Rus Tili Alifbosi Pdf скачать

Xat	Yaltiroq	Kursivlar	Ism	Eski ism	IPA	Umumiy transliteratsiya	Taxminan inglizcha teng	Misollar	Yo’q	Unicode (Olti burchak )
A a	A a	a [a]	az’ [kabi]	/a /	a	fahar xil	dva dva “ikki”	1	U + 0410 / U + 0430
B b	B b	be [bɛ]	buki [ʲɪbukʲɪ]	/b / yoki / bʲ /	b	breklama	oba óba “ikkalasi ham”	–	U + 0411 / U + 0431
V v	V v	va [vɛ]	vѣdi [ˈVʲedʲɪ]	/v / yoki / vʲ /	v	vine	vot ovoz berish “Bu yerga”	2	U + 0412 / U + 0432
G g	G g	ge [ɡɛ]	glagol [ʲolʲ]	/ɡ / yoki / gʲ /	g	go	god xudo “yil”	3	U + 0413 / U + 0433
D. d	D d	de [dɛ]	dobro [dɐˈbro]	/d / yoki / dʲ /	d	do	da da “ha”	4	U + 0414 / U + 0434
E. e	E e	e [je]	est [jesʲtʲ]	/ je / , / ʲe / yoki /e /	siz, je, e	sizs	ne ne “emas”	5	U + 0415 / U + 0435
Yo yo	Yo yo	yo [jo]	–	/ jo / yoki / ʲo /	yo, jo, ë	your	yoj yozh “kirpi”	–	U + 0401 / U + 0451
J j	J j	je [ʐɛ] ( tinglang )	jivѣte [ʐɨˈvʲetʲɪ] [a]	/ʐ /	zh, ž	da’voga o’xshashsalbatta	juk zhuk “qo’ng’iz”	–	U + 0416 / U + 0436
Z z	Z z	ze [zɛ]	zemlya [zʲɪˈmlʲæ]	/z / yoki / zʲ /	z	zoo	zuyqusiz znoy “issiqlik”	7	U + 0417 / U + 0437
I i	I i	i [men]	ije [ˈIʐɨ]	/men / , / ʲi / , yoki / ɨ /	men	polmence	ili íli “yoki”	8	U + 0418 / U + 0438
Y y	Y y	i kratkoe [i ˈkratkəjɪ]	i s’kratkoy [ɪ s ˈkratkəj]	/j /	y, i, j	gay	bizy moy “mening, meniki”	–	U + 0419 / U + 0439
K k	K k	ka [ka]	kako [ˈKakə]	/k / yoki / kʲ /	k	kept	kto kto “JSSV”	20	U + 041A / U + 043A
L. l †	L l	el ( el ) [ɛlʲ] ( [ɛɫ] )	lyudi [ˈLʲʉdʲɪ]	/ ɫ / yoki / lʲ /	l	haql yoki lamp	li li “bo’ladimi”	30	U + 041B / U + 043B
M. m	M m	em [ɛm]	mislѣte [mɨˈsʲlʲetʲɪ] [2]	/m / yoki / mʲ /	m	map	mech mech “qilich”	40	U + 041C / U + 043C
N n	N n	en [ɛn]	nash’ [naʂ]	/n / yoki / nʲ /	n	not	no yo’q “lekin”	50	U + 041D / U + 043D
O o	O o	o [o]	on’ [yoqilgan]	/o /	o	moqayta	on kuni “u”	70	U + 041E / U + 043E
P. p	P p	pe [pɛ]	pokoy [pɐˈkoj]	/p / yoki / pʲ /	p	pva boshqalar	pod pod “ostida”	80	U + 041F / U + 043F
R r	R r	er [y]	rtsy [rtsɨ]	/r / yoki / rʲ /	r	o’ralgan r	reka reká “daryo”	100	U + 0420 / U + 0440
S s	S s	es []s]	slovo [Ɫsɫovə]	/s / yoki / sʲ /	s	sva boshqalar	esli yésli “agar”	200	U + 0421 / U + 0441
T. t	T t	te [tɛ]	tverdo [ˈTvʲerda]	/t / yoki / tʲ /	t	top	tot to’liq “bu”	300	U + 0422 / U + 0442
U u	U u	u [u]	uq [uk]	/siz /	siz	tool	uje uzhe “allaqachon”	400	U + 0423 / U + 0443
F f	F f	ef [ɛf]	fert’ [fʲert]	/f / yoki / fʲ /	f	fAce	forma shakl “shakl”	500	U + 0424 / U + 0444
X x	X x	xa [xa]	xѣrъ [xʲer]	/x / yoki / xʲ /	x, h, x	manach	dux dux “ruh”	600	U + 0425 / U + 0445
Ts ts	Ts ts	ts [tsɛ]	tsy [tsɨ]	/ts /	ts, v	sits	konets konets “oxiri”	900	U + 0426 / U + 0446
Ch ch	Ch ch	che [tɕe]	cherv [tɕerfʲ]	/tɕ /	ch, č	check	chas chas “soat”	90	U + 0427 / U + 0447
Sh sh	Sh sh	sha [ʂa]	sha [ʂa]	/ʂ /	sh, sh	“sh” ga o’xshash sharp	vash vash “seniki”	–	U + 0428 / U + 0448
Щ shch	Щ sh	sha [ɕːa]	sha [ɕtɕa]	/ɕː / , / ɕ /	shch, sch, shch	“sh” ga o’xshash sheer	shcheka shcheká “yonoq”	–	U + 0429 / U + 0449
Ъ ъ	Ъ ъ	tvyordyy znak [ˈTvʲɵrdɨj znak] ( tinglang )	er’ [jer]	ʺ	(“qattiq belgi” deb nomlanadi) jim, oldini oladi palatizatsiya oldingi undosh	obъekt obyékt “ob’ekt”	–	U + 042A / U + 044A
Y y	Y y	y [ɨ]	ery [jɪˈrɨ]	[ɨ ]	y	roses, hment (qo’pol ekvivalent)	ty ty “sen”	–	U + 042B / U + 044B
B j	B j	myagkiy znak [ˈMʲæxʲkʲɪj znak] ( tinglang )	er [jerʲ]	/ ʲ /	‘	(“yumshoq belgi” deb nomlanadi) jim, ta’mga soladi oldingi undosh (agar fonologik imkon bo’lsa)	vesj mayinlar “hamma”	–	U + 042C / U + 044C
E. e	E e	e [ɛ]	e oborotnoe [ˈƐ ɐbɐˈrotnəjɪ]	/e /	e, è	met	eto eto “bu, u”	–	U + 042D / U + 044D
Yu yu	Yu yu	yu [ju]	yu [ju]	/ ju / yoki / ʲu /	yu, ju	sizse	yug yug “janub”	–	U + 042E / U + 044E
Ya ya	Ya ya	ya [ja]	ya [ja]	/ ja / yoki / ʲa /	ya, ja	yord	ryad ryad “qator”	–	U + 042F / U + 044F
1917-18 yillarda yo’q qilingan xatlar
Xat	Yaltiroq	Kursivlar	Ism	Eski ism	IPA	Umumiy transliteratsiya	Shunga o’xshash rus xat	Misollar	Yo’q	Unicode (Olti burchak )
I i	I va	–	i desyatirichnoe [i dʲɪsʲɪtʲɪˈrʲitɕnaja]	/ men / , / ʲi / , yoki / j /	men	Yoqdi i yoki y	stixotvoreniya (endi stixotvoreniya) stixotvoreniya “she’rlar, (ning) she’ri”	10	U + 0406 / U + 0456
Ѣ ѣ	Ѣ ѣ	–	yot [jætʲ]	/e / yoki / ʲe /	ě	Yoqdi e	Aleksѣy (hozir Aleksey) Aleksey Aleksey	–	U + 0462 / U + 0463
Ѳ o	Ѳ ѳ	–	eta [fʲɪˈta]	/ f / yoki / fʲ /	f	Yoqdi f	oroografiya (hozir orfografiya) orfografiya “imlo, imlo”	9	U + 0472 / U + 0473
Ѵ ѵ	Ѵ ѵ	–	ijitsa [ˈIʐɨtsə]	/ men / yoki / ʲi /	í	Odatda yoqadi i , qarang quyida	mѵro (hozir miro) míro “chrism (mirra)”	–	U + 0474 / U + 0475
1750 yilgacha olib tashlangan xatlar
Xat	Yaltiroq	Kursivlar	Ism	Eski ism	IPA	Umumiy transliteratsiya	Shunga o’xshash rus xat	Misollar	Yo’q	Unicode (Olti burchak )
Ѕ ѕ	–	Ѕ ѕ	–	zѣlo [zʲɪˈɫo] [3]	/ z / yoki / zʲ /	z	Yoqdi z	sѡlѡ (endi ochen) “juda”	6	U + 0405 / U + 0455
Ѯ ѯ	–	Ѯ ѯ	–	ksi [ksʲi]	/ ks / yoki / ksʲ /	ks	Yoqdi ks	Yo’q	60	U + 046e / U + 046f
Ѱ ѱ	–	Ѱ ѱ	–	psi [psʲi]	/ ps / yoki / psʲ /	ps	Yoqdi PS	Yo’q	700	U + 0470 / U + 0471
Ѡ ѡ	–	Ѡ ѡ	–	omega [ʲmʲeɡə]	/ u /	o	Yoqdi o	Yo’q	800	U + 0460 / U + 0461
Ѫ ѫ	–	Ѫ ѫ	–	ys’ bolshoy [jus bɐlʲˈʂoj]	/ u /, / ju / yoki / ʲu /	ǫ	Yoqdi u yoki yu	Yo’q	–	U + 046a / U + 046b
Ѧ ѧ	–	Ѧ ѧ	–	ys’ malyy [jus ˈmaɫɨj]	/ ja / yoki / ʲa /	ę	Yoqdi ya	Yo’q	–	U + 0466 / U + 0467
Ѭ ѭ	–	Ѭ ѭ	–	yus’ bolshoy iyotirovannyy [jus bɐlʲˈʂoj jɪˈtʲiravannɨj]	/ ju / yoki / ʲu /	yǫ	Yoqdi yu	Yo’q	–	U + 046c / U + 046d
Ѩ ѩ	–	Ѩ ѩ	–	ys’ malyy iyotirovannyy [jus ˈmaɫɨj jɪˈtʲiravən.nɨj]	/ ja / yoki / ʲa /	yę	Yoqdi ya	Yo’q	–	U + 0468 / U + 0469

