Qur’oni Karim – Islom Ta’limoti Uning Muqaddas Kitobi

© 2016. Ўзбекистон мусулмонлари идораси. Оммавий ахборот воситалари вакиллари ҳамда порталимиз мухлислари диққатига! Сиз muslim.uz порталидаги маълумотлардан хоҳлаганча фойдаланишингиз мумкин. Бизнинг асосий мақсадимиз ҳам шу. Фақат ягона шартимиз: Мақола ёки хабарни ўз веб-саҳифангизда ёритишда қуйидаги кўринишда беришингизни сўраймиз: “Ўзбекистон мусулмонлари идораси расмий веб-портали хабар беради”, бунда “расмий веб-портали” сўзи устига линк қўйилиб, линк http//muslim.uz саҳифасига йўналтирилган бўлиши, “хабар беради” сўз бирикмасига линк қўйилиб, линк “веб-саҳифа”даги сиз фойдаланган хабар ёки мақолага йўналтирилган бўлиши шарт. Унутманг, маълумот олинганда манзил ва муаллифни кўрсатмаслик ҳам қонунан ҳам диний нуқтаи-назардан қаттиқ қораланади.

Qur’oni Karim – Islom ta’limoti uning muqaddas kitobi

Islom ta’limoti uning muqaddas kitobi – Qur’oni Karimda bayon etilgan. Islomning aqidalari, e’tiqod talablari, huquqiy va ahloqiy me’yorlari, cheklash va taqiqlari Qur’on bilan birga uning tafsirlarida, hadis tuplamlari va shariat qullanmalarida, islohiyot adabiyotlarida o’z ifodasini topgan.

Islom dinining asosiy aqidasi “Ollohdan boshqa hech bir iloh – yo’q Muhammad Ollohning eslchisidir”.

Qur’on tilida esa: “La Ilaha Illallohu Muhammadur Rasulluloh”. Bu kalimai tavhid deyiladi. “Guvohlik bermanki, bir Ollohdan boshqa iloh yo’q va yana guvohlik beramanki, Muhammad Ollohning bandasi va rasuli(elichisi) dir”. Qur’on tilida “Ashhadu an la ilaha illalohu va ashhadu anna Muhammadan a’bduhu va rasuluhu”. Bu Kalimai shahodat deyiladi.

Islom diniga kirish, musulmon bo’lish uchun yuqoridagai ikki iymon kalimasini tili bilan aytmoq va halban, chin dildan ishonib tasdiqlash lozim. Buni iymon keltirish deb yuritiladi.

Bu ikki kalimani keltirish iymonning ilk bosqichidir. Iymonning yana qolgan olti bosqichi-sharti bo’lib, musulmon kishi yana shularga ishonmog’i va ularga amal qilib yashamog’I ham shart hisoblanadi.

Sunniylikda iymon talabalari 7 tadir. Bular:

Ollohning yakkayu- yagonaligiga ishonish, faqat ungagina sig’inish, e’tiqod va ibodat qilish.
Ollohning farishtalariga ishonish.
Ollohning barcha ilohiy, muqaddas kitoblariga ishonish.
Ollohning barcha payg’ambarlariga ishonish
Taqdirga, uning ilohiyligiga ishonish.
Ohiratga, qiyomat qoyim bo’lishiga ishonish.
Qayta tirilishga ishonish.

Ana shu etti shart, e’tiqod talablari – iymonning to’liq asosi, ustuni sanaladi. Islomga e’tiqod qiluvchi har bir kishi tili bilan – “Iymon keltirdim Ollohga, uning farishtalariga, kitoblariga, payg’ambarlariga, taqdiriga, qiyomat kuniga va o’lgandan keyin qayta tirilishga”, deb aytmog’i va bunga dili bilan ishonmog’i lozim. Endi shular haqida qisqa to’xtab o’tamiz. Olloh- dunyodagi barcha mavjudotlarni yaratgan. Olamda yuz bergan va beradigan barcha voqea va hodisalar Olloh tomonidan belgilangan va uning irodasi bilan sodir bo’ladi. Ollohni hech kim bor qilgan emas u o’zidan o’zi border. Olloh birdir. Yakkadir, yolg’izdir. U biluvchidir, u bilmaydigan biror bir ish yo’q. U har ishga qodirdir, hamma narsani ko’ruvchi va eshituvchidir. Olloh bildiruvchi, tarbiya qiluvchidir. Ollohda hech qanday nuqson va kamchilik yo’qdir. U hamma erda hozir. Olloh emaydi, ichmaydi, kasal bo’lmaydi.

