Pnevmoniyaning belgilari qanday?

Pnevmoniya – o’pka to’qimalari yallig’langan suyuqligi bilan to’ldiriladi, ko’pincha mikrobial omillari sabab bo’ladi. Isitma, yo’tal, balg’am chiqarish, ishtahani yo’qotish, holsizlik, nafas qisilishi va tez nafas olish, ko’krak va orqada og’rig’i pnevmoniya belgilaridir .  Pnevmoniya hali ham samarali mikroblarga qarshi va qo’llab-quvvatlovchi davolash usullariga qaramay, o’lim darajasi yuqori bo’lgan yuqumli kasallikdir.

Odatda kimlar pnevmoniya bilan kasallanadi?

Pnevmoniya ayniqsa maktabgacha yoshdagi bolalarda (5 yoshgacha), 65 yoshdan oshgan kattalarda va ayniqsa immunitetni zaiflashtiradigan surunkali kasalliklarga chalinganlarda keng tarqalgan.

Har yili dunyoda 450 millionga yaqin odam pnevmoniya bilan kasallanadi. Pnevmoniya ushbu bemorlarning taxminan 4 millionining o’limiga sabab bo’ladi. 

Pnevmoniya qanday yuqadi?

Bemorlarning yo’talishi yoki aksirishi paytida atrofga tarqaladigan so’lak tomchilari sog’lom odamlarga yuqishi mumkin bo’lsa, kasallik ovqat hazm qilish tizimidagi yoki og’iz-burun muhitidagi (flora) mikroorganizmlar o’pkaga yetib kelganida ham paydo bo’lishi mumkin. Ayni paytda, inson tanasini himoya qilishda rol o’ynaydigan immunitet tizimi kasallikning shakllanishining oldini olishda eng muhim rol o’ynaydi. Agar u yetarli bo’lmasa, u odamda kasallik belgilari paydo bo’la boshlaydi.

Pnevmoniyaning belgilari qanday?

• Titroq, isitma ko’tariladi,
• Yo’tal,
• Balg’am chiqarish,
• Anoreksiya,
• Holsizlik,
• Nafas qisilishi va tez nafas olish
• Ko’krak va orqadagi og’rig’i pnevmoniya bilan og’rigan bemorlarda kuzatiladigan alomatlardan biridir.

Og’ir bemorlarda og’ir nafas olish qiyinlishuvi, past qon bosimi, kam kislorod tufayli teri va lablarda ko’karishlar rivojlanadi.

Bundan tashqari;

• Bosh og’rig’i,
• Qo’shimcha og’riqlar,
• Quloq og’rig’i,
• Qorin og’rig’i va diareya kabi dastlab pnevmoniyani ko’rsatmaydigan alomatlar ham kuzatilishi mumkin.

Kim pnevmoniya xavfi ostida?

Qariyalar va bolalar pnevmoniya, chekuvchilar, operatsiya qilingan odamlar eng muhim xavf guruhini tashkil qilsada; KOAH, o’pka saratoni, yurak, jigar va buyrak yetishmovchiligi, diabet, boshqa organlar saratoni va immunitet tanqisligi kabi surunkali o’pka kasalliklari bilan og’rigan bemorlar xavf ostida.

Pnevmoniya qanday aniqlanadi?

Pnevmoniya bilan bog’liq alomatlar bo’lgan bemor mutaxassisga murojaat qilishi kerak. Chunki pnevmoniya tashxisida yo’qolgan har bir soniya kasallikning halokatli oqibatlariga olib kelishi mumkin. Bemor shifokorga murojaat qilganda, pnevmoniya bilan bog’liq belgilar va alomatlar diqqat bilan o’rganiladi va tekshiriladi. Keyinchalik ba’zi laboratoriya usullari (ayniqsa, o’pka rentgenogrammasi va kerak bo’lganda o’pka tomografiyasi) kasallikning darajasini aniqlaydi va tashxis qo’yadi.

Pnevmoniya qanday davolanadi?

Pnevmoniyani davolash kasallikning og’irligiga va qo’zg’atuvchisi deb hisoblangan mikroorganizmga qarab rejalashtiriladi.

Mavjud xavf omillari va sabab bo’lishi mumkin bo’lgan mikroorganizmlarni hisobga olgan holda bemorlarga antibiotiklar bilan davolash buyuriladi. Ushbu muolajalarni tegishli dozalarda muntazam ravishda qo’llash davolanishning muvaffaqiyati uchun juda muhimdir. Antibiotik bilan davolash qo’zg’atuvchi va kasallikning og’irligiga qarab, shifokor tomonidan tavsiya etilgan muddat davomida qo’llanilishi kerak. Umuman olganda, 5-7 kunlik muolajalar yetarli, ammo ba’zida og’ir pnevmoniya tashxisi qo’yilgan bemorlarga 3-6 hafta antibiotiklar bilan davolash mumkin. Agar bemor uyda davolanayotgan bo’lsa va isitma 72 soat ichida pasaymasa va shikoyatlar sezilarli darajada ko’paygan bo’lsa, davolovchi shifokor bilan yana maslahatlashish zarur. Bemorlarga ko’p suyuqlik ichish, dam olish va kerak bo’lganda antibiotiklar bilan davolashdan tashqari, og’riq qoldiruvchi va antipiretik preparatlarni qo’llash tavsiya etiladi. Ayniqsa, nafas olish yetishmovchiligi rivojlanayotgan pnevmoniya bemorlarida kislorodli muolajalar va nafas olish asboblaridan foydalanish birinchi o’ringa chiqishi mumkin. Shifokor tavsiyasidan tashqari antibiotiklarni ishlatish, ayniqsa teskari ta’sir qilishi va jiddiy yon ta’siri nuqtai nazaridan juda zararli.

Pnevmoniyaning oldini olish usullari qanday?

Immunitet tizimini mustahkam ushlab turish pnevmoniyaning oldini olishda va kasallik paydo bo’lganidan keyin davolanishning muvaffaqiyatli natijalarida samarali bo’ladi. Surunkali kasalliklarga chalinganlarning muntazam ravishda ko‘rikdan o‘tishlari, tamaki mahsulotlari va spirtli ichimliklarni iste’mol qilmasliklari, muntazam va to‘g‘ri uxlashlari, mustahkam immunitet uchun muvozanatli va sog‘lom ovqatlanishlari juda muhimdir. Immunitet tizimini mustahkamlashning muhim usullaridan biri bu emlashdir. Pnevmoniyaning oldini olishda har yili sentyabr va oktyabr oylarida pnevmokokk (pnevmoniya) vaksinasi va grippga qarshi vaksinalarni olish muhim ahamiyatga ega.

Pnevmoniyaga qarshi emlash pnevmoniya rivojlanishida tez-tez aniqlanadigan omillardan biri bo’lgan mikroorganizm turlaridan himoya qiluvchi vaktsinadir. Qandli diabet, yurak xastaligi va buyrak yetishmovchiligi kabi surunkali kasalliklarga chalinganlar, 65 va undan katta yoshdagilar, yosh bolalar va homilador ayollar pnevmoniyaning oldini olish uchun albatta pnevmokokkga qarshi emlashlari kerak.