Ona tili o’qitish metodikasi

6 Bo’y o’stirsh haqidagi 5 savolga javob

• 6.1 1. O’sish zonalari yopilib bo’lgach kishi o’sishi mumkinmi?
• 6.2 2. Bodibilding bo’y o’sishiga qanday ta’sir qiladi?
• 6.3 3. Jismoniy mashqlar orqali bo’y o’sishida tana nisbatlari o’zgaradimi?
• 6.4 4. Agar istalgan natijaga erishilsa, erishilgan natijalarni yo’qotmaslik uchun ko’proq mashq qilish kerakmi?
• 6.5 5. Uyqu o’sishga qanday ta’sir qiladi?

Inson bo’yi uzunligiga ta’sir qiluvchi omillar

Insonning o’sishiga eng faol ta’sir qiluvchi uchta omil mavjud.

• Irsiyat. Uzun kishilarning farzandlari, odatda, baland bo’yli bo’lishadi.
• Kasalliklar. Bo’y o’sishiga buyrak, jigar, o’pka, endokrin va boshqa tizimlar kasalliklari salbiy ta’sir qilishi mumkin.
• Hayot tarzi. Ratsional muvozanatli oziqlanish, faol hayot tarzi, yaxshi tiklanish genetik xususiyatlarni maksimal darajada ro’yobga chiqishiga yordam beradi.

Umuman olganda, taxminan bo’y o’sishining 80 foizi irsiyatga bog’liq bo’lib, 20 foizi esa hayot tarzi va tashqi omillar ta’sirida shakllanadi. Ikkala jins qomatining uzunligi o’rtasidagi farq suyaklarning shakllanishiga ta’sir qiluvchi genlarning faolligi bilan bog’liq. Ushbu genning faolligi qancha yuqori bo’lsa, insonning bo’yi shunchalik past bo’ladi. Ushbu gen X-xromosomada mavjud bo’lganligi uchun, gen ko’proq ayollarda faol bo’ladi. Shuning uchun ayollar odatda erkaklarga nisbatan 10-12 sm pastroqdir.

Qanday qilib bo’yni vizual uzaytirish mumkin?

Ko’pincha odamlar qad-qomatni rost tutishni unutishadi. Yelkani tik ushlashni nazorat qilish, uzun ko’rinishni istaydigan shaxsga kerak bo’lgan birinchi narsadir. Egilgan yelka va bosh bo’yni bir necha santimetrga past qilib ko’rsatadi. Boshingizni, yelkangizni va qomatingizni qanday tutishingizni eslab, boshingizda kitob bilan xonada yurish juda foydali. Keng yelkalar va tekis qomat nafaqat sizni uzunroq ko’rsatadi, balki mushaklardan keraksiz zo’riqishni ham bartaraf qiladi, ularni charchashini oldini oladi. Bundan tashqari, qomatni tik holatda ushlash ichki a’zolarning me’yoriy ishlashi uchun kerakli sharoitlar yaratadi. Bu omilar o’z navbatida ko’p narsaga ta’sir ko’rsatadi va tabiiy bo’y o’sishiga ham yordam beradi. Yana bir qator usullar sizni uzunroq qilib ko’rsatishga qodir:

• Soch turmagi. Bir necha qo’shimcha santimetr «uzayishni» hohlasangiz, sochni balandroq qilb turmaklashingiz mumkin. Erkaklar ham sochini ko’tarishi va soch uchun lak bilan hajm berishlari mumkin.
• Kiyim. Har qanday stilistdan kiyimlar yordamida bo’yni uzunroq qilib ko’rsatishni iloji bormi deb so’rasangiz, bu turli uslublar qanchalik ko’p ekanligidan hayratda qolasiz. Vertikal chiziqlar, tasvirlar, gavda uzunligi bo’ylab bir qator terilgan tugmalar, erkin tushib turgan sharflar, uzun taqinchoqlar, V shaklidagi kesmalar va boshqalar bo’yni uzunroq qilib ko’rsatishi mumkin. Gorizontal chiziqlari mavjud yoki kontrast ranglarga ega kiyimlarni kiymaslik tavsiya etiladi. Kalta shimlar va beli pasaytirilgan kiyimlardan ham voz kechgan ma’qul.
• Poyafzal. Bo’yni vizual tarzda uzunroq qilish uchun siz maxsus poyafzal pataklaridan foydalanishingiz mumkin. Siz ularni sotib olishingiz yoki o’zingiz tayyorlashingiz mumkin. Ushbu ichki patak sizni 2-4 sm va undan uzunroq qilib ko’rsatishi mumkin. Shuningdek, sotuvda maxsus poyafzal mavjud bo’lib, unga bo’yni uzun qilib ko’rsatish uchun maxsus pataklar o’rnatilgan. Bularning hammasi ba’zan juda foydali bo’ladi va kishini o’ziga bo’lgan ishonchini oshiradi. Ayollarga kelsak, ular qanday qilib uzunroq ko’rinish mumkinligini yaxshi bilishadi. Oyog’iga baland poshnali poyafzal kiyish kifoya. Poshna qanchalik baland bo’lsa, shuncha uzunroq ko’rinishadi. Lekin juda baland poshnali oyoq kiyimlari oyoq va umurtqa pog’onasiga yuk tushirishini unutmaslik kerak.

Tashqi ko’rinishga yetarlicha e’tibor berib, doimo yelkani tik tutsangiz va kiyimlarni e’tibor bilan tanlasangiz, qad-qomatingiz siz istagan chiroyda bo’ladi.

Bo’y o’stirish uchun mashqlar

Bo’yni o’stirish uchun maxsus dastur ishlab chiqilgan va ko’plab odamlar tomonidan sinovdan o’tkazilib, odamning tabiiy ravishda o’sishiga yordam berishi mumkin. Eng yaxshi ma’lum bo’lgan bo’y o’stirish texnikasi quyida keltirilgan:

• Turnikda tortinish. Turnikda osilib turish va tortinish bo’y os’tirish uchun foydali ekanligini barcha bilsa kerak. Iloji bo’lsa har kuni tongda turib, 3-5 minut shunchaki turnikda osilib turing. Umuman olganda, turnikda qilinadigan barcha mashqlar bo’y o’sishiga yordam beradi.
• Inversion mashqlari. Ushbu texnikaning ma’nosi shundaki, mashq tananing teskari holatida sodir bo’ladi (bosh pastda, oyoqlar yuqorida). Doimiy mashqlar ajoyib natijalarga erishishga yordam beradi. Bu mashqlar, bo’y o’stirishidan tashqari, umurtqa pog’onasi uchun juda foydali. Ular umurtqalararo churra, lumbosakral radikulit, bukrilik kabi turli xil muammolarni bartaraf etishga yordam beradi.
• Velosiped mashg’ulotlari. Velosiped hayadash oyoqlarini uzaytirishning eng samarali usullaridan biridir. Velosiped o’rindig’ini shunday ko’tarish kerakki, pedalga oyoqning uchi zo’rg’a yetsin. Mashg’ulotlar uchun sizning odatiy velosipedingiz ham to’g’ri keladi.
• Suzish. Bo’yni o’stirish uchun suzishning eng yaxshi uslubi — brass usulidir. Agar siz muntazam ushbu uslubda suzayotgan bo’lsangiz, tanangiz doimiy cho’zilishlar va bo’shashishlar ta’sirida bo’ladi. 2 sm yoki undan ko’p o’sish uchun kuniga bir soatdan haftasiga kamida 3 marta mashq qilish kerak.

Bo’y o’tirish uchun muntazam jismoniy mashqlar bilan bir qatorda, to’g’ri ovqatlanish, to’g’ri yondashuv va uyqu ham juda muhimdir.

Bo’y o’sishi uchun to’g’ri ovqatlanish

Kerakli «qurilish materiali» va energiya bo’lmasa, tana o’sish uchun resurslardan mahrum bo’ladi. Shuning uchun, siz qanday qilib bo’yingizni uzunroq qilish haiqda o’ylayotgan bo’lsangiz, ovqat ratsioningizga ko’proq e’tibor bering.

Organizmdagi o’sish gormoni ishlab chiqarishni ko’paytirish uchun yuqori glitsemik indeksli mahsulotlar miqdorini kamaytirish kerak. Ratsiondan shirinliklar, un mahsulotlari, juda shirin mevalarni cheklash yoki chiqarib tashlash kerak. Dietologlar kechki taomga alohida e’tibor qaratishni tavsiya qilishadi. Kechqurungi taomnomada ko’proq oqsil va kamroq uglevod saqlagan mahsulotlar, masalan, tuxum, baliq, dengiz mahsulotlari, pishloq, ko’katlar, yong’oq, urug’lar, dukkaklilar bo’lishi kerak. Oziq-ovqat qo’shimchalarini iste’mol qilish ham zarar qilmaydi. Ularda rux mikroelementi bo’lishi kerak. Ushbu mikroelement o’sish gormoni ishlab chiqarilishini rag’batlantiradi.

Uzun bo’y sohibi bo’lishni hohlasangiz, shuningdek ovqat ratsionidagi kaltsiy miqdorini nazorat qiling. Ularning o’sish davrida yetishmasligi bo’yning past bo’lib qolib ketishiga sabab bo’lishi mumkin. Ko’proq sut, pishloq, yogurt, tvorog iste’mol qiling, ular kasltsiyga boy hisoblanadi. Rux mikroelementi esa qovoq, qo’zichoq go’shti, yer yong’oq kabi mahsulotlarda ko’p.

Bo’y o’stirishning radikal usullari

Bo’yni o’stirishning yanada radikal usullari mavjud. Bu oyoqlarni uzaytirish bo’yicha o’tkaziladigan jarrohlik amaliyotlaridir. Bugungi kunda bunday operatsiyalarning asosan ikki turi ishlatiladi.

• Ilizarov usuli. Ilizarov apparatini qo’llash boldirni (maksimal 6 sm) yoki sonlarini (maksimal 10 sm) uzaytirishga imkon beradi. Suyaklarga operativ ta’sir ko’rsatmasdan tez bo’y o’stirishning boshqa iloji yo’q. Odatda jarrohlik boldir yoki sonning yuqori qismida o’tkaziladi. Boldirda ikkita suyak borligi tufayli, ikkalasi ham maxsus sindiriladi. Uzaytirishning butun davri mobaynida Ilizarov apparati o’rnatilgan turadi, uning gaykalarini kuniga bir necha marta burash kerak. Ushbu usul yordamida bir kunda taxminan, 1 mm o’sishga erishiladi. Asoratlarni oldini olish uchun o’sish tezligini 1 mm dan oshirmaslik kerak.
• Bliskunov usuli. Bu birinchi usuldan ko’ra ko’proq jarohatli hisoblanadi, shuning uchun keng tarqalmagan. Bu holda operatsiya faqat son suyagida amalga oshiriladi, suyakka kichik kesish orqali maxsus distraktsion (cho’zuvchi) apparat joylashtiriladi.

Bo’y o’stirsh haqidagi 5 savolga javob

Xulosa o’rnida uzunroq bo’lishni istaganlar tomonidan tez-tez so’raladigan savollarga e’tibor qarataylik.

1. O’sish zonalari yopilib bo’lgach kishi o’sishi mumkinmi?

Ehtimol, agar o’sish sohasini qandaydir tarzda uyg’otishga muvaffaq bo’lsa. Suyaklar doimo mexanik ta’sir natijasida tashqi sharoitlarga moslashishi uchun o’sishi mumkinligi ma’lum. Barmoqlari bilan doimo ishlaydigan ba’zi bir professional massajistlar, vaqt o’tishi bilan qo’llaridagi suyaklarini uzayganini sezishadi. Basketbol va voleybol o’yinchilarida yetakchi qo’l ko’pincha boshqasidan ko’ra uzunroq bo’ladi. Ko’proq oyoqari bilan ishlaydigan jangchilarda, hatto kattalarda ham oyoqlari uzayishi kuzatiladi. Har qanday pianinochi yoki gitarist barmoqlariga e’tibor bersangiz ham bunga amin bo’lasiz. Mantiqan, inson organizmi shunday tuzilganki, agar hayotiy zarur bo’lsa, suyaklar har qanday yoshda cho’zilishi va qalinlashishi mumkin.

2. Bodibilding bo’y o’sishiga qanday ta’sir qiladi?

Mashg’ulotlarga oqilona yondashuv bo’lganda ijobiy ta’sir qiladi.

3. Jismoniy mashqlar orqali bo’y o’sishida tana nisbatlari o’zgaradimi?

Inson tanasi o’ziga xos bo’lgan nisbatlarni saqlab qolish xususiyatiga ega.

4. Agar istalgan natijaga erishilsa, erishilgan natijalarni yo’qotmaslik uchun ko’proq mashq qilish kerakmi?

Odatda, 5 sm dan oshiq o’sganigizda, bu uzunlik siz bilan qoladi. Agar siz 1-2 sm o’sgan bo’lsangiz, unda bu yutuq vaqtinchalik bo’lishi mumkin va mashg’ulotlar davom ettirilishi kerak.

5. Uyqu o’sishga qanday ta’sir qiladi?

Uzoq muddatli uyqu tananing tabiiy o’sishi uchun juda muhim shartdir. Somatotropin gormonining asosiy miqdori uyqu paytida ishlab chiqariladi. Agar inson doimiy uyquga to’ymasa, unda bo’yni o’stirish uchun muntazam jismoniy mashqlar ham yordam bermaydi.

Agar sizning bo’yingiz past bo’lsa, bu siz butun hayotingiz davomida past bo’y bilan yashashingizni anglatmaydi. Yuqorida tavsiya etilgan hayot tarzi, uslubi va ovqatlanish bo’yicha ko’rsatmalarni e’tiborga olib, o’zingizga mos usullardan foydalanishingiz mumkin. Sabr-toqat qilish kerak, agar siz choralarni qo’llayotgan bo’lsangiz, natijalar uzoqqa cho’zilmaydi.

Ona tili o’qitish metodikasi

Qaysi juftliklarning har ikkalasi qo‘shma gap sanaladi?

A. U shunday yalinib gapirdiki, ra’yini qaytarishning sira iloji qolmagan edi. U yalinib gapirdi, shuning uchun ra’yini qaytarishning sira iloji qolmadi

B. Mingboshi yaxshi biladiki, Miryoqubdan boshqa chin ko‘ngildan kuyadigan odam yo‘q. Mingboshi Miryoqubdan boshqa chin ko‘ngildan kuyadigan odam yo‘qligini yaxshi biladi.

C. Azimboy shunday zulm o‘tkazdiki, oqibatda xalqning sabr kosasi to‘ldi. Azimboy xalqning sabr kosasini to‘ldiradigan zulm o‘tkazdi

D. Sinf rahbarimiz ishonardiki, bizning guruh musobaqalarda g‘olib chiqadi. Sinf rahbarimiz bizning guruhimizning musobaqalarda g‘olib chiqishiga ishonadilar

Ona tili o’qitish metodikasining predmeti ko’rsatilgan javobni toping.

A. Ta’lim berish jarayonida ona tilini egallash

B. Ta’lim berish jarayonida barkamol shaxsni tarbiyalash

C. Ona tilining imlo qoidalarini, og’zaki nutqni egallash

D. Ona tilining tovush tuzilishi va grafikasini egallash

Bog‘langan qo‘shma gap berilgan qatorni toping.

A. Keyin bir lahza ko‘zlarini yumdi.

B. Og‘ir eshik unsiz ochildi-da, qop-qorong‘i zalga nur yopirilib kirdi

C. Zuhra oynavand, katta, haybatli eshikni ochdi.

D. U g‘azab bilan baqirib mashinasini keskin burdi

Boshlang’ich sinf ona tili o’qitish metodikasining vazifasi qaysi qatorda berilgan.

A. Amaliy fan sifatida o’quvchiga ta’lim va tarbiya berish vazifasini bajaradi.

B. O’quvchilarning og’zaki va yozma nutqning to’g’ri shakllanishiga g’amxo’rlik qiladi.

C. Nimani o’qitish kerak. Qanday o’qitish kerak. Nega huddi mana shunday o’qitish kerak.

D. Boshlang’ich sinf o’quvchilarining nutqini o’stiradi.

Biriktiruv bog‘lovchili bog‘langan qo‘shma gap berilgan qatorni toping

A. Lolalar uchun oftob yaxshidir, bolalar uchun odob yaxshidir

B. Ko‘m-ko‘k tog‘li yaylovlarda o‘tov oqarib, er-u ko‘kni podalarning shovqin-suroni tutdi.

C. O‘ziga berilgan aqlsiz tentak bo‘lsa, o‘zini bezagan xushro‘y satangdir.

D. Chor atrofda esardi yellar va bog‘larda qushlar chiyillar

Nimani o’qitish kerak savoliga javob bo’lgan qatorni aniqlang.

A. Ta’lim metodlarini, usullari, ish turlarini, yozma ishlar, mashqlar sistemasini ishlab chiqadi.

B. Eng foydali metodlarni ilmiy nuqtai nazardan o’rganish, tanlangan metodlarni asoslash, tavsiyalarni eksperementdan o’tkazish.

C. Ta’lim mazmunini ishlab chiqadi. Dastur, darslik va qo’llanmalar yaratib beradi, ularning samaradorligini tekshirib beradi.

D. Interfaol usullarni qo’llagan holda o’qitish metodini ishlab chiqadi.

Zidlov bog‘lovchili bog‘langan qo‘shma gap berilgan javobni toping.

A. Boshqalarni bilmayman, lekin suyak sho‘rva Kulala ikkovimizga zo‘rlik qildi

B. Sen berahm bo‘lsang ham, Men dushmanlik qilmasman aslo.

C. Har qanday qonunga ham chap berish mumkin, lekin uyatga chap berib bo‘lmaydi, chunki qonun odamdan tashqarida, uyat esa odamning ko‘ksida bo‘ladi.

D. Hozirgi zamonda sichqon tutmaydigan mushuk ham odamning ko‘ziga xunuk ko‘rinadi

Ona tili ta’lim tizimining qaysi bosqichlarida o’rgatiladi?

A. Boshlang’ich ta’lim, o’rta maktab va oliy o’quv yurtlarida

B. Boshlang’ich ta’lim va o’rta maktabda

C. Boshlang’ich ta’lim, o’rta maktab, pedbilim yurti va oliy o’quv yurtlarida

D. Maktabgacha tarbiya, boshlang’ich ta’lim, o’rta maktab, pedbilim yurti va oliy o’quv yurtlarida

Biriktiruv bog‘lovchilari yordamida bog‘langan qo‘shma gapni tashkil etgan sodda gaplar o‘rtasida qanday munosabat ifodalanadi?

A. Payt munosabati

B. Zidlik munosabati

C. Payt, sabab yoki natija munosabati

D. Payt, zidlik, sabab yoki natija munosabati

Ona tili o’qitish metodikasi asosiy bulimlari izchil berilgan javobni toping.

A. Savod o’rgatish metodikasi, o’qish metodikasi, grammatika va imlo metodikasi, o’quvchilarning nutqini o’stirish metodikasi

B. Savod o’rgatish metodikasi, sinfda o’qish metodikasi, sinfdan tashqari o’qish metodikasi, fonetika, so’z yasalishi, grammatika va imlo metodikasi, o’quvchilarning nutqini o’stirish metodikasi

C. Savod o’rgatish metodikasi va nutq o’stirish, o’qish metodikasi va nutq o’stirish, grammatika va imlo, nutq o’stirish metodikasi

D. Savod o’rgatish metodikasi, o’qish metodikasi, grammatika va imlo metodikasi, bog’lanishli nutqini o’stirish metodikasi, husnixat metodikasi

Ayiruv bog‘lovchili bog‘langan qo‘shma gapni aniqlang

A. Ko‘z yoshi yo ko‘ngildagi g‘am-g‘ussaning damini kesish, yo berahmning rahmini keltirish uchun to‘kiladi

B. Dam jahlim chiqadi, dam kulgim keladi

C. Uyatsizlik hamma narsa uchun dog‘, hayo hamma narsa uchun ziynatdir

D. Qorong‘i kechada otilgan mushak ham go‘zal, quyoshga qarab xandon tashlab turgan gul ham go‘zal

Ona tili ukitish metodikasi boglik bulgan fanlar:

A. Pedagogika, didaktika, psixologiya, falsafa, tilshunoslik

B. Pedagogika-psixologiya, umumiy pedagogika, psixolingvistika, didaktika

C. Adabiyotshunoslik, arxeologik

D. San’atshunoslik, etnografiya

Zidlov bog‘lovchili bog‘langan qo‘shma gap berilgan javobni toping

A. Adabiyotga o‘g‘ri mushukka o‘xshab tuynukdan oshib tushadiganlar ham bo‘ladi

B. Taqdirimiz birdir, go‘zalim Gar o‘rtada daryo bo‘lsa ham.

C. Nima uchun ko‘cha harakat qoidasini buzgan kishiga militsiya hushtak chaladi-yu, ammo butun bir tilni buzayotgan odamlarga hech kim hushtak chalmaydi

D. Qaldirg’och pastlab uchsa, yomg’ir yog’adi

Ona tili o’qitish metodikasiga ilmiy asos bo’ladigan fanlar:

A. Fonetika va fonologiya, leksika, frazeologiya, so’z yasalishi va etimologiya, morfologiya va sintaksis, uslubiyat, orfoepiya, orfografiya, grafika, adabiyotshunoslik.