Uyg’un harflar ikkalasini ham “yumshoq” (palatalizatsiya qilingan, ifodalangan IPA ⟨bilan ʲ ⟩) Va ”qattiq” undosh fonemalar. Agar undosh harflardan keyin unli harflar qo’shilsa, undoshning yumshoq / qattiq sifati unli “qattiq” undoshlarga ergashishni anglatadimi-yo’qligiga bog’liq. ⟨ a, o, e, u, y ⟩ yoki “yumshoq” undoshlar ⟨ ya, yo, e, yu, i ⟩ ; qarang quyida. Yumshoq belgi ⟨ni bildiradi B ⟩ Unli qo’shilmasdan oldingi undoshni palatizatsiya qilish. Biroq, zamonaviy rus tilida oltita undosh fonemaning fonematik jihatdan ajralib turadigan “yumshoq” va “qattiq” variantlari mavjud emas (xorijiy nomlardan tashqari) va boshqa harflar mavjud bo’lganda “yumshoqlik” ni o’zgartirmaydi: / ʐ / , / ʂ / va / ts / har doim qiyin; / j / , / ɕː / va / tɕ / har doim yumshoq. Qarang Rus fonologiyasi tafsilotlar uchun.

^† Ning muqobil shakli xat El ( L l ) yunoncha harfga juda o’xshash lambda ( Λ λ ).

Chastotani

Ushbu bo’lim uchun qo’shimcha iqtiboslar kerak tekshirish. Iltimos yordam bering ushbu maqolani yaxshilang tomonidan ishonchli manbalarga iqtiboslarni qo’shish. Ma’lumot manbasi bo’lmagan material shubha ostiga olinishi va olib tashlanishi mumkin. ( 2014 yil avgust ) (Ushbu shablon xabarini qanday va qachon olib tashlashni bilib oling)

Belgilarning chastotasi a korpus yozma rus tili quyidagicha topildi: [4]

Rank	Xat	Chastotani	Boshqa ma’lumotlar
1	O	11.18%
2	E.	8.75%	Chet so’zlar ba’zida ishlatiladi E. dan ko’ra E. , agar u talaffuz qilinsa ham e o’rniga siz. Bunga qo’chimcha, Yo ko’pincha bilan almashtiriladi E. . Bu qiladi E. undan ham keng tarqalgan. Qo’shimcha ma’lumot olish uchun qarang Unlilar.
3	A	7.64%
4	I	7.09%
5	N	6.78%	Rus alifbosidagi eng keng tarqalgan undosh.
6	T.	6.09%
7	S	4.97%
8	L.	4.96%
9	V	4.38%
10	R	4.23%
11	K	3.30%
12	M.	3.17%
13	D.	3.09%
14	P.	2.47%
15	Y	2.36%
16	U	2.22%
17	B	2.01%
18	Ya	1.96%
19	B	1.84%
20	G	1.72%
21	Z	1.48%
22	Ch	1.40%
23	Y	1.21%
24	J	1.01%
25	X	0.95%
26	Sh	0.72%
27	Yu	0.47%
28	Ts	0.39%
29	E.	0.36%	Chet tilidagi so’zlar ba’zan ⟨E⟨ o’rniga thanE⟩ ni ishlatadi, hatto u talaffuz qilinsa ham e o’rniga siz. Bu ⟨E⟩ ni kamroq uchraydi. Qo’shimcha ma’lumot olish uchun qarang Unlilar.
30	Щ	0.30%
31	F	0.21%	Rus alifbosidagi eng kam tarqalgan undosh.
32	Yo	0.20%	Yozma rus tilida ⟨yo⟩ ko’pincha ⟨e⟩ bilan almashtiriladi. Qo’shimcha ma’lumot olish uchun qarang Unlilar.
33	Ъ	0.02%	⟨Ъ⟩ rus alifbosida juda keng tarqalgan harf edi. Buning sababi shundaki, 1918 yilgi islohotdan oldin har qanday so’z noaniq bilan tugaydipalatalizatsiya qilingan undoshi final bilan yozilgan Ъ – masalan, 1918 yilgacha vot’ islohotdan keyingi va boshqalar vot . Islohotidan foydalanishni bekor qildi Ъ shu nuqtai nazardan, uni rus alifbosidagi eng kam uchraydigan harfni qoldirish. Qo’shimcha ma’lumot olish uchun qarang Ovozsiz harflar.

Ovozsiz harflar

Qattiq belgi

Qattiq belgi (⟨ ъ G) keyingi “yumshoq unli” ni ajratib turadigan “jim orqa orqa unli” kabi ishlaydi e, yo, yu, ya ⟩, Lekin ⟨emas i ⟩) Oldingi undoshdan, yashirincha ionatsiya unli tovushning aniq / j / sirpanish. Bugungi kunda u asosan qattiq undosh bilan tugaydigan prefiksni quyidagilardan ajratish uchun ishlatiladi ildiz. Eng so’nggi 1400 yilgacha yo’qolgan asl talaffuzi juda qisqa o’rta shvaga o’xshash tovush bo’lib, ehtimol u talaffuz qilingan [ə ] yoki [ɯ ] . Gacha 1918 yilgi islohot, biron bir yozma so’z undosh bilan tugamas edi: zamonaviy imloda “qattiq” undosh bilan tugaydiganlar keyin yakuniy had ъ ⟩.

⟨Esa i ⟩ Shuningdek, yumshoq unli, ildiz-bosh harf / men / qattiq undoshga ergashish odatda quyidagicha talaffuz qilinadi [ɨ] . Odatda bu sp deb yozilgan y ⟩ (Counter ga qattiq hamkasbi i ⟩) Agar bu unli so’zning boshida kelmasa, u holda u qoladi ⟨ i ⟩. Ikkala harfning o’zgarishini (lekin tovushlarni emas) juftlik bilan ko’rish mumkin bez ímeni (“ismsiz”, u talaffuz qilinadi [bʲɪz ˈɨmʲɪnʲɪ] ) va bezymyánnyy (“nomsiz”, u talaffuz qilinadi [bʲɪzɨMʲænːɨj] ). Ammo bu imlo konvensiyasi, so’zda bo’lgani kabi, ba’zi bir qarzdor prefikslar bilan qo’llanilmaydi panislamízm – [ˌPanɨsɫɐˈmʲizm] , ‘Panislomizm’) va qo’shma (ko’p ildizli) so’zlar (masalan. gosisména – [Ɨˈosɨˈzmʲenə] , “davlatga xiyonat qilish”).

