Odam va uning a’zolari haqida topishmoqlar
To‘rtida tariqday, Bir to‘bada yetti teshik. Bukdim, bukdim, Qora tol butoqsiz. Tog‘da tayoq serkillar. Jarga ilon yopishgan. Uy ustida sara yoy. Kunduzi yonar, Bir ola chilbirim bor, Ohurda ola buzoq o‘ynaydi. Qo‘sh inda qo‘sh sichqon o‘ynaydi. Ola kabutar? Ikki og‘ayni bir-birini ko‘rmaydi. Qarichdan yaqin, Atrofi chakalakzor, Sandiqchamni ochdim, yopdim, Bir quduqning boshida qirq qiz, Oynam usti qopqoqli, Kunduzi tayoqlashar, Ustida ikki darcha, Tekis joyda qo‘sh to‘la. Qirli tog‘dan qizil ko‘ylakli qiz yumalab tushdi. Bir teshikda hamma olam. Eshitadi, ko‘rmaydi, Uyoqqa qarasangiz ko‘rmaysiz, G’aznadir, to‘lmas, Oq kuchugim aravadan sakradi. O’ra, Jar boshida bir tup shuvoq. Chelakcha, Temir qo‘rg‘on ichida, Hamma vaqt og‘zimda, Yurib, oq tovug‘imni yo‘qotdim. Bir bog‘ poxol, beli bog‘liq. Qizil buzog‘imni og‘ildan haydasam, chiqmaydi. Teg desam, tegmaydi, Kichkina oxurcha, Sandiq to‘la oq sadaf. Bir uyim bor tuynuksiz, Shov tegirmonning toshi. Jar yoqalab tosh qo‘ydim, U yog‘i arra, bu yog‘i arra, O’ra, Hovuzcha, Chang‘aroqda qo‘sh chiroq, Besh otim, Katta-kichik besh o‘rtoq, Bir otadan besh o‘g‘il. Ikki onaga beshtadan bola, Bir supada besh bola. Kosov, Quv yog‘och-a, quv yog‘och. O’nta og‘a-ini boshidan Beshta botir, Orqasi yaltir. Ikki otim bor, Tursang turar, Otamdan bir meros oldim, Yaratganga yopishgan. Hamma narsaga yopishgan. Gazlab olinmas, pudlab sotilmas, Bir nafasda olamni kezar. Yugurgandan o‘tadi, Bir to‘kilsa, Asaldan shirin, Birovni suydirar, Og‘izdan chiqqancha meniki, O’zi boldan shirin, Kichkina — mitti, Saman ot mindim, soy kechdim, Shundan bora berdim to‘da qamish, Qatordagi qora nor, Qizil chiyning ostida Dumaloq chelga mayda tol ekdim. Qushdan ildam uchar, Daryoning naryog‘ida bir to‘p yilqi, Jar yoqasida yorti kapa. Yona yerda yapaloq archa. Yona yerda toyning izi. Uy ichida qizil go‘sht. Qorong‘i uyda o‘ttiz sadaf. Keshta to‘la oq tovuq. Bir yoriqda ko‘p kallak Sandiqchada mixcha. Hay, biz edik, biz edik, Og‘ildan chiqqan oq eshak, O’ttiz bo‘ri bir joyga makon qo‘ydi, Besh kampir, Yerga ko‘milmaydi, Taqron yerda toyning izi. O’zi keng, Osmondan buyuk. O’tda yonmas, Bozorda sotilmaydi, Bir otim bor nos, Kim suyaldi, Bir bo‘ri qo‘yning qonini chiqarmay yeb yotir. Jummoq qo‘ydim, jubin top,Odam va uning a’zolari haqida topishmoqlar
DO`STLARGA ULASHING:
Erta bilan to‘rt oyoqlab yuradi,
Tushda ikki oyoqlab yuradi,
Kechqurun uch oyoqlab yuradi.
(Odam — bolaligi, yigitligi, keksaligi)
O’ttizda ayiqday,
To‘qsonida tovuqday.
(Odam — bolaligi, yigitligi, keksaligi)
O’zi bitta,
Kallasi ikkita,
Dumi bitta,
Oyog‘i oltita.
(Ot mingan odam)
(Bosh, og‘iz, burun, ko‘z va quloq)
Ariqdan u yoqqa tashladim.
