O zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to g risida gi nizomga o zgartirishlar kiritildi

Norma ijodkorligiga oid xalqaro standartlarga hamda mamlakatimizda idoraviy normativ hujjatlarni tayyorlash va qabul qilish qoidalariga muvofiq, Nizomda asosiy tushunchalar ta’riflari keltirilgan bo‘lib, foydalanuvchilarga asosiy mazmunni qulay va oson tushunishga imkoniyati yaratildi.

Elektron pul – to’lov tizimlarining eng mashhur turlari

Elektron pul – xarid qilish uchun odatiy vositalar, faqat ular tomonidan Internetda hisoblangan. U bank kartasiga o’xshaydi, ko’plab operatsiyalar bir xilda amalga oshiriladi: har qanday mamlakatda tovarlar to’lash, xizmat haqini to’lash va hatto kerakli valyutada haqiqiy pulga almashtirish. Virtual hamyonni yaratishda e’tiborga olinadigan farqlar mavjud.

Elektron pul nima?

Internetdan foydalanuvchilarning ko’pchiligi allaqachon virtual pul bilan faol ishlamoqda va elektron tizimlar mutaxassislari xizmat ko’rsatishda raqobatchilarga erishish uchun qo’lidan kelgancha harakat qilishmoqda. Elektron pul – bu bir necha ma’noda ishlatiladigan atama:

1. Milliy va xususiy valyutalarni saqlash va uzatish tizimlari.
2. Elektron medialarda saqlanadigan javobgar shaxsning pul majburiyatlari.
3. To’lov vositasi.

Virtual hamyonlar Internetda ishlaydigan erkin xodimlar uchun ajralmasdir. Ushbu pullar EPS – elektron banklarning funktsiyalarini bajaradigan elektron to’lov tizimlari bilan shug’ullanadi. Ular bir nechta ishlaydi, ba’zilari hatto shovqin ichida bo’lib, foydalanuvchilarga pulni boshqa puldan ikkinchisiga o’tkazish imkoniyatini beradi. Ular plastik kartochkalarni yaratadilar, ular terminallar tomonidan qabul qilinadi. Elektron pullar banklarga o’rnatiladi, ular pul mablag’larini haqiqiy valyutada naqd pulga chiqarishga yordam beradi. Buning ikki yo’li bor:

1. Uyali telefon orqali.
2. Internet-banking orqali.

Elektron pul – ijobiy va salbiy tomonlari

Yangi elektron pulning afzalliklari va kamchiliklari mavjud, shuning uchun u hali juda keng foydalanishga ega emas. Biroq, ularning tizimlari doimo takomillashtirilganda, vaqt o’tishi bilan mashhurlik ortadi. Elektron pullarning kamligi:

1. Huquqiy tartibga solish . Ko’pgina mamlakatlarda virtual valyuta qabul qilmaydi, ularga katta xarid qilish ishlamaydi.
2. Ayirboshlash . Barchasi virtual pul ishlatmasdan, uni naqd qilish qiyinroq.
3. Texnologiyalarga qaramlik . Agar siz yorug’liksiz qolsangiz yoki Internet – pulga kirish yopiladi.

Elektron pullarning tarozi:

1. Tezlik . To’lov bir zumda amalga oshiriladi, har qanday pulni biron bir mamlakatga o’tkazishingiz mumkin.
2. Avtomatlashtirish . Barcha transferlar hisobga olinadi, operatsiyalar kompyuter tomonidan amalga oshiriladi.
3. Saqlash . Bu pulni buzmaslik yoki soxtalashtirish mumkin emas, ularni yo’qotish yoki o’g’irlash mumkin emas. Barcha operatsiyalar tizim tomonidan ishonchli himoyalangan.
4. Himoya . Elektron pulni yoki pulni taqiqlash juda qiyin. Uni o’g’irlash uchun, foydalanuvchi soxta chizmalardan foydalansa.

