Umurtqalarning siljishi — spondilolistez sababi va davolash haqida malumot

Umurtqalarning siljishi ba’zida listez yoki spondilolistez deb ham atalishi mumkin. Umurtqaning tizimli amortizatsiya xususiyatlari tufayli ulkan yuklarni umurtqa pog’onalariga o’tkazib yuborishga imkon beradi. Ammo umurtqa ustunning tuzilishi o’zgarib, umurtqalar bir-biriga nisbatan boshqa darajada bo’lsa nima bo’ladi? Quyida biz listez nima ekanligini, uning sabablari, alomatlari, aniqlash usullari va davolash usullarini muhokama qilamiz.

Umurtqalarning siljishi turlari va darajalari:

Umurtqalar listezi yoki spondilolistez — bu patologiyaning bir turi bo’lib, bunda umurtqalardan biri ostidagi umurtqaga nisbatan siljiydi.

Siljish gorizontal tekislikda istalgan yo’nalishda bo’lishi mumkin.

Umurtqalarning spondilolistez bilan siljish turlari:

1. Antespondilolistez — oldinga siljish (organlarga yaqinroq)
2. Retrospondilolistez — umurtqaning orqaga siljishi (orqa tomonga)
3. Laterospondilolistez — umurtqaning o’ngga yoki chapga siljishi.

Shuningdek, listezning ya’ni umurtqa pog’onasining deformatsiya darajasi, umurtqaning boshqasiga nisbatan joylashgan holatiga va uning deformatsiyaning og’irligiga ta’siri bilan belgilanadi. Agar tana holatining o’zgarishi bilan deformatsiya kuchaysa, bu beqaror listez deb ataladi. Agar harakat paytida umurtqa pog’onasi shaklida o’zgarishlar bo’lmasa, u barqarordir.

Umurtqalarning siljishi 4 darajaga ajratiladi

I daraja — umurtqaning 25% gacha siljishi

II daraja — siljish 26-50%

III daraja — 51 dan 75% gacha

IV daraja — butun sirt bo’ylab siljish yoki butun umurtqali tananing siljishi (spondiloptoz)

Spondiloptoz deb ko’pincha V darajali spondilolistez ataladi.

Umurtqalarning siljishi sabablari:

Listez paydo bo’lishi sababli 6 turga bo’linadi:

• Degenerativ (soxta spondilolistez) — artrit yoki osteoxondroz fonida rivojlanadi. Ko’pincha bu bel umurtqalariga ta’sir qiladi.
• Istimik — umurtqaning bo’g’imlararo bo’lagi yetishmovchiligi fonida rivojlanadi va jismoniy haddan tashqari kuchlanish tufayli qo’zg’atiladi. Umurtqaning bo’g’imlararo qismining yetishmovchiligi tug’ma yoki orttirilgan bo’lishi mumkin.
• Displastik — umurtqa pog’onalarining faset qo’shimchalaridagi tug’ma nuqson natijasida paydo bo’ladi.
• Travmatik — umurtqa shikastlanish yoki og’irlikni noto’g’ri taqsimlash bilan doimiy ravishda ortiqcha yuk ko’tarish sababli.
• Patologik — suyak o’smalari, osteoporoz fonida shikastlanishi va deformatsiyasi tufayli
• Operatsiyadan keyingi — umurtqa pog’onasidagi operatsiyadan keyin.

Umurtqalarning siljishi belgilari

Orqa miya patologiyasi bo’lgan barcha bemorlarda umumiy simptomlar mavjud. Spondilolistez holatida asosiy alomat — ta’sirlangan hududdagi og’riqlar bo’lib, ular jismoniy kuch bilan yoki uzoq muddat bir holatda qolish bilan og’riq xarakteri kuchayadi yoki o’zgaradi. Bel tarafdagi harakat cheklangan bo’ladi va umurtqa pog’onasini to’g’ri ushlab turish uchun harakat qilish kerak bo’ladi.

Listezning lokalizatsiyasiga qarab, boshqa kasalliklarga noto’g’ri tashxis qo’yilgan o’ziga xos alomatlar rivojlanishi mumkin:

Bo’yin bo’limi:

Alomatlar — nevrozlar, uyqusizlik, gipertoniya, o’rta otit, laringit, tonzillit, qalqonsimon bez kasalliklari, yuqori nafas yo’llarining o’tkir respiratorli infeksiyalari, bursitlar uchun xosdir.

Ko’krak bo’limi:

Alomatlar — astma, yurak muammolari, o’t pufagi va jigar kasalliklari, oshqozon va o’n ikki barmoqli ichak kasalliklari, buyrak va buyrak usti bezlari kasalliklariga o’xshash bo’lishi mumkin.

Bel-dumg’aza bo’limi:

Tos a’zolarining kasalliklari, yo’g’on ichak bilan bog’liq muammolar, appenditsit, jinsiy zaiflik, oyoqlarda paresteziya, oyoq mushaklaridagi og’riqlar.

Umurtqalarning siljishi diagnostikasi

Tashxis qo’yish uchun har doim bemorning shikoyatlari to’plangan anamnez va ortopedik travmatolog va vertebronevrologning xulosasi kerak bo’ladi.

Quyidagi kabi instrumental va laborator diagnostika usullari diagnostika uchun buyurilishi mumkin:

• Umumiy qon tahlili
• Qon biokimyosi
• Qon ionogrammasi
• Ta’sir qilingan hududning rentgenogrammasi
• Ta’sir qilingan umurtqaning MRTsi
• Densitometriya

Umurtqalarning siljishini davolash

Listozni davolashda asosiy maqsad simptomlarni yo’q qilish va hayot sifatini yaxshilashdir. Maqsadga erishish uchun konservativ va jarrohlik davolash usullari qo’llaniladi.

Konservativ davolash usullari orasida umurtqa pog’onasini mustahkamlash, dori-darmonlarni qabul qilish (steroid bo’lmagan yallig’lanishga qarshi dorilar, miorelaksantlar, anksiolitiklar), o’ta og’ir hollarda analgetiklar qo’llaniladi.

Alomatlarni davolashning bir turi — bu steroid dorilarni epidural kiritishdir.

Shuni yodda tutish kerakki, umurtqalarning siljishini davolaydigan dorilar yo’q. Ularning barchasi faqat simptomlarni kamaytirishga qaratilgan.

Umurtqalarning siljishini davolashda fizioterapiya muhim rol o’ynaydi:

• Mashq qilish terapiyasi
• Kompyuterli tortilish
• Ultratovush terapiyasi
• Osteopatiya
• Manual davolash
• Terapevtik massajlar.

Patologiya turiga qarab tanlangan davolash usullari va fizioterapiya mashqlari mushak korsetini kuchaytiradi, umurtqa pog’onasi harakatchanligini oshiradi.

Jarrohlik davolash faqat bemor tomonidan patologiyani e’tiborsiz qoldirgan hollarda qo’llaniladi yoki oldingi konservativ davo natija bermaganda qo’llaniladi.

Umurtqalarning siljishini oldini olish

Har doimgidek, bunday kasalliklarning oldini olish uchun bir nechta qoidalarga rioya qilish kerak.

• Belingizni to’g’ri va yaxshi holatida saqlang.
• Faol turmush tarzi
• Oldindan tayyorgarliksiz og’irliklarni ko’tarishdan, keskin burilishlardan saqlaning
• Ortopedik yostiq va to’shaklardan foydalaning.
• Agar biron bir shikoyat va alomat paydo bo’lsa, u o’z-o’zidan o’tishini kutmang, mutaxassis bilan bog’laning.

manba: medklinika.spb.ru