Har bir musulmondan Ollohning ana shunday qudratiga ishonmoqlik talab etiladi.

Farishtalar- Ollohning nihoyatda itoatli, hech bir gunohsiz, nurdan yaratilgan, odamlar ko’ziga ko’rinmaydigan bandalaridir. Ular Ollohning buyurgan ishlarini bajaradilar. Ularda erlik, ayollik, tug’ish, tug’dirish, eyish-ichish, uxlash kabi hususiyatlar yo’q. Farishtalarning eng mashhurlari-Jabroil, Makoil, Isrofil, Azroildir.

Payg’ambarlar Olloh tomonidan bandalariga din hukmlarini o’rgatmoq uchun yuborilgan elchilardir. Ular aqlli, ziyrak, tug’ri, otoatli bo’lib odam bolalaridan chiqadilar. Ular Olloh tomonidan buyurilgan din va shariat hukmlarini bandalariga etkazadilar, ularni haq dinga, yaxshi ishlarga va’z, nasihat bilan chaqiradilar. Qur’oni karimda 25 payg’ambarni ismi keltirilgan. Payg’ambarlar 2 hilga bo’linadilar: 1. Rasullar; 2. Nabiylar.

Olloh tomonidan o’zlariga alohida kitob va shariat berilgan payg’ambarlar rasul deb ataladilar. Barcha payg’ambarlardan 8 nafari: Odam, Idris, Shis, Ibrohim, Muso, Dovud, Is ova Muhammad rasul payg’ambarlardir.

O’zlariga mahsus kitob va shariat berilmay, bir rasulga berilgan kitob va shariat asosida ish qilishga buyurilgan payg’ambarlar nabiy deyiladi. Nabiylar rasul bo’lolmaydi. Rasullarning har biri ayni paytda nabiy ham hisoblanadilar.

Muqaddas kitoblar – har bir zamonning o’ziga yarasha din va muomalat hukmlarini bayon etib, o’sha zamonning payg’ambarlariga vahiy qilib yuborilgan kitoblardir. Olloh o’z payg’ambarlariga 100 sahifa – Odam, Shis, Idris, Ibrohimga; 4 kitob esa Muso, Dovud, Iso va Muhammadga yuborgan.

Ohirat – narigi dunyo, o’lgan bandalarning Olloh qudrati bilan tirilishi va Olloh tayin qilgan erga yig’ilish kuni. Yig’iladigan joining nomi “Mashhur eri”, kuni esa “Qiyomat kuni” deb ataladi. Bu kuni bandalarning bu dunyoda qilgan yaxshi, savob yoki gunoh ishlariga yarasha hukm chaqiriladi.

Taqdir – Olloh tomonidan har bir bo’lgan va bo’ladigan ishlarning bo’lmog’ini azaldan, oldindan tayin belgilabqo’yilishidir. Buni bizda peshonasiga yozilgan ham deyiladi.

Islom dinida “Islom arqonlari” degan tushuncha ham mavjud. U quyidagi besh asosdan, ustundan iborat:

Yuqoridagilar har bir musulmon uchun farz qilib belgilangan. Bulardan tashhari janoza, sunnat, nikoh va qurbonlik qilish kabi muhim marosimlari ham mavjud.

Islom dini bayramlariga – Ramazon hayiti, Qurbon hayiti, mavlud va boshhalar kiradi.

Iymon – yuqorida aytilgan Ollohdan o’zga iloh yo’q yo’qligiga va

Muhammad uning bandasi va rasuli ekanligiga ishonmoq va e’tiqod qilmoqlikdir.

Namoz – kuniga 5 mahal o’qilib, kishida doimiy diniy kayfiyatni saqlashning muhim vositasidir. Namozlar – farz, sunnat, vojib kabilarga bo’linadi.

Ro’za – kun chiqishdan to kun botishga qadar yemoq va ichmoqlikdan tiyilmoq va shunga niyat qilmoqlikdir. Ro’za har bir sog’lom musulmon uchun farz ibodati sanaladi. U hijratning ikkinchi yili Madinada farz qilingan.

Zakot – mol-mulki shariat belgilagan miqdorga etganda yilda bir marotaba ulardan qirqdan birini, y’ani 2.5 foizini beva-bechoralarga, miskinklarga, ilm toliblariga va boshqa muhtojlarga berilishi shart bo’lgan Ollohning haqi.