Elektron pulning afzalliklari

Internetdagi to’lov tizimi naqd pulsiz hisob-kitoblarga o’xshash bo’lsa-da, virtual pul naqd pulga yaqinroq: ularning aylanishi shaxsiylashtirilgan, tomonlarning tafsilotlari ma’lum. Elektron pullarning xususiyatlari ularga bir qator afzalliklarni beradi:

1. To’lov mukammal darajada aniqlanadi.
2. Oddiy narx narxi: virtual pulni yaratish uchun sizga qog’oz va bo’yoq kerak emas.
3. Pulni qo’lda qayta hisoblashning hojati yo’q, u to’lov vositasi hisoblanadi.
4. Katta mablag’ni saqlashda himoya zarur emas.
5. To’lovlarni tuzatish tizimlari.
6. M – naqd pul miqdori juda uzoq vaqt davomida saqlanadi, xizmat uchun foizlarni to’lash shart emas.

Elektron pullarning kamchiliklari

Elektron puldan foydalanish o’z noqulayligi bor. Eng aniq narsalardan biri, ishga tushirish fayllari o’rnatilgan kompyuterga to’liq bog’liqdir. Agar kompyuteringiz buyurtma qilmasa, sizning hamyonni kiritish imkoni bo’lmaydi. Boshqa kamchiliklar ham mavjud:

1. Operatsiyalar uchun internet aloqasi. Hamma ham emas, balki har doim ham onlayn rejimda ishlash imkoniyati mavjud emas, shuning uchun ba’zi hollarda mablag’larga kirish cheklangan.
2. To’g’ridan-to’g’ri pulni bir to’lovchidan boshqasiga o’tkazib bo’lmaydi.
3. Kriptografik muhofaza vositalari etarlicha to’ldirilmagan va tekshirilmagan, elektron pullarni ommaviy qo’llashda o’zini tutishadi – hali noma’lum.

Elektron pul turlari

Elektron pullarning turlari: RUPay tizimi, Stormpay, Moneybookers, Liqpay, “Bir pul”, “Money Mail”, lekin kamdan-kam hollarda ishlatiladi. Eng muhimi, virtual hamyonning maqsadi nimani anglatishini hal qilishdir, shuning uchun hech qanday umidsizlik va qarama-qarshiliklar bo’lmaydi. Rossiya hududida tovarlarni onlayn sotib olish va to’lash bilan, barcha tizimlar ishlashi mumkin, ammo tashqi to’lovlar bilan WebMoney eng yaxshisidir. Hamyon turli xil:

1. To’ldirish usuli: ATM, mobil telefon, kartalar.
2. Pul mablag’lari harakati komissiyasi.
3. Pul birliklari.
4. Foydalanuvchi ma’lumotlari va o’tkazmalar xavfsizligi darajasi.
5. Xizmatning mashhurligi.

Qaysi elektron pul yaxshiroq? Bugungi kunda eng mashhur to’lov tizimlari:

• WebMoney, barcha onlayn-do’konlarda juda amaliy xizmatni qabul qiladi;
• Yandex-Money, faqat rublni, sodda interfeyslarni qabul qiladi;
• Kivi, mashhur va onlayn-do’konlar emas, balki terminali orqali kommunal xizmatlar uchun osonlik bilan to’lanadi.

Elektron pul WebMoney

Elektron pul tizimlarida o’zlarining foydalanish qoidalari bor, ular e’tiborga olinishi kerak. “WebMoney Transfer” kompaniyasi birinchi o’rinni egalladi. U yuz minglab rus tilida so’zlashuvchi foydalanuvchilar tomonidan ishlatiladi, ammo har bir kishi buni bilmaydi, ayrim mamlakatlarda pulni to’lash taqiqlanadi. Boshqa funktsiyalar:

1. Tizim to’rtta pul birliklari bilan ishlaydi: dollar, Grivnası, Belarus va rus rubli.
2. Har qanday operatsiyalar amalga oshiriladi: to’lovni qabul qilishgacha.
3. Hamyonni Jamg’arma Bankida, kartalar va valyuta ayriboshlash shahobchalari orqali to’ldirishingiz mumkin.
4. Identifikatorni tekshirish uchun etarli skaner qilingan pasport mavjud.
5. Yaxshi himoya.
6. Pul mablag’larini qaytarib olish faqat bank hisob raqamiga kiritiladi, bu tasdiqlangan.
7. Komissiyalar davlat ichida pul o’tkazmalarini amalga oshirmaydi.