B. Fonetika, leksika, suz yasalishi, morfologiya, sintaksis, grafika, orfografiya.

C. Fonetika, leksika, leksikografiya, grammatika, orfografiya.

D. Fonetika, grafika, orfoepiya, leksikologiya, grammatika, dialektologiya, uslubiyat.

Voqea-hodisalarning o‘zaro zidlanish mazmunini ifodalagan bog‘langan qo‘shma gapni toping

A. Bu odam to‘nkarilib qolgan qo‘ng‘izga o‘xshaydi, o‘nglab qo‘yadiganlarning qo‘lini sasitadi

B. O‘quvchi asarimizni qiziqib, shavq bilan o‘qimas ekan, uning g‘oyasini obrazlar orqali qabul qilmas ekan, maqsadimiz qog‘ozda qolaveradi

C. Ba’zi so‘zlarda sehr bo‘ladi, ba’zi she’rlarda hikmat bo‘ladi

D. Adabiyot atomdan kuchli, lekin kuchini o‘tin yorishga sarflash kerak emas

Ona tili o’qitish tamoyillari:

A. Nutq organlarining o’sishiga, nutq malakalarining to’g’ri rivojlanishiga e’tibor berish, til ma’nolarini tushunish, tilga sezgirlikni o’stirish, nutqning ifodaliligiga baho berish, og’zaki nutqni yozma nutqdan oldin o’zlashtirish

B. Til materiyasiga e’tibor berish, til ma’nolarini tushunish.

C. Sezgirlikni o’stirish, so’zning lug’aviy ma’nosini, emostional ottenkalarini tushunish

D. Imloviy sezgirlikni o’stirish

Ushbu birliklardan qaysi biri qo‘shma gapning teng huquqli qismlarini bog‘lashda ishtirok etadi?

A. u, -yu, -da, va, hamda, ammo, lekin

B. chunki, shuning uchun

C. chunki, -u, -yu, -da, va

D. chunki, shuning uchun, -u, -yu

Nuri goh sevinib, shirin xayollarga botadi, goh butun vujudini qo‘rquv bosadi.(O.) Ushbu gapning turini toping

A. zidlov munosabatli

B. biriktiruv munosabatli

C. ayiruv munosabatli

D. bog‘langan qo‘shma gap

Nazariy tekshirish metodi nimalarga tadbiq etiladi?

A. O’qituvchilarning ish tajribasini o’rganish va ommalashtirish uchun

B. Yangi dastur va darsliklarning muvofiqligini tekshirishga, uning qay darajada foydaliligini aniqlash uchun

C. Tajriba jarayonida to’plangan metodlarni ilmiy o’rganish uchun

D. Izlanishning asosiy yo’nalishini belgilash, masala tarixini o’rganish, o’zaro bog’lik fanlar tekshirish metodlarini o’rganish, amaliy yo’l bilan olingan materiallarni analiz qilish va umumlashtirish uchun

Eshik sekin-sekin ochildi-yu, Arslonbek Qalandarovning ozg‘in yuzi ko‘rindi. Ushbu misol bog‘langan qo‘shma gapning qaysi turiga mansub?

A. zidlov munosabatli bog‘langan qo‘shma gap

B. biriktiruv munosabatli bog‘langan qo‘shma gap

C. ayiruv munosabatli bog‘langan qo‘shma gap

D. inkor munosabatli bog‘langan qo‘shma gap

Eksperement o’z vazifasiga ko’ra:

A. Yangi metod, yangi darsliklarning muvofiqligini, metod va qo’llanmaning qay darajada foydaliligini, muvofiqligi va samaradorligini aniqlaydi.

B. Metodlarning muvofiqligi, foydaliligi, samaradorligini aniqlaydi.

C. Ko’rgazma va tavsiyalarning samaradorligini aniqlaydi.

D. Darslik, dastur, qo’llanmalarning muvofiqligi, foydaliligi, samaradorliligini tekshiradi.

Ona tili o’qitish metodikasining tekshirish metodlari berilgan javobni belgilang.

A. Nazariy tekshirish metodi, empirik tekshirish metodi, eksperement metodi

B. Og’zaki metod, yozma metod, suhbat metod

C. Muammoli yarim izlanish metod, tushuntirish metodi, suhbat metodi

D. Savol – javob metodi, eksperement metodi, ko’rgazmali metod

Empirik metod nimalarni aniyaqlash uchun tatbiq etiladi?

A. Masala tarixini aniqlash maqsadida

B. Masalaning metodik asosini aniqlash maqsadida

C. Hozirgi fanlarga oid masalani aniqlash maqsadida

D. Ilg’or o’qituvchilar tajribasini o’rganish va baholash, ommalashtirish, o’quvchilarni o’qitish jarayonini kuzatish, o’qituvchi va o’quvchini faoliyatini aniqlash uchun tatbiq etiladi

Boshlang’ich sinf ona tili dasturining tuzilishi to’g’ri berilgan qatorni aniqlang.

A. Uqtirish xati, savod o’rgatish va nutq o’stirish, «O’qish va nutq o’stirish», «Grammatika, imlo va nutq o’stirish»

B. Uqtirish xati, «O’qish va nutq o’stirish», «O’qish ko’nikmalari», «Matn ustida ishlash»

C. Uqtirish xati, «Grammatika, imlo va nutq o’stirish», «Tovushlar va harflar», «Suz», «Gap», «Bog’lanishli nutq»

D. Uqtirish xati, «Uqish, o’qish va nutq o’stirish», «Grammatika va nutq o’stirish», «Husnixat va nutq o’stirish»

Savod o’rgatishning asosiy metodlari ko’rsatilgan javobni belgilang.

A. Suhbat metodi.

B. Analitik – sintetik tovush metodi.

C. Muammoli yarim izlanish metodi.

D. Suhbat va tushuntirish metodi.

Biriktiruv munosabatli bog‘langan qo‘shma gap qaysi qatorda berilgan?

A. Quyosh yerga nurini har qancha sochsa ham, u erdan buning evaziga hech narsa talab qilmaydi.

B. Suv keldi – nur keldi

C. Bahaybat fil xartumini suvga solishi bilan, suvdagi to‘lin oy birdan qalqiy boshladi

D. Tantanali kechaning badiiy qismida konsert berildi hamda hujjatli film namoyish qilindi

Psixologo-lingvistik nuqtai nazardan analitik-sintetik tovush metodida nimalarga ahamiyat beriladi?

A. Savod o’rgatishda bolaning egallagan nutq malakasiga asoslanadi. Savod o’rgatishning asosiga tovush o’qish birligi sifatida bug’in olinadi. Tovush va harfni o’rgatishning qulay tartibi, tovush va harfning mosligi va osonligi, ta’limning tarbiyaviy va o’stiruvchan harakteri hisobga olinadi.

B. Savod o’rgatishda o’quvchilarning fonematik eshitish qobiliyatlari, tovushlarni to’g’ri talaffuz qilishlari, analiz, sintez mashqlari asos qilib olinadi.

C. Savod o’rgatishda o’quvchining o’qish va yozishni bila olishi, gaplarni ifodali qilib o’qiy olishi hisobga olinadi.

D. Savod o’rgatishda o’quvchining xotirasi, tovush va harflarni taniy olishi, bug’inlab o’qiy olishi asos qilib olinadi.

Zidlov munosabatli bog‘langan qo‘shma gapni toping

A. Ko‘nglimni zavq asir etdi-yu, yosh boladay har yon yugurdim

B. Uying tor bo‘lsa ham, ko‘ngling keng bo‘lsin

C. Sevinch esdan chiqadi-yu, qayg‘u unutilmaydi.

D. Agar har bir kishi bir donadan ko‘chat o‘tqazsa, diyorimiz bog‘-u bo‘stonga aylanadi

Analitik-sintetik tovush metodi savod o’rgatishga tashkiliy tomondan qanday yondashadi?

A. Tashkiliy tomondan 2 davrga bo’linadi, alifbegacha tayyorgarlik davri, alifbe davri, yozuvga va o’qishga o’rgatish parallel olib boriladi.

B. Tashkiliy tomondan, 3 davrga bo’linadi, oldin o’qishga, so’ng yozuvga o’rgatiladi, oldin kichik, so’ng bosh harfdan yozdiriladi.

C. Savod o’rgatish yakka tartibda olib boriladi.

D. Tashkiliy tomondan savod o’rgatish aprelgacha davom etadi, 3 bosqichga harf-tovush o’rganilmaydigan bosqich, unli tovush va harf o’rganiladigan bosqich alifbo bosqichlariga bo’linadi.

Bolalarning savod o’rgatishga tayyorgarligini hisobga olish qaysi javobda batafsil bayon qilingan?

A. Yozuv ko’nikmasi, o’qish ko’nikmasi.

B. O’qish ko’nikmasi, yozuv ko’nikmasi, og’zaki bog’lanishli nutqi.

C. Og’zaki bog’lanishli nutqi, kam yo ko’p she’rni yod biladi, 2 yoki 3 ertakni biladi, tortinib yoki tortinmay ayta oladi, matnga yaqinlashtirib aytib beradi, harflarni yoki so’z va gapni o’qiy oladi.

D. Yozuv ko’nikmasi: harflarni bosma shakli yoki yozma shaklini yoza oladi, o’z ismini yoza oladi, barcha gaplarni yoza oladi, so’z va gapni o’qiy oladi.

Savod o’rgatish mashqlarining turlari qaysilar?

A. To’g’ri va burro tallafuz mashqlari.

B. Analiz mashqlari. Sintez mashqlari, artikulyastiya va burro talaffuz mashqlari.

C. Matnni gaplarga ajratish mashqlari, bo’g’inlarni tovushlarga ajratish mashqlari.

D. Tovush harf tahlili mashqlari.

Ayiruv munosabatli bog‘langan qo‘shma gapni belgilang

A. Ba’zan sho‘x musiqa yangraydi, ba’zan zo‘r qahqaha olamni buzadi

B. Narsalarga qiziqishing yo‘qolsa, xotirangdan ham ayrilasan

C. Bema’ni fikrlar har kimda ham bo‘ladi, faqat aqlli kishigina uni ishlatmaydi

D. Go‘zallik kishi uchun katta baxt, ammo mehnatsevarlik bebaho ziynatdir

Savod o’rgatish jarayonida o’quvchilar amaliy o’zlashtiradigan bilimlar sistemasi berilgan javobni belgilang.

A. To’g’ri yozuvga o’rgatuvchi imloviy bilimlarni amaliy o’zlashtiradilar.

B. So’zlarni ajratib, qo’shib yozishni, chiziqcha bilan yozishni o’zlashtiradilar.

C. Grammatika va imlodan ayrim materiallarni amaliy o’zlashtiradilar. Gaplarni atoqli otlarni bosh harf bilan yozishni. So’zlarning talaffuzi bilan yozilishini taqqoslash orqali ayrim harflar imlosini o’zlashtiradilar. O’quvchilar jarangli va jarangsiz undoshlar”, “o’zakdosh so’zlar” mavzusini o’zlashtirishga tayyorlanadi.

D. So’zlarni, gaplarni, matnni orfoepik to’g’ri o’qiy olishi, tahlil qilingan 2-3 ta gapni yoddan yoza olishni.

Grafik (yozuv) malakalarini shakllantirish bosqichlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Partada to’g’ri o’tirish, daftarni partada 25 gradus qiyalikda qo’yish, ruchkani uch (3) barmoq orasida ushlash, yozuvni mashq qilish.

B. Alfavitdagi unli harflarni, undosh harflarni, bo’g’in, so’z yozish.

C. Qisqa va uzun qiya chiziq, to’g’ri tayoqchalarni chizish, chamalashga o’rgatish, harf elementlarini yozish, bosh va kichik harflarini yozish, harf birikmalarini, bo’g’in, so’z yozish.

D. Harf elementlarini yozish, tahlil qilingan ikki – so’zli gapni o’qituvchi yordamida yozish, talaffuzi yozishidan farq qilmaydigan so’zlarni ko’chirib yozish, diktovka bilan yozish.

Yozuv darsida o’quvchilar egallaydigan amaliy imloviy bilimlar majmui ko’rsatilgan javobni belgilang.

A. Talaffuzi yozilishidan farq qilmaydigan so’zlarni to’g’ri yozishni, gapda so’zlarni alohida yozishni, bo’g’in ko’chirishni bosh harf bilan kishilarning, shahar, ko’cha, hayvonlarning nomlarini yozish.

B. Jarangli va jarangsiz undoshli so’zlarni to’g’ri yozishni, alohida va chiziqcha bilan yoziladigan so’zlarni, bo’g’inga bo’lib va bo’g’in ko’chirish qoidasiga ko’ra yoziladigan so’zlarni, bosh harflar imlosini.

C. Chiziq va qisqa aytiladigan undoshli so’zlarni, jarangli va jarangsiz undoshli so’zlarni, bo’g’in ko’chirish va bosh harflar imlosini.

D. Qo’shma so’z, sodda so’z, juft so’zlarining yozilishini, bo’g’in ko’chirilishi, bosh harflar imlosini.

Sobir anhor bilan hovuz o‘rtasidagi supaga joy qildirib berdi-da, o‘zi qayoqqadir ketdi. Ushbu qo‘shma gapning turi.

A. ergashgan qo‘shma gap

B. bog‘lovchisiz qo‘shma gap

C. ayiruv bog‘lovchili bog‘langan qo‘shma gap

D. zidlov bog‘lovchili bog‘langan qo‘shma gap

Savod o’rganish jarayoni yozuv darslarida o’tkaziladigan diktant turlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan.

A. Ta’limiy diktant va tekshirish diktanti.

B. Tekshrish diktanti, harfiy diktant, bo’g’in diktanti.

C. Harfiy diktant, ta’limiy diktant

D. Ta’limiy diktant, izohli diktant, rasm diktant, yoddan yozuv diktant, saylanma diktant.

Qaysi qatordagi gapda –u, -yu yuklamasi zidlov bog‘lovchisi vazifasida kelgan

A. Siz ham “ish, ish” deb, umringizni san’atga baxshida qilganingizda nima bo‘ldingiz-u, Nigora nima bo‘ldi?

B. Qiziq, odamning umri shuncha qisqa-yu, tipirchilashi olamni tutadi

C. Havoni quyuq tuman bosdi-yu, hech narsa ko‘rinmadi.

D. Kun kelar-u, sendan meni Begona qilar bu she’r

Omborchi – erkak, ferma mudiri – erkak, do‘kon mudiri – erkak. Yuqoridagi gap tuzilishiga ko‘ra qanday gap sanaladi?

A. sodda yoyiq gap

B. bog‘langan qo‘shma gap

C. murakkab qo’shma gap

D. ega ergash gapli qo‘shma gap

Alifbogacha bo’lgan davrdagi o’qish darslarining vazifalari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Bog’lanishli nutq, unli va undosh tovush turlari, bo’g’in ko’chirilishi, gapning maqsadga ko’ra turlari, so’zning tuzilishi haqida tushuncha hosil qilish.

B. Tovush va harf haqida, harf elementlarini yozish, bo’g’in, so’z tuzilishi, gap tuzilishi haqida ma’lumot.

C. Nutq turlari og’zaki va yozma nutq, ichki va tashqi nutq bo’g’in, so’z gap, tovush, unli va undosh tovush haqida tushuncha hosil qilish.

D. Nutq og’zaki va yozma nutq gap, nutqning gaplardan tuzilishi, so’z gaplarning so’zlardan tuzilishi, bo’g’in, so’zlarning bo’g’inlardan tuzilishi, tovush, unli va undosh tovushlar, unli tovush va harflar bilan tanishtirish.

4-sinf o’quvchilarining o’qish malakasi qaysi bosqichga to’g’ri keladi.

A. Sidirg’a o’qish bosqichiga

B. Bo’g’inlab o’qish bosqichiga

C. Bo’g’inlab sidirg’a o’qish bosqichiga

D. Harflarni qo’shgan holda bo’g’inlab o’qish bosqichiga

To’g’ri o’qishga berilgan qaysi ta’riflarni mukammal deb bilasiz?

A. Materialning tovush tomonidan xatosiz va bir tekisda ravon nusha ko’chirish to’g’ri o’qish deyiladi.

B. Xato qilmasdan, yanglishmasdan o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

C. So’zdagi tovushni, bo’g’inni tushirib qoldirmay yoki ortiqcha tovush qo’shmay o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

D. Adabiy talaffuz normalariga rioya qilgan holda o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

A. so‘zlarning birikish usullari, gap va uning tuzilishi, funksiyasi, qo‘llanilishi, gaplarning o‘zaro munosabatini o‘rganadi

B. so‘z birikmasi, qo‘shma so‘zlar, gap tuzilishini o‘rganadi

C. sintaktik qurilmalar va ularni hosil qiluvchi sintaktik aloqalarni, turg‘un birikmalarni o‘rganadi

D. gap tuzilishini o‘rganadi

Botirlari kanal qazadi, Shoirlari g‘azal yozadi. Gapning turini toping.

A. ergash gapli qo‘shma gap

B. bog‘langan qo‘shma gap

C. yoyiq sodda gap

D. bog‘lovchisiz qo‘shma gap

To’g’ri o’qishni ta’minlovchi shartlar qaysi javobda to’g’ri berilgan?

A. Matnni o’qishdan oldin o’qilishi va tuzilishi murakkab so’zlarni, birikma va gaplarni va ular ustida ishlash usullarini belgilab olish lozim.

B. Ko’p bo’g’inli, murakkab so’zlarni darstaxtaga yoki kartonga bo’g’inlab yozib, oldin bo’g’inlab, so’ng sidirg’a o’qitiladi.

C. So’z ma’nolarini tushuntirish.

D. Ichda o’qish va shivirlab o’qishdan foydalanish.

To’g’ri o’qishga o’rgatishda qo’llaniladigan usul berilgan javobni belgilang.

A. So’z ma’nolarini tushuntirish.

B. Matnni to’g’ri o’qish uchun sharoit yaratish.

C. Ma’nosi tushunarsiz so’zlarni aniqlash.

D. Xatolarning to’g’rilashning to’g’ri sistemasini ishlab chiqish.

Qaysi qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplar o‘zaro faqat mazmun va tobelik ohangi bilan birikkan?

A. Safarov qo‘liga endi piyolani olgan edi, Shodiev gap boshladi.

B. Vaqting ketdi – baxting ketdi.

C. Bag‘rida nur borki, qarimas quyosh.

D. Bular ketmoqchi bo‘lib qo‘zg‘algan paytda, O‘rmonjon kirib keldi.

Xato o’qishning kelib chiqish sabablari qaysi javobda berilgan?

A. Tez o’qiyman deb va so’z ma’nosini tushunmaslik sababli xato o’qiydilar.

B. Ovoz chiqarib o’qish orqali

C. Ichda o’qish tufayli

D. Yomon o’qiydigan o’quvchilar xato o’qiydilar.

Ongli o’qishni ta’minlovchi metodik shartlarni aniqlang.

A. Ongli o’qish o’quvchining hayotiy tajribasiga, so’zning leksik ma’nosini, gapda so’zlarning bog’lanishini tushunishga bog’lik.

B. Ongli o’qish asarning badiiy vositalariga bog’lik.

C. Ongli o’qish ifodali o’qiy olishga bog’lik.

D. Ongli o’qish asarning mazmuniga, g’oyaviy yo’nalishiga bog’liq.

Ohang vositasida bog‘langan qo‘shma gaplarning qaysi birida shuning uchun bog‘lovchilarini qo‘llash mumkin?

A. Jismimiz yo‘qolur, o‘chmas nomimiz.

B. Shaharlar boqiydir, umr o‘tkinchi, daryolar sobitdir, suvlar ko‘chkinchi.

C. Shamol orqadan esardi, unga qarab borishim uncha qiyin emas edi.

D. Qishloq obod, mening ko‘nglim shod.

Yaxshilab ta’zirini berish kerak, toki boshqalarga namuna bo‘lsin. Ushbu gapda ergash gap bosh gapga qanday vosita yordamida bog‘langan?

A. ergashtiruvchi bog‘lovchilar orqali

B. toki yordamchi so‘zi orqali

C. – sin qo‘shimchasi orqali

D. ohang va shaxs-son qo‘shimchalari orqali

Izohli o’qish darslarining yangi asarni o’rgatishda mashg’ulotlarning tipik turlari izchil berilgan javobni belgilang.

A. Asarni o’qish, kirish suhbati, asar tahlili, lug’at ustida ishlash, yakunlovchi suhbat.

B. Kirish suhbati: asar mazmunidan tushunishni qiyinlashtiradigan so’zlar ustida ishlash: asarni o’qish, asar tahlili, yakunlovchi suhbat.

C. Asarning o’qishga tayyorgarlik asar tahlili lug’at ustida ishlash, asarni o’qish, umumlashtiruvchi suhbat.

D. Asarni o’qishga tayyorgarlik: asarda tasvirlangan voqealari haqida tasavvur qilishlari uchun uni hayot bilan bog’lash, yozuvchi haqida ma’lumot berish asarni emostional idrok etishga tayyorlash, lug’at ustida ishlash: asarni o’qib berish: o’quvchilarning dastlabki tasavvurlarini aniqlovchi suhbat.