Haj – ham jismoniy, ham ma’naviy, ham moddiy ibodat. Haj – kabatullohni tavof qilmoq, Safo va Marva tog’lari orasida yugurmoq, Arofat tog’ida bo’lmoq va zarur marosimlarni ado etmoq uchun Makka shahriga ziyoratga bormoqlikdir.

Hajning shartlari quyidagilar;

Islom dinida bo’lish;
Balog’atga etgan bo’lish;
O’qil bo’lish
Ozod bo’lish
Qodir bo’lish

Islomning ana shu besh amali har bir musulmonga bajarish uchun farz qilingan.

Yuqorida bayon qilinganlar Islom ta’limotining asosini tashkil etadi.

Quron kitobini o’qish

Эрталаб уйғонганда айтиладиган дуо الحَمْدُ لِلهِ الَّذِي أَحْيَانَا بَعْدَ مَا أَمَاتَنَا وَإِلَيْهِ النُّشُورُ Алҳамдулиллаҳиллазий баъда маа амаатана ва илайҳин нушуур Маъноси:

الحَمْدُ لِلهِ الَّذِي أَحْيَانَا بَعْدَ مَا أَمَاتَنَا وَإِلَيْهِ النُّشُورُ

Азон эшитганда айтиладиган дуо

Азон эшитганда айтиладиган дуо اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ وَالصَّلاةِ الْقَائِمَةِ آتِ مُحَمَّدًا الوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدْتَه Аллоҳумма робба ҳаазиҳид даъватит тааъммати вассолатил қоимаҳ, аати муҳаммаданил васиилалата вал вазилаҳ вабаъзҳу мақоомам маҳмууданиллази вааъдтаҳ Маъноси: Эй бу комил дуонинг ва қоим бўлган намознинг эгаси – Аллоҳим, Муҳаммад (С.А.В) га васила ва фазилат бер, у зотни ваъда қилганинг мақтовли мақомда тирилтир.

اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ وَالصَّلاةِ الْقَائِمَةِ آتِ مُحَمَّدًا الوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدْتَه

Маъноси: Эй бу комил дуонинг ва қоим бўлган намознинг эгаси – Аллоҳим, Муҳаммад (С.А.В) га васила ва фазилат бер, у зотни ваъда қилганинг мақтовли мақомда тирилтир.

Quron

Fotiha surasi ﮍ

Kitob ko’rinishida o’qish

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ Ma’nosi: Mehribon va rahmli Allohning nomi bilan boshlayman. (Alloh taolo o‘z kitobini “bismillah” bilan boshlagani musulmonlarga ham o‘rnak, ular ham doim o‘z so‘zlarini va ishlarini “bismillah” bilan boshlamoqlari lozim. Payg‘ambar alayhissalom hadislaridan birida: “E’tiborli har bir ish “bismillah” bilan boshlanmas ekan, uning oxiri kesikdir”, deganlar. Ya’ni, barakasi bo‘lmaydi, oxiriga yetmaydi.) [Fotiha surasi 1-oyat]

1. Mehribon va rahmli Allohning nomi bilan boshlayman. (Alloh taolo o‘z kitobini “bismillah” bilan boshlagani musulmonlarga ham o‘rnak, ular ham doim o‘z so‘zlarini va ishlarini “bismillah” bilan boshlamoqlari lozim. Payg‘ambar alayhissalom hadislaridan birida: “E’tiborli har bir ish “bismillah” bilan boshlanmas ekan, uning oxiri kesikdir”, deganlar. Ya’ni, barakasi bo‘lmaydi, oxiriga yetmaydi.)

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ Ma’nosi: Barcha maqtov, shukrlar olamlarning tarbiyachisi Allohga bo‘lsin. (Olamlarni yaratgani uchun ham, ularning tarbiyachisi bo‘lgani uchun ham, ulardagi barcha jonzotlarga hayot, rizqi ro‘z bergani uchun ham Alloh barcha hamdu sanolarga sazovordir.) [Fotiha surasi 2-oyat]

2. Barcha maqtov, shukrlar olamlarning tarbiyachisi Allohga bo‘lsin. (Olamlarni yaratgani uchun ham, ularning tarbiyachisi bo‘lgani uchun ham, ulardagi barcha jonzotlarga hayot, rizqi ro‘z bergani uchun ham Alloh barcha hamdu sanolarga sazovordir.)

الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ Ma’nosi: U Rohman va Rahiym. (Barchaga-kofirga ham, mo‘minga ham mehribon va ne’mat beruvchi. “Rohman” sifati faqat Allohga xos bo‘lib, undan boshqa hech kimga nisbatan bu sifatni ishlatib bo‘lmaydi. “Rahiym” sifati, xosroq bo‘lib, faqat mo‘’minlarga qiyomat kuni rahm qiluvchi ma’nosini anglatadi va Allohdan o‘zgalarga, jumladan, Payg‘ambar alayhissalomga nisbatan ham ishlatiladi.) [Fotiha surasi 3-oyat]

3. U Rohman va Rahiym. (Barchaga-kofirga ham, mo‘minga ham mehribon va ne’mat beruvchi. “Rohman” sifati faqat Allohga xos bo‘lib, undan boshqa hech kimga nisbatan bu sifatni ishlatib bo‘lmaydi. “Rahiym” sifati, xosroq bo‘lib, faqat mo‘’minlarga qiyomat kuni rahm qiluvchi ma’nosini anglatadi va Allohdan o‘zgalarga, jumladan, Payg‘ambar alayhissalomga nisbatan ham ishlatiladi.)

مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ Ma’nosi: U qiyomat kunining podshohi, egasi. (“Din” so‘zi arabchada hisob, jazo, mukofot ma’nolarini bildiradi. “Yavmid din”-qiyomat kunida bandalar qayta tiriltirilib hisob-kitob qilinadi. Yaxshiga mukofot, yomonga jazo beriladi. Bu oyatni o‘qiganda qiyomatni eslab, o‘sha dahshatli kunda faqat Allohning o‘zi hukm chiqarishini, o‘sha yerda uyalib qolmaslikni eslab, unga tayyorgarlik ko‘rishga ahd qilinadi.) [Fotiha surasi 4-oyat]

4. U qiyomat kunining podshohi, egasi. (“Din” so‘zi arabchada hisob, jazo, mukofot ma’nolarini bildiradi. “Yavmid din”-qiyomat kunida bandalar qayta tiriltirilib hisob-kitob qilinadi. Yaxshiga mukofot, yomonga jazo beriladi. Bu oyatni o‘qiganda qiyomatni eslab, o‘sha dahshatli kunda faqat Allohning o‘zi hukm chiqarishini, o‘sha yerda uyalib qolmaslikni eslab, unga tayyorgarlik ko‘rishga ahd qilinadi.)

إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ Ma’nosi: Faqat sengagina ibodat qilamiz va faqat sendangina yordam so‘raymiz. ( “Iyyaka na’budu” “faqat sening aytganingni qilamiz” ma’nosini anglatadi. Bu esa, banda tarafidan Allohga berilgan ulkan va’da. Alloh taolo barchamizni ushbu va’daning ustidan chiqadiganlardan qilsin. “Iyyaka nasta’in” ham, faqat Allohdangina yordam so‘rash ma’nosini anglatadi.) [Fotiha surasi 5-oyat]

5. Faqat sengagina ibodat qilamiz va faqat sendangina yordam so‘raymiz. ( “Iyyaka na’budu” “faqat sening aytganingni qilamiz” ma’nosini anglatadi. Bu esa, banda tarafidan Allohga berilgan ulkan va’da. Alloh taolo barchamizni ushbu va’daning ustidan chiqadiganlardan qilsin. “Iyyaka nasta’in” ham, faqat Allohdangina yordam so‘rash ma’nosini anglatadi.)

اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ Ma’nosi: Bizni to‘g‘ri yo‘lga boshlagin. (“Hidoyatga boshlash” lug‘atda biror narsaga lutf bilan yo‘llab qo‘yishga aytiladi.) [Fotiha surasi 6-oyat]