Yumshoq belgi

Yumshoq belgi (⟨ j ⟩) Aksariyat pozitsiyalarda “jim old tovush” vazifasini bajaradi va oldingi undoshning ekanligini bildiradi palatalizatsiya qilingan (har doim qiyin bo’lganlardan tashqari j, sh, ts ) va quyidagi unli (agar mavjud bo’lsa) iyotlanadi (shu jumladan ⟨ jo Loans kreditlarda). Bu juda muhimdir, chunki palatizatsiya rus tilida fonemikdir. Masalan, brat [brat] (‘aka’) bilan qarama-qarshi brat [bratʲ] (‘olmoq’). Eng kechi 1400 yilgacha yo’qolgan yumshoq belgining asl talaffuzi juda qisqa old ovozli tovush edi. / ĭ / lekin ehtimol talaffuz qilingan [ɪ ] yoki [jɪ] . Hali ham zamonaviy rus tilida ushbu qadimiy o’qishning ba’zi qoldiqlari mavjud, masalan. mavjud bo’lgan bir xil nomdagi versiyalarda, boshqacha o’qilgan va yozilgan, masalan Marjya va Mariya (‘Maryam’). [5]

Keyin qo’llanilganda ildiz -final har doim yumshoq ( ch, shch , lekin emas y ) yoki har doim qattiq ( j, sh , lekin emas ts undoshlar, yumshoq belgi talaffuzni o’zgartirmaydi, lekin grammatik ahamiyatga ega: [6]

nominativ va ayblovchi birlikdagi ismlar uchun ayollik belgisi; masalan. tush (“Hindiston siyohi”, ayollik) qarang. tush (‘tostdan keyin gullash’, erkaklar) – ikkalasi ham talaffuz qilinadi [tuʂ] ;
ba’zi fe’llar uchun imperativ kayfiyat;
ba’zi fe’llarning infinitivlari (bilan -ch tugatish);
o’tmishdagi fe’llar uchun ikkinchi shaxs (bilan -sh tugatish);
ba’zi qo’shimchalar va zarralar.

Unlilar

Ba’zi unlilar, ⟨ e, yo, i, yu, ya ⟩, Oldingisini ko’rsating palatallashgan undosh va ⟨bundan mustasno i ⟩ Ionlangan (oldingi bilan talaffuz qilinadi) / j / ) so’z boshida yozilganda yoki boshqa unliga ergashganda (boshlang’ich ⟨ i ⟩ XIX asrga qadar iotatsiya qilingan). Ko’rsatilgan IPA unlilari faqat ko’rsatma bo’lib, ba’zida turli xil tovushlar sifatida, ayniqsa stresssiz bo’lganda amalga oshiriladi. Biroq, ⟨ e ⟩ Palatalizatsiya qilinmasdan chet eldan chiqqan so’zlarda ishlatilishi mumkin ( / e / ) va ⟨ ya ⟩ Ko’pincha amalga oshiriladi [æ ] kabi yumshoq undoshlar orasida myach (“o’yinchoq to’pi”).

⟨ y ⟩ Eski Proto-slavyan boshqa slavyan tillariga qaraganda zamonaviy rus tilida yaxshiroq saqlangan deb o’ylagan yaqin markaziy unli. Dastlab u ba’zi lavozimlarda burunlangan: kamy [ˈKamɨ̃] ; kamen [ˈKamʲɪnʲ] (“tosh”). Uning yozma shakli quyidagicha rivojlangan: ⟨ ъ ⟩ + ⟨ i ⟩ → ⟨ ꙑ ⟩ → ⟨ y ⟩.

⟨ e ⟩ Nootatsiyalangan / palatalizatsiya qilmaydiganlarni ajratish uchun 1708 yilda kiritilgan / e / iotated / palatalizing dan. Dastlabki ishlatilishi ⟨ e ⟩ Iot bo’lmaganlar uchun / e / , ⟨ ѥ ⟩ Yoki ⟨ ѣ Iot uchun ated, lekin, ѥ ⟩ XVI asrga kelib foydalanishdan chiqib ketgan edi. Ona ruscha so’zlar bilan, ⟨ e ⟩ Faqat so’zlarning boshida yoki qo’shma so’zlarda uchraydi (masalan. poetomu ‘shuning uchun’ = po + etomu ). Iiotatsiya qilingan chet tillaridan kelgan so’zlarda / e / kamdan-kam uchraydi yoki mavjud emas (masalan, inglizcha), ⟨ e ⟩ Odatda so’zlarning boshida va unlilaridan keyin yoziladi, tashqari⟩ i ⟩ (Masalan. poet , shoir) va ⟨ e ⟩ Dan keyin i ⟩ Va undoshlar. Biroq, talaffuz mos kelmaydi. Ushbu qarz so’zlarining aksariyati, xususan, bitta harfli so’zlar, ⟨bilan tugaydigan so’zlar e ⟩ Va ko’p so’zlar qaerda ⟨ e ⟩ Quyidagicha ⟨ t ⟩, ⟨ d ⟩, ⟨ n ⟩, ⟨ s ⟩, ⟨ z ⟩ Yoki ⟨ r ⟩, Bilan talaffuz qilinadi / e / palatizatsiya yoki iyotatsiyasiz: seks (seks – “jinsiy aloqa”), loyiha (loyiha – “loyiha”; ushbu misolda imlo etimologik, ammo talaffuz qarshi etimologik). Ammo boshqa ko’plab so’zlar bilan talaffuz qilinadi / ʲe / : sekta (syekta – “mazhab”), debyut (bo’yoq – “debyut”). To’g’ri nomlarga odatda ushbu qoida ta’sir qilmaydi ( Sem – “Sem”, Pemela – “Pamela”, Mao Tszedun – ‘Mao Szedun’); ⟨dan foydalanish e Cons undoshlardan keyin Sharqiy Osiyo nomlarida va ingliz tilidagi tovushlarda tovushlarda keng tarqalgan / æ / va / .er / kabi ba’zi istisnolardan tashqari Jek (‘Jek’) va Shepard (‘Shepard’), chunki ikkalasi ham e ⟩ Va ⟨ e ⟩, Hollarda je (“zhe”), she (“u”) va ts (“tse”), har doim qattiq (palatalizatsiyalanmagan) undoshlarga ergashing, ammo e ⟩ Odatda yozma ravishda ustunlik qiladi.

⟨ yo ⟩, Tomonidan kiritilgan Karamzin 1797 yilda va 1943 yilda rasmiylashtirildi Sovet Ta’lim vazirligi, [7] belgilaydi a / jo / tarixiy ravishda stressdan rivojlangan tovush / je / . Yozma xat ⟨ yo ⟩ Ixtiyoriy; ikkalasi uchun ⟨e⟩ deb yozish rasmiy ravishda to’g’ri / je / va / jo / . Yigirmanchi asrda ⟨dan foydalanishni majburlash uchun qilingan bir necha urinishlarning hech biri. yo ⟩ Yopishgan.

1750 yilgacha ishlatilmaydigan xatlar

⟨ ѯ ⟩ Va ⟨ ѱ ⟩ Yunoncha harflardan olingan xi va psi, XVIII asrgacha dunyoviy yozuvlarda nomuvofiq bo’lsa-da, etimologik jihatdan va hozirgi kungacha Slavyan cherkovida ishlatilgan.

⟨ ѡ ⟩ – yunoncha harf omega, talaffuzi bilan bir xil o ⟩, O’n sakkizinchi asrgacha dunyoviy yozuvlarda ishlatilgan, ammo hozirgi kungacha cherkov slavyan tilida asosan aks holda bir xil tarzda yozilgan egiluvchan bo’lmagan shakllarni ajratish uchun ishlatilgan.

⟨ ѕ ⟩ Ancha arxaikaga to’g’ri keldi / dz / Tarixiy davr boshida Sharqiy slavyan tilida allaqachon mavjud bo’lmagan, ammo o’n sakkizinchi asrgacha dunyoviy yozuvda va cherkov slavyan tilida ba’zi so’zlar bilan an’anaga binoan saqlanib kelinayotgan talaffuz Makedoniya hozirgi kungacha.

The yuses ⟨ ѫ ⟩ Va ⟨ ѧ ⟩, Dastlab ishlatilgan harflar burunlangan unlilar / u / va / ẽ / , lingvistik rekonstruksiya bo’yicha, tarixiy davr boshida Sharqiy slavyan fonologiyasi uchun ahamiyatsiz bo’lib qoldi, ammo kirill yozuvining qolgan qismi bilan birga kiritildi. The harflari ѭ ⟩ Va ⟨ ѩ ⟩ XII asrga kelib g’oyib bo’ldi. Uniotated ⟨ ѫ ⟩ XVI asrgacha etimologik jihatdan foydalanishda davom etdi. Keyinchalik u a bo’lishi bilan cheklandi dominik harf ichida Paskal jadvallar. XV asrda ⟨dan foydalanish ѫ ⟩ Va ⟨ ѧ ⟩ (Keyingi eslatmani ko’ring) zamonaviy cherkov slavyanlarida saqlanib qoladi va tovushlar (lekin harflar emas) Polsha.

