Sigareta chekish zarari va tamaki tutunining tanaga ta’siri haqida malumot

Sigareta chekish zarari nafaqat nikotin tufayli qaramlikni, balki, tanadagi hamma organlarni buzadi.

Sigaretaning tanaga ta’siri:

Sigareta tarkibidagi margimush — yurakdagi doimiy muammolarni keltirib chiqaradi. Saratonni qo’zg’atadigan va tanadan chiqarib yuborish juda qiyin bo’lgan zahar.

Sigareta tarkibidagi formaldegid — zaharli kimyoviy birikma bo’lib, u birinchi navbatda nafas olish tizimiga ta’sir qiladi. Shunisi e’tiborga loyiqki, formaldegid patologlar tomonidan o’lik jasadlarni balzamlash uchun ishlatiladigan moddani — formalinni tayyorlash uchun ishlatiladi.

Sigareta tarkibidagi benzol organik moddalar — deyarli barcha chekuvchilarda leykemiya va boshqa onkologiyaning birinchi sababi.

Qatron — o’pkani qora qoplam sifatida o’rab oladi.

Sigareta tutuni tarkibida ba’zi radioaktiv moddalar — Seziy, Radon, Qo’rg’oshin-210 va Polonium-210 izotoplari mavjud.

Sigareta tarkibidagi uglerod oksidi (CO) — organizmda kislorod ochligini keltirib chiqaradi. Chunki u qizil qon tanachalari (eritrotsitlar) ning o’pkadan kislorodni barcha a’zolar va to’qimalarga yetkazish qobiliyatini buzadi. Bu esa nafas qisilishi va kislorodli ochlikka olib keladi.

Tamaki qatroni — juda kuchli kanserogen, ya’ni saraton kasalligini keltirib chiqaradigan moddadir.

Chekishning oqibatlari og’ir bo’lishi mumkin. 

Sigareta chekish zarari va chekishnig asoratlari:

Surunkali bronxit — ertalabki to’q rangdagi shilimshiqli chekuvchilarning odatdagi yo’tali;

Onkologik kasalliklar — pastki lab, traxeya, gırtlak, o’pka, oshqozon saratoni;

Yurak-qon tomir kasalliklari — yurak ishemik kasalligi, arterial gipertenziya, qon tomirlari trombozi va boshqalar.

Hech qachon chekmaganlar stenokardiyadan 13 marta kamroq aziyat chekishadi, 12 marta kamroq yurak xurujiga va deyarli 10 marta kamroq oshqozon yarasi bilan duch kelishadi. 25-40 yoshdagi jinsiy aloqa qiluvchi chekadigan erkaklar chekmaydiganlarga qaraganda yarim baravar sust bo’ladilar. Erkaklarning bepushtligi ham chekishning natijasi bo’lishi mumkin.

O’rtacha sigareta chekadigan odamning pulsi chekmaydigan odamnikiga qaraganda soatiga 650 martadan yuqori ekanligi isbotlangan. Hattoki yurak shiddatli ishlasa ham qon bilan tanani kislorod bilan ta’minlashga qodir emas. Birinchidan, kislorod o’pkaga juda kichik hajmda kiradi, ikkinchidan, sigaretaning tutunidan chiqadigan uglerod oksidi tanadagi kislorod o’rnini egallab, gemoglobin bilan birikadi. Natijada, miya, jigar, buyraklar, siydik chiqarish va reproduktiv tizimlar ta’sirlanib, kasallik va shunga ko’ra o’lim sezilarli darajada oshadi.

Chekishning ayol organizmiga ta’siri

Ayol tanasiga sigareta erkakka qaraganda kuchli ta’sir ko’rsatadi. Tirnoqlar va sochlar xira va mo’rt bo’lib qoladi. Tishlar tamaki tutunidan asta-sekin sariq bo’lib ketadi va og’izdan paydo bo’ladigan hidni saqich yo’q qila olmaydi. Biroq, bularning barchasi chekadigan ayollar onalik qila olmasliklari bilan solishtirganda kichik va ahamiyatsiz ko’rinadi. Ularning orasida bepushtlik 42 foizni tashkil qiladi. Sigaret chekmaydigan ayollarning faqat 4 foizi tibbiy sabablarga ko’ra homilador bo’lolmaydi.

Homiladorlik paytida chekishning ta’siri: bir kishi chekadi — ikki kishi azoblanadi:

• Bola tushushuning 96% qandaydir tarzda sigareta bilan bog’liq;
• Homiladorlik paytida chekadigan onalarda o’lik bola tug’ilishi xavfi 1,3 baravar yuqori;
• Tana vazni kam bo’lgan erta tug’ilgan bolalar chekuvchilar tomonidan 8 marta tez-tez tug’iladi;
• Bolaning yuz qismidagi turli patologiyalar qornida tamaki tutuni ta’siriga uchragan yangi tug’ilgan chaqaloqlarda 2 baravar tez-tez namoyon bo’ladi;
• Onaning chekishi bevosita bolalarning giperaktivligi, asabiy qo’zg’aluvchanligi va aqliy zaiflashuviga ta’sir qiladi.