CTO’ darslarining bosqichlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Tayyorgarlik 1-bosqich, boshlang’ich 2-bosqich, asosiy 3-bosqich

B. Kirish suhbati: 1-bosqich asarni o’qib berish 2- bosqich yakunlovchi suhbat: 3-bosqich

C. O’qituvchi o’qib beradi 1-bosqich, magnitofondan eshittiradi 2-bosqich, so’zlab beradi 3-bosqich

D. Agar rasmlarni tomosha qilish 1-bosqich asar muallifi bilan tanishish 2-bosqich, asar muharriri bilan tanishishi 3-bosqich

Ichda o’qishning afzalligi nimada?

A. Matnni tez tushunadilar, bir vaqtning o’zida butun sinf o’quvchilari o’qiydi.

B. Matn (asar) ustida mustaqil ishlash ko’nikmalari takomillashadi, o’qituvchi har bir o’quvchining o’zlashtirish darajalarini aniqlaydi.

C. Bola estetik zavq oladi, ongli o’qiydi.

D. O’qituvchi o’quvchilarning o’qish ko’nikmalarini aniqlaydi.

Qaysi qatorda qo‘shma gap bor?

A. Kishilar mehnatni qadrlab ulug‘laydilar.

B. Dasturxonni yozib nonlarni ushatdi.

C. Nabotot olami bo‘lmasa, hayotning o‘zi bo‘lmaydi.

D. Biz –sinf rahbarimiz aytdi –ertaga sayohatga boramiz.

Tobe-hokim munosabatli qo‘shma gap qismlarini bog‘lash uchun xizmat qiladigan bog‘lovchilar.

A. ergashtiruvchi bog‘lovchilar deyiladi.

B. zidlov bog‘lovchilar deyiladi

C. ayiruv bog‘lovchilari deyiladi.

D. inkor bog‘lovchilar deyiladi.

Ergash gapli qo‘shma gapni aniqlang.

A. Muhabbat eski narsa, ammo har bir yurak uni yangilaydi.

B. Orzular buyukdir, umrlar qisqa

C. Biz ko‘rgan, eshitgan, lekin e’tibor bermagan voqealarga san’atkorona baho beramiz.

D. Kim mehnatni sevsa, uning qadri baland bo‘ladi.

Ifodali o’qishning metodik shartlari qaysi javobda ifoda etilgan?

A. Asarning jozibasini saqlab emostional o’qish yozuvchining niyatiga mos ravishda o’qish.

B. Nafasni to’g’ri olish va to’g’ri sarflash tovushlarni to’g’ri talaffuz qilish va burro gapirish, adabiy talaffuz normalariga rioya qilish.

C. Asar mazmuni va qahramonlarning xatti-harakatini tahlil qilish: pauzaning o’rnini urg’uning, tempni belgilash.

D. O’qishni mashq qilish, ichda o’qish

Savod o’rgatish jarayonida differenstial yondashishda topshiriqlar qay tarzda beriladi?

A. Uchalla guruh uchun asosiy o’quv materiali “Alifbe” darsligi hisoblanadi.

B. 1-guruh uchun “Alifbe” va qo’shimcha topshiriqlar, 2-guruh uchun alifbedagi matnlar, jadvallar, 3-guruh uchun xam alifbe materiallardan foydalaniladi.

C. 1-guruh uchun “Alifbe” ning xam materiali, 2-gurux uchun alifbedagi matn, 3-guruh uchun alifbedagi so’zlar ustunchasi.

D. 1-guruh “Alifbe” va qo’shimcha topshiriqlar, tarqatma materiallar, 2-guruh uchun alifbe materiali, 3-guruh uchun koolektiv tayyorgarligidan so’ng yaxshi o’zlashtiradigan o’quvchilardan so’ng alifbe materialini o’qitish.

Qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplar o‘zaro qanday bog‘lanadi?

A. yuklamalar orqali

B. bog‘lovchilar, yuklamalar, ayrim fe’l shakllari va ohang bilan

C. bog‘lovchilar orqali

D. ayrim fe’l shakllari va ohang bilan

Savod o’rganish jarayonida o’quvchilar nazariy ma’lumotlarisiz amaliy o’zlashtiradigan imloviy bilimlar majmuasining belgilang.

A. Bosh harflar bilan yoziladigan, qo’shib, ajratib, chiziqcha bilan yoziladigan so’zlarni yozish, bo’g’inlab ko’chirish. So’zlarning satrga sig’may qolgan qismini 2-yo’lga bo’g’inlab ko’chirishni.

B. Kishilarning ismlarini, joy va hayvonlarga qo’yilgan nomlarni, gaplarning 1-so’zini bosh harfi bilan yozilishini, gapda so’zlarni alohida yozishni, talaffuzi yozilishidan farq qilmaydigan so’zlarni yozishni.

C. Hamma kichik va katta harflarni yoza olishni, so’zlarni va gaplarni husnixat talablariga rioya qilgan holda yoza olishni

D. «Alifbe» va «Yozuv daftari» dagi so’z va gaplarni yozma va bosma shaklda yoza olishni

Ergashtiruvchi bog‘lovchilar qanday munosabatli qo‘shma gap qismlarini bog‘lash uchun xizmat qiladi?

A. qo‘shma gapning teng huquqli qismlarini

B. qo‘shma gap tarkibidagi uyushiq bo‘laklarni

C. tobe-hokim munosabatli qo‘shma gap qismlarini

D. qo‘shma gapning teng huquqli qismlari va uyushiq bo‘laklarni

Savod o’rgatish davrida imlo ustida ishlashning ongli bo’lishi quyidagi metodik ishlarga bog’liq:

A. Bo’g’in – tovush, tovush – harf tahlili.

B. Bo’g’in – tovush, tovush- harf tahliliga va tahlil qilingan bo’g’in yoki so’zni sintez qilishga, so’z tuzish va tuzilgan so’zni bo’g’inlab o’qish va yozish, yozganlarini namunaga qarab tekshirish.

C. So’zlarni to’g’ri talaffuz qilish, ularni tovush va harf tomondan analiz qilish.

D. Tahlil qilingan so’zning ma’nosini izohlash.

So’zlovchining o’z fikri tarkibiy qismlarining ahamiyatliligi darajasini bildiruvchi kiritma qaysi gapda mavjud?

A. Birinchidan, bu borada siz nohaqsiz.

B. Demak, ertalab uchrashamiz.

C. Yaxshi hamki, vaqtida yetib keldik.

D. Yaxshi kunlarga yetib keldik, inshoolloh.

Savod o’rganish davrida qanday yozuvlardan foydalaniladi.

A. Izohli va saylanma diktandan.

B. harfi, bo’g’in, so’z va gap diktantdan

C. Ko’chirib yozuv, diktant va ijodiy yozuvdan.

D. Namuna asosidagi yozuvdan

Ajratilgan hol vazifasida ko’pincha holning qaysi ma’no turlari keladi?

A. ravish holi va daraja-miqdor holi

B. sabab holi va maqsad holi

C. payt holi va o’rin holi

D. o’rin holi va sabab holi

“Alifbe” darsligi qanday ilmiy pedogogik tamoyillar asosida tuziladi?

A. Bolalar hayoti bilan bog’liq va saviyasiga mos kichik gaplardan tuzilgan matn, harflarni joylashtirishda tez ishlatilishi. Alifbe xajmi savod urgatishga ajratilgan vaqtga mos bo’lishi, badiiy didni o’stirish va tarbiyalash tamoyili. Xajmi, qog’ozi, barcha tasvirlari, shakl va mazmun birligi. Soddadan murakkabga tamoyili.

B. Tashqi tomondan o’quvchini o’ziga jalb qila oladigan, rasmlarga boy, o’quvchilarni badiiy va estetik didni o’stira oladigan, ilmiy bo’lishi lozim.

C. O’quvchining yoshi va psixologik hususiyatlari mos bo’lishi, foydalanishda qulay, osondan qiyinga tamoyili asosida yaratilishi lozim.

D. Bolaga borliq haqida to’la bilim berishi, osondan murakkabga tamoyili asosida yaratilishi, rasmlarga boy bo’lishi talab etiladi.

Kanal bo‘yidagi soya-salqin choyxonada, avtobus bekatida, A’zamjon uchrab qoldi. Ushbu misolda gapning qaysi bo‘lagi ajratilgan?

Aytishlaricha, ona qalbi juda sezgir bo‘lar ekan. Gap tarkibidagi aytishlaricha so‘zi qanday vazifada kelgan?

O’qish va yozuv malakasi.

A. Tilga oid malaka

B. Nutqqa oid malaka.

C. Til va nutqqa oid malaka.

D. Ichki va tashqi nutqqa oid malaka

Fonematik eshitish qobiliyatini o’stirish deganda nimani tushunasiz?

A. So’zlarni to’g’ri, aniq tallafuz qilish, tallaffuzda ayrim tovushlarni farqlash. Bo’g’indan tovushni ajrata olishni.

B. So’zlovchining nutqini tushuna olishni

C. So’zlovchining nutqini tushunib, uni ifodali qaytara bilishni.

D. Turli mashqlar yordamida so’zlovchining nutqini anglashlari va qayta ifodalay bilishlarini.

Oz komplektli maktablarda savod o’rgatishda qanday mustaqil ishlardan foydalaniladi?

A. Ichda o’qish, rasmga qarab hikoya tuzish.

B. Kesma harflardan alifbedagi matnni tuzish.

C. O’qituvchi bergan savolga javob tayyorlash.

D. Rasm chizish, harf terish kartonidan, abakda analitik – sintetik ishlarni bajarish, bo’g’inlar kassasidan foydalanib so’z tuzish, ichda o’qish, yozuv daftarida yozish, hikoya tuzish.

4-sinf o’quvchilarining o’qish malakasi qaysi bosqichga to’g’ri keladi?

A. Bo’g’inlab o’qish bosqichiga.

B. Sidirg’a o’qish bosqichiga.

C. Bo’g’inlab sidirg’a o’qish bosqichiga.

D. Harflarni qo’shgan holda bo’g’inlab o’qish bosqichiga.

To’g’ri o’qishga berilgan qaysi taьrifni mukammal deb bilasiz?

A. Adabiy talaffuz normalariga rioya qilgan holda o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

B. So’zdagi tovushni, bo’g’inni tushirib qoldirmay yoki ortiqcha tovush qo’shmay o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

C. Xato qilmasdan, yanglishmasdan o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

D. Materialning tovush tomonidan xatosiz va bir tekisda ravon nusha ko’chirish to’g’ri o’qish deyiladi.

Aytishlaricha, bu yil qish iliq kelar emish. Ushbu gapdagi kirish so‘z qanday ma’noni anglatadi?

C. oldingi fikr bilan keyingi fikrning bog‘liqligini

D. bayon qilingan fikrning kimga qarashli ekanligini

Qaysi gapda undalma mavjud emas?

A. – Samarqand, Samarqand! degani shu ekan-da!

B. – Qulluq, qulluq, G‘afurjon.

C. – Hoy! Sizni kutib turibmiz.

D. – Hoy, soqoling to‘kilgur, – dedi xotin,- bu qanday qiliq?

To’g’ri ishni ta’minlovchi shartlar qaysi javobda to’g’ri berilgan?

A. Ko’p bo’g’inli, murakkab so’zlarni darstaxtaga yoki kartonga bo’g’inlab yozib, oldin bo’g’inlab, so’ng sidirg’a o’qitiladi.

B. Matnni o’qishdan oldin ma’nosi tushunarsiz so’zlarning leksik ma’nosini tushuntirish, o’qilishi va tuzilishi murakkab so’zlarni bo’g’inlab o’qitish, o’qilishi murakkab birikma va gaplarni, ular ustida ishlash usullarini belgilab olish lozim.

C. So’z maьnolarini tushuntirish.

D. Ichda o’qish va shivirlab o’qishdan foydalanish.

Kirish gapni aniqlang.

A. Bugun menga bir qarashib yubormaysanmi, Otabek?

B. Bu voqeadan Qodirni ham (sen uni taniysan) xabardor qildim.

C. Afsus, ming bor afsuski, bu bir xayolgina, xolos.

D. O‘qish, o‘rganish, hormay zo‘r ishtiyoq bilan ishlash, shubhasiz, g‘alabalarga yetkazadi.

Kirish gap (kiritma gap) berilgan qatorni toping.

A. Niyatingga yetkur, quloq sol

B. Bir so‘z bilan aytganda, tabiat ayolni alohida mahorat va muhabbat bilan yaratgan.

C. Boboning aytishicha, bir vaqtlar bu telefonni Orif oqsoqolga eng katta oqsoqol sovg‘a qilgan ekan.

D. Qosimjon aka (u bizdan to‘rt-besh yosh katta edi) choy olib keldi.

To’g’ri o’qishga o’rgatishda qo’llaniladigan usul berilgan javobni belgilang.

A. Matnni to’g’ri o’qish uchun sharoit yaratish.

B. Tuzilishi murakkab ko’p bo’g’inli so’zlarni doska yoki kartonga bo’g’inlab yozish, ularning o’qilishini mashq qilish, so’ngra sidirg’a o’qish.

C. Ma’nosi tushunarsiz so’zlarni aniqlash.

D. Xatolarni to’g’rilashning to’g’ri sistemasini ishlab chiqish.

Xato o’qishning kelib chikish sabablari qaysi javobda berilgan?

A. Ovoz chiqarib o’qish orqali.

B. Tez o’qiyman deb xato o’qiydilar.

C. Ichda o’qish tufayli.

D. Yomon o’qiydigan o’quvchilar xato o’qiydilar.

Kirish so‘z ishtirok etgan gap qaysi qatorda berilgan?

A. Koshki, o‘zgalarni g‘iybat qiluvchilar o‘z nuqsonlarini ham bilsa.

B. Ol, singlim, bolalarga kiyim-bosh qilib berarsan.

C. Inson tez o‘tuvchi orzu-havaslarga o‘yinchoq bo‘lmasligi kerak, To‘g‘onbek.

D. Kunduzi bo‘lsa, o‘zingdan o‘tar gap yo‘q, xunukroq ko‘rinadi.

Qaysi javobda shaxsi umumlashgan bir bosh bo’lakli gap berilgan?

A. Kechaning iliq havosidan nafas oldik.

B. Yolg`izlikdan zerikib, xafa bo`lib o`tirgan edim.

C. Aqlni beaqldan o`rgan.

D. Uzoqdan tog’lar qorayib ko`rina boshladi.

Ongli o’qishni taьminlovchi metodik shartlarni aniqlang.

A. Ongli o’qish asarning badiiy vositalariga bog’liq.

B. Ongli o’qish o’quvchining hayotiy tajribasiga so’zning leksik maьnosini, gapda so’zlarning bog’lanishini tushunishiga bog’liq.

C. Ongli o’qish ifodali o’qiy olishga bog’liq.

D. Ongli o’qish asarning mazmuniga, g’oyaviy yo’nalishiga bog’liq.

Izohli o’qish darslarining yangi asarni o’rganishda mashg’ulotlarning tipik turlari izchil berilgan javobni belgilang.

A. Kirish suhbati: asar mazmunidan tushunishni kiyinlashtiradigan so’zlar ustida ishlash : asarni o’qish, asar tahlili, yakunlovchi suhbat.

B. Asarni o’qish, kirish suhbati, asar tahlili, lug’at ustida ishlash, yakunlovchi suhbat.

C. Asarni o’qishga tayyorgarlik, asar tahlili, lug’at ustida ishlash, asarni o’qish, umumlashtiruvchi suhbat.

D. Asarni o’qishga tayyorgarlik: asarda tasvirlangan voqealar haqida tasavvur qilishlari uchun uni hayot bilan bog’lash, yozuvchi haqida maьlumot berish, asarni emostional idrok etishga tayyorlash, lug’at ustida ishlash, asarni o’qib berish, o’quvchilarning dastlabki tasavvurlarini aniqlovchi suhbat.

STO’ darslarining bosqichlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Kirish suhbati: 1-bosqich asarni o’qib berish; 2-bosqich yakunlovchi suhbat; 3-bosqich;

B. Tayyorgarlik 1-bosqich, boshlang’ich; 2-bosqich asosiy; 3-bosqich.

C. O’qituvchi o’qib beradi 1-bosqich, magnitafondan eshittiradi; 2-bosqich, so’zlab beradi; 3-bosqich.

D. Asar rasmlarini tomosha qilish 1-bosqich, asar muallifi bilan tanishish 2-bosqich, asar muxarriri bilan tanishish 3-bosqich.

Ichda o’qishning afzalligi nimada?

A. Matn asar ustida mustaqil ishlash ko’nikmalari takomillashadi, o’qituvchi har bir o’quvchining o’zlashtirish darajalarini aniqlaydi.

B. Matnni tez tushunadilar, bir vaqtning o’zida butun sinf o’quvchilari o’qiydi.

C. Bola estetik zavq oladi, ongli o’qiydi.

D. O’qituvchi o’quvchilarning o’qish ko’nikmalarini aniqlaydi.

Qаysi jаvоbdа аjrаtilgаn аniqlоvchi bеrilgаn?

A. Endi оdаmlаr – оtliq, piyodа, yosh-qаri uchrаy bоshlаdi.

B. Yozdа, kаnikul kunlаridа ko’pginа bаdiiy аsаrlаr o’qidim.

C. O’nggа, kichkinа ko’chаgа burildik.

D. Bu xаbаr ko’plаrni, jumlаdаn, Mаhkаmni hаm quvоntirdi.

Ifodali o’qishning metodik shartlari qaysi javobda ifoda etilgan?

A. Nafasni to’g’ri olish va to’g’ri sarflash, tovushlarni to’g’ri talaffuz qilish va burro gapirish, adabiy talaffuz normalariga rioya qilish.

B. Asarning jozibasini saqlab emostional o’qish, yozuvchining niyatiga mos ravishda o’qish.

C. Asar mazmuni va kahramonlarining xatti-harakatini tahlil qilish: pauzaning o’rnini, urg’uning tempini belgilash.

D. O’qishni mashq qilish, ichda o’qish.

Tovush metodi Markaziy Osiyoga va qaysi manbalardan yoyiladi?

A. Rus-tuzem maktablari orqali.

B. K.D. Ushinskiy yaratgan tovush, metodi ommalashtirildi.

C. Tatar muallimlari tomonidan.

D. Aziziyning “Ustodi Avval” kitobi yordamida.

Yozuv darslarida o’quvchilar egallashi lozim bo’lgan malakalar izchil berilgan qatorni belgilang.

A. Alifbodagi barcha harflarning bosh va kichik shaklini to’g’ri ulab yozish, 2-3 so’zli gaplarni o’qituvchi yordamida yozish, ko’chirib yozish, diktovka bilan yozish.

B. Partada to’g’ri o’tirish, daftarni to’g’ri qo’yish, ruchkani to’g’ri ushlash, yozuv yo’li ichida yozish.

C. Partada to’g’ri o’tirish, ruchkani 3 barmok orasida ushlash, daftarni parta ustida 65 gradus qiyalikda tutish, alifbodagi kichik va katta harflarni grafik jihatdan to’gri shakllantirish va ulash, so’z va 2-3 so’zli gap yozish, ko’chirib yozish, diktovka bilan yozish, ijodiy yozish.

D. Partada to’g’ri o’tirish, erkin rasm chiza olish, kichik va katta harflarni yoza olish, so’zlarni to’g’ri yoza olish

Yozuv malakasi qanday malaka va u qaysi malakalar bilan bog’liq.

A. Yozuv malakasi o’qish va fikrlashga bog’liq malaka.

B. Yozuv malakasi grafik malaka tovush va harfning to’g’ri nisbatini, belgilash, grafik va orfografik qoidalarga rioya qilish kabi yozuvning ongligini talab etadi, o’qish malakasi bilan bog’liq.

C. Yozuv nutqqa oid malaka, tafakkur qila olish, imlo xatolarisiz yoza olish bilan bog’lik.

D. Yozuv malakasi qo’l-harakati, qo’rish va eshitish sezgisiga oid malaka bo’lib, u orfografik malaka bilan uzviy bog’liq.

Ajratilgan aniqlovchi qaysi javobda berilgan?

A. O‘rta Osiyoda Navro‘z, yangi yil bayrami, katta tantana bilan nishonlanadi.

B. Shoir sevgan qiz shu hamshira.

C. Qobilbobo, yalangbosh, yalangoyoq, yaktakchan, og‘ileshigi yonida turib dag‘-dag‘ titraydi.

D. Biz, yoshlar, xalqqa xizmat qilamiz.

O’qish va yozuv darslariga qo’yiladigan talablar:

A. Umumdidaktik talablar, metodik talablar.

B. Ta’limiy talablar, tarbiyaviy talablar.

C. Darsning o’quvchilarning imkoniyati, bilim va ko’nikma darajasini fikrlash faoliyatini hisobga olishga oid talablar.

D. Ko’rgazmalilikka o’rgatish.

O’qish va yozuv darslariga qo’yiladigan umumdidaktik talablar:

A. Nutq ifodali, obrazli, aniq mantiqiy to’g’ri: yozuv mazmunli va savodli bo’lsin, tilga sezgirlikni tarbiyalash.

B. Dars tarbiyalovchi xarakterda bo’lsin, ta’limiy maqsadni amalga oshirsin, izchil va istiqboli, samarali xilma-xil metod va usullardan tanlansin, dars materiali ilmiy va muvofiq o’quvchilarning saviyasi hisobga olinsin.