Xat ⟨ ѧ ⟩ Iotatsiyani ifodalashga moslashtirildi / ja / ⟨ ya ⟩ So’zning o’rtasida yoki oxirida; zamonaviy harf ⟨ ya ⟩ – bu XVII asrning kursiv shaklini moslashtirish, tomonidan tasdiqlangan 1708 yildagi tipografik islohot.

1708 yilgacha iotatsiya qilingan / ja / yozilgan ⟨Ꙗ⟩ so’zning boshida. ⟨Orasidagi bu farq ѧ ⟩ Va ⟨ꙗ⟩ cherkov slavyan tilida yashaydi.

Yuqoridagi jadvalda “o’n sakkizinchi asrda ishlatilmay qolgan” deb yozilgan harflar odatda 1708 yildagi tipografik islohotda yo’q qilingan deb aytilgan bo’lsa ham, haqiqat biroz murakkabroq. Haqiqatan ham harflar g’arbiy uslubdagi serif shriftida bosilgan, taqdim etilgan alifbo namunasidan chiqarib tashlangan Butrus ict harflari bilan birga farmon z ⟩ (⟨Bilan almashtirildi ѕ ⟩), ⟨ i ⟩ Va ⟨ f ⟩ (Diakritlangan harf ⟨ y ⟩ Ham olib tashlandi), ammo ⟨dan tashqari qayta tiklandi. ѱ ⟩ Va ⟨ ѡ Pressure ning bosimi ostida Rus pravoslav cherkovi zamonaviy shriftning keyingi variantida (1710). Shunga qaramay, 1735 yildan beri Rossiya Fanlar akademiyasi shriftlarni ⟨holda ishlatishni boshladi ѕ ⟩, ⟨ ѯ ⟩ Va ⟨ ѵ ⟩; ammo, ⟨ ѵ Ba’zan 1758 yildan beri ba’zida yana ishlatilgan.

Garchi G’arb olimlari va faylasuflari tomonidan maqtovga sazovor bo’lsa-da, ruhoniylar va ko’plab konservativ olimlar tomonidan tanqid qilindi, ular yangi standartni “ruslashgan” deb topdilar. Ba’zilar hatto murojaat qilishgacha borishdi Butrus sifatida Masihga qarshi. [8]

Lomonosov rus alifbosiga o’z hissasini qo’shdi va an’anaviy uslubga asoslangan “Yuqori uslub” ni yaratdi imlo va diniy matnlar kabi rasmiy vaziyatlarda foydalanish uchun til. Shuningdek, “Kam uslub” va “O’rta uslub”, unchalik rasmiy bo’lmagan voqealar va tasodifiy yozuvlar uchun qabul qilingan. Lomonosov keyinchalik zamonaviy rus orfografiyasining asosi bo’lgan “O’rta uslub” ni himoya qildi. [9]

1918 yilda yo’q qilingan xatlar

Asosiy maqola: Rus imlosining islohotlari § inqilobdan keyingi islohot

Grafema	Ism	Tavsif
i	O’nlik I	⟨Ga o’xshash talaffuzda i ⟩, Faqat boshqa unli va ⟨tovushlaridan oldin ishlatilgan. y ⟩ (“Qisqa I “) (masalan, ⟨ patriarx ⟩ [pətrʲɪˈarx] , ‘patriarx’) va so’zda ⟨ mir ⟩ [mʲir] (‘dunyo’) va uning hosilalari, uni ⟨so’zidan farqlash uchun mir’ ⟩ [mʲir] (‘tinchlik’) (ikki so’z aslida etimologik jihatdan o’xshashdir [10] [11] va o’zboshimchalik bilan emas omonimlar )). [12]
ѣ	Yot	Dastlab aniq bir tovush bor edi, ammo XVIII asr o’rtalarida by ga o’xshash talaffuzga ega bo’ldi. e ⟩ Standart tilda. Undan beri 1918 yilda yo’q qilish, bor eski orfografiyaning siyosiy ramzi bo’lib qoldi.
o	Fita	Dan Yunoncha teta, ⟨bilan bir xil edi f Talaffuzda⟩, ammo etimologik jihatdan ishlatilgan (masalan, ⟨ Jyodor’ ⟩ “Teodor” became bo’ldi Fyodor ⟩ “Fyodor”).
ѵ	Ijitsa	Dan Yunoncha upsilon Odatda, Vizantiya yunonidagi kabi talaffuzida ⟨i⟩ bilan bir xil, lotincha kabi yunoncha qarz so’zlari uchun etimologik ishlatilgan Y (kabi) sinod, mirra); 1918 yilga kelib, bu juda kamdan-kam holga kelgan. O’n sakkizinchi asr imlolarida u ba’zi unlilardan keyin ham ishlatilgan, bu erda u ⟨bilan almashtirilgan v ⟩ Yoki (kamdan-kam hollarda) ⟨ u ⟩. Masalan, yunoncha prefiks dastlab ⟨aѵto-⟩ (ingliz tiliga teng) deb yozilgan avtomatik ) endi yozilgan ⟨ avtoulov Most ko’p hollarda va ⟨ avto- ⟩ Ba’zi birlashgan so’zlarda tarkibiy qism sifatida.

Chet tovushlarni davolash

Rus tili boshqa tillardan atamalar olganligi sababli, rus tilida bo’lmagan tovushlar uchun turli xil konventsiyalar mavjud.

Masalan, rus tilida yo’q [h ] kabi tillardan olingan bir qator umumiy so’zlar (xususan, ismlar) mavjud Ingliz tili va Nemis original tilda shunday tovushni o’z ichiga olgan. Kabi yaxshi o’rnatilgan so’zlar bilan gallyutsinatsiya [ɡəlʲʊtsɨˈnatsɨjə] (‘gallyutsinatsiya’), bu ⟨bilan yozilgan g ⟩ Va bilan talaffuz qilinadi / ɡ / , yangi shartlarda ⟨ishlatiladi x ⟩, Bilan talaffuz qilinadi / x / , kabi xobbi [ˈXobʲɪ] (‘xobbi’). [13]

Xuddi shunday, so’zlar dastlab bilan [θ ] ularning manba tilida yoki bilan talaffuz qilinadi / t (ʲ) / ) nomidagi kabi T.elma (‘Thelma ‘) yoki, agar etarlicha erta qarz olinsa, bilan / f (ʲ) / yoki / v (ʲ) / , ismlarda bo’lgani kabi Fyodor (‘Teodor ‘) va Matvéy (‘Matto ‘).

Uchun [d͡ʒ ] affricate tarkibiga kirgan Osiyo mamlakatlarida keng tarqalgan Rossiya imperiyasi va SSSR, ⟨dj⟩ harf birikmasidan foydalaniladi: bu ko’pincha inglizchaga ⟨dzh⟩ yoki the deb tarjima qilinadi Golland ⟩dj⟩ shakli.

Raqamli qiymatlar

Raqamli qiymatlar ga mos keladi Yunon raqamlari, bilan ⟨ ѕ ⟩ Uchun ishlatilmoqda digamma, ⟨ ch ⟩ uchun koppa va ⟨ ts ⟩ uchun sampi. Tizim dunyoviy maqsadlarda 1708 yilda, bir asrga yaqin yoki undan ko’proq vaqt o’tgandan so’ng tark etildi; undan foydalanishda davom etmoqda Slavyan cherkovi, umumiy ruscha matnlardan foydalanilganda Hind-arab raqamlari va Rim raqamlari.

