O’zbekiston qizil kitob pdf skachat

akad. F.N. Rusanov nomidagi

O’zbekiston Respublikasi fanlar akademiyasi

“Qizil kitob” – har birimizning vijdonimizdir. Har qaysi millat ham dunyo oldida o‘zining tabiat boyliklarini asrash ma’suliyatini olgan. Har bir kishini maftunkor tog‘larni qoplab turgan doimiy muzliklar, ulardagi xushbo‘y gullar, dorivor o‘simliklar, hayvon turlari, toza havo, sho‘x sharsharalari, qoyalari bilan rom etadi. Bularning hammasidan, albatta, zavq olish kerak, har bir narsaning o‘z qadriga etish, tabiatdagi mo’jazgina bir jonli mavjudotni ham asrab-avaylash lozim.

Ma’lumki, O‘zbekiston Respublikasi hududida hozirgi kunda 4300 ga yaqin o‘simlik turlari mavjud bo‘lib, ular orasida jiddiy muhofazaga muhtoj ko‘pgina kamyob, endem va relikt turlar ham uchraydi. O‘zbekiston Respublikasi “Qizil kitobi”da o‘simlik va hayvonot turlari, ularning oilasi, ilmiy nomi, botanik tavsifi hamda turlarning tarqalish areallarihaqida qisqacha ma’lumotlar va har bir o‘simlik turlarining ko‘rgazmali tarzda suratlari keltirilgan.

Atrof-muhitni, shu jumladan, o‘simliklar olamini muhofaza qilish muammosi insoniyat uchun hech qachon hozirgidagidek o‘ta dolzarb ahamiyatga ega bo‘lgan emas. Sanoat, qishloq xo‘jaligi va xalq xo‘jaligi turli tarmoqlarining tez sur’atlar bilan rivojlanib borishi, tabiiy maydonlarning keng miqyosda o‘zlashtirilishi – ekologik muvozanatning salbiy tomonga o‘zgarishi natijasida o‘simlik va hayvon turlarining soni kamayib borish xavfi kuchayib bormoqda.

Ma’lumki, Qizil kitobning 1-nashri 1984-yilda chop etilgan bo‘lib, unga 163 tur kiritilgan bo‘lsa, ikkinchi nashrida (1998-y.) 301 tur kiritilgan, ya’ni turlarning soni qariyb ikki martaga ortgan. 2006-yilgi nashrida muhofazaga olingan o‘simlik turlari soni 305 taga boradi. 2009-yildagi nashrida Amaryllidaceae oilasiga mansub Allium turkumidan 10 ta tur kiritilgan bo‘lsa, yangi nashrida esa ushbu turkumdan 14 ta tur kiritilganligi va ayrim oila vakllarining kamayib borayotganligini ko‘rishimiz mumkin. Shuning bilan birga, Qizil kitobning 2009-yildagi nashri bilan yangi nashridagi o‘simlik vakillari taqqoslab ko‘rilganda, 19 turning areali kengayishi hisobiga Qizil kitob sahifalaridan chiqarilgan bo‘lsa, aksincha 24 turning kamayishi ularning Qizil kitob sahifalarini “yangi turlar bilan boyitganligini” alohida ta’kidlash lozim. Umuman olganda, noyob kamayib borayotgan turlarni saqlab qolishda faqatgina davlat organlari kurashishi emas, balki aholi orasida ham tabiatdan oqilona foydalanish madaniyatini yuksaltirish lozim.

Ushbu raqamlardan ko‘rinib turibdiki, respublikamizdagi mavjud o‘simlik turlari yil sayin tobora kamayib bormoqda.

O‘zR FA Botanika instituti olimlari tomonidan so‘nggi yilarda olib borilgan ilmiy izlanishlari natijasida O‘zbekiston florasida uchraydigan kamyob turlarni o‘zida jamlagan navbatdagi O‘zR Qizil kitobning yangi soni nashrga tayyorlanmoqda. Bu orqali o‘simlik olamining hozirgi holati bo‘yicha monitoring (kuzatuv) natijalarini keng ommaga yetkazishdan iborat.

Navbatdagi nashrga tayyorlanayotgan Qizil kitobdagi o‘simliklar soni avvalgi chop etilgan nashrlardagi ma’lumotlar bilan solishtirilganda, ayrim oila vakillarining turlari keskin kamayishi natijasida muhofaza ro‘yxatiga tushganligini ko‘rishimiz mumkin. Masalan, Chuchmomadoshlar oilasidan – Raven piyozi, manzarali piyoz, cho‘l piyozi, yashil gulli piyoz; Yalpizdoshlar oilasidan esa Amudaryo oqto‘shasi, uchpoyali oqto‘sha, Orol flomoidesi, Torondoshlar oilasidan Zokirov qandimi hamda Ziradoshlar oilasidan Elena kovragi kabi o‘simlik vakillari kiritilganligining guvohi bo‘lishimiz mumkin.

Avvalgi ro‘yxatdagi mavjud ayrim turlar tarqalish areallarining so‘nggi yillarda kengayishi va tabiiy ko‘payishi oqibatida esa, aksincha, ushbu turlar (Sigirquyruqdoshlar oilasidan Oloy nataliellasi, Ayiqtovondoshlar oilasidan – yumaloqbarg parpi, tillarang sug‘uro‘t, Oltoy trolliusi, Ra’noguldoshlar oilasidan – Olьga sorbariyasi, Chinniguldoshlar oilasidan – Tojikiston etmagi) Qizil kitob ro‘yxatidan chiqarildi.