Yandeks elektron pul

Yandex-Money Internet-tizimida ikkinchi mashhur bo’lib, 15 yil avval ruslar uchun ishlab chiqilgan bo’lib, u nafaqat milliy valyutaga qaratilgan. Pulni boshqasiga o’tkaza olmaysiz. Yandex-Money elektron pulini qanday ishlatish kerak:

1. Yandex-da pochta qutisini yaratish, undagi “Pul” yorlig’ini oching va “Hamyonni ochish” tugmasini bosing. Uni mobil telefon raqamingizga o’tkazing.
2. Hisob terminallar, bankomatlar va bank filiallari orqali to’ldirilib, Yandex-Money kartasiga yoki tavsiya etilgan banklar ro’yxatidan kartaga pul tushirildi.
3. Ko’pgina harakatlar uchun komissiya olib tashlanmaydi.
4. Tovar yoki xizmatlarni xaridor uchun to’lash saytda osongina mumkin.

Elektron pul kivi

Elektron virtual kivi MDHdagi quvurda ko’proq, ammo onlayn-do’konlari ushbu tizimdan foydalanishni istamaydi. Ko’plab operatsiyalar terminallar tomonidan amalga oshiriladi. Ijobiy qo’shiladi:

1. Pul sumkasi hujayra soniga bog’liq.
2. Mobil telefon, ATM va terminal orqali pulni qo’yishingiz mumkin.
3. To’rt valyutada: rubl, dollar, evro va Qozog’iston balansi.
4. To’lov terminal yoki kartadan o’tadi.
5. Komissiya barcha bitimlarning 2 foizini tashkil etadi.

PayPal elektron pul

Yevropa standartlariga muvofiq, eng yaxshi elektron pul 203 davlatda qabul qilingan eBay savdo belgisidan PayPal. Yaqinda tizim yangi valyutalarni qo’llab-quvvatladi. Boshqa xizmatlardan farqli o’laroq, PayPal haqiqiy pul bilan ishlaydi, karta yoki hisob foydalanuvchi hisobiga bog’liq. Ushbu tizim Rossiyada 2003 yilda paydo bo’lgan, ammo ruslar faqat to’rt yil avval pul mablag’larini olishlari va olishlari mumkin edi. Shuning uchun yurtdoshlarimiz orasida PayPal mashhur emas, mijozlar bunday pulni juda kam hollarda freelancers taklif qiladi.

Qimmat tomonlardan PayPal mutaxassislari nomi:

1. Ko’p turdagi operatsiyalar.
2. Mobil versiyada pul bilan ishlash.
3. Pochta orqali to’lov uchun invoyslarni yuborish.
4. Har kuni olib tashlash.

Easypay elektron pul

Yaqinda yangi elektron pul turi paydo bo’ldi – Easypay, bu Belarusning virtual pul birligi bo’lib, hisob-kitob mahalliy rubllarda. WebMoneyga alternativ sifatida yaratildi. Ishonchli xavfsizlik tizimi, analoglar yo’q – bir martalik nazorat kodlari. Boshqa afzalliklari bor:

1. Tarjimalar Internet va mobil telefon orqali amalga oshiriladi.
2. Kassaga yoki pochta bo’limiga osongina hisobni to’ldiring.
3. Mamlakat ichida komissiya – 2%, pul olish uchun – 1,5%.

Ba’zi harakatlar uchun haq olinmaydi:

• Belarusiyadagi onlayn-do’konlarda xaridlar;
• mobil telefonlarni to’ldirish;
• Internet xizmatlari uchun to’lov;
• kommunal to’lovlar;
• xayriya;
• kino va teatrga chiptalar.

