VALENTLIK haqida malumot bilib oling.

VALENTLIK (lot. valentia — kuch) — maʼlum element atomining boshqa element atomi bilan kimyoviy bogʻ hosil qilib birlashish yoki almashish xususiyati. Valentlik tushunchasini fanga 1853-y. da E. Franklend kiritdi. Rus kimyogari A. M. Butlerov kimyoviy tuzilish nazariyasini kashf qilishida Valentlik muhim rol oʻynadi. D. I. Mendeleyev elementlarning davriy sistemadagi oʻrni bilan V. Oʻrtasida bogʻlanish borligini isbotladi hamda oʻzgaruvchan Valentlik tushunchasini kiritdi. 1897 i. elektronlar ochilishi b-n V. ning elektron nazariyasiga asos solishga harakat qilindi (ingliz fizi-gi J. Tomson). Nemis fizigi Valentlik Kossel nazariyasiga (1916) muvofiq, elementlar yoki elementlar guruhi oʻzaro birikkanda bittasi elektron beradi, ikkinchisi esa bu elektronni qabul qilib oladi. Berilgan elektron soniga qarab musbat Valentlik, qabul qilib olingan elektron soniga qarab manfiy Valentlik deb aytiladi. Shunga koʻra, natriy musbat bir, xlor esa manfiy bir valentlikka ega. Lekin elementlar kovalent bogʻ hosil qilib birikkanda elektron bermaydi va biriktirmaydi. Amerikalik fizik-kimyogar G. N. Lyuis nazariyasi boʻyicha Valentlik element atomlari elektron jufti — kovalent bogʻ hosil qilish uchun bergan elektronlar soniga teng. V. Kossel va G. N. Lyuis nazariyalari Valentlik mohiyatini toʻla ochib bermadi. Atomning kvant mexanikasi nazariyasi yuzaga kelgach (1926), V. ning mohiyati oydinlashdi. Bu nazariyaga muvofiq, Valentlik juftlanmagan (yakka) elektronlar soniga teng. Mas., ishqoriy metallar atomining tashqi elektron qavatida bitta elektron bor. Shunga koʻra ular bir Valentlik dir. Baʼzi atomlarda juftlanmagan elektronlar reaksiya jarayonida hosil boʻladi. Mas., uglerod atomining tashqi qavatida juftlanmagan ikkita elektron bor. Reaksiya paytida juftlangan ikki elektron yakkalashib, juftlanmagan ikkita elektron beradi. Shunday qilib, juftlanmagan elektronlar soni toʻrttaga yetadi. Baʼzan atomlar taʼsirlanib boshqa valent holatiga oʻtishi, bitta elektronni boshqa atomga berishi yoki boshqa bir atomning elektronini biriktirib olishi mumkin.