Diakritiklar

Rus imlosi kamroq foydalanadi diakritiklar aksariyat Evropa tillari uchun ishlatilganidan ko’ra. Yagona diakritik, to’g’ri ma’noda, bu keskin urg’u ⟨◌́⟩ (ruscha: znak udareniya ‘Stress belgisi’), qaysi belgilar stress unli harfida, xuddi ispan va yunon tillarida bo’lgani kabi. Ruscha stress so’zlari ko’pincha oldindan aytib bo’lmaydi va bir xil so’zlarning turli xil hecelerine tushishi mumkin bo’lsa-da, diakritik faqat lug’atlarda, bolalar uchun mo’ljallangan kitoblarda, chet tilini o’rganuvchilar uchun manbalarda, aniqlovchi yozuv (qalin) bilan maqolalarda qo’llaniladi. Ruscha Vikipediya yoki minimal juftliklar faqat stress bilan ajralib turadi (masalan, zámok “qal’a” va boshqalar. zamók “qulflash”). Kamdan-kam hollarda, bu odatiy bo’lmagan xorijiy so’zlardagi va metrga mos keladigan g’ayrioddiy stressli she’rlardagi stressni aniqlash uchun ishlatiladi. Unicode yo’q kod punktlari aksentli harflar uchun; ular o’rniga undoshsiz harf bilan qo’shimchalash orqali hosil qilinadi U + 0301 ◌́ O’tkir aksani birlashtirish .

Xat ⟨ yo ⟩ – harfning maxsus varianti e ⟩, Bu har doim ham yozma rus tilida ajralib turmaydi, lekin umlautga o’xshash belgi boshqa foydalanishga ega emas. Ushbu xatdagi stress hech qachon belgilanmaydi, chunki u ba’zi qarz so’zlaridan tashqari har doim ta’kidlanadi.

⟨Holatidan farqli o’laroq yo ⟩, xat ⟨ y ⟩ Butunlay separated dan ajralib chiqdi i ⟩. U 16-asrdan beri ishlatilgan, faqat 1708 yilda olib tashlangan, ammo 1735 yilda qayta tiklangan. O’shandan beri uni ishlatish majburiy bo’lib kelgan. Ilgari u diakritizatsiya qilingan harf deb hisoblangan, ammo 20-asrda u rus alifbosining alohida harfi sifatida qabul qilindi. XIX-XX asr grammatikalari tomonidan “yarim tovush” deb tasniflangan, ammo 1970-yillardan boshlab u undosh harf sifatida qabul qilingan.

Klaviatura tartibi

Shuningdek qarang: Klaviatura tartibi § rus tili va JUKEN

Standart rus tili klaviatura tartibi shaxsiy kompyuterlar uchun quyidagilar:

Biroq, “fonetik klaviatura” deb nomlanadigan bir nechta farqlar mavjud, ular ko’pincha rus bo’lmaganlar tomonidan qo’llaniladi, bu erda imkon qadar inglizcha harf tugmachasini bosish rus harfini xuddi shunday tovush bilan yozadi (A → A, S → S, D → D, F → F va boshqalar).

Maktub nomlari

Taxminan 1900 yilgacha, mnemonik meros qilib olingan ismlar Slavyan cherkovi harflar uchun ishlatilgan. Ular bu erda 1918 yilgacha bo’lgan 1708 yildan keyingi fuqarolik alifbosi imlosida berilgan.

Rus shoiri Aleksandr Pushkin yozgan edi: «Slavyan alifbosini tashkil etuvchi harflarning [nomlari] hech qanday ma’noga ega emas. Az , buki , vedi , glagol , dobro va boshqalar alohida so’zlar bo’lib, ular faqat boshlang’ich ovozi uchun tanlangan “. Ammo slavyan alifbosidagi birinchi harflarning nomlari o’qish mumkin bo’lgan matnni hosil qilgani uchun, ketma-ket harflar guruhlaridan matnning mazmunli parchalarini tuzishga urinishlar qilingan. alifboning qolgan qismi. [14] [15]

Xabarni “dekodlash” uchun shunday urinishlardan biri:

az buki vedi	az buki vedi	“Men xatlarni bilaman” [16]
glagol dobro est	glagol ‘dobro yest’	“Gapirish – marhamat” yoki “So’z mulkdir” [17]
jivete zelo, zemlya, i ije i kako lyudi	zhivyete zelo, zyemlya, i izhe, i kako lyudi	“Er yuzi odamlari chin dildan ishlayotganda, odamlar itoat etishlari kerak bo’lgan tarzda yashanglar”
mislete nash on pokoy	myslete nash on pokoy	“Koinotni (atrofdagi dunyoni) tushunishga harakat qiling”
rtsy slovo tverdo	rtsy slovo tvyerdo	“so’zingizga sodiq qoling” [18]
uk fert her	uk frent kher	“Ilm Yaratgan tomonidan urug’lantiriladi, bilim Xudoning in’omi”
tsy chervy sha er yot yu	tsy cherv ‘sha yet yot’ yu	“Yaratguvchining nurini tushunish uchun ko’proq harakat qiling”

Ushbu urinishda faqat 1, 2 va 5 satrlar harflar nomlarining haqiqiy ma’nolariga mos keladi, boshqa satrlardagi “tarjimalar” esa uydirma yoki xayolga o’xshaydi. Masalan, “pokoy” (“dam olish” yoki “kvartira”) “olam” degani emas, “fert” esa rus yoki boshqa slavyan tillarida hech qanday ma’noga ega emas (“f” bilan boshlangan slavyancha so’zlar yo’q) ” umuman). Oxirgi satrda faqat bitta tarjima qilinadigan so’z mavjud – “cherv” (“qurt”), ammo “tarjima” ga kiritilmagan.

Shuningdek qarang

Bolgar alifbosi
Kompyuterni ruslashtirish
Kirill alifbolari
Kirill yozuvi
Evro-ukrain alifbosi
Yunon alifbosi
Chernogoriya alifbosi
Kirill yozuvlari va trigraflari ro’yxati
Rus orfografiyasining islohotlari
Belorussiyaning romanizatsiyasi
Bolgar tilining romanizatsiyasi
Yunon tilining rimlashtirilishi
Makedon tilini rimlashtirish
Rus tilini romanlashtirish
Ukrain tilini rimlashtirish
Rossiya Brayl shrifti
Rus tilidagi yozuv (qo’lda yozilgan harflar)
Ruscha qo’llanma alifbosi
Ruscha Mors kodi
Rus orfografiyasi
Rus fonologiyasi
Kirill yozuvining ilmiy tarjimasi
Serbiya kirill alifbosi
Yoficator

Rus tili alifbosi pdf скачать

Rus tilini boshlang‘ich bosqichdan o‘rganing.

About

Blog

Apps

Platform

Rus tili darslari
4.02K subscribers
Channel created
Channel photo updated
Bismillohir Rahmonir Rahim.
35.9K views 15:53

Rus tili — rus xalqi tili, jahonda keng tarqalgan tillardan. Avval Sobiq ittifoqda, soʻng Rossiya Federatsiyasi va MDHda millatlararo va davlatlararo aloqa vositasi. Rus tili Birlashgan Millatlar Tashkilotidagi 6 rasmiy tildan biri sanaladi. Ukrain va belorus tillari bilan birgalikda hindevropa tillari oilasiga kiruvchi slavyan tillarining sharqiy guruhini tashkil etadi. Maʼlumotlarga koʻra, Rus tilida soʻzlashuvchilarning umumiy soni 260 mln. kishidan, jumladan, hozirgi Rossiya Federatsiyasi va MDH mamlakatlarida 147 mln. kishidan iborat. Bundan tashqari, mazkur hududlardagi 113 mln.dan ortiq kishi ikkinchi til sifatida rus tilida erkin soʻzlasha oladi.

46.3K views 15:56

✅ Урок 1

Rus tili alifbosi

Rus alifbosi — ruscha nutqning tovush tarkibini ifodalovchi hamda milliy rus tilining yozma va bosma shaklini hosil qiluvchi belgi-harflarning izchil qatori.

Rus alifbosi asta-sekin qadimiy slavyan yozuvi kirillitsadan kelib chiqqan. 1918-yilda hozirgi koʻrinishga ega boʻlgan.

33 harfdan iborat: ularning 20 tasi undosh tovushlarni (б, п, в, ф, д, т, з, с, ж, ш, ч, с, щ, г , к, х, м, н, л, р), 10 ta harf unlilarni — а, э, о, и, ы, у sof unlilarni va “y+unli” (я, е, ё, ю) birikmalarini ifodalaydi. Y harfi “boʻgʻin hosil qilmaydigan ы ni yoki й undoshini bildirsa, ъ, ь ayrish va yumshatish belgilari alohida tovushni bildirmaydi.

Rus alifbosi sobiq SSSRdagi (va hozirgi Rossiya Federatsiyasidagi) koʻplab xalqlarning alifbolariga asos boʻlgan (Masalan, 1940 yil may oyida qabul qilingan va hozirgacha keng qoʻllaniladigan oʻzbek alifbosi Rus alifbosi asosida, unga muayyan oʻzgartishlar kiritish yoʻli bilan yaratilgan).