Elektron pul Bitcoin

Yangi elektron pullar bitko’niga virtual tarmoqdagi kommunizmning analoglari kabi Internetning biznes tarmoqlarida innovatsion yutuq. Mualliflar sifati Satoshi Nikamoto, bitcoins maxsus qoplamalar bo’yicha saqlanadi, siz pulni to’ldirishingiz va qaytarib olishingiz mumkin. Ajablanarlisi iqtisodiy o’sishi va universal mashhurlik, ushbu tizimda usta va hatto ma’mur bo’lmasa-da, tashqi tarjimalarga ta’sir qilish mumkin emas. Bundan tashqari, hech qanday komissiya mavjud emas, faqat bitimlarni qo’llab-quvvatlash uchun madencilere to’lanadi.

Bitcoin – bu maxsus elektron pul, ular quyidagilar bilan tavsiflanadi:

1. Mustaqillik . Tizim butunlay mustaqil.
2. Bitko’plarning cheklanganligi .
3. Tugallanmagan anonimlik . Egasining hamyon raqamlarini hisoblab bo’lmaydi.
4. Vositachilarning yo’qligi . Bank o’tkazmalari uchun sizga bank kerak emas, ammo salbiy tomoni siz to’lovni bekor qila olmaysiz.
5. Noqonuniylik . Ko’pgina mamlakatlar hukumatlari ularni noqonuniy deb hisoblashadi.
6. Kursning beqarorligi .

Elektron pul topish uchun nima qilish kerak?

Internetda elektron pul topish – bu savolni minglab onlayn foydalanuvchilar har kuni so’rashadi. Tarmoqda daromad olib keladigan darsni topish juda achinarli, biroq bu juda katta summa emas. Birjada savdo mavjud, ammo buning uchun siz bilim va urug’lik kapitaliga ega bo’lishingiz kerak. Moliyaviy bitimlarga qaraganda kamroq daromadga ega bo’lgan narsalar bor.

Agar siz ko’plab soxta chizmalarni tashlab qo’ysangiz, unda daromadning bunday turlari daromad olasiz:

1. O’z saytlarim.
2. Pochta xizmatlari.
3. Matnlarni sotish.
4. Tijorat loyihalarda yo’naltiruvchi tarmoqlar.
5. Affiliate dasturlari.
6. Internet-do’konlar.
7. Onlayn o’yinlardagi daromad.
8. Turli xizmatlar ko’rsatish.

“O’zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to’g’risida”gi nizomga o’zgartirishlar kiritildi

O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki boshqaruvining Qarori (2020-yil 7-sentabr, 3229-1-son) bilan “O’zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to’g’risida”gi Nizomga o’zgartirishlar kiritildi.

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining PF–6010-son “Tabiiy gaz va elektr energiyasini sotish mexanizmini takomillashtirish boʻyicha qoʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi farmoniga muvofiq Majburiy ijro byurosining qarzdorliklarni, xususan etkazib berilgan energiya resurslari hamda qattiq maishiy chiqindilarni toʻplash va olib chiqish xizmati boʻyicha qarzdorlikni undirish uchun inkasso topshiriqnomalarini taqdim etish vakolati bekor qilindi. SHu munosabat bilan, naqd pulsiz hisob-kitoblarning qonuniyligini taʻminlash maqsadida mazkur Nizomning 65-bandiga tegishli oʻzgartirishlar kiritildi.

Nizomning 56-bandi Fuqarolik Kodeksi (329-modda) talablariga muvofiqlashtirildi, xususan, kredit qarzdorliklarini kafildan undirishda subsidiar javobgar boʻlgan shaxslarning bank hisobvaraqlariga aktseptsiz toʻlov talabnomalarining taqdim etilmasligiga oid norma kiritildi.

Maʻlumot uchun: Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 329-moddasiga asosan kreditor asosiy qarzdorning javobgarligiga qoʻshimcha ravishda javobgar boʻlgan (subsidiar javobgarlik) shaxsga talablar qoʻyishdan oldin asosiy qarzdorga talab qoʻyishi kerakligi belgilangan. Shuningdek, agar kreditor mablagʻlarni asosiy qarzdordan nizosiz undirib olish imkoniyati mavjud boʻlsa, subsidiar javobgar shaxsdan qarzdorlikni yopishni talab qilishga haqli emas.