(Soch o‘rimi)
(Soch o‘rimi)
(Soch o‘rimi)
(Soch o‘rimi)
(Qosh)
Tom ustida qo‘sh chiroq.
(Ko‘z)
Kechasi so‘nar.
(Ko‘z)
U tog‘dan bu toqqa yetadi.
(Ko‘z)
(Ko‘z)
(Ko‘z)
Topilmas gavhar.
(Ko‘z)
(Ko‘z)
Osmondan uzoq.
(Ko‘z)
O’rtasi yorug‘ yulduz.
(Ko‘z bilan kiprik)
Sachoqlari tashqarida qoldi.
(Ko‘z bilan kiprik)
Ham qopishar, ham tepishar.
(Ko‘z bilan kiprik)
Atroflari chachoqli.
(Ko‘z bilan kiprik)
Kechasi quchoqlashar.
(Kipriklar)
O’rtasida bir kunda.
(Burun)
(Burun)
(Burun qoni)
(Quloq)
Ko‘radi, eshitmaydi.
(Quloq, ko‘z)
Bu yoqqa qarasangiz ko‘rmaysiz.
Boshingizga qarasangiz ko‘rmaysiz,
Soyangizga qarasangiz ko‘rinadi.
(Quloq)
Bir kun bo‘sh bo‘lmas.
Bo‘sh qolsa, turmas,
Usiz jon bo‘lmas.
(Og‘iz)
(Tupuk)
O’ra boshida sho‘ra.
(Og‘iz, mo‘ylov, soqol)
(Soqol)
Chelakcha ichida baliqcha.
(Og‘iz, til)
Qizil toychoq o‘ynaydi.
(Til)
Hech yuta olmayman.
(Til)
(Tupuk)
(Soqol)
(Til)
Tegma desam, tegadi.
(Lab)
Ichi to‘la mixcha.
(Og‘iz, tish)
(Og‘iz, tish)
Og‘il to‘la oq eshak,
Ustida ko‘rpa-to‘shak.
(Og‘iz, tish)
Ichi to‘la yulduz.
(Og‘iz, tish)
Oltin egarning qoshi.
Shuni topgan yigitning
Yuz yigirma ikki yoshi.
(Tish)
Jiyronchani bo‘sh qo‘ydim.
(Tish, til)
O’rtasida go‘shti barra.
(Tish, til)
O’raning yuqorirog‘i sho‘ra,
Sho‘raning yuqorirog‘i buloq,
Buloqning yuqorirog‘i chiroq,
Chiroqning yuqorirog‘i qalam,
Qalamning yuqorirog‘i changal.
(Og‘iz. mo‘ylov, burun. ko‘z, qosh, soch)
Hovuzcha ustida buloqcha,
Buloqcha ustida chiroqcha,
Chiroqcha ustida qalamcha,
Qalamcha ustida ayvoncha,
Ayvoncha ustida chakalakzor.
(Og‘iz, burun, ko‘z, qosh, peshona, soch)
U ne bo‘ldi, bolqanto‘z?
Uy ustida sari yoy,
U ne bo‘ldi, bolqanto‘z?
Zarna yerda qo‘sh to‘la,
U ne bo‘ldi, bolqanto‘z?
Hovuzi bor, suvi yo‘q,
U ne bo‘ldi, bolqanto‘z?
Qator-qator qora nor,
U ne bo‘ldi, bolqanto‘z?
Uy ortida qo‘sh terak,
U ne bo‘ldi, bolqanto‘z?
(Chang‘aroqda qo‘sh chiroq
Ko‘z degani emasmi?
Uy ustida sari yoy,
Qosh degani emasmi?
Zarna yerda qo‘sh to‘la,
Burun degan emasmi?
Hovuzi bor, suvi yo‘q,
Og‘iz degan emasmi?
Qator-qator qora nor,
Soch degani emasmi
Uy ortida ko‘sh terak,
Soch o‘rimi emasmi?)
Beshovi ham qashqa otim.
(Barmoqlar)
Besh og‘ayni yosh edi,
Ichida biri bosh edi.
(Barmoqlar)
Uyushsa bo‘lar to‘qmoq.
(Barmoqlar)
(Qo‘l, barmoqlar)
Har birining oti bor.
(Qo‘l, barmoqlar)
(Qo‘l, barmoqlar)
Kosov boshida beshov,
Beshov boshida besh oyna.
