Shishgan milklar: sabablari, belgilari va davolash yo‘llari

Shishgan milklar, ya’ni milk to‘qimalarining yallig‘lanishi yoki suyuqlik to‘planishi natijasida hajmi kattalashishi, og‘riqli va noqulay holatlarning kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Tibbiy til bilan aytganda, bu holat “gingivit” deb ataladi va u og‘iz bo‘shlig‘i salomatligiga jiddiy tahdid tug‘diradi. Har bir inson hayoti davomida hech bo‘lmaganda bir marta milk shishishi bilan duch kelgan bo‘lishi mumkin. Bu holat yengil noqulaylikdan tortib, chuqur davolashni talab qiladigan kasallikka aylanishi mumkin. Milk shishishining sabablari, belgilari va davolash usullarini bilish, og‘iz salomatligini saqlashda muhim o‘rin tutadi.

Shishgan milklar sabablari

Milklarning shishishiga olib keluvchi eng asosiy omil bu og‘iz gigiyenasiga yetarlicha e’tibor bermaslikdir. Tishlar orasida qolgan oziq-ovqat qoldiqlari bakteriyalar uchun muhit yaratadi. Bu bakteriyalar tish va milk orasida blyashka hosil qilib, yallig‘lanishni boshlaydi. Aynan shu blyashka va tozalashda davomiy loqaydlik gingivitni yuzaga keltiradi. Bundan tashqari, gormonlar darajasining o‘zgarishi, xususan homiladorlik, o‘smirlik yoki hayz ko‘rish paytidagi gormon o‘zgarishlari ham milklarning shishishiga sabab bo‘lishi mumkin. Immunitetning pasayishi, parhezda vitamin C etishmasligi, ayniqsa askorbin kislotaning yetarli bo‘lmasligi ham milklarni zaiflashtiradi va yallig‘lanishga moyil qiladi.

Shuningdek, sigaret chekadigan odamlarda, diabet yoki yurak-qon tomir kasalliklariga chalinganlarda milklar ko‘proq ta’sirlanadi. Ayrim dori vositalari, masalan, qon bosimini tushiruvchi dorilar, antidepressantlar yoki immunosupressiv preparatlar ham milk shishiga olib kelishi mumkin. Og‘izda noto‘g‘ri o‘rnatilgan protezlar, juda qattiq tish yuvish, yoki tish orasidagi joylarni tozalashda noto‘g‘ri texnikalarning qo‘llanilishi ham milk to‘qimasining shikastlanishiga sabab bo‘ladi.

Belgilari va tashxis

Milk shishishining ilk belgilaridan biri bu milklarning qizarishi va o‘z shaklini yo‘qotib, shishib qolishidir. Odatda sog‘lom milk pushti rangda bo‘ladi, ammo yallig‘langanida ular qizil, ba’zida esa to‘q binafsha rangga o‘xshash tusga kiradi. Shishgan milklar ko‘pincha teginishga sezuvchan bo‘ladi, ovqat chaynash paytida yoki oddiy tish tozalashda qonay boshlaydi. Og‘izda doimiy yoqimsiz hid, achishish yoki og‘riq, yomon ta’m sezish hissi ham ushbu holatning belgilariga kiradi. Ba’zida milklar tishdan ajralib ketgandek tuyuladi yoki tishlar harakatlana boshlaydi.

Tashxis odatda stomatolog tomonidan ko‘zdan kechirish orqali aniqlanadi. Shuningdek, rentgen orqali tish atrofidagi suyaklarning holati baholanadi. Qon tahlillari orqali esa yallig‘lanish darajasi, vitamin yetishmovchiligi yoki boshqa umumiy kasalliklar aniqlanishi mumkin.

