Sevgi va axloq
Sevgi va axloq
DO`STLARGA ULASHING:
Muhabbat! Vu barcha ehtiroslarning cho‘qqisi va eng g‘olibidir. Ammo uning adadsiz zabtkorlik kuchi cheksiz-chegarasiz olijanoblik va deyarli tasavvurga sigmaydigan darajadagi beg‘arazlikdan iboratdir.
G. GEYNEO‘zini yaxshi ko‘rgan odam chinakam muhabbatga qodir emas. Shaxsiyatparastlik sevgini zaharlaydigan dahshatli illatdir. Bordi-yu, shaxsiyatparast bo‘lsang, yaxshisi, oila qurmay qo‘ya qol.
V. A. SUXOMLINSKIYAgar qalbimiz sof bo‘lsa, «ayol» so‘zi biz uchun ulug‘vorlikka limmolimdir.
E. SENANKUR
Ayolni hurmatlash — har bir sofdil kishi tug‘ilishidan bosh-lab rioya qiladigan burch.
LOPE DE VEGA
Muhabbatni faqat sog‘lom jinsiy instinktni qoniqtirish sifatida tushunmaslik kerak. Insonga ko‘pdan-ko‘p quvonch baxsh etuvchi bu tuyg‘u g‘oyaviy yaqinlik, yagona niyat sari intilish, umumiy ish uchun kurash kabi maqsadlar bilan uyg‘unlashib ketmog‘i zarur.
N. K. KRUPSKAYa
Ruhiy yaqinlik shunga olib keladiki, erkak kishi ayol siymosida va aksincha, ayol o‘rtasida normal munosabat o‘rnatilishining muhim shartidir.
N. K. KRUPSKAYaRuhiy yaqinlik shunga olib keladiki, erkak kishi ayol siymosida va aksincha, ayol kishi erkak siymosida boshqa jins vakilini emas, avvalo insonni ko‘radi.
N. K. KRUPSKAYa
Oshiq-ma’shuqlar bir-biriga ruhan monand bo‘lganlaridagina muhabbat chinakam ezgu hissiyotga aylanadi, shundagina muhabbat insoniyatning kela-jakdagi taraqqiyotida bizga va’da qilingan ijtimoiy xayrli ishlarning, odamlar orasida birodarlik va shaxslar teng huquqligiping debochasi va garoviga aylanadi.
N. A, DOBROLYuBOVMuhabbat benihoya buyuk tuyg‘uligi uchun ham har kimning shaxsiy, pinhona ishi bo‘la olmaydi!
B. ShOUSevgi — shaxs hayotini bezovchi va nihoyasiga yetkazuvchi serhasham, nafis guldir: lekin u boshqa hamma gullarga o‘xshab bir tomoni bilan, bepoyon os-monga o‘zining eng yaxshi ko‘rinib turgan tomoni bilan ochilmog‘i zarur.
A. I. GERSENO‘tni yallig‘lantirib turish uchun yoqilgi zarur bo‘lganidek,sevgiga ham teran mazmun kerak.
V. G. BELINSKIYSevish — bir-birovingga qarash emas, balki birgalashib bir tomonga qarash demakdir.
A. SENT-EKZYuPERIDo‘stlik, o‘rtoqlik, intilish-larning hamohangligidan mahrum bo‘lgan sevgi bachkana sevgidir.
N. A. OSTROVSKIYInsonni sevish nima o‘zi?Bu, insonga nima yaxshi bo‘lsa, shundan quvonish, uning farog‘ati uchun nimaiki zarur bo‘lsa, hammasini bajo qilish, o‘zining bu himmatidan lazzat topish, rohatlanish demakdir.
N. G. ChERNIShEVSKIYMuhabbat bog‘lash — sen o‘zing saodat bilgan narsangni boshqa birovga ilinish, ilinganda ham o‘zing uchun emas, balki o‘zing sevgan odaming haqqi, imkoniyatingga qarab bu saodatni unga baxsh etishingdir.
ARASTUSevmoq — boshqa bir odamning baxtida o‘z baxtingni topmog‘ingdir.