C. Aqliy mehantga o’rgatuvchi usullardan foydalanilsin.

D. O’rganiladigan mavzularning ilmiyligiga, izchilligiga va o’quvchilar talabi hisobga olinsin.

Ajratilgan izoh to‘ldiruvchini aniqlang.

A. Soyda, qo‘sh yong‘oqning tagida, oppoq qorga ko‘milib uzoq o‘tirdi.

B. O‘smoqdamiz biz yosh avlod, qalbimizda zo‘r istak.

C. Sizlardan, yoshlardan, aqlli gaplarni kutamiz.

D. Nuriddin aka o‘sha, o‘zgarmabdi.

O’qish va yozuv darslariga qo’yiladigan maxsus metodik talabalar:

A. Nutq ifodali, obrazli, aniq, mantiqiy to’g’ri, yozuv mazmunli va savodli bo’lishi tilga sezgirlikni tarbiyalash.

B. Dars tarbiyalovchi xarakterda bo’lsin, ta’limiy maqsadni amalga oshirsin, izchil va istiqbolli, samarali, xilma-xil metod va usullardan tanlash, dars materiali ilmiy va muvofiq, o’quvchilarning saviyasi hisobga olinsin.

C. Aqliy mehantga o’rgatuvchi usullardan foydalanilsin.

D. Darslar vaqtidan unumli foydalanilgan holda yuqori saviyada o’tilishini ta’minlaydigan vositalardan foydalanish hisobga olinsin

Burro talaffuz mashqlari.

A. Nutqni gapga, gapni so’zga, so’zni bo’g’in, bo’g’inni tovushga ajratish va tovushni aniq talaffuz qilish.

B. Tovushni yakka holda aniq, burro talaffuz qilish va so’z tarkibida adabiy-orfoepik tallafuz qilish.

C. Baland talaffuzni, talaffuz tempini, nuqsonli tallafuz qilinadigan undosh tovushli so’zlarning talaffuzini murakkab tovush birikmalarining to’g’ri talaffuzini mashq qilish.

D. Tovushdan bo’g’in, bo’g’indan so’z, so’zdan gap hosil kilish

Sintez mashq turlari:

A. Nutqni bo’laklarga bo’lish.

B. Nutq bo’lagidan kerakli til birligini ajratish va uning hususiyatlarini aniqlash.

C. O’rganilgan tovush-harfdan kesma harf va bo’g’inlar asosida bo’g’in, so’z, gap tuzish va o’qishni mashq qilish.

D. Matndan gapni, gapdan suzni, bo’g’in va tovushni ajratish, tovushning xususiyatlarini o’rganish

Rasmiy uslubga xos xususiyatni belgilang.

A. Shevaga xos so‘zlar faol qo‘llanadi

B. Ibora va jumlalar ma’lum qolipda bo‘ladi

C. Terminlar qo‘llanadi

D. Ko‘p ma’noli so‘zlar ishlatiladi.

– Anavi yerda, – u Sherzodning qo‘lidagi xatga imo qildi, – to‘g‘ri yozishibdi. Ushbu gap qaysi qatorda to‘g‘ri izohlangan?

A. sodda yoyiq gap

B. kirish gapli sodda gap

D. ko‘chirma gapli qo’shma gap

Analiz mashq turlari:

A. Nutqni bo’laklarga bo’lish.

B. Nutq bo’lagidan kerakli til birligini ajratish.

C. O’rgatilgan tovush-harflardan kesma harf va bo’g’inlar asosida bo’g’in, so’z, gap tuzish va o’qishda ularning tarkibini o’zgartirish va o’qishni mashq qilish.

D. Nutqdan gaplarni, gaplardan so’zlarni ajratish.

4-sinf o’quvchilarining o’qish malakasi qaysi bosqichga to’g’ri keladi?

A. Bo’g’inlab sidirg’a o’qish bosqichiga.

B. Harflarni qo’shgan holda bo’g’inlab o’qish bosqichiga.

C. Bo’g’inlab o’qish bosqichiga.

D. Sidirg’a o’qish bosqichiga.

Ko‘chirma gap bilan birga qo‘llanadigan muallif gapi kesimining ifodalanishi haqida bildirilgan qaysi fikr to‘g‘ri?

A. faqat demoq fe’li bilan

B. demoq, aytmoq, so‘zlamoq, gapirmoq kabi fe’llar bilan

C. faqat so‘zlamoq fe’li bilan

D. faqat gapirmoq fe’li bilan

To’g’ri o’qishga berilgan qaysi taьrifni mukammal deb bilasiz?

A. Xato qilmasdan, yanglishmasdan o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

B. Materialning tovush tomonidan xatosiz va bir tekisda ravon nusha ko’chirish to’g’ri o’qish deyiladi.

C. So’zdagi tovushni, bo’g’inni tushirib qoldirmay yoki ortiqcha tovush qo’shmay o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

D. Adabiy talaffuz normalariga rioya qilgan holda o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

Muallif gapi kesimining qaysi fe’llar bilan ifodalanishi to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni toping.

A. dedi, ko‘rdi, yog‘di, ko‘kardi;

B. so‘radi, ishondi, chiqdi, chiqdi, ketdi;

C. uyg‘ondi, yuvindi, tarandi, gapirdi;

D. aytdi, gapirdi, so‘zladi, buyurdi;

To’g’ri o’qishni taьminlovchi shartlar qaysi javobda to’g’ri berilgan?

A. Ichda o’qish va shivirlab o’qishdan foydalanish.

B. So’z ma’nolarini tushuntirish.

C. Matnni o’qishdan oldin o’qilishi va tuzilishi murakkab so’zlarni, birikma va gaplarni va ular ustida ishlash usullarini belgilab olish lozim.

D. Ko’p bo’g’inli, murakkab so’zlarni darstaxtaga yoki kartonga bo’g’inlab yozib, oldin bo’g’inlab, so’ng sidirg’a o’qitiladi.

Qaysi qatorda qo’shma gap berilgan?

A. Halol odamlar baxtini mehnat orqali topadilar.

B. Biz, sinf rahbarimiz aytdi, ertaga sayohatga boramiz.

C. Hamma stollarning ichi, usti turli-tuman g’og’ozlar, loyihalar, qo’llanmalar, iltimosnomalar, ko’rsatmalar bilan to’lib ketgan.

D. Mehnat qilmasang, rohat yo’q.

To’g’ri o’qishga o’rgatishda qo’llaniladigan usul berilgan javobni belgilang.

A. Xatolarni to’g’rilashning to’g’ri sistemasini ishlab chiqish.

B. Ma’nosi tushunarsiz so’zlarni aniqlash.

C. So’z ma’nolarini tushuntirish

D. Matnni to’g’ri o’qish uchun sharoit yaratish.

Eshik ochildi-yu, bir necha mehmon kirib keldi. Ushbu misol bog’langan qo’shma gapning qaysi turiga mansub?

A. Biriktiruv munosabatli bog’langan qo’shma gap.

B. Zidlov munosabatli bog’langan qo’shma gap.

C. Ayiruv munosabatli bog’langan qo’shma gap.

Xato o’qishning kelib chiqish sabablari qaysi javobda berilgan?

A. Ichda o’qish tufayli.

B. Yomon o’qiydigan o’quvchilar xato o’qiydilar.

C. Ovoz chiqarib o’qish orqali.

D. Tez o’qiyman deb xato o’qiydilar.

Biriktiruv munosabatli bog’langan qo’shma gap qaysi qatorda aks etgan?

A. Quyosh yerga nurini har qancha sochsa ham, u biuning evaziga yerdan hech narsa talab qilmaydi.

B. Biz sayohatga va u yerda juda ko’p chiroyli joylarni ko’rdik.

C. Hamma zalga yig’ildi va majlis boshlandi.

D. Suv keldi-nur keldi.

Ongli o’qishni taьminlovchi metodik shartlarni aniqlang.

A. Ongli o’qish asarning mazmuniga, g’oyaviy yo’nalishiga bog’liq.

B. Ongli o’qish ifodali o’qiy olishga bog’liq.

C. Ongli o’qish o’quvchining hayotiy tajribasiga, so’zning leksik maьnosini, gapda so’zlarning bog’lanishini tushunishga bog’liq.

D. Ongli o’qish asarning badiiy vositalariga bog’liq.

Izohli o’qish darslarining yangi asarni o’rganishda mashg’ulotlarning tipik turlari izchil berilgan javobni belgilang.

A. Asarni o’qishga tayyorgarlik: asarda tasvirlangan voqealari haqida tasavvur qilishlari uchun uni hayot bilan bog’lash, yozuvchi haqida maьlumot berish asarni emostional idrok etishga tayyorlash, lug’at ustida ishlash: asarni o’qib berish: o’quvchilarning dastlabki tasavvurlarini aniqlovchi suhbat.

B. Asarni o’qishga tayyorgarlik asar tahlili, lug’at ustida ishlash, asarni o’qish, umumlashtiruvchi suhbat.

C. Asarni o’qish, kirish suhbati, asar tahlili, lug’at ustida ishlash, yakunlovchi suhbat.

D. Kirish suhbati: asar mazmunidan tushunishni qiyinlashtiradigan so’zlar ustida ishlash: asarni o’qish, asar tahlili, yakunlovchi suhbat.

Qanday gaplar tarkibida bosh gap mavjud bo’ladi?

A. Bog’langan qo’shma gaplarda.

B. Ergash gapli qo’shma gaplarda.

C. Bog’lovchisiz qo’shma gaplarda.

D. Kirish so’z qatnashgan gaplarda.

Ergash gaplarning qaysi turida bosh gapning kesimi ko’rsatish olmoshi bilan ifodalanadi?

A. Kesim ergash gapli qo’shma gaplarda.

B. Ega ergash gapli qo’shma gaplarda.

C. Shart ergash gapli qo’shma gaplarda.

D. To’siqsiz ergash gapli qo’shma gaplarda.

STO’ darslarining bosqichlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Asar rasmlarini tomosha kilish 1-bosqich, asar muallifi bilan tanishish 2-bosqich, asar muxarriri bilan tanishish 3-bosqich.

B. O’qituvchi o’qib beradi 1-bosqich, magnitafondan eshittiradi 2-bosqich, so’zlab beradi 3-bosqich.

C. Tayyorgarlik 2-bosqich, boshlang’ich 2-bosqich, asosiy 3-bosqich.

D. Kirish suhbati: 1-bosqich asarni o’qib berish, 2-bosqich yakunlovchi, bosqich.

Ichda o’qishning afzalligi nimada?

A. O’qituvchi o’quvchilarning o’qish ko’nikmalarini aniqlaydi.

B. Bola estetik zavq oladi, ongli o’qiydi.

C. Matnni tez tushunadilar, bir vaqtning o’zida butun sinf o’quvchilari o’qiydi.

D. Matn (asar) ustida mustakil ishlash qo’nikmalari takomillashadi.

Kim ko’p gapirsa, o’sha oz biladi. Ushbu gap ergash gapli qo’shma gaplarning qaysi turiga mansub?

A. Kesim ergash gapli qo’shma gaplar.

B. Aniqlovchi ergash gapli qo’shma gaplar.

C. Ega ergash gapli qo’shma gaplar.

D. Natija ergash gapli qo’shma gaplar.

Ifodali o’qishning metodik shartlari qaysi javobda ifoda etilgan?

A. O’qishni mashq qilish, ichda o’qish.

B. Asar mazmuni va kahramonlarining xatti-harakatini tahlil qilish: pauzaning o’rnini, urguni, tempni belgilash.

C. Asarni jozibasini saqlab emostional o’qish, yozuvchining niyatiga mos ravishda o’qish.

D. Nafasni to’g’ri olish va to’g’ri sarflash, tovushlarni to’g’ri talaffuz qilish va burro gapirish, adabiiy talaffuz normalariga rioya qilish.

Savod o’rgatishning asosiy metodlari ko’rsatilgan javobni belgilang.

A. Bayon qilish metodi.

B. Suhbat va tushuntirish metodi.

C. Muammoli yarim izlanish metodi.

D. Analitik-sintetik tovush metodi.

Quyidagi gap ergash gapli qo’shma gaplarning qaysi turiga mansub? Biz qancha ko’p koyisak ham, unda hamon o’sha fikr.

A. Ega ergash gapli qo’shma gap.

B. Kesim ergash gapli qo’shma gap.

C. To’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap.

D. To’siqsiz ergash gapli qo’shma gap.

Psixolog-lingvistik nuqtai nazardan analitik-sintetik tovush metoda nimalarga ahamiyat beriladi.

A. Tovush va harfni o’rgatishning qulay tartibi, tovush va harfning mosligi va osonligi, ta’limning tarbiyaviy va o’stiruvchan xarakteri hisobga olinadi.

B. Savod o’rgatishda bolaning egallagan nutq malakasiga asoslanadi. Savod o’rgatishning asosiga tovush, o’qish birligi sifatida bo’g’in olinadi. Savod o’rgatishda o’quvchilarning fonematik eshitish qobiliyatlar, tovushlari to’g’ri talaffuz qilishlari, analiz sintetik mashqlarni asos qilib olinadi.

C. Tovush va harflarning o’xshashligi, harflarning yozishdagi oson qiyinligi hisobga olinadi.

D. Savod o’rgatishda analitik-sintetik tovush metodi qo’llanib, o’qish birligi sifatida bo’g’in olinadi.

Analitik sintetik tovush metodi savod o’rgatishga tashkil tomondan qanday yondoshadi.

A. Alifbo davri o’qish darslari va alifbo davri. (Savod) yozuv darslari. Savod o’rgatish 2 davrga bo’linadi.

B. Tashkiliy tomondan, 3 davrga bo’linadi, oldin o’qishga, so’ng yozuvga o’rgatiladi, oldin kichik, so’ng bosh harfdan yozdiriladi. Savod o’rgatish yakka tartibda olib boriladi.

C. Tashkiliy tomondan savod o’rgatish yanvargacha davom etadi, 3 bosqichga harf-tovush o’rganilmaydigan bosqich, unli tovush va harf o’rganiladigan bosqich alifbo bosqichlariga bo’linadi.

D. Tashkiliy tomondan 2 davrga bo’linadi, alifbegacha tayyorgarlik davri, alifbe davri, yozuvga va o’qishga o’rgatish parallel olib boriladi.

Ergash gapli qo’shma gapni aniqlang.

A. Kim mehnatni sevsa, uning qadri baland bo’ladi.

B. Muhabbat eski narsa, ammo har bir yurak uni yangilaydi.

C. Jismimiz yo’qolur, o’chmas nomimiz.

D. Biz ko’rgan, eshitgan, lekin e’tibor bermagan voqealarga san’atkorona baho beramiz.

Bolalarning savod o’rgatishga tayyorgarligini hisobga olish qaysi javobda batafsil bayon qilingan.

A. Yozuv ko’nikmasi: harflarni bosma shakli yoki yozma shaklini yoza oladi, o’z ismini yoza oladi, barcha gaplarni yoza oladi, so’z va gapni o’qiy oladi.

B. Ertaklarni matnlarga yaqinlashtirib ayta oladi.

C. O’qish ko’nikmasi, yozuv ko’nikmasi, og’zaki bog’lanishli nutqi.

D. Og’zaki bog’lanishli nutqi, kam yo ko’p she’rni yod biladi. 2 yoki 3 ertakni biladi, tortinib yoki tortinmay ayta oladi, matnga yaqinlashtirib ayta beradi, harflarni yoki so’zni va gapni o’qiy oladi.

Savod o’rgatish mashqlarining turlari qaysilar?

A. Tovush va harflarning o’xshashligi, harflarning yozishdagi oson qiyinligi hisobga olinadi.

B. To’g’ri va burro talaffuz mashqlari.

C. So’zni bo’g’inga va tovushga ajratish mashqlari va tovushlarga ajratish mashqlari.

D. Analiz mashqlari. Sintez mashqlari, artikulyastiya va burro talaffuz mashqlari

Savod o’rgatish jarayonida o’quvchilar amaliy o’zlashtiriladigan bilimlar sistemasi berilgan javobni belgilang.

A. So’zlarni ajratib, ko’shib yozishni, chiziqcha bilan yozishni o’zlashtiradi.

B. So’zlarni ajratib o’zlashtiradi.

C. To’g’ri yozuvga o’rgatuvchi imloviy bilimlarni amaliy o’zlashtiradilar.

D. Grammatika va imlodan ayrim materiallarni amaliy o’zlashtiradilar. Gaplarni atoqli otlarni bosh harf bilan yozishni. So’zlarning talaffuzi bilan yozilishini taqqoslash orqali ayrim harflar imlosini o’zlashtiradilar. O’quvchilar jarangli va jarangsiz undoshlar “o’zakdosh so’zlar” mavzusini o’zlashtirishga tayyorlanadi.

Ega ergash gapli qo’shma gapni belgilang.

A. Daraxtni yer ko’kartiradi, odamni el ko’kartiradi.

B. Agar seni aldasa hayot, sen noumid bo’lma hech qachon.

C. Dasturxonni yozib, nonlarni ushatdi.

D. Kimki birovlarga sitam qilaversa, o’zi ham uzoq yashamaydi.

To’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gapni belgilang.

A. Bilib qo’yki, sening ulug’ noming bor.

B. U tarixchilar, binokorlar, adabiyotshunoslar, shoirlar, tabiblarni o’z atrofiga yig`di.

C. Yigitlar yuzlarini berkitsa ham, qumlar yuzlariga qadalar edi.

D. Hayotxon bu gapni shunday g`amgin tovushda aytdiki, G`ulomjon beixtiyor to’xtadi.

Grafik (yozuv) malakalarini shakllanishi bosqichlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Qisqa va uzun qiya chiziq, to’g’ri tayoqchalarni chizish, chamalashga o’rgatish, harf elementlarini yozish, bosh va kichik harflarini yozish, harf birikmalarini, bo’g’in, so’z yozish.

B. Alifbodagi barcha harflarni to’g’ri yozish tahlil qilishga 3-4 ta gapni mustaqil yoza olish.

C. Alfavitdagi unli harflarni, undosh harflarni, bo’g’in, so’z yozish.

D. Partada to’g’ri o’tirish, daftarni partada 65 gradus qiyalikda qo’yish. Ruchkani uch (3) barmoq orasida ushlash, yozuvni mashq qilish.

Yozuv darsida o’quvchilar egallaydigan amaliy imloviy bilimlar majmuiy ko’rsatilgan javobni belgilang.

A. Alifbedagi o’rganilgan va bo’g’in tovush tomonidan tahlil qilingan so’zlarni to’g’ri yozish.

B. Qo’shma so’z, sodda so’z, juft so’zlarning yozilishini, bo’g’in ko’chirilishi, bosh harflar imlosini.

C. Jarangli va jarangsiz undoshli so’zlarni to’g’ri yozishni, alohida va chiziqcha bilan yoziladigan so’zlarni, bo’g’inga bo’lib va bo’g’in ko’chirish qoidasiga ko’ra yoziladigan so’zlarni, bosh harflar imlosi.

D. Talaffuzi yozilishidan farq qilmaydigan so’zlarni to’g’ri yozishni, gapda so’zlarni alohida yozishni, bo’g’in ko’chirishni bosh harf bilan kishilarning, shahar, ko’cha, hayvonlarning nomlarini yozishni.

Savod o’rganish jarayoni yozuv darslarida o’tkaziladigan diktant turlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Tekshirish diktanti, harfiy diktant, bo’g’in diktanti.

B. Ta’limiy diktant va tekshirish diktanti.

C. Harfiy diktant, ta’limiy diktant.

D. Ta’limiy diktant: izohli diktant, rasm diktant, yoddan yozuv diktant, saylanma diktant.

Alifbogacha bo’lgan davrdagi o’qish darslarining vazifalari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Nutq og’zaki va yozma nutq gap, nutqning gaplardan tuzilishi, so’z gaplarning so’zlardan tuzilishi, bo’g’in, so’zlarning bo’g’inlarga bo’linishi va tovush, tovushlarning turlari.

B. Tovush va harf haqida, harf elementlarini yozish, bo’g’in, so’z tuzilishi, gap tuzilishi haqida ma’lumot.

C. Nutq turlari og’zaki va yozma nutq, ichki va tashqi nutq bo’g’in, so’z, gap, tovush, unli va undosh tovush haqida tushuncha xosil qilish.

D. Boglanishli nutq, unli va undosh tovush turlari, bo’g’in ko’chirilishi, gapning maqsadga ko’ra turlari, so’zning tuzilishi haqida tushuncha xosil qilish.

Aniqlovchi ergash gapli qo’shma gapni belgilang.

