Shakar allergiyasi nima

Shakar allergiyasi har qanday yoshdagi insonlarda uchrashi mumkin bo‘lgan allergiya turidir. Oziq-ovqat allergiyalari toifasiga kiruvchi bu holat iste’mol qilingan mahsulotlarga bog‘liq ravishda ham yuzaga kelishi mumkin. Chunki iste’mol qilinadigan ko‘plab mahsulotlar tarkibida shakar mavjud.

Meva va sutda ham uchraydigan shakar, oziq-ovqatlarning mazaliroq ta’mga ega bo‘lishini ta’minlaydi. Bundan tashqari, ko‘p miqdorda salat souslari, shirinliklar, tez-tez iste’mol qilinadigan ketchup va ba’zi shamollash dorilarida ham shakar bo‘ladi.

Uglevod (karbonsuv) turiga mansub shakar turli shakllarda uchraydi. Glukoza organizmning asosiy energiya manbai bo‘lib, yetarli dozada qabul qilinishi zarur. Saxaroza (sucrose) — maishiy oq shakar sifatida tanilgan tur. Fruktoza (fructose) esa mevalardan olingan shakar turidir. Shuningdek, laktoza (lactose) — sut va sut mahsulotlarida uchraydi.

Shakar allergiyasi nima?

Shakar allergiyasi belgilari aslida ko‘plab odamlarda kuzatiladi. Biroq ko‘p hollarda jiddiy qabul qilinmaydi. Shakar allergiyasi odatda rafina qilingan shakardan kelib chiqadi. Rafina shakar — qand lavlagi yig‘ib olingach, maxsus joylarda bir qator jarayonlardan o‘tkazilib, konsentrlashtirilishi natijasida olinadi.

Shakarga nisbatan rivojlanadigan allergik holat, boshqa allergenlarda bo‘lgani kabi, immun tizimning (immun tizimi) organizmga tushgan shakar bilan uyg‘onishi va shunga javoban harakatga kelishi natijasida paydo bo‘ladi. Bu holat, o‘ylanganning aksiga, faqat dasturxonlarda ishlatiladigan oq shakarga emas, balki barcha shakar shakllariga nisbatan ham yuzaga kelishi mumkin.

Shakar intoleransi (intolerance) — ushbu holat natijasida paydo bo‘ladi. Bu, ko‘plab odamlarda shakarli mahsulot iste’molidan keyin kuzatiladigan toliqish hissi sifatida ham tariflanadi. Ko‘pchilik bu holatni “shakar cho‘kishi” deb ataydi.

Shakar allergiyasi belgilari qanday?

Shakar allergiyasi belgilari turlicha bo‘lishi mumkin. Kattalarda bo‘lgani kabi, chaqaloqlarda ham shakar allergiyasi uchrashi mumkin. Insonda ushbu modda (shakar)ga sezuvchanlik bor-yo‘qligi quyidagi simptomlarni kuzatish orqali anglashiladi:

• Shakar allergiyasining eng ko‘zga tashlanadigan birinchi belgisi — sinus yo‘llarining tiqilishi. Bu, shakar tarkibli mahsulot iste’molidan so‘ng ro‘y beradi. Sinuslarning tiqilishi oqibatida bosh og‘rishi, yonoq va jag‘ sohalarida kuchli og‘riq, burun oqishi, burunning shishishi va qizarishi kabi belgilar kuzatiladi.
• Qorin (oshqozon) og‘rig‘i — shakarga allergiyasi bo‘lganlarda uchraydigan belgilar sirasiga kiradi.
• Yuzaga kelgan bu muammolarga bog‘liq ravishda o‘pka faoliyatida, nafas olish-chiqarish paytida noqulaylik sezilishi mumkin.
• Yuqori nafas yo‘llari yallig‘lanishi uchun qulay sharoit yuzaga kelishi ham shakar allergiyasi belgilaridan biridir.
• Diareya (ich ketishi)
• Ko‘ngil aynishi
• Teri qizarishi

Shakar allergiyasi nimadan kelib chiqadi?

Shakar allergiyasining paydo bo‘lishi — insonning immun tizimi bilan bog‘liq. Shakar tarkibli mahsulot iste’molidan keyin immun tizimi bu modda(lar)ni xavf sifatida qabul qilib, ularni organizmdan chiqarib yuborishga urinadi.

Butunlay immun tizimiga bog‘liq ravishda rivojlanadigan shakar allergiyasi, immun tizimining qo‘zg‘alishi va harakatga kelishiga sabab bo‘ladi. Shu munosabat bilan yuqorida sanab o‘tilgan simptomlar paydo bo‘la boshlaydi.

Bolalarda shakar allergiyasi

Kattalarda bo‘lgani kabi, chaqaloq va bolalarda ham ushbu holat kuzatilishi mumkin. Faqat bitta shakar turiga bog‘lanib qolmagan holda namoyon bo‘ladigan shakar allergiyasi bolalar va o‘smirlarda ham o‘xshash simptomlarga sabab bo‘ladi.

