Parranda grippi sabablari, alomatlari, yuqish yo’llari va davolash haqida malumot

Parranda grippi — bu butun dunyo bo’ylab qushlarni ta’sirlaydigan, gripp viruslari keltirib chiqaradigan kasallik. Qush grippi birinchi navbatda odatda kasal bo’lmaydigan yovvoyi qushlarga ta’sir qiladi.

Ushbu qushlar tabiiy ravishda virusga qarshi immunitetga ega. Ular kasallikni uy chorva mollariga va parrandalarga (tovuq, kurka va o’rdak) yuqtiradi. Uy qushlari esa kasallikdan nobud bo’lishi mumkin.

H5N1 nima?

Parranda grippi virusi: H5N1 — bu asosan qushlarda uchraydigan A grippi virusining kichik turi. H5N1 virusi butun dunyo qushlarida uchraydi.

Parrandachilikda gripp viruslari bilan kasallanishni ikkita asosiy kasallik shakli keltirib chiqaradi, ulardan biri faqat yengil alomatlarni keltirib chiqaradi, ikkinchisi esa ancha jiddiy bo’lib, yuqtirilgan parrandalarning 100 foizga yaqinini o’limiga olib keladi.

2003 yildan beri Osiyodagi sakkizta mamlakatda parrandalarda H5N1 grippi tarqalishi qayd etilgan va yaqinda Osiyo, Evropa va Afrikadagi yovvoyi qushlarda qayd etilgan.

Parranda grippi tarqalishi

Qushlar infeksiyalangan suyuqlik va boshqa qushlarning axlati bilan aloqa qilish orqali kasallikni yuqtiradi. Odamlarda parranda grippi bilan kasallanishning aksariyati yuqtirilgan parrandalar yoki ifloslangan yuzalar bilan aloqa qilishdan kelib chiqadi.

Parranda grippi xavflimi?

Gripp viruslari tanada o’sishi jarayonida ozgina o’zgaradi. Bitta hayvonni yuqtirgan virus, boshqa hayvonga o’tganda birinchi virusdan bir oz farq qiladi.

Odatda ko’pchilik odamlar uchun kasallik xavfi past bo’ladi. Biroq, chorva mollari va parranda qushlarga yaqin bo’lgan odamlar uchun katta xavf mavjud. Barcha holatlarda yuqtirilgan qushlar yoki ifloslangan yuzalar bilan aloqa qilishdan saqlanish kerak. Go’shtni yaxshilab pishirish parranda grippi virusini yo’q qiladi.

Parranda grippi alomatlari

Qush grippining dastlabki alomatlari odam grippi viruslariga o’xshash:

Og’ir holatlarda parranda grippi o’pkaning yallig’lanishi kabi og’ir nafas olish asoratlarini keltirib chiqarishi mumkin. Natijada bu o’limga olib keladi.

Odamlarda parranda grippini davolash

Parranda grippini davolash kasalxonaga yotishni va tomir ichiga yuboradigan suyuqlik kabi yordamni o’z ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, virusga qarshi preparatlar odamlarda parranda grippining og’irligini minimallashtirishga yordam beradi. Biroq, virusning o’zgarishi ularning kelajakdagi samaradorligini cheklashi mumkin.

• Gripp viruslarini davolash uchun to’rtta virusga qarshi preparatlar tasdiqlangan. Ayni paytda qushlarni H5N1 virusi ushbu antivirus preparatlarning ikkitasiga chidamli: amantadin va rimantadin.
• Boshqa ikkita antivirus, oseltamavir (Tamiflu) va zanamivir (Relenza), H5N1 grippini davolash uchun foydali bo’lishi mumkin va virusga duchor bo’lganlarning kasalliklarini cheklashga yordam beradi.

Viruslar antivirus preparatlarga chidamli bo’lib qolishi mumkin, shuning uchun odamlar virusga qarshi dori-darmonlarni suiste’mol qilmasliklari kerak.

Parranda grippini oldini olish

Har qanday grippning oldini olish uchun tavsiya etilgan bir xil asosiy choralar parranda grippiga ham tegishli:

• Gigiena qoidalariga rioya qilish kerak, shu jumladan tez-tez qo’llarni yuvish kerak.
• Yo’talganda yoki aksirganda og’izni ro’mol bilan yopish va ishlatilgan to’qimalarni plastik qoplamali axlat qutisiga tashlash kerak.
• Kasal bo’lganingizda ish yoki maktabga borishdan saqlaning va gripp alomatlari kuchli bo’lsa yoki bir necha kundan ortiq davom etsa, shifokor qabuliga yoziling.

Parranda grippda qo’shimcha tavsiyalar

• Parranda grippi ma’lum bo’lgan joylarga sayohat qilishda parrandachilik fermalaridan qochish va oziq-ovqat bozorlarida tirik hayvonlar bilan aloqa qilmaslikni tavsiya qiladi.

• Shuningdek, qushlar yoki hayvonlarning axlatlari bilan ifloslangan yuzalarga tegmaslik kerak.

• Agar sizda qush grippi alomatlari paydo bo’lsa, tibbiy yordamga murojaat qiling.

manba: southernnevadahealthdistrict.org