlar shivirlar qulog‘imga jim:
“Turaqol, turaqol, kutmoqda Vatan”.
Bu ko‘ngil Vatan der va ona quyosh
Nurini shimirib men tirilaman.

Va bag‘rim tuyadi ozod, bepoyon,
Ulug‘ Vatanimning muhabbatini.
Uyg‘ongan tomirda kuylay boshlar qon,
Kuylaydi Vatanga sadoqatini.

Boqurman tegramda yashnaydi o‘lkam,
Boqurman tegramda kuylaydi bahor.
Va quyosh kezadi samoda ulkan,
Uning qo‘shig‘ida oliy tilak bor.

Bu quyosh bor ekan tirikdirman men,
Bu ko‘ngil entikib yana Vatan der.
Qalbimning eng chuqur yerida yotgan
Eng qutlug‘, yagona so‘zim Vatandir.

JONIM ICHRA JONIMDURSAN

Bu dunyoda jannatmonand yerlar bisyor,
Bu dunyoda oqu qaro ellar bisyor,
Ammo yo‘qdir bu dunyoda sendek diyor,
Jonim ichra jonimdursan, O‘zbekiston.

Tuprog‘ingda ajdodlarim izi qolgan,
Bobolarim terlarining tuzi qolgan,
Har gardida momolarim ko‘zi qolgan
Jonim ichra jonimdursan, O‘zbekiston.

O‘zbek elim, nuri diydam, qarog‘imsan,
O‘zbek elim, osmonimu tuprog‘imsan,
Ham quvonchim, ham baxtimu firog‘imsan,
Jonim ichra jonimdursan, O‘zbekiston.

Beshigingda allalading dunyolarni,
Dunyo ochgan necha–necha daholarni,
Bolam deding yuraklari adolarni,
Jonim ichra jonimdursan, O‘zbekiston.

Sohibqiron qo‘llarida qalqon bo‘lding,
Ulug‘bekning nigohida osmon bo‘lding,
Mirzo Bobur yuragida armon bo‘lding,
Jonim ichra jonimdursan, O‘zbekiston.

Qo‘li qadoq dehqon elim, sulton elim,
Ko‘ksi yurtga doim balogardon elim,
O‘z yurtiga sohibqiron hoqon elim,
Jonim ichra jonimdursan, O‘zbekiston.

VATAN DЕVORLARI

Bu devorlar – bizning yelkamiz,
Bu devorlar – oyoqlarimiz.
Yelkamizda ona o‘lkamiz –
Kuyu bayot, qir, bog‘larimiz.

So‘zimizdir – devorda har tosh,
Ko‘zimizdir – toshdagi bo‘yoq.
Izimizdir – yurtdagi har bir
Qal’a, qasr, madrasa, chortoq.

Minoralar – qaddimiz bizning,
Sardobalar – bizning ko‘z yoshlar.
Bitik toshdir har biri, o‘qing,
Poydevorga taxlangan toshlar.

Bo‘lmaganda gar Shoxizinda,
Yo Xivaning Kalta minori –
Yurak degan qutlug‘ zaminda
Yuksalmasdi G‘urur chinori.

Bo‘lmaganda Go‘ri Amirning
Toshlariga bitilgan ko‘klam –
Hayratlanib qoshida sirning,
Viqor bilan to‘lmasdi ko‘krak.

Yurmas edik bunchalar tetik,
Bo‘lmas edi tanda ruh obod.
Bor bo‘lardi yurakda kemtik –
Bo‘lmaganda oddiy Ruhobod.

Imom Buxori-yu Shohi Naqshband
Imom Termizi-yu, Najmiddin Kubro —
Bobolarning ravshan imoni
Yuraklarga beradi oro.

Biz ularni bilmasak agar
Porlamasdi buncha ko‘zimiz.
Osmonlarni titratmas edi
She’r aytganda sas, ovozimiz.

Ona deymiz Vatanni!
Vatan –
Shu Registon, shu Ichanqal’a.
Bolalikdan ular bizlarning
Boshimizda aytmishlar alla.

Vatandir – yer ostidan birdan,
Qadim qo‘shiq parchasi kabi,
Sellar o‘tib, ko‘zga tashlangan
Bitik toshlar – bobolar qalbi.

Qal’alarning ko‘ksiga botgan
O‘qlar izi – yarasiga boq!
Ular – dilda og‘riq uyg‘otgan
Bujur yara, iztirob, ingroq.

Ularni sen o‘yilgan ko‘z deb
O‘ylamagin – ko‘radi ular.
Ular yashar dunyoda biz deb,
Qadamimiz tuzatib turar.

Ular qaddi bukilsa agar,
Yelkamizni tutaylik darrov.
Qulayotgan minor oldidan
Befarq o‘tgan ajnabiymas, yov!

Zilzilani kutgan asbobdek
Sergak bo‘lsin doimo yurak.
Aldamasin xuddi sarobdek
Aldoqchi his, o‘tkinchi ermak.

Yelkalarni tutaylik, toki
Qudrat bilan to‘lsin yelkamiz.
Yelkamizda ko‘zimiz oqu
Qorasi – yurt, ona o‘lkamiz.

Yelkalarni tuting… Devorlar
Cho‘kib borar – Vaqt qilmas shafqat.
Qulaganda… Qulaydi ular
Bolalarning ustiga faqat.

1981

kh-davron.uz/yangiliklar/muborak-kin/mustaqillik-bayrami-muborak-bolsin-2.html