G. LEYBNISSevish — ishqida o‘zing o‘rtangan va seni ham sevgan zotni butun tuyg‘u a’zolaring bilan juda yaqindan ko‘rib, tuyib, sevib, vujud-vujudingdan huzurlanishingdir.
STENDALSevish — o‘z suyganing hayoti bilan yashash demakdir.
L. N. TOLSTOYMuhabbat hech qachon talab qilmaydi, hamisha in’om etadi. Muhabbat doimo uqubat chekadi, hech vaqt e’tiroz bildirib, o‘zi uchun intiqom olmaydi.
M. GANDISevish odamning senga faqat ezgulr tilashi, yaxshilik qilishidir.
P. A. PAVLENKOO‘z ma’shuqasini mustaqil bir darajaga ko‘tarilishigacha ko‘maklashgan odamgina sevadi.
N. G. ChERNIShEVSKIYMuhabbat — o‘z kuchiga yarasha tuyg‘u uyg‘ota biladigan yagona ehtirosdir.
STENDALMuhabbat bilan do‘stlik shunday bir ahil aks sadodirki, ular olgan narsasinigina bir-biriga qaytaradi.
A. I. GERSENMuhabbat baxt xazinasidir: qancha ko‘p taqdim etgan sari o‘zi ham shuncha boyib boradi.
I. MYuLLERChuqur muhabbat teran idrokdan ayri emas.
A. I. GONChAROVAql-idrokli odam ko‘r-ko‘rona sevmaydi, agar u sevsa — kimni nima sababdan sevishini biladi.
N. V. ShELGUNOVTenglik muhabbatning eng mustahkam asosidir.
G. LESSINGOdatiy hayot tarzidan og‘ishmaslik tabiiylik deb ataladi. O‘z-o‘zidan ma’lumki, sevgan odamingga yolg‘on gapirish u yoqda tursun, hattoki haqqoniyatning musaffoligini zig‘irdek bo‘lsada bo‘yab yoxud noto‘g‘ri tushuntirish ham aslo mumkin emas.
STENDALTo‘g‘rilik va samimiyat erkak-larning ham, ayollarning ham eng yaxshi bezagidir.
O. GENRIMuhabbat bor joyda ishonch ham bo‘lmog‘i kerak.
F. E. DZERJINSKIYMuhabbatga hayotning shiddatli sinovlari ham, sevgi qanday boshlanganligi xususidagi jonli xotirotlar ham bab-baravar zarurdir.
A. A. FADEEVHurmat-ehtiromsiz muhabbat bebaho va beqaror bo‘lgani kabi, muhabbatsiz izzat-ikrom ham sovuq va zaifdir.
B. JONSONIzzat-hurmatsiz sevgi uzoqqa bormaydi, yuksaklikka ham ko‘tarila olmaydi: u bir qanotli farishtadek gap.
A. DYuMA (o‘g‘li)Ongli ehtirom hammavaqt hoyu havasdan mustahkamroqdir.
D. I. PISAREVO‘z sevganingni sog‘inib ahvoling tang bo‘lishi, ko‘rarga ko‘zing yo‘q odam bilan yashashdan yuz chandon yengilroq.
J. LABRUERInsonni sevish, uning hayotiga xalal bermaslik, inson tirikchiligini keraksiz tashvishlar va ortiqcha g‘amxo‘rliklar bilan zaharlamaslik shunday bir afsundirki, bunga har kimning ham qurbi yetavermaydi.
D. I. PISAREVInson yirtqich ham, farishta ham emas; u hayvonona, darvishona emas, balki insonchasiga sevmog‘i lozim.
V.G. BELINSKIYChinakam insoniy muhabbat biror hissiy qaysarlik yoki yurakning biror injiqligigagina emas, balki faqat o‘zaro insoniy qadr-qimmat, hurmat- izzatga asoslangan bo‘lmog‘i kerak.