A. Biz istaymiz: barcha ellar bir-birga yanada yaqinroq bo’lsin.

B. Oq, pushti, sarg`ish gullarga qarab dilimiz yayraydi.

C. Bilim shunday xazinaki, u sarflagan bilan tamom bo’lmaydi.

D. Do’stlarning haq so’zi achchiq bo’lsa ham, aqlli odam uni shirin so’zdan ustun qo’yadi

4-sinf o’quvchilarining o’qish malakasi qaysi bosqichga to’g’ri keladi?

A. Bo’g’inlab sidirga o’qish bosqichiga.

B. Harflarni qo’shgan holda bo’g’inlab o’qish bosqichiga.

C. Bo’g’inlab o’qish bosqichiga.

D. Sidirg’a o’qish bosqichiga.

Payt ergash gapli qo’shma gapni belgilang.

A. Saida bir lahza nafasi ichiga tushib, noqulay ahvolda qoldi.

B. Usta Samarqandda ishlagan vaqtda, Sultonmurod uch yashar bola edi.

C. Agar odamlar chekmay qo’ysa, rak kasali uch hissa, yurak kasali to’rt hissa kamaygan bo’lar edi.

D. Avtobusdagi dim, issiq havodan keyin bu yerdagi salqin tog’ shabadasi hammani yayratib yubordi.

To’g’ri o’qishga berilgan qaysi taьrifni mukammal deb bilasiz?

A. Xato qilmasdan, yanglishmasdan o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

B. Materialning tovush tomonidan xatosiz va bir tekisda ravon nusha ko’chirish to’g’ri o’qish deyiladi.

C. So’zdagi tovushni, bo’g’inni tushirib qoldirmay yoki ortiqcha tovush qo’shmay o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

D. Adabiy talaffuz normalariga rioya qilgan holda o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

To’g’ri o’qishga o’rgatishda qo’llaniladigan usul berilgan javobni belgilang.

A. Xatolarni to’g’rilashning to’g’ri sistemasini ishlab chiqish.

B. Ma’nosi tushunarsiz so’zlarni aniqlash.

C. So’z maьnolarini tushuntirish.

D. Qayta o’qishdan foydalanish.

Xato o’qishning kelib chiqish sabablari qaysi javobda berilgan?

A. Ichda o’qish tufayli.

B. Yomon o’qiydigan o’quvchilar xato o’qiydilar.

C. Ovoz chiqarib o’qish orqali.

D. Tez o’qiyman deb xato o’qiydilar.

Ongli o’qishni taьminlovchi metodik shartlarni aniqlang.

A. Ongli o’qish asarning mazmuniga, g’oyaviy yo’nalishiga bog’liq.

B. Ongli o’qish ifodali o’qiy olishga bog’liq.

C. Ongli o’qish o’quvchining hayotiy tajribasiga, so’zning leksik maьnosini, gapda so’zlarning bog’lanishini tushunishga bog’liq.

D. Ongli o’qish asarning badiiy vositalariga bog’liq.

STO’ darslarining bosqichlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Asar rasmlarini tomosha qilish 1-bosqich, asar muallifi bilan tanishish 2-bosqich, asar muharriri bilan tanishish 3-bosqich.

B. O’qituvchi o’qib beradi 1-bosqich, magnitafondan eshittiradi 2-bosqich, so’zlab beradi 3-bosqich.

C. Tayyorgarlik 2-bosqich, boshlang’ich 2-bosqich, asosiy 3-bosqich.

D. Kirish suhbati: 1-bosqich asarni o’qib berish, 2-bosqich yakunlovchi, bosqich-3.

Javoblarning qaysi birida ravish ergash gapli qo’shma gap berilgan? Uni belgilang.

A. Oftob tegmay, olma pishmas.

B. Vaqtlar o’tishi bilan ba’zi adabiy shakllar o’z umrini tugatadi.

C. Er ishini qo’llasa el, iqbol quvlar izidan.

D. Yulduzlar bitta-bitta so’nib, ufq oqara boshladi.

Ichda o’qishning afzalligi nimada?

A. O’qituvchi o’quvchilarning o’qish ko’nikmalarini aniqlaydi.

B. Bola estetik zavq oladi, ongli o’qiydi.

C. Matnni tez tushunadilar, bir vaqtning o’zida butun sinf o’quvchilari o’qiydi.

D. Matn asar ustida mustaqil ishlash ko’nikmalari takomillashadi.

Ifodali o’qishning metodik shartlari qaysi javobda ifoda etilgan?

A. O’qishni mashq qilish, ichda o’qish.

B. Asar mazmuni va kahramonlarining xatti-harakatini tahlil qilish: pauzaning o’rnini, urguni, tempni belgilash.

C. Asarni jozibasini saqlab emostional o’qish, yozuvchining niyatiga mos ravishda o’qish.

D. Nafasni to’g’ri olish va to’g’ri sarflash tovushlarni to’g’ri talaffuz qilish va burro gapirish, adabiiy talaffuz normalariga rioya qilish.

Savod o’rgatish jarayonida differenstial yondoshishda topshiriqlar qay tarzda beriladi.

A. Har bir o’quvchining qobiliyatiga mos topshiriqlar beriladi. 1-guruh uchun “Alifbe” ning xam materiali, 2-guruh uchun alifbedagi matn, 3-guruh uchun alifbedagi so’zlar ustunchasi.

B. 1-guruh “Alifbe” va qo’shimcha topshiriqlar, tarqatma materiallar, 2-guruh uchun alifbe materiali, 3-guruh uchun kollektiv tayyorgarligidan so’ng yaxshi o’zlashtiradigan o’quvchilardan so’ng alifbe materialini o’qitish.

C. 1-guruh uchun “Alifbe” va qo’shimcha topshiriqlar, 2-guruh uchun alifbedagi matnlar, jadvallar, 3-guruh uchun xam alifbe materiallardan foydalaniladi.

D. Uchala guruh uchun asosiy o’quv materiali “Alifbe” darsligi hisoblanadi.

Javoblarning qaysi birida o’xshatish ergash gapli qo’shma gap berilgan? Uni belgilang.

A. Husning bo’lguncha, taxting bo’lsin.

B. Katta orzu amalga oshmagani uchun, Navoiy qattiq qayg’urdi.

C. Yuraging bitta bo’lganidek, Vataning ham bitta.

D. Boshda aql bo’lmasa, oyoqda tinim yo’q.

Javoblarning qaysi birida maqsad ergash gapli qo’shma gap berilgan? Uni belgilang.

A. G’o’za suvni miriqib ichsin uchun, qiz uni sekin, bir tekis shildiratishga harakat qilar edi.

B. Yo’lchining ko’ngli quvonch bilan to’la, chunki Gulnor yonida edi.

C. Maqsad aniq bo’lmasa, hech bir ishni ko’ngildagidek bajarib bo’lmaydi.

D. Qaysi narsa sevimli bo’lsa, uning aybi ko’rinmaydi.

Javoblarning qaysi birida sabab ergash gapli qo’shma gap berilgan? Uni belgilang.

A. Nonni e’zozlasang, el seni e’zozlaydi.

B. Oftob qanchalik bo’lsa ham ravshan, bir parcha bulut ham bekitar ba’zan.

C. Tuproqda tuz ko’payib, g’o’zalar quriy boshladi.

D. Bu kitobni tezda qaytarish sharti bilan beraman.

Savod o’rgatish davrida imlo ustida ishlashning ongli bo’lishi quyidagi metodik ishlarga bog’liq.

A. Bo’g’in – tovush, tovush – harf tahliliga va tahlil qilingan bo’g’in yoki so’zni sintez qilishga, so’z tuzish va tuzilgan so’zni bo’g’inlab o’qish va yozish, yozganlarini namunaga qarab tekshirish.

B. Tahlil qilingan so’zning ma’nosini izohlash.

C. Bo’g’in – tovush, tovush – harf tahlili.

D. So’zlarni to’g’ri talaffuz qilish, ularni tovush va harf tomondan analiz qilish.

Savod o’rganish davrida qanday yozuvlardan foydalaniladi.

A. Harfi, bo’g’in, so’z va gap diktantdan.

B. Izohli va saylanma diktantdan.

C. Namuna asosida yozuvdan.

D. Ko’chirib yozish, diktant va ijodiy yozuvdan.

O’qish va yozuv malakasi:

A. Og’zaki va yozma nutqqa oid malaka.

B. Tilga oid malaka.

C. Nutqqa oid malaka.

D. Til va nutqqa oid malaka.

Javoblarning qaysi birida to’siqsiz ergash gapli qo’shma gap berilgan? Uni belgilang.

A. Odamlarda imoh, insof, e’tiqod, mulkka egalik huquqi bo’lsa, jinoyatga o’rin qolmaydi.

B. Yillar o’tsa-da, yaxshilik urug’i hosil beraveradi.

C. Baytrni o’qib berganimda, uni hech kim sharh qilolmadi.

D. Hunar yoddan chiqmaydi, lekin nozik tomonlari unutiladi

Natija ergash gapli qo`shma gapni belgilang.

A. Alisher ishga shu qadar berilib ketdiki, hatto u tashnalikni ham unutdi.

B. Yerlar loy bo`ldi, chunki hozirgina do`l yog`ib o`tdi.

C. Qayerda ahillik bo`lsa, shu yerda baraka bor.

D. Fan cho`qqisini egallasin deb, oliy maktab quchog`in ochgan.

Fonematik eshitish qobiliyatini o’stirish deganda nimani tushunasiz.

A. Turli mashqlar yordamida so’zlovchining nutqini anglashlari va qayta ifodalay bilishlarini.

B. So’zlarni to’g’ri, aniq talaffuz qilish, talaffuzda ayrim tovushlarni farqlash. Bo’g’indan tovushni ajrata olishni.

C. So’zlovchining nutqini tushuna olishni.

D. Turli mashqlar yordamida so’zlovchining nutqini anglashlari va qayta ifodalay bilishlari.

Aralash turdagi qo`shma gapni belgilang.

A. Yurak talpinib, quvonchlar chulg`ab, har daqiqani sanayman.

B. Eshkaklardan suv sachraganda, bola xursand bo`lib qiqirlaganda, ona behad shodlanar.

C. Yo`lchining farishtaday singlisi bor, bir mahsido`z cholning qo`lida, qiz ham kosiblikda farang tikkan mahsilari misoli bir gul.

D. Yurak baquvvat bo`lsa, ish unumli bo`ladi va kishi charchamaydi.

Oz komplektli maktablarda savod o’rgatishda qanday mustaqil ishlardan foydalaniladi?

A. O’qituvchi bergan savolga javob topish.

B. Ichda o’qish, rasmga qarab hikoya tuzish.

C. Kesma harflardan alifbedagi matnni tuzish.

D. Rasm chizish, harf terish kartonidan, abakda analitik-sintetik ishlarni bajarish: bo’g’inlar kassasidan foydalanib so’z tuzish, ichda o’qish, yozuv daftarida yozish, hikoya tuzish.

Qaysi qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplar o’zaro faqat tobelik yordami bilan birikkan.

A. Safarov endi qo’liga piyolani olgan edi, Shodiyev gap boshladi.

B. Onaxon yangi shaharga kam kelgan, lekin bu ko’chalardagi katta-katta binolar esida qolgan ekan.

C. Saida goh afsuslanib, goh kuyib, goh kulib gapirib berdi.

D. Ovqatlanib olishsin, yo’l og’ir.

Boshlang’ich sinf o’quvchilari egallashi lozim bo’lgan fonetik-grafik ko’nikmalar to’g’ri berilgan qatorni toping.

A. Tovushlar va harflar, unli va undosh tovushlar.

B. Jarangli va jarangsiz undoshlar, so’zni bo’g’inga bo’lish.

C. Tovushlar va harflar, unli va undosh tovushlar, jufti bor jarangli va jufti yo’q jarangsiz undoshlar.

D. So’zlarni bo’g’inga bo’lish, urguli bo’g’inni ajratish.

Berilgan gap ergash gapning qaysi turiga mansub? Yormat shahardan piyoda qaytib, horigani uchun, hamma otlarga Yo’lchi qaradi.

A. Ega ergash gapli qo’shma gap.

B. Sabab ergash gapli qo’shma gap.

C. Kesim ergash gapli qo’shma gap.

D. To’siqsiz ergash gapli qo’shma gap.

So’zning tovush tarkibini bilishning qanday ahamiyati bor?

A. O’qish va yozishni tezrok egallashga.

B. So’zlarni to’g’ri talaffuz qilish uchun. So’zdagi harflarni tushirib qoldirmay yoki o’rnini almashtirmay yozish malakasini shakllantirish uchun.

C. Ta’limning keyingi bosqichlarida o’qishni muvaffaqiyatli davom ettirish uchun

D. So’z turkumlarini o’rganishda so’zlarni tarkibiy qismlarga ajrata olish malakalarini shakllantirish

Qayta hikoya qilish turlari qaysi qatorda to’g’ri berilgan.

A. To’liq, matnga yaqin, qisqartirib qayta hikoyalash.

B. Tanlab, to’liq, ijodiy qayta hikoyalash.

C. Shaxsini o’zgartirib, to’liq, ijodiy qayta hikoyalash.

D. Tuliq, matnnga yaqin, tanlab, qisqartirib, ijodiy qayta hikoyalash.

Kichik yoshdagi o’quvchilar og’zaki va yozma nutqini egallashlarida fonetikadan olgan bilimlarining ahamiyati to’g’ri ko’rsatilgan qatorni ko’rsating.

A. Fonetik bilimga asoslangan holda o’qish va yozishni bilib oladilar, fonetik bilim so’zni to’g’ri talaffuz qilish asosini tashkil etadi; orfografik malakalarni shakllantirish uchun zamin tayyorlaydi, gapni ohangiga rioya qilib o’qishga yordam beradi, so’zning tovush tomonini bilishi uning ma’nosini tushunishga yordam beradi.

B. So’zni, uning bo’g’in tuzilishini tushunishga yordam beradi; orfografik malakalarni shakllantirish uchun zamin tayyorlaydi, so’zlarni tovush tomondan tahlil qilishga o’rgatadi, gaplarni ohangiga rioya qilib o’qishga, logik urg’u va gap qurilishidagi pauzalarga rioya qilish uchun zarur.

C. Fonetik bilimlar o’zbek yozuvi fonologik yozuv ekanini, 29 ta harf, 30 ta tovush borligi haqida ularni to’g’ri talaffuz qilish va to’g’ri yozishga o’rgatadi.

D. Fonetik bilimlar to’g’ri talaffuzga o’rgatadi, tovushlarning turlari, o’zgarishi, urg’u, fonetik birliklar haqida ma’lumot beradi.

«Tovushlar va harflar» mavzusini o’rganishda qaysi metoddan foydalaniladi?

A. Mustaqil ish metodidan.

B. Tahlil-tarkib metodidan.

C. Til faktlarini kuzatish.

D. Amaliy ish metodidan.

Tushunchaning muhim belgilarini ajratish maqsadida til materiallari tahlil qilinadi. Bu bosqichda ma’lum so’z va gaplarning leksik ma’nosida kelib chiqib, abstraktlashtirish amalga oshiriladi va shu til hodisasi uchun tipik hisoblangani ajratiladi. Ushbu bosqich metodika kursining qaysi bo’limini o’rganishda uchraydi va u nechanchi bosqichga to’g’ri keladi?

A. Grammatik tushunchani o’zlashtirish, 1-bosqich.

B. Sinfdan tashqari o’qish, 3-bosqich.

C. Grammatik tushunchani o’zlashtirish, 4-bosqich.

D. Grammatik tushunchani o’zlashtirish, 2-bosqich.

Fevralning oxirgi kunlariga bo’lishiga qaramay, qor bir necha kunlardan beri tinmay yog`moqda edi. Ushbu berilgan gap ergash gapning qaysi turiga mansub?

A. Ega ergash gapli qo’shma gap.

B. Shart ergash gapli qo’shma gap.

C. Qiyos ergash gapli qo’shma gap.

D. To’siqsiz ergash gapli qo’shma gap.

Bosh gap tarkibida –shunday olmoshi, ergash gap tarkibida –go’yo yuklamasi ishlatilsa, bunday gap ergash gaplarning qaysi turiga mansub?

A. Qiyos ergash gapli qo’shma gap.

B. Kesim ergash gapli qo’shma gap.

C. O’rin ergash gapli qo’shma gap.

D. Ravish ergash gapli qo’shma gap.

Boshlang’ich sinfda ona tilini o’rgatishning yetakchi prinstipini toping.

A. Fonetika bilan grafikani bog’lik holda o’rgatish – yetakchi prinsip.

B. Tilning barcha tomonlarini uzaro bog’liq holda o’rganish – yetakchi prinstip.

C. Grafika bilan orfografiyani bog’liq holda o’rganish – yetakchi prinstip.

D. Morfologiya bilan sintaksisni bog’liq holda o’rganish – yetakchi prinstip.

Ona tili o’qitish metodikasining metodologik asosini nima tashkil etadi?

A. Lug’at boyligi

B. Borliqni bilish nazariyasi

C. Tilning mavjudligi

Ona tili o’qitish metodikasi bilish nazariyasidan tashqari yana qanday fanlarning ma’lumotlariga asoslanadi?

A. Psixologiya, pedagogika

B. Matematika, ona tili

C. Musiqa, geografiya

D. Pedagogika, anatomiya

Boshlang’ich ta’lim bo’yicha DTS va «Ona tili» o’quv dasturida o’qish ta’limi oldiga qo’yilgan talablarni amalga oshirish ko’p jihatdan nimalarga bog’liq?

A. sinfda o’qishni to’g’ri tashkil qilishga, o’qitish bosqichlari, tamoyillari va metodlari, birinchi navbatda, ilg’or pedagogik texnologiyalardan o’rinli foydalanishga

B. o’qituvchining qanday ekanligiga

C. sinfdagi o’quvchilarning tirishqoqligi va o’qituvchining mahoratiga

D. maktabda ta’limni to’g’ri tashkil etilganligiga

Kim odobli bo’lsa, u hurmatga sazovor bo’ladi. Ushbu berilgan gap ergash gapning qaysi turiga mansub?

A. Kesim ergash gapli qo’shma gap.

B. Aniqlovchi ergash gapli qo’shma gap.

C. Ega ergash gapli qo’shma gap.

D. To’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap.

Boshlang’ich ta’limda sinfda o’qish uchun qaysi janrdagi asarlar tanlangan?

A. ertak, hikoya, lirik va epik she’rlar, maqol, masal, topishmoq, ilmiy-ommabop matnlar

B. tragediya, qissa

Boshlang’ich sinflarda o’qishga tayyorgarlik bosqichi qanday masalalarni o’z ichiga oladi?

A. yozuvchilar haqida ma’lumot berish, o’quvchilarni asarda tasvirlanadigan voqea-hodisalarni idrok qilishga o’rgatishni, asar pafosini his etish, notanish va ko’p ma’noli so’zlar, murakkabrok tarzdagi obrazli ifodalarni izohlashga o’rgatishni

B. to’g’ri va ongli o’qishga urgatishni

C. o’quvchilarni asarning qurilishi, g’oyasi bilan tanishtirish

D. o’quvchilarni badiiy asarni tez, qiynalmay o’qiy olishni, o’qiganlarini savollar asosida gapira olishni

Uzluksiz ta’limning boshqa bosqichlaridan farqli o’laroq, boshlang’ich sinflarning o’qish darslarida ta’limning didaktik maqsadini nima tashkil qiladi?

A. o’quvchilarning o’qish malakalarini shakllantirish, asar matni ustida ishlash

B. to’g’ri javob berilmagan

C. darslikda berilgan savollarga javob topish

D. mustaqil topshiriqlarni bajarish

Izohli o’qishga kim, kachon asos solgan?

A. K.D. Ushinskiy, XIX asrning 60-70-yillarida

B. V.A. Suxomlinskiy, XX asr boshlarida

C. Korf va Vaxterev, XIX asrning 50-yillarida

D. Asqar Zunnunov, XX asrning 80-yillarida

Boshlang’ich sinf o’qish darslarida qo’llaniladigan metodlar qaysi javoblarda qayd etilgan?

A. izohli o’qish, ifodali o’qish, badiiy o’qish, izlanish metodi, reproduktiv metod

B. to’g’ri javob berilmagan

C. hisoblash metodi, sidirg’a o’qish

D. matematik metod, sintaktik metod

Botirlari kanal qazadi, shoirlari g’azal yozadi. Ushbu gapning turini ayting.

A. Ergash gapli qo’shma gap.

B. Bog’langan qo’shma gap.

C. Aralash qo’shma gap.

D. Bog’lovchisiz qo’shma gap.

Shunisi ravshanki, ta’lim-tarbiya hayot bilan bog’liq bo’lishi kerak. Ushbu gap ergash gapli qo’shma gapning qaysi turiga mansub?

A. Kesim ergash gapli qo’shma gap.

B. Aniqlovchi ergash gapli qo’shma gap.

C. Ega ergash gapli qo’shma gap.

D. O’xshatish ergash gapli qo’shma gap.

Qaysi gap to’siqsiz ergash gap hisoblanmaydi?