(Qo‘l, barmoqlar, tirnoq)
Bir o‘choqqa besh kosov.
(Og‘iz, besh barmoq)
Quv yog‘ochda besh yog‘och,
Besh yog‘ochga qor yoqqan,
Qor ustiga qon tomgan.
(Qo‘l, barmoqlar, tirnoq, xina)
O’nta oy tushib ketdi.
(Barmoqlar, tirnoq olish)
(Tirnoq)
Bir-biridan chopog‘on.
(Oyoq)
Yetsang yotar.
(Oyoq)
Yerga ko‘msam chirimas.
(Ism)
(Ism)
(Ism)
Har kimda birdan ortiq bo‘lmas,
O’zinikini birovga tortiq qilmas,
Ismi bo‘lsa ham, jismi bo‘lmas,
Ko‘zga ko‘rinmas, qo‘lga tutilmas,
Foydadan xoli emas, yo‘qdan topilmas,
Sholining poxoli emas,
Echkining soqoli emas.
(Aql)
(Fikr)
Bir vaqtda yetadi,
O’q emas, otiladi,
Qush emas, uchadi.
(Fikr)
Uzoqning u yog‘inda,
Yaqinning bu yog‘inda.
Ko‘rinmas ko‘zga,
Tinch bermas bizga.
(Xayol)
Qayta to‘lmas.
(Obro‘, nomus)
Zahardan achchiq.
(So‘z, gap)
Birovni kuydirar.
(So‘z, gap)
Og‘zim ochdim, uchdi ketdi,
Samarqandu Buxor borib yetdi.
(So‘z, gap)
Og‘izdan chiqqani elniki.
(So‘z, gap)
Yesa bo‘lmaydi.
(Uyqu)
Tepdi, yiqitdi.
(Uyqu)
Jar yiqildi,
Qum tiqildi.
(Uyqu)
O’t emas, kuydirar,
Pichoq emas, so‘ydirar.
(Yolg‘on so‘z)
Soyasini ko‘rmadim.
Qizil baxmaldan to‘n bichdim,
Qiyig‘ini ko‘rmadim.
(Tush)
Uning adog‘ida bir bo‘lak qamish,
Uning adog‘ida shamchiroq,
Uning adog‘ida ikki buloq,
Uning adog‘ida to‘ymas quduq.
(Soch, qosh, ko‘z, burun, og‘iz)
Yetakdagi jir moya.
(Ota, ona)
Qizil kiygan o‘tirar.
(Kelin)
(Soch)
Qora yerning bag‘rin teshar.
(Ko‘z)
Beryog‘ida bir to‘p yilqi,
Tepishar ekan-da, qopishar ekan.
(Ko‘z bilan kiprik)
(Quloq)
(Quloq)
(Quloq)
(Til)
(Og‘iz, tish)
Bir suruv eshagim bor,
Bari bir oxurdan suv ichar.
(Og‘iz, tish)
(Og‘iz, tish)
Qistiruvli turibdi.
(Og‘iz, tish)
(Og‘iz, tish)
O’ttiz ikki qiz edik,
Bir taxtaga tizildik,
Birar, birar uzildik.
(Tish)
Qaytib joyiga kelmas.
(Tushgan tish)
Keshtadan tushgan oq tovuq,
Qaytib keshtaga qo‘nmas.
(Tushgan tish)
O’nta xizmatkor, ikkita qorovul qo‘ydi.
(Tish, barmoqlar, ikki ko‘z)
Besh kampirning orqasida besh muz yopishib turibdi.
(Qo‘l, barmoqlar, tirnoq)
Kosaga quyilmaydi,
Dunyoda hamma odam
Ichmay qo‘ymaydi.
(Ona suti)
(Kindik)
Dengizdan chuqur.
(Fikr)
(Maqsad)
Suvga botmas,
Yerda chirimas.
(To‘g‘rilik)
Tarozida tortilmaydi.
(Uyqu)
Ot, tuya ko‘tarmas.
(Uyqu)
O’sha uyaldi.
(Yolg‘on so‘z)
(Azroil)
Jumoy boboy uyin top,
Tag‘i qo‘ydim, tag‘i top,
Tog‘oy boboy uyin top.
(Qabr, mozor)
Odam va uning a’zolari haqida topishmoqlar