Bundan tashqari, reproduktiv tizimning o’zi ham ta’sirlanadi. Nikotin ta’sirida bachadon nazoratsiz ravishda qisqaradi va bo’shashadi va har kuni kislorod miqdori kamayadi. Natijada, go’dak doimiy ravishda bo’g’ilib, kichik og’zi bilan suvni tortib olganday tuyuladi, ammo kislorod o’rniga onaning qoni bilan faqat uglerod oksidi oladi. Biroq, hatto chekuvchilar ham aftidan sog’lom bolalarni tug’ishi mumkin. Vaqt o’tishi bilan onasi hech bo’lmaganda homiladorlik paytida sigaretadan voz kechishni o’ylamaganda, bu odat keyinchalik bolaga ta’sir qiladi. Bunday bolalarning immuniteti zaif bo’ladi. Ular tez-tez va qattiqroq shamollaydilar va ularning intellektual rivojlanishi onalari chekmaydigan tengdoshlaridan past bo’ladi.

Chekishning o’spirin tanasiga ta’siri

O’smirning tanasi tamaki tutuniga juda qattiq ta’sir qiladi. Avvalo ta’sirlanadigan organ, bu:

• Miya. Tamaki chekuvchilarda miya hujayralari kislorod yetishmasligidan aziyat chekkanligi sababli xotira yomonlashadi.
• Ko’rish qobiliyati. Sigareta tutunidan miyaning ko’rish qismiga javob beruvchi qism patologiyasi rivojlanadi. Ranglar xira va kul rang ko’rinishni boshlaydi. Vaqt o’tishi bilan bunday nuqson ranglarni to’liq farq qilolmaslikni keltirib chiqarishi mumkin.
• Reproduktiv tizim. 20-25 yoshgacha bu odatni tashlay olgan o’spirinlar ham, ko’pincha chekmaydigan tengdoshlaridan ko’ra ko’proq bepushtlikka duch keladilar (erkak ham, ayol ham). Bundan tashqari, chekish tarixi bo’lgan ayollarda tos a’zolarida yallig’lanish jarayonlari ko’proq uchraydi, erkaklarda esa jinsiy zaiflik 1,5 martaga oshadi.

Tamaki tutunning zarari: Passiv chekish.

Tamaki tutunining atigi 25% chekuvchilarning o’pkasiga kiradi, qolgan 75% boshqalar nafas olayotgan havoni zaharlaydi — bu hodisa «passiv chekish» deb nomlanadi. Sigareta chekmaydiganlarning salomatligi uchun xavfli bo’lgan yopiq havo ichidagi tamaki tutunining kontsentratsiyasi atigi bir nechta sigaret chekilganda ham hosil bo’ladi, shuning uchun chekmaydigan oila a’zolar orasida faqat bitta kishi barchani oldida cheksa, qolganlar passiv ravishda «chekadi». Sigareta tutunini boshqalar tomonidan nafas olishi zarari klassik chekishdan kam emas. Passiv chekuvchilar bir xil ravishda sigaretadan zararli smola, zahar va kanserogen moddalarga beixtiyor ravishda duchor bo’ladilar.

Elektron sigaretalar ham zararlimi?

Elektron sigaret ishlab chiqaruvchilari nima yozmasin, ular qandaydir tarzda nikotindan zararni chetlab o’tishadi. Bunday turdagi sigaretani chekishda ham nikotin o’pkaga kirib, tezda qonga singib ketadi va elektron sigaretni chekkandan so’ng 8 soniyadan so’ng miyaga kiradi. Elektron sigaretani chekishni to’xtatgandan 30 minut o’tgach, miyada nikotin kontsentratsiyasi pasayishni boshlaydi, chunki u tanadagi barcha to’qima va organlarga tarqalishni boshlaydi. Elektron sigaret ishlab chiqaruvchilari nikotin hujayra mutatsiyasiga olib kelishini aytib o’tmaydilar, bu mutatsiyalar esa keyingi avlodlarda ko’payadi. Doimiy chekish o’rtacha 10-15 yil umrni qisqartiradi. Sigareta istagi bunday qurbonlarga arziydimi?

Chekishning zarari to’g’risida filmlar va ko’plab videofilmlar suratga olingan, kitoblar va risolalar nashr etilgan va tadqiqotlar soni barcha tasavvur qilingan me’yorlardan oshib ketgan. Zamonaviy vositalar allaqachon ko’plab odamlarga halokatli giyohvandlikdan abadiy ajralishlariga yordam bergan. Ushbu usullar haqida ko’proq ma’lumotni bizning veb-saytimizdan yoki boshqa saytlardan olishingiz mumkin. O’zingizning va yaqinlaringizning so’glig’ini asrang!

manba: klr-crb.ru