Dastlab (11-asrda) qabul qilingan Rus alifbosi uzoq vaqt hozirgi koʻrinishidan harflar tarkibi va ularning nomlanishi bilan farqlanib turgan. Harflarning tarkibi esa koʻp asrlar mobaynida deyarli oʻzgarishsiz qolgan. Alifbo tarkibining dastlabki qonuniy oʻzgarishi Pyotr I ning (1708—10) va Fanlar akademiyasining (1735, 1738 va 1758) islohotlari bilan bogʻliq (bunda harflarning shakllari soddalashtirilib, bir necha eskirgan belgi-harflar alifbodan chiqarilgan; я, й singari harflar kiritilgan).

Bunga qadar boʻlgan oʻzgarishlar haqida faqat rus tili yozma yodgorliklarini kuzatish orqaligina hukm chiqarish mumkin.

Quyidagi rasmli grafikadan rus tili alfavitidagi harflar va ularning o’qilishini bilib oling.

52.1K views 16:14

Birinchi darsga qo’shimcha: Rus tili alfavitidagi harflarning bosma va yozma shakllarini bilib oling

43.8K views 16:18
Birinchi darsga qo’shimcha: Rus tili alfavitidagi harflar uchun misollar
42.5K views 16:31

✅ Урок 2

Тема: Ударение
Мавзу: Урғу

Урғу (`) белгиси билан кўрсатилади. Рус тилида урғунинг муайян ўрни йўқ. Турли сўзларда урғу турли бўғинларга тушиши мумкин, масалан: ход, ходить, ходит.
Баъзан урғунинг бир бўғиндан бошқа бўғинга кўчиши билан: а) сўзнинг маъноси ўзгаради, масалан: замок (қулф) – зáмок (қалъа), мука (ун) – мука (азоб);
б) сўзнинг грамматик формаси ўзгаради, масалан: земли – земли, воды – воды каби. Боғловчи, кўмакчи ва юкламалар одатда урғусиз бўлади. Баъзан эса урғу отдан олдин келган олд кўмакчига ўтиши мумкин, масалан: на пол, на гору каби.

Рус тилини ўзлаштиришнинг асосий қийинчиликларидан бири сўзларда урғунинг ўзгарувчанлиги ва бир сўзнинг шакли ўзгариши билан урғунинг бошқа бўғинларга кўчиши, яъни урғунинг барқарор эмаслигидир. Агар ўзбек тилида урғу асосан сўзларнинг охиридаги унлига тушса, рус тилида урғу турли бўғинларда бўлиши мумкин.

Масалан:

дОм – уй
домА – уйлар
дОма – уйда

ЭСЛАТМА. Урғули унли ҳарфлар катта қилиб кўрсатилган.

Баъзида бир сўзнинг турли бўғиндаги урғули вариантлари ҳар хил маънони англатади.

Масалан:
мукА – ун
мУка – азоб
замОк – қулф
зАмок – қаср
хлопОк – қарсак
хлОпок – пахта.

Айрим ҳолларда бир сўзнинг турли урғули шакллари бошқа сўзни эмас, балки шу сўзнинг бошқа грамматик шаклини англатади.

Масалан:

зеркалА – ойналар
зЕркала – ойнанинг
Окна – деразалар
окнА – деразанинг

Рус тилида шундай сўзлар ҳам учрайдики, уларнинг бош шакллари (масалан, феълнинг ноаниқ шакли) эмас, бошқа грамматик шакллари бир хил, лекин маъноси турлича бўлиб, улар фақат урғули бўғин билан фарқланадилар.

Масалан:
платИть – тўламоқ
плачУ – тўлаяпман
плАкать – йиғламоқ
плАчу – йиғлаяпман

Баъзи сўзларда шаклдошлик асосан талаффузда бўлиб, ёзувда фарқи бўлмайди. Баъзи сўзларнинг турли урғули варианти бошқа-бошқа маънони англатади.

Масалан:
дорогА – қиммат
дорОга – йўл
вЕсти – хабарлар
вестИ – бошлаб бормоқ.

46.8K views 09:30

✅ Урок 3

Mavzu: Urg’usiz O
Тема: Безударный О

Rus tilidagi urg’usiz O unlisi (безударный О)barcha so’zlarda A yoki qisqacha A shaklida talaffuz etiladi yoki deyarli talaffuz etilmaydi.

Masalan:
онА – аnа
твоЯ – tvауа
окнО – аknо
дорОга – dаrоgа
потолОк – patalok
ходИть – hadit’
говорИть – gavarit’
сохранИть – saxranit’
довестИ – davesti
собрАние – sabraniye

⚠️ Eslatma ^ JUDA QISQA TALAFFUZ
молокО – malako
дЕвочка – dev^chka
кАрточка – kart^chka
городскОй- garadskoy
тротуАр – tr^tuar
молодОй – maladoy
водопровОд – vadapravot
чёрточка -cho’rt^chka va hokazo.

So’zlarda A deb talaffuz qilingan urg’usiz bo’g’inlarning qaysi birida O yozilishini bilish uchun shunday bo’g’inli so’zlarning urg’usiz bo’g’iniga urg’u tushadigan variantini topish kerak. Ko’p so’zlarning bunday varianti bir bo’g’inli bo’ladi.

Masalan:
дом, домовОй, домА, домАшний,
окнО, окОнный, окОшка, Окна.
гОрод, городскОй, городА.

-очк, -онок, -ёнок, kabi suffiksli so’zlardagi urg’usiz O unlisi juda qisqa A deb o’qiladi yoki deyarli o’qilmaydi.

Masalan:
дЕвочка – dev^chka
котёнок – katyon^k
мышОнок – mishon^k

41.1K views 09:30

So’zlarning talaffuziga e’tibor bering.

онА – аnа
твоЯ – tvауа
окнО – аknо
дорОга – dаrоgа
потолОк – patalok
ходИть – hadit’
говорИть – gavarit’
сохранИть – saxranit’
довестИ – davesti
собрАние – sabraniye

38.6K views 09:35

So’zlarning talaffuziga e’tibor bering.

дом, домовОй, домА, домАшний,
окнО, окОнный, окОшка, Окна.
гОрод, городскОй, городА.

38.3K views 09:37

✅ Урок 4

Mavzu: Urg’usiz E
Тема: Безударный Е

Rus tilidagi barcha so’zlarda E unlisi urg’usiz holatda i yoki (yi) tarzida talaffuz etiladi. Urg’usiz E so’z boshida, unlidan yoki Ъ, Ь dan keyin kelsa (yi), so’z o’rtasida undoshdan keyin kelsa (i) tarzida talaffuz qilinadi.

Masalan:
ежеднЕвно-yijidnevna
ежевИка – yijivika
дЕрево – deriva
средА – srida
ученИк – uchinik
учИтельница – uchitilnitsa
медвЕдь – midved

Ammo so’z ohirida, ayniqsa -ые, -ее, -ие, -ье kabi qo’shimchalardagi urg’usiz E yuqoridagi qoidadan istisno ravishda E deb talaffuz qilinadi.

Masalan:
здАние – zdaniye
упражнЕние – uprajneniye
домАшнее – domashneye
свЕжее – svejeye
медвЕжье – midvejye
воскресЕнье – vaskresenye
Va hokazo.

Urg’usiz E mavjud bo’lgan so’zlarning har biriga o’zakdosh bo’lgan bir qator so’zlarning ichida urg’usiz bo’g’inga urg’u tushadiganlari ham uchraydi. Ayni so’zni eslab qolib, bu so’z orqali o’zakdosh so’zlarning barchasida ushbu harf mavjudligini bilib olib, so’zlar imlosini eslab qolish kerak.

Masalan:
лес, леснОй, лесА
побЕда, победИтель, побеждАть, побеждённый.
серёдка, середИна, посередИне.
дЕрево, деревЯнный, дерЕвья.

Ammo uyadosh so’zlardan urg’uli bo’g’inligini tanlashda shakklar o’xshash, ammo mazmuni boshqa so’z olinmasligi kerak bo’ladi.

Masalan:
преЕмник – voris
преЕмство – vorislik
приёмник – priyomnik
приём – qabul
принимАть – qabul qilmoq.

38.5K views 09:30

✅ Урок 5

Мавзу: Urg’usiz Я
Тема: Безударный Я

Rus tilidagi barcha so’zlarda urg’usiz Я (безударнык Я) huddi urg’usiz E kabi, so’z boshida hamda unlilar yoki Ъ, Ь dan keyin (yi) deb, undoshlardan so’ng esa (i) deb talaffuz qilinadi.