6. Bizni to‘g‘ri yo‘lga boshlagin. (“Hidoyatga boshlash” lug‘atda biror narsaga lutf bilan yo‘llab qo‘yishga aytiladi.)

صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ Ma’nosi: O‘zing ne’mat berganlarning yo‘liga (boshlagin), g‘azabga duchor bo‘lganlarning yo‘liga emas, adashganlarnikiga ham emas. (“Ne’mat berilganlar”dan murod-Payg‘ambarlar, siddiqlar, shahidlar va solih bandalar. “G‘azabga duchor bo‘lganlar”dan murod-yahudiylar. Yahudiylarning g‘azabga duchor bo‘lishlarining sabablari ko‘p, jumladan, anbiyolarni o‘ldirishlari, Allohga bergan ahdlariga vafo qilmasliklari va hokazo. Lekin katta sabab-bilganiga amal qilmaslik. Alloh ularga ilm bergan, ular esa bila turib ilmga amal qilmaganlar. “Adashganlar”dan murod-nasroniylar. Nasorolarning “adashganlar” bo‘lishi ham bir qancha sabablarga ko‘radir. Eng asosiysi-ular maqsadga erishish yo‘lida Alloh ko‘rsatgan yo‘lni emas, o‘zlari topgan yo‘lni tanlaganlar. Demak, oyatning ma’nosi: Ey Alloh, bizni o‘tgan anbiyoyu avliyo, azizlarning yo‘lidan boshlagin, yahudiy va nasroniylar yo‘lidan boshlamagin, deganidir. Imomi Nasaiy mashhur sahobiy Abu Hurayradan rivoyat qilgan hadisi qudsiyda Alloh taolo aytadi: “Namozni o‘zim bilan bandam orasida ikkiga bo‘lganman, bandamga nima so‘rasa, beraman. Agar u (banda) “Alhamdu lillahi robbil ’alamiyn” desa, Alloh, bandam menga hamd-shukr aytdi, deydi. Banda: “ar-Rohmanir Rohiym”, desa. Alloh: “Bandam menga sano-maqtov aytdi”, deydi. Banda: “Maliki yavmiddin”, desa, Alloh: “Bandam meni ulug‘ladi”, deydi. Banda: “Iyyaka na’budu va iyyaka nasta’in”, desa, Alloh: “Bu men bilan bandam orasidagi ahd, bandamga nima so‘rasa, beraman”, deydi. Agar banda: “Ihdinas sirotal mustaqim, sirotollaziyna an’amta ’alayhim g‘oyril mag‘zubi alayhim valazzoolliyn”, desa, Alloh: “Bu bandamga xos, bandamga so‘raganini berdim”, deydi.) [Fotiha surasi 7-oyat]

ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳﭪ

7. O‘zing ne’mat berganlarning yo‘liga (boshlagin), g‘azabga duchor bo‘lganlarning yo‘liga emas, adashganlarnikiga ham emas. (“Ne’mat berilganlar”dan murod-Payg‘ambarlar, siddiqlar, shahidlar va solih bandalar. “G‘azabga duchor bo‘lganlar”dan murod-yahudiylar. Yahudiylarning g‘azabga duchor bo‘lishlarining sabablari ko‘p, jumladan, anbiyolarni o‘ldirishlari, Allohga bergan ahdlariga vafo qilmasliklari va hokazo. Lekin katta sabab-bilganiga amal qilmaslik. Alloh ularga ilm bergan, ular esa bila turib ilmga amal qilmaganlar. “Adashganlar”dan murod-nasroniylar. Nasorolarning “adashganlar” bo‘lishi ham bir qancha sabablarga ko‘radir. Eng asosiysi-ular maqsadga erishish yo‘lida Alloh ko‘rsatgan yo‘lni emas, o‘zlari topgan yo‘lni tanlaganlar. Demak, oyatning ma’nosi: Ey Alloh, bizni o‘tgan anbiyoyu avliyo, azizlarning yo‘lidan boshlagin, yahudiy va nasroniylar yo‘lidan boshlamagin, deganidir. Imomi Nasaiy mashhur sahobiy Abu Hurayradan rivoyat qilgan hadisi qudsiyda Alloh taolo aytadi: “Namozni o‘zim bilan bandam orasida ikkiga bo‘lganman, bandamga nima so‘rasa, beraman. Agar u (banda) “Alhamdu lillahi robbil ’alamiyn” desa, Alloh, bandam menga hamd-shukr aytdi, deydi. Banda: “ar-Rohmanir Rohiym”, desa. Alloh: “Bandam menga sano-maqtov aytdi”, deydi. Banda: “Maliki yavmiddin”, desa, Alloh: “Bandam meni ulug‘ladi”, deydi. Banda: “Iyyaka na’budu va iyyaka nasta’in”, desa, Alloh: “Bu men bilan bandam orasidagi ahd, bandamga nima so‘rasa, beraman”, deydi. Agar banda: “Ihdinas sirotal mustaqim, sirotollaziyna an’amta ’alayhim g‘oyril mag‘zubi alayhim valazzoolliyn”, desa, Alloh: “Bu bandamga xos, bandamga so‘raganini berdim”, deydi.)

Qiziqarli malumotlar
Qur’oni Karim – Islom ta’limoti uning muqaddas kitobi