V. G. BELINSKIYFisq biror jismoniy qusurda namoyon bo‘lmaydi — axir, jismoniy dag‘allik fisq-fujur emasku, chinakam fisq-fujur jismoniy aloqada bo‘layotganing ayolga nisbatan axloqan pokiza munosabat qilmasligingdir.
L. N. TOLSTOY
Ayol ishonchini suiiste’mol etib, muhabbatini oyoq osti qilgan, ojizgina vujudini qiynab, ko‘zidan alam yoshlarini oqizgan odam, mening nazdimda, ablah va razildir.
Sh. NODEO‘zgaga azob bermay, faqat ezgulikka intilgan muhabbatgina adolatlidir.
DEMOKRITVafodorlik — muhabbatning doimiy orzusi.
L. VOVENARGSevgidagi vafodorlik — bu o‘zimiz ko‘ngil bog‘lagan odam-dagi barcha fazilatlarga birma-bir qiziqish uyg‘otadygan, uning goh u qirrasi, goh bu qirrasini afzal qilib ko‘rsatadigan abadiy beqarorlikdir; shu tariqa vafodorlik beqarorlikka aylanadi, ammo u bir kishiga qaratilgan bo‘ladi.
F. LAROShFUKOMuhabbat bu oxir-oqibat odam bolasining o‘z qadr-qimmatini boshqa kishilarda aks etishidan o‘zga narsa emas.
R. EMERSONErkak kishining iste’dodi xuddi ayol jozibasiga o‘xshab — quruq va’daning o‘zi. Chinakam ulug‘vorlik uchun esa uning qalbi va fe’l-atvori ham o‘z iste’dodiga monand bo‘lmog‘i kerak.
O. BALZAKMen hayotda muhabbatga shohona o‘rin berilishini inkor etaman va uning mutlaq hukmronligini ham inkor qilaman, mayda havasni ojizona oqlashlariga ham e’tiroz bildiraman.
A. I. GERSENMuhabbat fikrni xiralashtirmay tiniqlashtirishi, qorong‘ilashtirmay ravshanlashtirishi, binobarin, insonning qalbi va aql-idrok go‘shalarida qaror topishi va bachkana ermaklar tug‘diruvchi tashqi hoyu havaslargagina xizmat qilmasigi kerak.
J. MILTONErkak kishi qancha xushro‘y bo‘lsa, uning erligi va otaligi shuncha beqaror.
M. GORKIYMuhabbatning bahosi — muhabbat sinovidan o‘tayotgan odamning bahosi bilan teppa-teng. Sof odamlarda hamma narsa sof bo‘ladi.
R. ROLLANQat’iy xarakter kishilarni muhabbat tuyg‘ulariga qarshilik ko‘rsatishga majbur etadi, lekin shu qat’iyat ayni vaqtda o‘sha tuyg‘ularga harorat va umr-boqiylik bag‘ishlaydi; ko‘ngilchan odamlar esa, aksincha, ehtiroslarga osongina beriladilaru, lekin hech vaqt bu hislarga chinakamiga to‘lib-toshib yurmaydilar.
F. LAROShFUKOAql-idrok ma’qullamagan muhabbat qonunsiz bo‘lib chiqadi: aql-idrokning ovozini o‘chirmoqlik esa hirsga, hayvoniy odatlarga erk bermoq degan gap.
D. I. PISAREVGo‘zallikni ham hayo bilan sevish mumkin.
F. PETRARKABuzuq odamlar muhabbatsiz bo‘ladi. Shu sababdan ularda uyat ham yo‘q. Unday odamlar muhabbatga ehtiyojsiz bo‘lganliklari uchun ham uni tilab olish, o‘zla-rida taqdim etgulik muhabbat bo‘lmagani sababli ham uni hadya etishni uddalab ketaveradilar.