Masalan:
япОния – yiponiya
яйцО – yiytso
ядрО – yidro
янтарь – yintar
пояснИца – payisnitsa
пАмятник – pamitnik
лягУшка – ligushka
семьянин – simyinin.

Ushbu qoida Ъ yoki Ь bilan ajralib turuvchi qo’shimchalardan so’ng kelgan Я xarfiga xam taalluqlidir.

Masalan:
объявление – abyivleniye
объяснЕние – abyisneniye.

Ammo urg’usiz orqa qo’shimchalarning deyarli barcha turlaridagi Я ning talaffuzi bundan mustasnodir.

Masalan:
стУлья – stulya
брАтья – bratya
лИния – liniya
Армия – armiya.

Urg’usiz bo’g’indagi Я ekanligini aniqlab, so’zlarni to’g’ri yozish uchun uyadosh va ma’nodosh so’zlarning ichidan ayni shu bo’g’inga urg’u tushadigan variantni topish kerak. Buning uchun urg’usiz Я mavjud bo’lgan so’zlarning uyadoshlarini bilish zarur.

Masalan:
пять, пятьдесЯт, пятьсОт.
свято, святОй, посвятИть.
Яйца, яйцО, яИчный, яИчко.

ESLATMA. o’zbek ismlarining ruscha talaffuzida faqat urg’uli bo’g’in joyi o’zgarishi mumkin.
Rus tilining hususiyatlaridan biri shundaki, unda barcha ko’makchi va old qo’shimchalar so’zga qo’shib o’qiladi. Shu bois о, до, про, подо, передо. kabi tarkibida O xarfi bo’lgan ko’makchilardagi O xarfi A deb o’qiladi.

Masalan:
обо мне – abamne
о тебе – atibe
о друзьЯх – adruzyax
до конца – dakantsa
до дома – dadoma
подо мной – padamnoy.

37.7K views 09:30

✅ Урок 6

Mavzu: Talaffuzda undoshlarning o’zgarishi va tushib qolishi
Тема: Изменение и выпадение согласных звуков

☝️Изменение (o’zgarish)

С – sh
[с]шить – (shshit)
ра[с]шИрить – (rashshirit)

3 – sh
бе[з] шАпки – bishshapki
и[з] шЕрсти – ishshersti

С – j, з – j
[с]жечь – (jjech)
Ра[з]жАть – (rajjat)

Сч – shsh
[сч]Астье – (shshаstyе)
Ра[сч]ёт – (rаshshot)

Зч – shsh
грУ[зч]ик – (grushshik)
вO[зч]ик – (vòshshik)

Ч – sh
[ч]то – (shto)
ПотомУ [ч]то – (раtаmushtа)

Г – x
мЯ[г]ий – (myахkiy)
ле[г]О – (liхkò)

Ч – sh
скУ[ч]но – (skushnа)
порЯдо[ч]ный – (раryаdаshny)

☝️В ыпадение
(tushib qolishi)

T
грУс[т]но – (grusna)
прелЕс[т]ный – (prilesny)

Д
пОз[д]но – (pòzna)
прАз[д]ник – (praznik)

Л
сО[л]нце – (sòntse)

В
чУ[в]ство – (chustva)
здрА[в]ствуй – (zdrastvuy)

Т
гигАн[т]ский – (giganskiy)
ташкЕн[т]ский – (tashkenskiy)

Х
бу[х]галтер – (bugalter)

36.4K views 09:30

✅ Урок 7

Мавзу: Род (1)

Рус тилида отларнинг хаммаси мужской, женский ва средний родга бўлиниб, бир-биридан шакл жихатидан фарқ қилади. Ўзбек тилида бу ҳодиса йўқ. Ўзбек тилида баъзан женский родни билдирувчи қўшимчалар учрайди, масалан, муаллима, адиба, Нодира, Раъсулова, Низомова ва ҳ.к.

Рус тилида отларнинг мужской род, женский род ва средний родга тегишли эканлиги маълум белгилар орқали аниқланади.

✅ Мужской род
Мужской родга қуйидаги сўзлар киради:
а) эркак жинсидаги жонли нарсаларни англатадиган сўзлар: папа, дядя, брат;
б) қаттиқ ундош билан тугаган сўзлар: стол, стул, рот, нос;
в) юмшоқ ундош билан тугаган сўзлар: конь, день;
г) -й билан тугаган сўзлар: герой, край каби;
д) қаттиқ ёки юмшоқ шипилловчи товуш билан тугаган сўзлар: нож, карандаш, луг , плащ каби.

Ойларнинг номлари – январь, февраль, март, апрель, май, июнь, июль, август, сентябрь, октябрь, ноябрь, декабрь — мужской родга киради.

Мужской род отларининг гуруҳига кирган сўзлар ўрнига он (у) кишилик олмоши ёки мой олмошини қўйиш мумкин. Масалан:
Мой брат окончил институт. Он работает на заводе.
Ахмед не пришёл. Он болен.

35.9K views 09:30

️✅ Урок 8

Мавзу: Род (2)

Женский род
Женский родга қуйидаги сўзлар киради:
а) хотин жинсидаги жонли нарсаларни билдирадиган сўзлар: мама, тётя, сестра, корова, овца каби;
б) охири -а билан тугаган сўзлар: парта, доска, рука, нога;
в) охири -я билан тугаган сўзлар: баня, дыня, пуля;
г) юмшоқ ундош билан тугаган сўзлар: тень, цель каби.

Э с л а т м а. Юмшоқ ундош билан тугаган сўзларнинг баъзилари мужской родга, баъзилари эса женский родга тааллуқли бўлади.

Мужской родга тааллуқли бўлган сўзлар родительный келишигининг бирлик сонида -я билан тугалланади, женский родга тааллуқли сўзлар эса -а билан тугалланади.
Дождь – дождя (мужской род);
тетрадь – тетради (женский род).

Женский роддаги сўзларнинг ўрнига она (у) кишилик олмошини ёки моя олмошини қўйиш мумкин.
Масалан: Моя сестра учится в институте. Она учится хорошо.
Қаттиқ ёки юмшоқ шипилдоқ товуш билан тугаган сўзларнинг аксарияти женский родга киради ва уларнинг охирида -ь белгиси ёзилади.

Масалан: вещь, ночь, рожь, мышь.
Демак, охирида юмшоқ ундош ёки шипилдоқ ж, ч, ш, щ (қаттиқ ёки юмшоқ) товуш келган отлар мужской родга қам, женский родга ҳам кириши мумкин: день – мужской род, тень – женский род, нож – мужской род, рожь – женский род каби.
Баъзи ҳайвон ва қушларнинг эркак ва урғочилигини билдириш учун бошқа-бошқа ўзаклардан ясалган сўзлар ишлатилади, масалан:
Баран Овца
Бык Корова
Петух Курица
Селезень Утка

Эркак-урғочилигидан қатъий назар, ҳайвон, қуш, қурт-қумурсқаларнинг номини билдирадиган отларнинг баъзилари мужской родга, баъзилари эса женский родга киради.
Шундай сўзларнинг роди отнинг формасидан аниқланади:
Эркак ёки урғочилигидан қатъи назар мужской родда: Конь, голубь, гусь, журавль, лебедь, пескарь, олень , слепень, шмель , коршун, жук, сокол, кролик, грая, клоп, сом, кит, ёж, уж.

Эркак ёки урғочилигидан қатъий назар женский родда: Лошадь, мышь, рысь.
Юмшоқ ундош билан тугаган сўзлар родительный келишигининг шакли билан фарқланади, масалан:

Мужской род:
Им. Падеж: конь, голубь.
Родит. Падеж: коня, голубя
Женский род:
Им. Падеж: лошадь, мышь
Родит. Падеж: лошади, мыши.

35.6K views 09:30

✅ Урок 9

Мавзу: Род (3)

Рус тилида шундай отлар борки , улар ҳам мужской , ҳам женский родда бўла олади. Шу отлар қаторига – а билан тугайдиган бир қанча сўзлар киради. Улар эркак кишига нисбатан ишлатилса, мужской родга, хотин кишига нисбатан ишлатилса, женский родга киради,
масалан:
Плакса (мой плакса, моя плакса)
Сирота (мой сирота, моя сирота)
Умница (мой умница, моя умница)
Неряха (мой неряха, моя неряха)
Невежа (мой невежа, моя невежа)

Шунингдек, булар сафига киради: нытик, тихоня, бедняжка, бродяга, бука, бяка, вояка, выскочка, горемыка, грязнуля, дылда, егоза, забияка, злюка, калека, лежебока, молодчина, мямля, невежа, невежда, недотрога, недоучка, непоседа, обжора, плакса, работяга, разиня, самоучка, сирота, соня, тёзка, умница, ханжа, ябеда.