A. Said uydan shunday chiqib ketdiki, hech kim bilmay qoldi.

B. So’rasangiz, so’ramasangiz aytaman.

C. Bo’rining yesa ham og’zi qon, yemasa ham og’zi qon.

D. Oradan shuncha vaqt o’tdiki hamki, u kelmadi.

Qo’shma gapning bir qismi to’liqsiz gap tarzida shakllangan gapni toping.

A. Uzilgan ip qayta ulansa, uning tuguni qoladi.

B. Yomg’ir yog’masa, ekskursiyaga boramiz.

C. Shunday oilalar borki, ular ilmni hamma narsadqan yuqori qo’yadilar.

D. Har faslning o’z xislati bor, har faslning o’z fazilati.

Kimki o’z ona tilini bilmasa, unda Vatan tuyg’usi ham bo’lmaydi. Ushbu gap ergash gapli qo’shma gapning qaysi turiga mansub?

A. O’rin ergash gapli qo’shma gap.

B. Maqsad ergash gapli qo’shma gap.

C. To’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap.

D. Shart ergash gapli qo’shma gap.

Qo’shma gap berilgan qatorni toping.

A. Olim o’qishga kelganini aytib, qanday hujjatlar topshirish kerakligini so’radi.

B. Iliging uzilsa ham, ilm yo’lidan qolma.

C. Aytmoqchi, Qo’chqorning o’g’lidan xat-xabar bormi?

D. Dunyoni tanimay, dunyo kishisi bo’lolmaysan.

Ertakni o’rganish darslarining qurilishiga oid hususiyat qaysi javobda noto’gri izohlangan?

A. ertakni aytib berishga tayyorlanish (ichda o’qish)

B. ma’lum vazifa bilan ertakni qayta o’qish (ijodiy va mustaqil ishlar)

C. ertakni o’quvchilar qay darajada idrok etganliklarini aniqlash maqsadida qisqacha suhbat o’tkazish

D. allegoriyani ochish

Mas’al janridagi matnlarni o’rganishda asosiy bosqich nima?

A. tayyorgarlik ishlari

B. masal muallifi haqida o’qituvchi hikoyasi

C. allegoriyani ochish

D. to’g’ri javob yuk

O’qish malakalarining sifatlariga nimalar kiradi?

A. badiiy asar matnini to’gri va tez o’qish, badiiy asar matnini ongli va ifodali o’qish

B. badiiy asarni izohlab o’qish

C. badiiy asarni sidirg’a o’qish

D. badiiy asarni adabiy, orfoepik talaffuz asosida o’qish

Badiiy asar ustida ishlashning 2-bosqichi qaysi javobda berilgan?

B. kirish suhbati

C. tayyorgarlik bosqichi

D. yakuniy ishlar

Boshlang’ich sinflarda o’qishga tayyorgarlik ishlarining shakllari qaysi javobda qayd etilgan?

A. ekskursiya, film namoyish qilish, o’qituvchi hikoyasi

B. matn tahliliga oid savol-javob o’tkazish

C. o’quvchining taassurotlari

D. darslikdagi savol asosida suhbat

Bog’langan qo’shma gapni toping.

A. Uzilgan ip qayta ulansa, uning tuguni qoladi

B. Ehe, bu yerlar ham shunday gullab ketsinki, odamlar bir sayr qilishni orzu qilishsin.

C. Zal dam g’uvillab qo’yar, dam onda-sonda qarsak yangrab yana tinardi.

D. Biroz qor yog’di, sovuq bo’lmadi.

Biriktiruv munosabatli bog’langan qo’shma gapni toping.

A. Bulutlar tarqadi va quyosh charaqlab chiqdi.

B. Karim salomlashib otib ketmoqchi bo’ldi, lekin karim uni to’xtatdi.

C. Masofa yiroq, ko’ngil yaqin.

B. Dunyoda biz bormiz-tinchlik buzilmas

Yomg’ir tindi-yu, shamol to’xtamadi. Ushbu gap haqidagi qaysi fikr to’g’ri?

A. Biriktiruv munosabatli bog’langan qo’shma gap.

B. Ayiruv munosabatli bog’langan qo’shma gap.

C. Ergash gapli qo’shma gap.

D. Zidlov munosabatli bog’langan qo’shma gap.

Rustam supaga joy qilib berdi-da, o’zi qayoqqadir ketdi. Ushbu qo’shma gapning qismlari qaysi vosita yordamida birikkan?

A. Biriktiruv bog’lovchisi yordamida.

B. Biriktiruv bog’lovchisi o’rnida qo’llangan yuklama yordamida.

C. Zidlov bog’lovchisi yordamida.

D. Ergashtiruvchi bog’lovchisi yordamida.

Ergash gapli qo’shma gap berilgan qatorni toping.

A. Davralarning to’ri bugun paxtakor dehqon uchun, qalbimizning qo’ri bugun paxtakor dehqon uchun.

B. Qilich yarasi tuzaladi, til yarasi tuzalmaydi.

C. Anhor sekin oqardi, shuning uchun ish uzoqqa cho’zilmadi.

D. Siz borsiz, bu olam ko’rsatur jamol.

Biz shuni aniq bilamizki, millatlararo nizolar yaxshilikka olib kelmaydi. Ushbi gapda ergash gap bosh gapdagi qaysi bo’lakni izohlab kelgan?

Maktabda badiiy asarni tahlil qilishdan asosiy maqsad nima?

A. Ta’limiy va tarbiyaviy maqsadlarga erishish

B. Asarda ifodalangan hayotiy voqeani yoritish orqali o’quvchilarni badiiy adabiyot olamiga olib kirish, tasvirlanayotgan voqealarga nisbatan muallifning munosabati va niyatlarini payqab olishga imkoniyat yaratish

C. O’quvchilarning bilimini oshirish

D. Badiiy asarni idrok etishga tayyorlash

Boshlang’ich sinflarda badiiy asar ustida ishlash nechta asosiy bosqichga bo’linadi?

Saidnosir Saidazizovning «Ustozi avval» kitobi qachongacha qo’llanib kelingan?

A. 1917 yilgacha

B. 1912 yilgacha

C. 1914 yilgacha

D. 1919 yilgacha

Bir oz vaqt o’tgach, dala chetida chang ko’tarildi. Ushbu gapda ergash gap bosh gapga qaysi vosita orqali birikkan?

A. Fe’lning shart mayli shakli

B. Biriktiruvchi bog’lovchi

C. Fe’lning ravishdosh shakli

D. Zidlovchi bog’lovchi

Ega ergash gapli qo’shma gap berilgan qatorni toping.

A. Bu bo’stonda do’stlar bermasa ko’mak, nasib bo’lmas maqsad gulini termak.

B. Kimki mehnat qilsa, u rohat ko’radi.

C. Tanlov katta bo’lsa ham, ular ishonch bilan kelishgan.

D. U ko’p gapirib, so’zamollik qilayotganligi sababli, boshqa qizlar jim turishardi.

Qaysi qatorda kesim ergash gapli qo’shma gap berilgan?

A. To’rtburchakning qarama-qarshi tomonlari bir-biriga teng bo’lsa, parallellogram hosil bo’ladi.

B. Oppoq qirov erta sahar asta-sekin ko’tarilganiday, uning chehrasidan vahima ham tarqalib bordi.

C. Sevinchlarim daryoday toshib, yuragimda havasim ortar.

D. Istagim shuki, hammangiz ahil bo’ling.

Bosh gapda qo’llanmagan to’ldiruvchini izohlab kelgan to’ldiruvchi ergash gapni toping.

A. Bilib qo’yki, sening ulug’ noming bor.

B. O’qish davrida Mavlonqulov qayerda bo’lsa, Mutalov ham shu yerda bo’lar edi.

C. Shuni unutmangki, hasadgo’ylar doimo boshqalarga yomonlik istashadi.

D. Shundan ogoh bo’lingki, dushman hamma vaqt payt poylaydi.

Shart maylidagi fe’l bilan bosh gapga birikkan aniqlovchi ergash gap berilgan qatorni toping.

A. Shunga iqror bo’ldikki, kurashsiz taraqqiyot bo’lmaydi.

B. Shunday oilalar borki, ular farzand tarbiyasini eng asosiy masala hisoblashadi.

C. El senga etsa nadomat, dunyoda turolmassan salomat

D. Kimning bilimi bo’lsa, uning obro’si bo’ladi.

U kulganda, butun olam yorishganday bo’ladi. Ushbi gapda ergash gap bosh gapga qaysi vosita orqali birikkan?

A. Fe’lning sifatdosh shakli yordamida

B. Shart maylidagi fe’l bilan

C. Ergashtiruvchi bog’lovchi yordamida

D. Fe’lning ravishdosh shakli yordamida

Ravish ergash gapli qo’shma gapni belgilang.

A. Sizdan iltimos shuki, odamlar bilan ehtiyot bo’lib gaplashing

B. Nihollar kundan-kunga quyoshga intilsa ham, ba’zilarida hali kurtak uyg’onmagan edi.

C. Kimning do’sti ko’p bo’lsa, uning nomi yoyiladi.

D. Qoshlari chimirilib, Mahkam Eshonboyevga qaradi.

O’xshatish ergash gapli qo’shma gap berilgan qatorni belgilang.

A. Eslatamanki, yo’lda nazoratchi bor.

B. Har gulning o’z hidi bo’lganidek, har bir xalqning o’ziga xos urf-odatlari, madaniyati bo’ladi.

C. GES binosi bitguncha, ariqlar tayyor bo’ldi.

D. Ming yil chaqmoq chaqsa ham, ulkan tog’ gerdayib turaveradi.

«Boshlang’ich va o’rta maktab o’quv programmalari va rejimi haqida»gi qaror qachon qabul qilingan?

Savod o’rgatish o’quvchilar toliqib qolmasliklari uchun ish turlari qancha vaqt orasida almashtiriladi?

B. 15-20 daqiqada

Savod o’rgatish jarayoni qancha muddat davom etadi?

Savod o’rgatishda yozuv darslarining turlari qaysi javobda to’g’ri qayd qilingan?

A. tayyorgarlik davri, asosiy davr

B. yakuniy bosqich

C. umumlashtiruvchi bosqich

D. kirish bosqichi

Gap ustida ishlash mashqlari to’g’ri va to’lik ko’rsatilgan qatorni aniqlang.

A. Morfologik, sintetik mashqlar.

B. Ijodiy mashqlar, analitik mashqlar.

C. Namuna asosidagi mashqlar: konstruktiv mashqlar, ijodiy mashqlar.

D. Ko’chirib yozish, nuqtalar o’rniga qo’yib yozish mashqlari.

Ko’makchili qurilma yordami bilan bosh gapga birikkan sabab ergash gapni qo’shma gapni belgilang.

A. Daraxt yashnab turgani uchun, soyasidan odam arimaydi.

B. Gul ochilmasa, bulbul sayramas.

C. Shamol oldindan esardi, shuning uchun yurish qiyin edi.

D. Odamlar bilan shunday muomala qilingki, ular sizdan rozi bo’lishsin

To’siqsiz ergash gap qatnashgan qo’shma gapni belgilang.

A. Bu ish yaxshi bo’ldi, lekin imtihondan kech qoldim.

B. Ko’prikdan o’tishi bilan, ko’zi chiroyli manzaraga tushdi.

C. Yillar o’tsa-da, yaxshilik urug’i hosil beraveradi.

D. Sandiq shunday puxta bo’lsinki, ichiga suv o’tmasin.

Qaysi qatordagi ergash gap bosh gapga kelishik qo’shimchasini olgan sifatdosh yordamida birikkan.

A. Go’yo hamma uning siridan voqif bo’lganday, yigit qizarib ketdi.

B. Agar tavakkalchilik bo’lmaganda, taraqqiyot ham bo’lmas edi.

C. Shaxsiy g’arazlar bo’lmasagina, adabiyot yuksaladi.

D. Saodat uyiga yetgan ham ediki, yomg’ir to’xtadi.

Bog’lovchisiz qo’shma gap berilgan qatorni aniqlang.

A. Agar mehnat qilmasang, rohat yo’q.

B. Agarda xizmatkor undan haq talab qilsa, u biror bahona topadi.

C. Do’l bir zumda shunday jadaliga oldiki, yer oppoq bo’ldi.

D. Orzigul darvozadan ichkari kirdi, darvoza o’z-o’zidan yopildi.

Qor yog’di-don yog’di. Mazkur gap tuzilishiga ko’ra qanday gap?

A. bog’lovchisiz qo’shma gap.

B. o’xshatish ergash gapli qo’shma gap.

C. bog’langan qo’shma gap.

D. sabab ergash gapli qo’shma gap.

Payt ergash gapli qo’shma gap berilgan qatorni aniqlang.

A. Kuz keldi va dalalarda ishlar qizib ketdi

B. Odamlar borki, qolur ulardan yaxshi ot.

C. Begona yurtning podshosi bo’lguncha, o’z yurtingning gadosi bo’l.

D. Qachon paxta ochilsa, o’shanda terimini boshlayveramiz.

Dutor chalib o’tirsam, tori uzilib ketdi. Ushbu gap…….?

A. shart ergash gapli qo’shma gap.

B. payt ergash gapli qo’shma gap.

C. sabab ergash gapli qo’shma gap.

D. qiyos ergash gapli qo’shma gap.

Yordamchilarsiz bog’langan qo’shma gap qaysi qatorda berilgan.

A. Baxt topilmas hech bir zamonda, el qul bo’lsa, bo’lsa yalong’och.

B. Kim o’ylasa onalarini, vatanim deb kim mehnat qilsa, unda inson fazilati bor.

C. Yomg’ir yog’di, yerlar loy bo’ldi.

D. Ergash unga shunday qaradiki, bu nazarni hamma payqadi.

Payt ergash gapli qo’shma gap berilgan qatorni toping.

A. Besh kun o’tgach, Go’ro’g’li kelmasa, unga nima deymiz

B. Hosilimiz bo’lsa to’kin, to’ylarimiz to’xtamas.

C. Qiz bola go’zal lola, yuzda hayosi bo’lsa.

D. Bahor kelsa, sayrar bulbullar.

To’siqsiz ergash gapli qo’shma gap berilgan qatorni belgilang.

A. Kimki o’z kelajagini o’ylasa, u yoshlik davrini bekor o’tgazmaydi.

B. Uzoq yillar o’tar, lekin umrbod barcha aytganlaring ochmaydi dildan.

C. Oramizda ayrim o’quvchilar borki, ular kitob o’qishga ahamiyat bermaydilar.

D. Sen berahm bo’lsang ham ammo, men dushmanlik qilmasman aslo.

Baxtim borki, har narsa go’zal ko’rinadi mening kozimga. Ushbu gap………?

A. sabab ergash gapli qo’shma gap.

B. natija ergash gapli qo’shma gap

C. to’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap.

D. ega ergash gapli qo’shma gap.

Taqdirimiz birdir, go’zalim, gar o’rtada daryo bo’lsa ham. Ushbu gap……?

A. natija ergash gapli qo’shma gap.

B. sabab ergash gapli qo’shma gap.

C. to’siqsiz ergash gapli qo’shma gap.

D. payt ergash gapli qo’shma gap.

Biriktiruvchi bog’langan qo’shma gap berilgan qatorni ko’rsating.

A. Haq yo’lida kim senga bir harf o’qitmish ranj ila, aylamak oson emas oning haqqin ming ganj ila.

B. Chor atrofda esardi yellar va atrofda qushlar chiyillar.

C. Lolalar uchun oftob yaxshidur, bolalar uchun odob yaxshidur.

D. Seni bir dam tutmoqqa endi na haqqim bor na huquqim bor.

Nutq o’stirish ustida ishlash yo’nalishlari belgilangan qatorni aniqlang.

A. So’z ustida ishlash, so’z birikmasi va gap ustida ishlash, bog’lanishli nutq ustida ishlash.

B. Tovush va harf ustida ishlash; bo’g’in ustida ishlash, matn ustida ishlash.

C. Matn ustida ishlash; rasmlar ustida ishlash.

D. Gap, so’z, matn ustida ishlash.

Sifatni o’rganishning 4-bosqichi qaysi davrga to’g’ri keladi va uning vazifalari nimalardan iborat?

A. Sifatni o’rganishning 4-bosqichi 4-sinfga to’g’ri keladi. Sifat haqidagi bilimlarni takomillashtirish, ozaytirma va kuchaytirma sifatlar haqida ma’lumot, juft sifatlarning imlosi o’rgatish.

B. Sifatni o’rganishning 4-bosqichi 3-sinfga to’g’ri keladi. Sifat darajalari, ko’m-ko’k, sap-sariq sifatlarining imlosini o’rgatish.

C. Sifatni o’rganish hozirgi kunda bosqichlarga bo’linmaydi.

D. 4-bosqich 4-sinfga to’g’ri keladi, bu bosqichda sifatlarning ma’no turlari o’rganiladi, sifat yasovchi qo’shimchalar bilan tanishtiriladi.

Orfografik mashq turlari ko’rsatilgan qatorni belgilang.

A. Leksik-grammatik mashqlar, bayonlar, diktantlar.

B. Grammatik-orfografik tahlil, ko’chirib yozuv, bayonlar.

C. Ko’chirib yozuv, analitik mashq, leksik-grammatik mashq.

D. Grammatik-orfografik tahlil, ko’chirib yozuv, diktantlar, leksik-grammatik tahlil, bayonlar.

Didaktik maqsadga ko’ra ona tilidan dars turlari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang.

A. Yangi mavzu o’rganiladigan, aralash darslar, umumlashtiruvchi dars, ta’limiy bayon darslari.

B. Yangi mavzuni o’rganish, bilimini mustahkamlash, bilimlarni hisobga olish, darslari, aralash darslar.

C. Til faktlarini kuzatish, takrorlash, umumlashtirish, yangi mavzuni o’rganish.

D. Tekshirish darsi, umumlashtirish.

Bayonga to’g’ri ta’rif berilgan qatorni toping.

A. Namunaviy matn asosida bir oz tayyorgarlikdan so’ng matnni qayta yozma hikoya qilish.

B. Bayon bog’lanishli nutqni o’stirishga qaratilgan mashqlar turi.

C. Biror matn asosida qayta hikoyalash.

D. Hikoya qilishga o’rgatish mashqlari.

Gap ustida ishlash mashqlari …?

A. Namunali o’qish, ifodaliligi ustida ishlash; savol asosida gap tuzish; tayanch so’zlar asosida gap tuzish.

B. Aralash berilgan gaplardan matn tuzish, berilgan gapga o’xshash gaplar tuzish, rasm asosida gaplar tuzish.

C. Namuna asosidagi mashq, konstruktiv mashqlar, ijodiy mashqlar.

D. Berilgan matndagi gaplarning chegarasini aniqlash va gapning 1-so’zini bosh harf bilan yozish, oxiriga nuqta qo’yish.

«Ta’lim qonuni» qachon qabul qilindi va unda boshlang’ich ta’lim necha yil deb belgilandi.

A. 1997, 1-4-sinflar.

B. 1996, 1-3-sinflar.

C. 1998, 1-2, 3-4-sinflar.

D. 1993, 1-4-sinflar.

Zidlov bog’lovchili qo’shma gap berilgan qatorni aniqlang.

A. Boshqalarni bilmayman-u, suyak sho’rva kulala ikkovimizga zo’rlik qildi.

B. Hozirgi zamonda sichqon tutmaydigan mushuk ham odamga xunuk ko’rinadi.

C. Shunday inson haqida xabar keltirdimki, uning har bir so’zi bebaho gavhardir.

D. Kimning ko’ngli to’g’rib o’lsa, uning yo’li ham to’g’rib o’ladi.

Yozuvchining mahorati shundaki, butun bahorni atigi chigitdek keladigan g’o’ra ichiga qamab bera oladi. Mazkur gap ………?

A. ega ergash gapli qo’shma gap.

B. sabab ergash gapli qo’shma gap.

C. payt ergash gapli qo’shma gap.

D. kesim ergash gapli qo’shma gap.

Suhbatning oqibati shu bo’ldiki, Qalandarov tumanga qaytdi. Ushbu gap ergash gapli qo’shma gapning qaysi turiga mansub?

A. ega ergash gapli qo’shma gap.

B. kesim ergash gapli qo’shma gap.

C. natija ergash gapli qo’shma gap.

D. payt ergash gapli qo’shma gap.

Ergash gap bosh gapdagi voqea-hodisaning natijasini, xulosasini bildirgan ergash gapli qo’shma gapni aniqlang.

A. Hasadning oqibati shundaki, yaxshilikni o’ziga ham ravo ko’rmay qoladi.

B. Kimki tavba qilsa, tangri uni kechirar.

C. Ayol istaydiki, yerda hayot so’nmasin sira.

D. Tun shu qadar oydin ediki, topilardi igna yo’qolsa.

Ayiruv bog’lovchili bog’langan qo’shma gapni aniqlang.

A. Ba’zan unga ko’nglim qushday uchadi, ba’zan yana cho’chinqirayman.

B. Uyatsizlik- hamma narsa uchun dog’, hayo hamma narsa uchun ziynatdir.

C. Men ishonamanki, sen bu ishni uddalaysan.

D. Hozir uning ko’ksi go hog’riyuvchi, goh yupantiruvchi kechinmalar bilan to’la edi.

Bahodir deb atagin meni: Hijroningga berdim-ku bardosh. Ushbu qo’shma gapning ikkinchi qismi qanday mazmunni ifoda etgan?