Qizil kitobning yana bir muhim tomoni – bu uning sahifalari hech qachon tugallanmasligidir, doimo uning sahafalarini yangi o‘simlik turlari va hayvon zotlari to‘ldirib boradi. AQShning Norzern Universiteti biologlarining xulosalariga ko‘ra, “Qizil kitob”ning sahifalarini qisqartirish uchun inson madaniyati va xulqini doim oshira borish kerak. Bu orqali esa uning sahifalarini kamaytirish hamda o‘simlik va hayvon turlarining muayyan darajada saqlanib qolishiga erishish mumkin.

Nargiza Raximova,

O’zR FA Botanika instituti huzuridagi

akad. F.N. Rusanov nomidagi

Toshkent Botanika bog’i katta ilmiy xodimi.

O’zbekiston qizil kitob pdf skachat

Barcha fanlardan o’zbek tilida referatlar mega to’plami, arxiv mutlaqo bepul.

O’zbekiston Respublikasi qizil kitobi

Подробности Автор: root root Родительская категория: Рефераты Категория: Ботаника (Рефераты) Опубликовано: 13 Октябрь 2016 Просмотров: 7407

3.7857142857143 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Rating 3.79 (7 Votes)

Вложения:

Файл	Размер файла:
O’zbekiston Respublikasi qizil kitobi.docx	14 kB

Рефераты

Авиация (Рефераты) (43)

Английский Язык (Рефераты) (549)

Архитектура Строительство (Рефераты) (211)

Астрономия (Рефераты) (269)

Безопасность БЖД (Рефераты) (205)

Биология (Рефераты) (521)

Ботаника (Рефераты) (257)

Бухгалтерия (Рефераты) (348)

Ветеренария (Рефераты) (40)

География (Рефераты) (661)

Геология (Рефераты) (539)

Конституционное право (Рефераты) (937)

Журналистика (Рефераты) (171)

Зоология (Рефераты) (135)

Информатика (Рефераты) (3054)

История (Рефераты) (2260)

Кулинария (Рефераты) (33)

Литература (Рефераты) (887)

Логика (Рефераты) (88)

Математика (Рефераты) (1784)

Машиностроение и механика (Рефераты) (626)

Медицина (Рефераты) (811)

Международные отношения (Рефераты) (26)

Менеджмент и Маркетинг (Рефераты) (867)

Металлургия (Рефераты) (64)

Метрология (Рефераты) (190)

Музыка и Искусство (Рефераты) (424)

Налоги (Рефераты) (388)

Наука и техника (Рефераты) (767)

Немецкий язык (Рефераты) (47)

Педагогика (Рефераты) (856)

Политология (Рефераты) (204)

Предпринимательство (Рефераты) (197)

Промышленность (Рефераты) (606)

Психология (Рефераты) (815)

Религия (Рефераты) (128)

Русский Язык (Рефераты) (76)

Социология (Рефераты) (356)

Страхования (Рефераты) (87)

Таможенная система (Рефераты) (142)

Транспорт (Рефераты) (233)

Туризм (Рефераты) (449)

Физика (Рефераты) (1610)

Физкультура (Рефераты) (684)

Философия (Рефераты) (323)

Финансы (Рефераты) (552)

Французский Язык (Рефераты) (23)

Химия (Рефераты) (1575)

Чувство Родины (Рефераты) (194)

Экология (Рефераты) (637)

Экономика (Рефераты) (1808)

Логистика (Рефераты) (0)

Этика Эстетика (Рефераты) (374)

Делопроизводство (Рефераты) (2)

Языковедения (Рефераты) (361)

Остальные рефераты (1695)

Для абитуриентов (986)

Культура и искусство (Рефераты) (530)

Косметология (Рефераты) (0)

Диссертации (753)

Электронное правительство (реферат) (1)

Метрология (реферат) (0)

Агрономия (Рефераты) (13)

Barcha huquqlar O’zbekiston Respublikasining amaldagi qonunlariga binoan himoya qilingan. Sayt materiallaridan to’liq yoki qisman tijorat yo’lida foydalanish qat’iyan man etiladi!

O’zbekiston qizil kitob pdf skachat

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Vazirlar Mahkamasining qarori , 09.03.1992 yildagi 109-son

Дата вступления в силу
Ссылка на последующую редакцию
Ссылка на предыдущую редакцию
Индексация по АПУ
Индексация по ОКОЗ
Индексация по СПиТ
Индексация по ТСЗ
Источники изменений
Источники опубликования
Комментарий

Вид

1. 11.00.00.00 Atrof tabiiy muhit va tabiiy resurslar / 11.02.00.00 Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish va ekologik xavfsizlikni ta’minlash / 11.02.05.00 Noyob, yo‘q bo‘lib ketish xavfi ostida bo‘lgan o‘simliklar va hayvonlar. Qizil kitob;

2. 11.00.00.00 Atrof tabiiy muhit va tabiiy resurslar / 11.06.00.00 O‘rmonlar va o‘rmon fondiga kirmaydigan o‘simlik dunyosidan foydalanish va muhofaza qilish / 11.06.08.00 O‘rmonlarni va o‘rmon fondiga kirmaydigan o‘simlik dunyosini muhofaza qilish, undan foydalanishni nazorat qilish. Yong‘in, zararkunandalar va kasalliklardan himoya qilish;

3. 11.00.00.00 Atrof tabiiy muhit va tabiiy resurslar / 11.07.00.00 Hayvonot dunyosini muhofaza qilish va foydalanish / 11.07.15.00 Hayvonot obyektlarini va ular yashash muhitini muhofaza qilish]