Фақат мужский родга киради: Верзила, воевода, воротила, вышибала, дурачина, детина, зайнька (серенький)

Демак, рус тилида умумий род тушунчаси мавжуд бўлиб, бунда айрим сўзлар ҳам мужский, ҳам женский родда бўлиши мумкин:
Масалан:
большой (большая) сластена,
мой (моя) коллега.

Касб-ҳунарни англатувчи кўпгина мужской род сўзлари хотин кишига нисбатан ҳам ишлатилиши мумкин:
моя сестра врач ёки мой брат врач,
моя мама доктор ёки мой папа доктор ,
моя тётя профессор ёки мой дядя профессор каби.

Человек, друг, товарищ сўзлари ҳам эркак кишига, ҳам хотин кишига нисбатан ишлатилади, масалан:
она знающий человек ёки он знающий человек,
она хороший друг ёки он хороший друг,
она близкий товарищ ёки он близкий товарищ.

34.9K views 09:30

✅ Урок 10

Мавзу: Род (4)

Средний род
Отларнинг охирида о, е, ё келса, булар средний род отлари ҳисобланади.
Масалан: окно, перо, море, поле, ружьё каби.

Эслатма: Подмастерье сўзи мужской родга киради.

Рус тилида охирида -мя келадиган 10 сўз: имя, время, знамя, пламя, племя, семя, стремя, темя, бремя, вымя – средний родга киради.

Средний роддаги сўзлар ўрнига оно ёки моё олмошларини ишлатиш мумкин.
Масалан: имя (моё, оно), лицо (моё, оно).
Мой, моя, моё сўзлари ўрнига буларнинг кўплик шакли – наш, наша, наше ҳам ишлатилади.

Бошқа тиллардан олинган турланмайдиган сўзлар родларга қуйидагича бўлинади:
агар сўз жонсиз предметни билдирса, у средний родга киради: пальто, жюри каби (бу қоидага кофе сўзи кирмайди, чунки у мужской родга киради);
агар сўз жонли предметни (қуш, ҳайвонларни) билдирса, мужской родга киради: кенгуру, какаду, колибри, шимпанзе каби.

Отлар билан боғланиб келган сифат, тартиб сон, кўпгина олмош ва ўтган замон феълларининг тугаллиги шу отнинг родига мослашиб келади, масалан:
(М.Р.) – большой дом, маленький карандаш, брат прилетел, третий урок, красивый город
(Ж.Р.) – большая комната, маленькая книга, сестра прилетела, третья лекция, красивая улица
(С.Р.) – большое окно, маленькое перо, время пролетело, третье задание, красивое здание.

34.0K views 09:30

✅ Урок 11

Мавзу: Отларнинг бирлик ва кўплик шакли

Это студент. (бирлик)
Это студенты. (кўплик)

Это газета. (бирлик)
Это газеты. (кўплик)

Рус тилида отларни кўплик шаклга айлантириш учун сўз оҳирига -а, -я,-ы, -и қўшимчалари қўшилади.

Мужской роддаги сўзларга –Ы ва –И қўшимчалари қўшилади:
документ – документы
журнал – журналы
–А, -Я қўшимчалари қўшиладиган сўзлар ҳам бор, аммо улар кўп эмас.
брат – братья
берег – берега

Женский роддаги сўзларга “-А” ва “-Я” қўшимчалари қўшилади:
“-А” билан тугайдиган сўзларга асосан “-Ы” қўшилади
виза – визы
газета – газеты
“-Я” билан тугайдиган сўзларга асосан “-И” қўшилади
фамилия – фамилии

Средний роддаги сўзларда қуйидаги ўзгаришлар содир бўлади:
-“O” билан тугайдиган сўзларга -“А” қўшилади
письмо – письма
– “Е” билан тугайдиган сўзларга -“Я” қўшилади
море – моря
ЯБЛОКО (олма) сўзи бундан истисно, унинг кўплик шакли ЯБЛОКИ (Яблока эмас)!

Юқоридаги қоидаларга тушмайдиган айрим истиснолар ҳам мавжуд бўлиб, бунда отнинг кўплик шакли ўзаги ўзгариб кетади:
челове́к — лю́ди, ребёнок — де́ти

ЭСЛАТМА: Қайси род бўлишидан қатъи назар, кўплик сондаги барча сўзларда г, к, х, ж, ч, ш, щ, харфлардан сўнг -ы эмас, фақат -и ёзилади. Масалан:
Мужской род: потолок – потолк(и), нож – нож(и), сапог – сапог(и)
Женский род: рука – рук(и) вещь – вещ(и)
Средний род: ухо – уш(и) очко – очк(и)

Эслаб қолинг! “ДЕНЬГИ”, “ОЧКИ”, “ДУХИ”, “ШАХМАТЫ”, “БРЮКИ“, сўзлари фақат кўпликда ишлатилади. Яъни бу сўзларнинг бирлик шакли мавжуд эмас.

34.5K views 08:43

Мавзу: Феъл турлари – Виды глагола (1-қисм)

Рус тилида ҳаракат ва ҳолатни ифодаловчи сўз туркуми бўлган феъл (глагол) ни ўзлаштириш бу тилнинг энг қийин жихатларидан биридир. Чунки рус тилидаги феълнинг хар бири икки хил кўриниш (вид) га эга булиб, улар ўзаро нафақат шаклда, балки маъно жихатдан хам фарқ қилади.

Масалан, уларнинг хар бири замон, шахс-сонда турли қўшимчалар билан қўлланиши мумкин. Уларнинг бири ўрнига бошқаси қўлланса, бутунлай ўзгача маъно ифодаланади. Масалан, кечга қолиш феъли опаздывать ва опоздать деб таржима қилинади. Опоздывать феъли несовершенный видда бўлиб, харакатнинг такрорийлиги ва тугалланмаганлигини ифодалайди. Масалан, Я опоздывал деган бирикма кечга қолаётгани ёки авваллари хам тез-тез кечга қолиб туришини англатади.
Аммо опоздать сўзидан келиб чиқиб Я опоздал деса, у бир марта тасодифан кечга қолганлигини англатади. Чунки бу феъл совершенный видда бўлиб, харакатнинг бир марта содир бўлгани ва тугалланганлиги англатади.

Мисоллар:
Жараён (тугамайдиган)
Завтра я буду рисовать картину.
– Мен эртага расм чизаман. (Эртага расм чизаман, аммо тугатишим шарт эмас)

Натижа (тугайдиган)
Завтра я нарисую картину.
– Мен эртага расм чизаман. (Эртага расмни тўлиқ чизиб, тугатаман)

Вчера я читал книгу. (Кеча мен китоб ўқидим, тугатмадим)
Вчера я прочитал интересную
книгу. (Кеча мен қизиқарли китоб ўқидим, тугатдим)

Изохли луғатларда хар бир феълнинг иккала шакли берилиб, уларнинг маъноси изохланиб, мисоллар ёрдамида тушунтириб берилади. Иккитилли луғатларда феълларнинг хар бир види алохида таржима қилинади.

Rus tili alifbosi pdf скачать

Rus Tili Alifbosi

2Pac Ludacris Blessed With A Thug S Heart 2018

Бабушка Бабуля Ручки Золотые

Yangi Qo Shiqlar 2023

Middle Of The Night Rus Cover

Wisin Lyric 2021

Zafarbek Qurbonboyev Va Doston Ibodullayev Popuri Зафарбек Ва Достон Попури

Mut Gisherin Taqun Taqun Kgam Es Remix

Звонок В Полицию Ребенок Не Слушается

Я Бегаю По Хате

Эллаи Давай Просто Летать Speed Up

Дуои Ятим Барои Мардуми Точик

З 8 Березня Привітання З 8 Березня Пісня Слухати На Українській Мові

Бас Гитара Музыка

Обращение Женщин Общеукраинского Общественного Движения Йой К

Имон Гуломи Дорам Мирам

Время Не Ждать Не Минуты Скорой

Рапсодия Спешу К Любви Своей

Сурудхои Точики 2023

Сура Оятал Курси Узбекча

Песенка Маме Еремеева

Indah Monica Live Open Bo

Любимая Тетя Песня

Л А Старченко Мамочка Моя

Ludwig Van Beethoven Op 122 Bundeslied Chorus Practice Soli1

Rus Tili Grammatikasi Kitob Pdf Skachat

Хазрати Эшони Мухтадихоча

Qiziqarli malumotlar
Rus tili alifbosi pdf скачать