D. dastlabki qismning sababini

Har kimki vafo qilsa, vafo topg’usidur. Ushbu gap ……?

A. ega ergash gapli qo’shma gap.

B. shart ergash gapli qo’shma gap.

C. natija ergash gapli qo’shma gap.

D. kesim ergash gapli qo’shma gap.

Yomg’ir sharros quysa-da, bolalar o’yinni davom ettirar edilar. Ergash gapning turini aniqlang.

A. payt ergash gap

B. shart ergash gap

C. to’siqsiz ergash gap

Qaysi qatordagi savolga aniqlovchi ergash gapli qo’shma gap bilan javob berish mumkin?

A. Biz qanday davrda yashayapmiz.

B. Siz nimaga ishonasiz

C. Kimni hamisha qo’llab quvvatlaydi.

D. Qayerda tinchlik barqaror bo’ladi.

Qo’shma gap berilgan qatorni aniqlang.

A. Otabek otasiga bir qarab olib, javob bermadi.

B. Ammo eshik yanayam katta ochildi, shekilli, uning ko’ziga chiroq nuri tushdi.

C. Sherzod kechqurun kasalxona hovlisini aylanib, palataga qaytib, o’zining karovatida o’tirgan yigitga ko’zi tushdi.

D. U ko’zlarini chirt yumdi-da, tashqarida uvillayotgan shamolga quloq soldi.

Bog’langan qo’shma gap berilgan qatorni aniqlang.

A. Og’ir eshik unsiz ochildi-da, qop-qorong’i zalga nur yopirilib kirdi.

B. Keyin bir lahza ko’zlarini yumgach, yuziga kaftini bosdi.

C. Zuhra oynavand eshikni ochdi-da, ichkariga kirib ketdi.

D. Bir kelib qolibsan-da, o’tir, do’stim.

Quyidagilarning qaysi biri qo’shma gap emas?

A. Uyi juda sovuq edi, egnimda yupqa nimcha.

B. Birniki-mingga, mingniki-tumanga.

C. Eshikni sekin ochib Dilbar kirib keldi.

D. Bular-hasratda, men-rohatda.

Ko’nglingizga kelmasin-ku, odam har xil bo’larkan. Yuqoridagi gap qanday gap.

A. kesim ergash gapli qo’shma gap.

B. ega ergash gapli qo’shma gap.

C. to’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap.

D. sabab ergash gapli qo’shma gap.

So’z turkumlarini o’rganishdagi metodlar to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang.

A. O’quvchilarning og’zaki va yozma nutqini o’stirish, lug’atini yangi ot, sifat, son, fe’llar bilan boyitish, so’zlardan to’g’ri foydalanish malakasini o’stirish, til faktlarini kuzatish, savol-javob.

B. Ot, sifat, son, fe’l haqida tushuncha berish, bu so’z turkumlariga oid so’zlarni to’gri talaffuz qilish va yoza olish, suhbat, darslik bilan ishlar.

C. Suz turkumlari ot, sifat, son, fe’l, ravish haqida tushuncha berish, bu so’z turkumlariga oid so’zlardan nutqda to’g’ri foydalana olish, ko’rgazmadan foydalanish.

D. Evristik metod, yarim izlanishli muammoli metod, tarmoqlash metodi, mustaqil ish metodi, induktiv va deduktik metod.

Nutqiy xatolar guruhi to’g’ri ko’rsatilgan qatorni toping.

A. Bir so’zni qayta-qayta ishlatish, logik izchillik buziladi, shevaga xos xatolar.

B. Lug’aviy-uslubiy, morfologik-uslubiy, sintaktik-uslubiy.

C. Kompazistion, mantiqiy va faktlarni noto’g’ri bayon qilish.

D. So’z ma’nolarini tushunmaslik tufayli noto’gri qo’llash.

Sonni o’rganishning 1-bosqichi qaysi vaqtga to’g’ri keladi va unda son qanday o’rgatiladi?

A. 1-sinfning 2-yarim yilligiga to’g’ri keladi, elementar nazariy tushuncha beriladi.

B. Savod o’rgatish va 1-sinfning 2-yarim yilligiga to’g’ri keladi, amaliy o’rganiladi.

C. Savod o’rgatish jarayoniga to’g’ri keladi, nazariy tushunchalarsiz amaliy o’rganiladi.

D. 1-bosqich savod o’rgatishning tayyorlov bosqichiga to’g’ri keladi, amaliy o’rganiladi.

Boshlang’ich sinflarda son necha yo’nalishda o’rganiladi?

A. 3 yo’nalishda: a) talaffuzi va ma’nosi; b) grammatik shakllari va vazifasi; c) imlosi ustida ishlanadi.

B. 2 yo’nalishda: a) morfologik belgilari va b) sintaktik belgilari ustida ishlanadi.

C. 4 yo’nalishda: a) ma’nosi; b) morfologik shakllari; c) sintaktik vazifasi; d) uslubiy kullanish.

D. 5 yo’nalishda a) ma’nosi; b) morfologik shakllari; c) imlosi; d) sintaktik vazifasi; e) nutq jarayonida ko’llanishi

O’quvchilar son haqida tushunchaga ega bo’lmagan vaqtda qaysi metoddan foydalaniladi? Son haqida tushunchaga ega bo’lsa-chi?

A. Son haqida tushunchaga ega bo’lmasa, sintez metodidan, son haqida tushunchaga ega bo’lsa, to’lik izlanishli metoddan foydalaniladi.

B. Har qanday holatda ham suhbat metodidan foydalaniladi.

C. Son haqida tushunchaga ega bo’lmasa, induktiv va analiz metodidan, son haqida tushunchaga ega bo’lsa, suhbat, yarim izlanishli metoddan foydalaniladi.

D. Son haqida tushuncha berish biror metod bilan bog’lik emas.

Kishilik olmoshlarining qaysi hususiyati boshlang’ich sinfda o’rgatilmaydi?

A. Kishilik olmoshlarining kelishiklar bilan turlanganda so’z o’zagida yuz beradigan o’zgarish.

B. Kishilik olmoshlarining ot bilan almashinib qo’llanishi, kishilik olmoshining shaxs, ba’zan narsani bildirishi.

C. Ba’zi kishilik olmoshlari o’rnida olmoshlarning qo’llanishi

D. Kishilik olmoshlarining ko’plik qo’shimchalari bilan qo’llanishi

Tez o’qishning ta’rifi to’g’ri berilgan javobni belgilang.

A. Og’zaki nutq tempiga to’g’ri keladigan o’qish tez o’qish deyiladi.

B. Ongli idrok etishni ta’minlaydigan og’zaki nutq tempiga to’g’ri kelidagan o’qish tez o’qish deyiladi.

C. Normal tezlikda o’qish tez o’qish deyiladi

D. Bir daqiqada qancha ko’p so’z o’qisa tez o’qish deyiladi.

4-sinf o’quvchisi o’rtacha bir daqiqada qancha so’z o’qishi lozim.

O’qish tezligini oshirishga eng asosiy usuli qaysi javobda berilgan.

A. Turli topshiriqlar asosida o’qishni mashq qilish

B. O’qishga qiziqish uyg’onish

C. Rollarga bo’lib o’qish

D. Matnni navbat bilan o’qish

Ma’lumki, osmon uzilib, yerga tushmaydi. Ushbu gap ergash gapli qo’shma gapning qaysi turiga mansub?

A. kesim ergash gapli qo’shma gap.

B. to’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap.

C. ravish ergash gapli qo’shma gap.

D. ega ergash gapli qo’shma gap.

Bu uy avval bedaxona bo’lganidan, darchasi ham yo’q edi. Ushbu gap ergash gapli qo’shma gapning qaysi turiga mansub?

A. Ravish ergash gapli qo’shma gap.

B. Shart ergash gapli qo’shma gap.

C. Qiyos ergash gapli qo’shma gap.

D. Sabab ergash gapli qo’shma gap.

Oftob tovlanib turgani holda, yomg’ir yog’moqda edi. Ushbu gap ergash gapli qo’shma gapning qaysi turiga mansub?

A. Ravish ergash gapli qo’shma gap.

B. To’siqsiz ergash gapli qo’shma gap.

C. Kesim ergash gapli qo’shma gap.

D. Aniqlovchi ergash gapli qo’shma gap.

Qaysi qatorda gap bo’laklarining me’yoriy tartibi ko’rsatilgan?

A. hol va to’ldiruvchi kesimdan oldin, aniqlovchi egadan oldin joylashadi

B. hol va to’ldiruvchi kesimdan keyin, aniqlovchi egadan keyin keladi

C. hol, to’ldiruvchi va aniqlovchi kesimdan keyin joylashadi

D. ega kesimdan oldin, to’ldiruvchi kesimdan keyin joylashadi

Har bir fan sohasining o’ziga xos atamalariga tayanuvchi, fikrni aniq va ixcham shaklda bayon qiluvchi uslub qanday nomlanadi?

A. publitsistik uslub

Qaysi gapda ikki nuqta ishlatiladi?

A. Bildi ota foydasizdir qiynamoq

B. Ter to’kildi dur yetishtirildi

D. Novcha teraklar ustida oyning kumush parchasi suzadi shamol novda nihollarni tebratadi.

Orzum shul o’chmasin yongan chirog’ing. Mazkur bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari o’rtasida qanday tinish belgisi ishlatiladi, nima uchun?

A. vergul; voqea-hodisa ketma-ket ro’y bergani uchun

B. tire; sababini ifodalagani uchun

C. nuqtali vergul; mazmunan uzoq bo’lgani uchun

D. ikki nuqta; izohlash munosabati ifodalangani uchun

Hayotning poyonsiz ummoni ichra Bor shunday g’ariblar – temirlar hissiz (A.Oripov). Ushbu gapda nima uchun tire (-) ishlatilgan?

A. izohlovchi o’xshatish ma’nosini bildirgani uchun izohlovchi bilan izohlanmish o’rtasida

B. bog’lovchisiz qo’shma gapdagi ikkinchi gapning kesimi tushirilgani uchun

C. bog’lamasiz qo’llangan ot kesim bilan ega orasida

D. tenglik, taqqoslash ma’nolarini bildiruvchi so’zlar bo’lganligi uchun ular orasida

Ruboiyni ichida o’qidi . yuzini tabassum qopladi. Ushbu bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari orasiga (nuqtalar o’rniga) qanday tinish belgisi qo’yiladi?

B. nuqtali vergul

Yuragida qanday dard bor … mana bu menga sir. Ushbu gapda … belgisi o’rniga qanday tinish belgisi qo’yiladi?

C. nuqtali vergul

Ifodalangan fikrni qo’shma gap orqali berish mumkin bo’lgan javobni toping.

A. Ta’lim faqat so’z va o’rganish bilangina bo’ladi.

B. Men do’stimning kelganini eshitdim.

C. Haqiqiy olim o’zining ilmi bilan maqtanmaydi.

D. Tarbiya amaliy ish, tajriba bilan amalga oshiriladi.

Izohli o’qishning ta’rifi qaysi javobda berilgan.

A. Asarni qismlarda ajratmay, bir butun holda o’qish izohli o’qish deyiladi.

B. Asarni intonatsiya birliklariga rioya qilingan holda o’qish izohli o’qish deyiladi.

C. Borliq va jamiyat haqida bilim berishga, asar mazmunini tushunib o’qishga o’quvchi shaxsini har tomonlama kamol topishga, o’qish malakalarini takomillashtirishga xizmat qiladigan o’qish izohli o’qish deyiladi.

D. Asar mazmunini tushunib o’qish izohli o’qish deyiladi.

Ifodali o’qishning metodik shartlari qaysi javobda ifoda etilgan.

A. Asarning jozibasini saqlab emotsional o’qish, yozuvchining niyatiga mos ravishda o’qish

B. Nafasni to’g’ri olish va to’g’ri sarflash, tovushlarni to’g’ri talaffuz qilish va burro gapirish, adabiy talaffuz normalariga rioya qilish

C. Asar mazmuni va kahramonlarning xatti-harakatini tahlil qilish

D. O’qishni mashq qilish, ichda o’qish

O’zbek maktablari qaysi yildan boshlab rus grafikasi asosida yozuvga o’ta boshladi?

Ichda o’qishning afzalligi nimada?

A. O’qituvchi o’quvchilarning o’qish ko’nikmalarini aniqlaydi.

B. Bola estetik zavq oladi, ongli o’qiydi.

C. Matnni tez tushunadilar, bir vaqtning o’zida butun sinf o’quvchilari o’qiydi.

D. Matn (asar) ustida mustakil ishlash qo’nikmalari takomillashadi.

Ifodali o’qishning metodik shartlari qaysi javobda ifoda etilgan?

A. O’qishni mashq qilish, ichda o’qish.

B. Asar mazmuni va kahramonlarining xatti-harakatini tahlil qilish: pauzaning o’rnini, urguni, tempni belgilash.

C. Asarni jozibasini saqlab emostional o’qish, yozuvchining niyatiga mos ravishda o’qish.

D. Nafasni to’g’ri olish va to’g’ri sarflash, tovushlarni to’g’ri talaffuz qilish va burro gapirish, adabiiy talaffuz normalariga rioya qilish.

Savod o’rgatishning asosiy metodlari ko’rsatilgan javobni belgilang.

A. Bayon qilish metodi.

B. Suhbat va tushuntirish metodi.

C. Muammoli yarim izlanish metodi.

D. Analitik-sintetik tovush metodi.

Psixolog-lingvistik nuqtai nazardan analitik-sintetik tovush metoda nimalarga ahamiyat beriladi.

A. Tovush va harfni o’rgatishning qulay tartibi, tovush va harfning mosligi va osonligi, ta’limning tarbiyaviy va o’stiruvchan xarakteri hisobga olinadi.

B. Savod o’rgatishda bolaning egallagan nutq malakasiga asoslanadi. Savod o’rgatishning asosiga tovush, o’qish birligi sifatida bo’g’in olinadi. Savod o’rgatishda o’quvchilarning fonematik eshitish qobiliyatlar, tovushlari to’g’ri talaffuz qilishlari, analiz sintetik mashqlarni asos qilib olinadi.

C. Tovush va harflarning o’xshashligi, harflarning yozishdagi oson qiyinligi hisobga olinadi.

D. Savod o’rgatishda analitik-sintetik tovush metodi qo’llanib, o’qish birligi sifatida bo’g’in olinadi.

Analitik sintetik tovush metodi savod o’rgatishga tashkil tomondan qanday yondoshadi.

A. Alifbo davri o’qish darslari va alifbo davri. (Savod) yozuv darslari. Savod o’rgatish 2 davrga bo’linadi.

B. Tashkiliy tomondan, 3 davrga bo’linadi, oldin o’qishga, so’ng yozuvga o’rgatiladi, oldin kichik, so’ng bosh harfdan yozdiriladi. Savod o’rgatish yakka tartibda olib boriladi.

C. Tashkiliy tomondan savod o’rgatish yanvargacha davom etadi, 3 bosqichga harf-tovush o’rganilmaydigan bosqich, unli tovush va harf o’rganiladigan bosqich alifbo bosqichlariga bo’linadi.

D. Tashkiliy tomondan 2 davrga bo’linadi, alifbegacha tayyorgarlik davri, alifbe davri, yozuvga va o’qishga o’rgatish parallel olib boriladi.

Qismlari bog’lovchi vositalarsiz bog’langan qo’shma gapni toping.

A. O’z tilingni hurmat qil, u senga keng imkoniyat ochib beradi.

B. Do’stlikdan o’tadigan hech narsa yo’q, shuning uchun do’st orttirish imkoniyatini sira qo’ldan boy berma.

C. O’zingga do’st tanla, chunki bir o’zing baxtli bo’lolmaysan.

D. Shuni bilki, odamlar do’stlik tufayli baxtiyordir.

Ikkalasi ham qo’shma gapdan iborat bo’lgan javobni toping.

A. Dunyo ko’rgan odam bilan hamsuhbat bo’lsang, bahri diling ochiladi. Quyosh va tog’da qushlarning xush navosi boshlandi.

B. Shu mashina haydashni o’rganib olsang juda soz bo’lardi. Qatorda noring bo’lsa, yoking yerda qolmaydi, deydilar.

C. Kimning qalbi pok bo’lsa, u to’g’ri va baxtli hayot kchirishga haqli. Sen borsan ko’nglim to’q.

D. Goh kechalari shamol bo’riday uvillab chiqar, goh sharros yomg’ir quyib qolardi. Guli yo’q bo’stondan yaproq yaxshi, foydasi yo’q yo’ldoshdan tayoq yaxshi.

Bo’lsa, esa so’zlari qo’shma gap tarkibida qayerda joylashadi?

A. Bu so’zlar qiyoslanuvchi bo’lakdan oldin joylashadi.

B. Bu so’zlar qiyoslanuvchi bo’lakdan so’ng joylashadi.

C. Bu so’zlar qiyoslanuvchi bo’lakning ikki tomoniga joylashadi

D. Bu so’zlarning joylashuvi erkin.

Qismlari teng bog’lanmagan qo’shma gapni toping.

A. Gapni cho’zma, chunki hayot qisqadir.

B. Vijdonli kishini ta’qib etish mumkin, ammo sharmanda qilish mumkin emas.

C. Uning so’zlari jonli chiqdi-yu, lekin savollar shoshirib qo’ydi.

D. Oyim gapiraypti-yu, mening ko’zlarim Kimsan akamda.

Qaysi javobda qavs ichida berilgan bog’lovchi vositalar birontasi ham mos kelmaydi?

A. Biz shahar havosidan qochib, tabiatda jon asragimiz keladi (-yu, biroq, ammo) sho’rlik tabiatning o’zi bizdan bezillaydigan bo’lib qolibdi.

B. Har bir narsa aqlga muhtoj, aql (lekin, yoxud, esa) tajribaga muhtojdir.

C. Dushman nasihatiga qarab ish tutmoq xato, (yo, ammo, va) nima deganini bilib qo’ymoq ravo.

D. Tong cho’qqidan oshdi (biroq, ammo, lekin) qishloq uzra quyildi.

Biriktiruv bog’lovchisi qo’shma gap qismlarini bog’lamagan javobni toping.

A. Pakana yigit uyning ustun va devorlarini chertib, deraza va eshiklarining bo’yog’ini hidlab ko’rar edi.

B. Anor so’zlar va Zaynab qalbi Tol bargiday dir-dir qaltirar.

C. Ro’paradagi g’orning bag’ridan qora tutun ko’tarildi va u yerdan yo’tal tovushi eshitildi.

D. Ro’zimatning rangi o’zgardi va ko’zlarida hamisha o’ynab turadigan tabassum ifodasi to’satdan yo’qoldi.

Biriktiruv bog’lovchilari qo’shma gapning qanday qismlarini bog’laydi?

A. maqsad va to’siqsizlik munosabatlarida bo’lgan qismlarini

B. o’rin va tarz munosabatlarida bo’lgan qismlarini

C. payt va shart-sabab munosabatlarida bo’lgan qismlarini

D. payt, sabab-natija munosabatlarida bo’lgan qismlarini

Anor so’zlar va Zaynab qalbi Tol bargiday dir-dir qaltirar. Shu gapda quyidagi vositalardan qaysi birini qo’llash mumkin?

Zidlov bog’lovchilari qo’shma gaplarning qaysi qismida keladi?

A. ikkinchi qism oxirida

B. ikkinchi qism boshida

C. birinchi qism oxirida

D. birinchi qism boshida

–u, (-yu), -da yuklamalari zidlov bog’lovchilari o’rnida kelganida qo’shma gap qismlari orasida qanday munosabatlar mavjudligini ko’rsatadi?

A. zidlash va tenglik

B. zidlash va inkor

C. zidlash va bir paytda bo’lganlik

D. zidlash va ketma-ketlik

Ig’vo, eng avvalo, shu bilan dahshatli: u odamlarga bo’lgan ishonchga putur yetkazadi, boshqalar ruhini yaralab, ba’zan fojiaga olib borishi mumkin. Berilgan qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplar o’zaro qaysi vosita orqali bog’langan?

B. bog’lovchi- yuklama

D. ergashtiruvchi bog’lovchi

Bolalarning savod o’rgatishga tayyorgarligini hisobga olish qaysi javobda batafsil bayon qilingan.

A. Yozuv ko’nikmasi: harflarni bosma shakli yoki yozma shaklini yoza oladi, o’z ismini yoza oladi, barcha gaplarni yoza oladi, so’z va gapni o’qiy oladi.

B. Ertaklarni matnlarga yaqinlashtirib ayta oladi.

C. O’qish ko’nikmasi, yozuv ko’nikmasi, og’zaki bog’lanishli nutqi.

D. Og’zaki bog’lanishli nutqi, kam yo ko’p she’rni yod biladi. 2 yoki 3 ertakni biladi, tortinib yoki tortinmay ayta oladi, matnga yaqinlashtirib ayta beradi, harflarni yoki so’zni va gapni o’qiy oladi.

