SHTOPOR
SHTOPOR (gollandcha — tiqin) — 1) aviatsiyada — samolyotning barcha uch oʻqi atrofida oʻz-oʻzidan aylanib va kichik radiusli spiral hosil qilib xavfli pasayishi. Samolyot ataka burchagidan chetga chiqqanda yuz beradi. Shtoporning oʻnaqay, chapaqay, tik, qiya, tekis, turgʻun va noturgʻun xillari boʻladi. Sh. Koʻpincha uchuvchining xatosi tufayli yuz beradi. Baʼzan, mashq qilish va sport maqsadlarida uchuvchi samolyotni ataylab Shtopor holatiga kiritishi mumkin. Samolyotni ataylab Shtopor holatiga kiritish yoki undan chiqarishni birinchi marta 1916-yilda rus harbiy uchuvchisi K. K. Arseulov amalga oshirgan. Keyinchalik ingliz olimi G. Glatsert, rus olimi V. S. Pishnov Shtoporning nazariy asosini yaratishgan. Hozir samolyotni Shtopor holatidan chiqarish oddiy ishga aylanib qolgan. Sinov uchishlari paytida Shtoporga qarshi parashyutlar yoki raketalar qoʻllanadi;
Ensiklopediya.uz
SHTOPOR