Bolalar va chaqaloqlarda uchrashi mumkin bo‘lgan ushbu allergik holat belgilari:

• Nafas olishda qiyinchilik
• Oshqozon og‘rig‘i yoki ko‘ngil aynishi
• Qorin og‘rig‘i
• Qusish
• Diareya
• Teri yuzasida qizarishlar

Shakar allergiyasi qanday bartaraf etiladi?

Shakar allergiyasini butunlay yo‘qotib yuboradigan aniq (definitiv) davolash usuli mavjud emas. Shu bois bemorlarning allergiya darajasini mutaxassis shifokorlar tomonidan buyurilgan ayrim dorilar yordamida pasaytirishga intilinadi. Shuningdek, odamlar o‘z allergiyasini qo‘zg‘atadigan oziq-ovqatlar, shirinliklar va shakarli mahsulotlardan uzoqlashishi nihoyatda muhim.

Shakar allergiyasida to‘liq sog‘ayish juda kam uchraydi. Ushbu sog‘liq muammosida mutaxassis shifokorlar retsept qiladigan dorilar holatni ma’lum muddatga yengillashtirishga va simptomlarni bosishga yordam beradi.

Mevalardagi fruktoza shakar allergiyasini qo‘zg‘atadimi?

Shakar allergiyasi bor shaxslar ayrim meva va sabzavotlardan uzoq turishi kerak. Shuningdek, asal iste’molida ham juda ehtiyot bo‘lishi zarur. Chunki bu oziq moddalarda shakar turlaridan biri — fruktoza mavjud. Fruktoza shakarga o‘xshash xossalarga ega bo‘lib, shakarga allergiyasi bo‘lgan odamlarda bir qator simptomlarning paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin.

Shakar allergiyasi borlar sut va sut mahsulotlarini iste’mol qilishi mumkinmi?

Meva, sabzavot va asalga qo‘shimcha ravishda, umumiy salomatlikka ijobiy ta’sir ko‘rsatadigan sut va sut mahsulotlarini iste’mol qilishda ham shakarga allergiyasi bo‘lgan shaxslar ehtiyotkor bo‘lishi kerak. Immun tizimi sut va sut mahsulotlari tarkibidagi laktozaga nisbatan ko‘proq sezgir bo‘lishi mumkin.

Laktoza — shakarning bir shaklidir. Biroq sut allergiyasi bilan laktoza allergiyasi bir xil emas. Sut allergiyasi — immun tizimining oqsilga (protein) bo‘lgan sezgirligidan paydo bo‘ladi. Laktoza allergiyasi esa immun tizimining shakarga bo‘lgan sezgirligi tufayli yuzaga keladi. Shakarning laktoza shakliga nisbatan allergik holat bo‘lsa, quyidagi simptomlar kuzatilishi mumkin:

• Shishish
• Ko‘ngil aynishi yoki qusish
• Qorin sohasida spazm (qisilish)
• Diareya

Shakar allergiyasining tashhisi qanday qo‘yiladi?

Shakarga allergiyasi borligidan shubhalangan shaxslar imkon qadar tezroq allergologga murojaat qilishlari kerak. Bundan tashqari, yuqorida sanab o‘tilgan simptomlardan bittasi yoki bir nechtasi paydo bo‘lganda, eng yaqin tibbiyot muassasasining shoshilinch bo‘limiga murojaat qilish lozim.

“Shakar allergiyasi qanday aniqlanadi?” savoliga javoban, allergologga murojaat qilinganda odatda o‘tkaziladigan teri testlari orqali shakar allergiyasining mavjudligi aniqlanishi mumkin. Bundan tashqari, shaxsning allergik reaksiyalari og‘irlik darajasiga ko‘ra, mutaxassis shifokorlar boshqa testlarni ham o‘tkazishni ma’qul ko‘rishlari mumkin.

Tez-tez so’raladigan savollar

Shakar allergiyasi anafilaksiyaga olib keladimi?

Shakar allergiyasidan kelib chiqadigan og’ir alomatlar anafilaksi deb ataladi. Bu boshqa ko’plab allergiya turlari bilan ham sodir bo’lishi mumkin. Anafilaksi belgilari nafas qisilishi, lablar, til yoki tomoqning shishishi va xirillashlarni o’z ichiga oladi.

Shakar allergiyasini davolash mumkinmi?

Shakarga alergisi bo’lgan odamlarning to’liq tiklanishi dargumon. Ushbu jarayonni engillashtirish yoki simptomlarni bostirish uchun allergiya mutaxassislari avto-injektorlarni buyuradilar. Bemorlar doimo avto-injektorni olib yurishlari va shakar allergiyasi tufayli anafilaktik shok holatida foydalanishlari kerak.

Shakar allergiyasi bo’lganlar qanday ovqatlardan voz kechishlari kerak?

Umuman olganda, shakar o’z ichiga olgan ovqatlardan voz kechish kerak. Biroq, ayniqsa oldini olish kerak bo’lgan oziq-ovqatlarga yeryong’oq, yog’i, shakar o’z ichiga olgan shirinliklar, donlar, non, pechenye, konfet, muzqaymoq, tort, siroplar, murabbo, sok, alkogolsiz ichimliklar va meva sharbatlari kiradi.