B. ShOUSevgini qimmatbaho buyumday avaylang. Unga bir yomonlik qildingizmi, tamom, keyingisidan ham sira yolchimaysiz.
K. G. PAUSTOVSKIYSevgi bitta, soxta sevgilar esa minglab.
F. LAROShFUKOMuhabbat sarguzashtlarida sevgining o‘zidan boshqa hamma narsa bor.
F. LAROShFUKOMuhabbat hayot oftobi va poyeziyasidir. Biroq bizning davrimizda o‘z baxti koshonasini birgina muhabbat zaminiga qurish va shu asosda yuragidagi barcha xohish-istaklarini to‘la ro‘yobga chiqarishga umid bog‘lagan kishining holiga voy! Bizning zamonamizda bu o‘zining insoniy qadr-qimmatidan yuz o‘girib, erkaklikdan voz kechish degan gap.
V. G. BELINSKIYFisq-fujur, u qay darajada bo‘lmasin, kishi qalbini abgor qilib, unga to‘xtovsiz ta’sir o‘tkazib turuvchi og‘u zarralarini tashlab ketadi.
A. I. GERSENKeksaygan paytda ayol zotiga bee’tibor bo‘lib qolish yoshlikda xotin-qizlarga yoqish bobida ustasi farang bo‘lganlik uchun berilgan jazodir.
O. BALZAKVafosiz muhabbat ham, do‘stlik ham, himmat ham bo‘lmaydi.
J. ADDISONHar ko‘ngilnikim vafo maskan qilur, hayo xam qilur va har maskandakim, ul topilur, bu ham topilur. Vafosizda hayo yo‘q, hayosizda vafo yo‘q.
A. NAVOIYSen tobingan va sevgan ayolni ko‘z o‘ngingda haqoratlashlariga yo‘l qo‘yish mumkin emas.
R. ROLLANFaqat yaramas odamgina ayollar bilan tortinmay munosabatda bo‘ladi.
M. RUSINEKXotin-qizlarga hayosizlarcha munosabatda bo‘la oluvchi shaxs grajdanin sifatida ham ishonchini oqlamaydi; u umum ishiga ham xuddi shunday sharmandalarcha munosabat qiladi, unga boshdan-oyoq ishonish mumkin emas.
A. S. MAKARENKOAgar bo‘lsa o‘tkir tig‘ing qanchalik,
Emas tul xotinning dilin ohidek.
SA’DIYShaxsiy his-tuyg‘ulariing sofligisiz fuqorolik tuyg‘ularining sofligini tasavvur qilib bo‘lmaydi.
V. A. SUXOMLINSKIYOdamning irodasi qanchalik kuchli bo‘lsa, muhabbatdagi vafosi ham shunchalik kuchli.
STENDALIrodasiz xayolparastlar o‘ylaganidek muhabbatning sevinchi va hasrati insonni, ayniqsa yuragida o‘ti bor, mard odamlarni bo‘lar-bo‘lmasga asir qilavermaydi.
V. SKOTTFisq-fujur hayvoniy hissiyotdan iborat bo‘lib, u jamiki go‘zalliklardan mahrumdir. Binobarin go‘zallikda hayotning eng bama’ni elementlari o‘z ifodasini topadi, anovi fisqda esa, bunday mazmun yo‘q, u odamni hayvontabiat tubanlashtiradi.
V. G. BELINSKIYSevgidagi soxtagarchilik ijtimoiy ofatlardan biridir.
E. SENANKURSoxta sevgi nafratdan ham battar.
PLINIYMuhabbat tanlayverish — ojizlik alomati.
O. BALZAK…Men har qanday tarkidunyochi majruhlikka nafrat bilan qarayman, muhabbat gunoh qilib qo‘yganda ham uni hech vaqt qoralamayman, ammo chinakam axloqlilikning yo‘qolish xavfi va hirs o‘zini ulug‘lashga intilayotgani ko‘nglimni ezadi.
F. ENGELSFaqat tuban, dag‘al, iflos miyagina qachon qarasa ayol badani go‘zalligi bilan band bo‘ladi va o‘zining xira fikrlarini faqat o‘sha narsaga buraveradi.
J. BRUNO
Ayol kishi o‘zidan past tuyulgan erkakni sevolmaydi. Behuzur, zavq-shavqsiz muhabbat — bor-yo‘g‘i do‘stlikdan iboratdir.
J. SANDziyouz.uz
Sevgi va axloq