Savod o’rgatish mashqlarining turlari qaysilar?

A. Tovush va harflarning o’xshashligi, harflarning yozishdagi oson qiyinligi hisobga olinadi.

B. To’g’ri va burro talaffuz mashqlari.

C. So’zni bo’g’inga va tovushga ajratish mashqlari va tovushlarga ajratish mashqlari.

D. Analiz mashqlari. Sintez mashqlari, artikulyastiya va burro talaffuz mashqlari

Savod o’rgatish jarayonida o’quvchilar amaliy o’zlashtiriladigan bilimlar sistemasi berilgan javobni belgilang.

A. So’zlarni ajratib, ko’shib yozishni, chiziqcha bilan yozishni o’zlashtiradi.

B. So’zlarni ajratib o’zlashtiradi.

C. To’g’ri yozuvga o’rgatuvchi imloviy bilimlarni amaliy o’zlashtiradilar.

D. Grammatika va imlodan ayrim materiallarni amaliy o’zlashtiradilar. Gaplarni atoqli otlarni bosh harf bilan yozishni. So’zlarning talaffuzi bilan yozilishini taqqoslash orqali ayrim harflar imlosini o’zlashtiradilar. O’quvchilar jarangli va jarangsiz undoshlar “o’zakdosh so’zlar” mavzusini o’zlashtirishga tayyorlanadi.

Grafik (yozuv) malakalarini shakllanishi bosqichlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Qisqa va uzun qiya chiziq, to’g’ri tayoqchalarni chizish, chamalashga o’rgatish, harf elementlarini yozish, bosh va kichik harflarini yozish, harf birikmalarini, bo’g’in, so’z yozish.

B. Alifbodagi barcha harflarni to’g’ri yozish tahlil qilishga 3-4 ta gapni mustaqil yoza olish.

C. Alfavitdagi unli harflarni, undosh harflarni, bo’g’in, so’z yozish.

D. Partada to’g’ri o’tirish, daftarni partada 65 gradus qiyalikda qo’yish. Ruchkani uch (3) barmoq orasida ushlash, yozuvni mashq qilish.

Yozuv darsida o’quvchilar egallaydigan amaliy imloviy bilimlar majmuiy ko’rsatilgan javobni belgilang.

A. Alifbedagi o’rganilgan va bo’g’in tovush tomonidan tahlil qilingan so’zlarni to’g’ri yozish.

B. Qo’shma so’z, sodda so’z, juft so’zlarning yozilishini, bo’g’in ko’chirilishi, bosh harflar imlosini.

C. Jarangli va jarangsiz undoshli so’zlarni to’g’ri yozishni, alohida va chiziqcha bilan yoziladigan so’zlarni, bo’g’inga bo’lib va bo’g’in ko’chirish qoidasiga ko’ra yoziladigan so’zlarni, bosh harflar imlosi.

D. Talaffuzi yozilishidan farq qilmaydigan so’zlarni to’g’ri yozishni, gapda so’zlarni alohida yozishni, bo’g’in ko’chirishni bosh harf bilan kishilarning, shahar, ko’cha, hayvonlarning nomlarini yozishni.

Savod o’rganish jarayoni yozuv darslarida o’tkaziladigan diktant turlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Tekshirish diktanti, harfiy diktant, bo’g’in diktanti.

B. Ta’limiy diktant va tekshirish diktanti.

C. Harfiy diktant, ta’limiy diktant.

D. Ta’limiy diktant: izohli diktant, rasm diktant, yoddan yozuv diktant, saylanma diktant.

Alifbogacha bo’lgan davrdagi o’qish darslarining vazifalari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?

A. Nutq og’zaki va yozma nutq gap, nutqning gaplardan tuzilishi, so’z gaplarning so’zlardan tuzilishi, bo’g’in, so’zlarning bo’g’inlarga bo’linishi va tovush, tovushlarning turlari.

B. Tovush va harf haqida, harf elementlarini yozish, bo’g’in, so’z tuzilishi, gap tuzilishi haqida ma’lumot.

C. Nutq turlari og’zaki va yozma nutq, ichki va tashqi nutq bo’g’in, so’z, gap, tovush, unli va undosh tovush haqida tushuncha xosil qilish.

D. Boglanishli nutq, unli va undosh tovush turlari, bo’g’in ko’chirilishi, gapning maqsadga ko’ra turlari, so’zning tuzilishi haqida tushuncha xosil qilish.

Faqat bitta iltimos: bir bayt o’qiyman, shuni diqqat bilan tinglang. Ushbu qo’shma gap qismlarini qanday vosita bog’lagan?

A. tobe bog’lovchi

B. fe’l shakllari

C. teng bog’lovchi

Qo’shma gaplardan qaysi biri teng munosabatga ega?

A. Kimki bo’lsa dilozor, undan el-u yurt bezor.

B. Yurtimizning bu kuni chiroyli, lekin ertasi, indini yanada chiroyliroq bo’ladi.

C. Do’st bilan obod uying, gar bo’lsa u vayrona ham.

D. Yomg’ir shunday qo’ydiki, bir zumda ust- boshim ho’l bo’ldi.

Bog’lovchisiz qo’shma gapni toping.

A. Har qanday ishni buyursang, so’zsiz bajaraman.

B. Kishi qayerda tug’ilib o’ssa, o’sha yerni doim qo’msaydi.

C. Qachonki, yo’qlasang, hozir bo’laman.

D. Qushlar sayray boshladi, demak, tong otmoqda.

Qo’shma gap qaysi qatorda berilgan?

A. Mashina katta jar yoqasiga kelib qoldi-yu, shofyor hushyorlik qilib to’xtatdi.

B. Avval banoras paranjili qaynona, Mirzakarimboyning xotini, harsillab aravaga chiqdi.

C. Tiniq osmon o’zining butun go’zalligi va malohatini cheksiz balandliklardan bizga namoyish qildi.

D. Abdullajon kampirning yoniga kelib, tut shinnining qaynashini tomosha qildi.

Bog’lovchisiz qo’shma gapni toping.

A. Ulardan biri- novcha, boshyalang, plash kiyib olgan- hadeb depsinardi.

B. Borini avaylab asrash, yo’g’ini yashirish- bizning vazifamiz.

C. Sizni kechgacha kutdim-yo’qsiz.

D. Yer, suv, elektr-bular hayot bahoriga yangi go’zallik bag’ishlovchi kuchlar.

Qo’shma gap qismlari orasida o’xshatish, zidlash, shart kabi munosabatlar ifodalanganda, ular orasiga qanday tinish belgisi qo’yiladi?

B. nuqtali vergul

4-sinf o’quvchilarining o’qish malakasi qaysi bosqichga to’g’ri keladi?

A. Bo’g’inlab sidirga o’qish bosqichiga.

B. Harflarni qo’shgan holda bo’g’inlab o’qish bosqichiga.

C. Bo’g’inlab o’qish bosqichiga.

D. Sidirg’a o’qish bosqichiga.

To’g’ri o’qishga berilgan qaysi taьrifni mukammal deb bilasiz?

A. Xato qilmasdan, yanglishmasdan o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

B. Materialning tovush tomonidan xatosiz va bir tekisda ravon nusha ko’chirish to’g’ri o’qish deyiladi.

C. So’zdagi tovushni, bo’g’inni tushirib qoldirmay yoki ortiqcha tovush qo’shmay o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

D. Adabiy talaffuz normalariga rioya qilgan holda o’qish to’g’ri o’qish deyiladi.

To’g’ri o’qishga o’rgatishda qo’llaniladigan usul berilgan javobni belgilang.

A. Xatolarni to’g’rilashning to’g’ri sistemasini ishlab chiqish.

B. Ma’nosi tushunarsiz so’zlarni aniqlash.

C. So’z maьnolarini tushuntirish.

D. Qayta o’qishdan foydalanish.

Xato o’qishning kelib chiqish sabablari qaysi javobda berilgan?

A. Ichda o’qish tufayli.

B. Yomon o’qiydigan o’quvchilar xato o’qiydilar.

C. Ovoz chiqarib o’qish orqali.

D. Tez o’qiyman deb xato o’qiydilar.

Ongli o’qishni taьminlovchi metodik shartlarni aniqlang.

A. Ongli o’qish asarning mazmuniga, g’oyaviy yo’nalishiga bog’liq.

B. Ongli o’qish ifodali o’qiy olishga bog’liq.

C. Ongli o’qish o’quvchining hayotiy tajribasiga, so’zning leksik maьnosini, gapda so’zlarning bog’lanishini tushunishga bog’liq.

D. Ongli o’qish asarning badiiy vositalariga bog’liq.

Qo’shma gap qismlari mazmunan unchalik yaqin bo’lmagan yoki ketma-ket sodir bo’ladigan voqealarni bildirgan va bir necha tinish belgilari qo’llangan hollarda qaysi tinish belgisi ishlatiladi?

A. nuqtali vergul

Quyidagi qaysi bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari o’rtasida vergul ishlatiladi?

A. Bizning qarorimiz shu hasharda barchamis faol ishtirok etamiz

B. Xadicha xola bolalik chog’idagi singari uning beliga non tugib berdi peshonsidan o’pdi duo qildi irim qilib o’zi kuzatgani chiqmadi.

C. Hamal keldi amal keldi.

D. Yigitlar daraxtlarning ostini yumshatdilar qizlar maktab hovlisini supurdilar.

Quyidagi qaysi bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari o’rtasida nuqtali vergul ishlatiladi?

A. Bizning qarorimiz shu hasharda barchamiz faol ishtirok etamiz.

B. Xadicha xola bolalik chog’idagi singari uning beliga non tugib berdi peshonasidan o’pdi duo qildi irim qilib o’zi kuzatgani chiqmadi.

C. Hamal keldi amal keldi.

D. Yigitlar daraxtlarning ostini yumshatdilar qizlar maktab hovlisini supurdilar.

Quyidagi qaysi bog’lovchisiz qo’shma gap qismlari o’rtasida tire ishlatiladi?

A. Avvalo ular bizga yetib olishsin keyin birga jo’naymiz.

B. Kuz keldi yig’im-terim ishlari boshlandi.

C. Yog’ib yubordi-da yomg’ir nihoyat, osmon dil qulfini zaminga sochdi.

D. Yuragida qanday dard bor mana bu menga sir.

Sodda gap berilgan javobni toping.

A. Borliq jim: har bitta darchada zangor shu’lalar porlaydi.

B. Tojiboy gapirsa, katta-kichik ixlos bilan uning og’ziga qaraydi.

C. Kumush choyshab yopib dalalar, qor qo’ynida uxlab yotadi.

D. Yog’och polvon o’sha polvonni charxpalak qilib yerga urdi-yu, yuzi yorug’ bo’ldi.

Kesim tobe gapli qo’shma gapni belgilang.

A. Yaxshi odatingiz shuki, erta turasiz.

B. Agar shu ko’rganlarini hikoya qilib bersa, ular ishonmasliklari mumkin.

C. Kimki faol mehnat qilsa, u bexavotir yashaydi.

D. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, istiqlolni mustahkamlash umumxalq ishidir.

Do’stlaringiz bilan baham:

Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling

Ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi qanday bo‘lishi kerak?

O‘n to‘rt yillik pedagogik faoliyatimdan shunday xulosaga keldimki, ona tili va adabiyot fani o‘qituvchilari quyidagi kasbiy, shaxsiy, amaliy sifatlar sohibi bo‘lishlari kerak.

1. Notiq. Mantiq ilmiga asoslangan, haqiqiy ijodiy tafakkurga boy, go‘zal, aniq nutq sohibi bo‘lishi lozim. Zero, o‘quv­chilarni tildan maqsadli va o‘rinli foydalanishga, sof adabiy tilda so‘zla­shishga o‘rgatish uchun o‘qituvchining o‘zi sof, ta’sirchan nutqiy nafosat egasi bo‘lishi talab etiladi.

2. Xattot. Ona tili fanining muhim vazifalaridan biri — o‘quvchilarni olgan bilimlarini til me’yorlariga amal qilgan holda yozma nutqda to‘g‘ri va bexato ifoda etishga o‘rgatish. Buning uchun, avvalo, o‘qituvchining o‘zi imlo qoidalari asosida yozadigan, yozma savodxon, chiroyli husnixatga ega bo‘lishi shart. Buyuk faylasuf Suqrot shunday yozadi: “Yaxshi so‘z ko‘ngilni, xushxat ko‘zni yoritadi”.

3. Lug‘atshunos. Ona tili va adabi­yot fanini o‘qitishda lug‘atlar bilan ishlash muhim ahamiyatga ega. “O‘zbek tilining imlo lug‘ati” so‘zlarni to‘g‘ri yozish ma­lakalarini shakllantirsa, “O‘zbek tilining sinonimlar lug‘ati” tilimizdagi so‘zlar­ning ma’nodoshlik qatori, nutqda ulardan o‘rinli foydalanish mahoratini rivojlantiradi. Ma­salan, 8-sinf ona tili darsligini tashkil etgan “Mumtoz matn va lug‘atlar bilan ishlash” darslari fan o‘qituvchisidan lug‘atshunos bo‘lishni talab etadi.

4. Senarist. Maktabda muhim sana va bayramlar bilan bog‘liq tadbirlar, shoir-yozuvchi, buyuk allomalarga bag‘ishlangan g‘azalxonlik, ruboiyxonlik, xotira kechalari, qo‘yingki, maktab hayoti bilan bog‘liq tadbirlar ona tili va adabiyot fani o‘qituv­chilarisiz o‘tmaydi. Tadbirlar dasturini tuzganda o‘qituvchidan ijodiy mahorat va yangicha yondashuv talab etiladi. O‘tgan yilgi senariylardan foydalanish o‘quvchini zeriktirib, mavzuga bo‘lgan qiziqishlari susayishiga olib keladi.

5. Rejissor. Rejissurasi kuchli kinofilmlar, sahna asarlari klassik asarlarga aylanganidek, rejissurasi kuchli o‘qituv­chilarining o‘quvchilari ko‘plab muvaffaqiyatlarga erishadi. Bunda o‘qituvchi­ning o‘tayotgan dars, mashg‘ulot va tadbir bosqichlarini o‘quvchilar qiziqishi, qobiliyatlaridan kelib chiqib namunali tashkil etish, boshqara olish mahorati namoyon bo‘ladi.

6. Aktyor. Har bir pedagog, birinchi navbatda, “O‘qituvchi” obrazini yaratishi lozim. Uyda, ko‘chada, ish faoliyatida har xil vaziyatlar bo‘lib turadi. O‘qituv­chining vazifasi har qanday sharoitda ham o‘quvchiga yuqori optimistik ruhda sifatli ta’lim berish.

Fan nuqtayi nazaridan, ayniqsa, adabiyot darslarida, mashg‘ulot va adabiy kechalarda Navoiy, Bobur, Nodira, Zulfiya, badiiy asar qahramonlaridan Alpomish, Barchinoy, Farhod, Shirin, Otabek, Kumush obrazlarini mohirona gavdalantirish o‘quvchilarda shaxsiy sifatlarning yuksa­lib borishiga xizmat qiladi. Shuningdek, buyuk ajdodlarimiz hayotidan ibrat olish va ularga hurmat tuyg‘ulari yuksaladi.

7. San’atkor. Adabiyot ham aslida san’at — so‘z san’ati. Adabiyotni sevgan qalb, san’atning boshqa turlarini ham tu­shunadi. Shunday o‘quvchilar borki, darslikdagi mavzuga oid (ilmiy) axborotlarni a’lo bahoga o‘zlashtirolmaydi. Lekin shu mavzuga doir mo‘yqalamda, kashtada, zardo‘zlikda (san’atning boshqa turlarida) bajargan ishlari kishini lol qoldiradi. Bunda fan o‘qituv­chisidan dars, mashg‘ulot, sinfdan tashqari tadbirlarda o‘quvchilar­ning iste’dod va qobiliyatlarini anglagan holda yondashish talab etiladi.

8. Shoir-yozuvchi. Maktab davrida qo‘liga qalam olib she’r yoki hikoya qoralamagan o‘quvchining o‘zi bo‘lmasa kerak. “Yosh qalamkashlar”, “Yosh ijodkorlar” kabi to‘garaklarda “O‘zim yozgan she’rimni, hikoyamni ko‘rib bering”, deya ustoziga talpinayotgan bu yosh yuraklar­ning hammasiyam kelajakda shoir yoki yozuvchi bo‘lmasligi mumkin. Ammo ular qaysi sohani egallamasin yangilik yaratuvchi, tashabbuskor, ezgu g‘oyalar ijodkori bo‘lishlari, shubhasiz. Bunda o‘qituvchining she’riyatga, badiiy adabiyotga oshuftaligi, adabiyot qoidalaridan xabardorligi, haqiqiy she’r, badiiy qimmati yuksak asar yozishda muallif mahorati haqidagi bilimlarni o‘quvchilar qalbiga singdira olishi maqsadga muvofiqdir.

9. Jurnalist. Ommaviy axborot vositalari ta’lim jarayonini aks ettiruvchi ko‘zgudir. Jurnalistika haqidagi ilk tasavvurlar maktab devoriy gazetasi, maktab radioeshittirishlari, o‘quvchilar tayyorla­gan maxsus maktab nashrlaridan boshlanadi. O‘quvchilar respublika yoshlarining “G‘uncha”, “Tong yulduzi”, “Gulxan”, “Klass” kabi nashrlarida maqola, reportaj, taassurot, lavhalari chop etilishini, matbuot e’lon qilgan tanlovlarda g‘olib bo‘lishni orzu qilishadi. Shu­ningdek, o‘qituvchining o‘zi ham faoliyati uchun muhim bo‘lgan gazeta-jurnallar bilan doimo birga bo‘lishi, o‘quvchilarni ham shunga undashi, nashrlar­ning kundalik hayotimizdagi ahamiyati haqida targ‘ibot ishlari nazarda tutiladi.

10. Kitobxon. O‘quvchilar qalbida mutolaaga mehr uyg‘otish, ularni kitobga do‘st qi­lish uchun, avvalo, o‘qituvchining o‘zi kitob­xon bo‘lishi lozim.

Agar o‘quvchilarni haqiqiy kitobxon etib tarbiyalasak, kelajakda qaysi kasbni tanlamasin, shu sohaning zabardast vakili, yaxshilik qilishni o‘z hayotiy shioriga aylantirgan barkamol inson bo‘lishiga shubha yo‘q.

Faoliyatim davomida anglab yetgan haqiqatlarimni, ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisiga xos bo‘lishi kerak bo‘lgan sifatlarni sanab o‘tdim. Balki bu sifatlar qatorini hali davom ettirsa bo‘lar. Maqsad bitta — bugunning o‘qituvchisi nomiga munosib bo‘lish.

Mohidil PO‘LATOVA, Shofirkon tumanidagi 40-maktabning ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi

Ona tili 5sinf. 6mashq uy ishi Ozga sayyoraga borib qolsam juda qiziq bolardi, chunki u yerda nimalar borligini korardim tajribalar qilaman. U yerda hayot bormi yoki yõqmi sinab koraman. Agar hayot bosa u yerga narsalar ekaaman. U yerda keyin katta kon boģ yarataman. Keyin õsha sayyorani boğu boston bolishiga oz hissamni qoshgan bolaman

hello dear friend, how are you, how’s your family? what is your weather like? you got a job? i am writing this letter to you as a token of my gratitude, i want to express to you the mutual feelings. the other day i came your gift. a huge thank you for this book. i read it and i liked it very much. it is imbued with exciting interest, extraordinary adventures very exciting. you did read this book? if not, what you did wrong. it speaks about a boy who was in another world, in the middle ages, got there by car vremeni.i in such a situation he does not know what to do, but thanks to smart and ostoumiyu finds friends and returned in due time. as i realized this book is written in the genre of science fiction. do you like fantasy? but in any case i am very grateful to you for having introduced me to this world of fantasy and adventure. i learned a lot of new and interesting things. in return i’m sending you a book in the genre of the detective. i know that you love mysteries, and this would otblagodarit.kogda you read, be sure to write me your impression. now i gotta go, i gotta sobiaratsya to work. goodbye. love и твоё имя ( что означает с любовью и имя)

дорогой друг, как у тебя дела,как твоя семья? какая у вас погода? ты устроился на работу? я пишу тебе это письмо в знак моей , хочу выразить тебе взаимные эмоции .на днях мне пришёл твой подарок. огромное тебе за эту книгу. я её прочитал и она мне понравилась. она проникнута захватывающим интересом, необычайные приключения захватывают. ты сам читал эту книгу? если нет, то ты поступил неправильно. там говорится об одном мальчике, который попал в другой мир, в средние века, попал он туда на машине времени.и в такой ситуации он не знает что делать, но сообразительности и остоумию находит друзей и возвращается в своё время. как я понял это книга написана в жанре фантастики. тебе нравится фантастика? но в любом случае я тебе за то, что познакомил меня с этим миром фантастики и приключений. я узнал много нового и интересного. в замен я посылаю тебе книгу в жанре детектив. я знаю что ты любишь детективы, и этим хотел тебя .когда прочитаешь, обязательно напиши мне своё впечатление. сейчас я должен идти, мне пора собиараться на работу. до свидания. с любовью и имя