Shishgan milklar oqibatlari

Dastlabki bosqichda shishgan milklar ko‘rinishda oddiy yallig‘lanish bo‘lib tuyulsa ham, bu holat davolanmasa, paradontit deb ataluvchi og‘ir tish kasalligiga olib kelishi mumkin. Paradontit holatida tish atrofidagi suyak va yumshoq to‘qimalar yemiriladi, natijada tishlar silkinib qoladi va oxir-oqibat tushib ketadi. Bundan tashqari, surunkali yallig‘lanish organizmga keng miqyosda zarar yetkazadi. Yurak kasalliklari, diabet, nafas yo‘llari infeksiyalari va hatto homiladorlikdagi muammolar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkinligi ilmiy jihatdan isbotlangan.

Davolash va oldini olish

Shishgan milklarni davolashda birinchi navbatda sababni aniqlash muhimdir. Eng oddiy va samarali choralar – og‘iz gigiyenasini yaxshilash, ya’ni kuniga ikki marta to‘g‘ri texnikada tishlarni tozalash va har kuni tish orasini maxsus ip bilan tozalashdan iborat. Antibakterial og‘iz chayish vositalaridan foydalanish ham yallig‘lanishni kamaytirishga yordam beradi. Stomatolog tomonidan bajariladigan professional tozalash – skeyling va planirovka, ya’ni tishlar ostidagi blyashkalarni olib tashlash, eng samarali usullardan biridir.

Agar shishishning sababi dori vositalari bo‘lsa, shifokor bilan maslahatlashib, muqobil dorilar tanlash lozim bo‘ladi. Gormonlar bilan bog‘liq bo‘lgan holatlarda esa vaqtinchalik og‘iz gigiyenasiga kuchliroq e’tibor qaratish tavsiya etiladi. Vitamin C yoki boshqa foydali moddalar tanqisligi aniqlansa, tegishli parhez yoki parhez qo‘shimchalari buyuriladi.

Davolashga yordamchi sifatida xalq tabobatida ham ba’zi vositalar qo‘llaniladi. Masalan, tuzli suvda og‘izni chayish, romashka yoki dub daraxti po‘stlog‘i damlamalari shishish va yallig‘lanishni kamaytirishga yordam beradi. Biroq ularni mutaxassis bilan maslahatlashgan holda qo‘llash kerak, chunki ayrim o‘simliklar allergik reaksiyalar chaqirishi mumkin.

Bolalar va homilador ayollarda milk shishishi

Bolalarda milk shishishining asosiy sababi – yomon gigiyena yoki tish chiqish davridagi tabiiy yallig‘lanishdir. Bu holat odatda vaqtinchalik bo‘lib, to‘g‘ri parvarish bilan o‘tib ketadi. Ammo uzoq davom etuvchi shishish holatida bolalar stomatologiga murojaat qilish kerak bo‘ladi. Homilador ayollarda esa gormonlar ta’sirida milklar juda sezuvchan bo‘lib qoladi. Bu davrda tish tozalashga kuchli e’tibor berish va har bir og‘iz bo‘shlig‘i o‘zgarishiga befarq bo‘lmaslik kerak.

Sog‘lom milklar uchun tavsiyalar

Sog‘lom milklar sog‘lom tishlarning asosi hisoblanadi. Shuning uchun har kuni gigiyenik tozalikka amal qilish, yengil va doimiy tarzda og‘izni chayish, tishlar orasini tozalash odatga aylanishi kerak. Har 6 oyda bir marta stomatolog ko‘rigidan o‘tish, blyashkalarni professional tarzda tozalatish ham og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklarining oldini olishda muhimdir. Shirinlik va kislotalarga boy mahsulotlardan keyin og‘izni chayish, chekishni tashlash va sog‘lom turmush tarziga rioya qilish orqali milk shishishining oldini olish mumkin.

Xulosa

Shishgan milklar, dastlab oddiy noqulaylik bo‘lib ko‘rinsa-da, bu holat organizm salomatligiga jiddiy ta’sir ko‘rsatadigan omilga aylanishi mumkin. Og‘iz gigiyenasini nazorat qilish, sog‘lom ovqatlanish, muntazam tibbiy ko‘rikdan o‘tish orqali milk shishishini nafaqat davolash, balki umuman oldini olish mumkin. Har bir inson og‘iz bo‘shlig‘ining tozaligini saqlab, milklar salomatligini asrashi orqali umumiy salomatligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.