Oʻz navbatida, subsidiar javobgar shaxs oʻziga kreditor tomonidan qoʻyilgan talabni qondirishdan oldin bu haqda asosiy qarzdorni ogohlantirishi, bordi-yu bunday shaxsga nisbatan daʻvo qoʻzgʻatilgan boʻlsa – asosiy qarzdorni ishda qatnashishga jalb qilishi kerak.

Markaziy bank tomonidan yangi tahrirda ishlab chiqilgan “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risida”gi Nizomga kiritilgan asosiy o‘zgarishlar

Bugungi kunda naqd pulsiz hisob-kitoblar hayotimizning ajralmas qismi bo‘lib, uning rivoji milliy iqtisodiyotning barqarorligi hamda mablag‘lar aylanishining tezlashishiga olib keladi.

Ma’lumki, yangi qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining “To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risida”gi Qonunining 21-moddasida, Markaziy bankka respublikamiz hududida naqd pulsiz to‘lovlarning amalga oshirilishi tartibini belgilash vakolati yuklatilgan.

Shuningdek, mazkur Qonunning qabul qilinishi to‘lovlar va hisob-kitoblarga oid normativ-huquqiy hujjatlarni to‘liq qayta ko‘rib chiqishni taqozo etdi.

Shu munosabat bilan, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan ba’zi normativ-huquqiy hujjatlarni qayta ko‘rib chiqish hamda zamon talablariga moslashtirish yuzasidan olib borilgan amaliy ishlar doirasida “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risida”gi Nizom yangi tahrirda ishlab chiqilgan holda Adliya vazirligida joriy yilning 13 aprelida 3229-son bilan davlat ro‘yxatiga olindi.

Ushbu normativ-huquqiy hujjatni ishlab chiqishda barcha tijorat banklari hamda keng jamoatchilik, shu jumladan, tadbirkorlik sub’ektlarining taklif va mulohazalari ham o‘rganib chiqildi.

Mazkur Nizom “To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risida”gi Qonunning 33-moddasida keltirilgan to‘lov hujjatlari asosida naqd pulsiz hisob-kitoblarni tashkil etishga oid umumiy yondashuvlar va banklarda to‘lov hujjatlari almashinuvini tashkil etish, shuningdek, yuridik va jismoniy shaxslarning to‘lov hujjatlaridan foydalanib, naqd pulsiz hisob-kitoblarini amalga oshirish tartibini belgilaydi.

Norma ijodkorligiga oid xalqaro standartlarga hamda mamlakatimizda idoraviy normativ hujjatlarni tayyorlash va qabul qilish qoidalariga muvofiq, Nizomda asosiy tushunchalar ta’riflari keltirilgan bo‘lib, foydalanuvchilarga asosiy mazmunni qulay va oson tushunishga imkoniyati yaratildi.

Bundan tashqari, ushbu Nizomda banklar amaliyotida naqd pulsiz hisob-kitoblarda foydalaniladigan to‘lov hujjatlari turlari keltirilib, ularni rasmiylashtirish va banklarga taqdim etish tartibi batafsil yoritildi.

Jumladan, xalqaro to‘lovlar qonun hujjatlarida belgilangan talablarga muvofiq, to‘lov hujjatlari olingan paytdan e’tiboran ikki operatsiya kunidan kechiktirmay bajarilishi belgilab qo‘yildi. Mazkur normativ-huquqiy hujjatda xalqaro to‘lovlarni amalga oshirish uchun bankka taqdim qilinadigan chet el valyutasidagi to‘lov hujjatlarini rasmiylashtirish tartibi ham yoritib berildi.

Jahon tajribasidan kelib chiqib, yangi tushuncha – “valyutalash sanasi”, ya’ni to‘lov hujjati asosida pul mablag‘larini oluvchining hisobvarag‘iga o‘tkazib berish sanasi, ya’ni to‘lov topshiriqnomasini ijro etish sanasi kiritilib, Qonun 48-moddasiga asosan to‘lov topshiriqnomasida ko‘rsatilgan valyutalash sanasi to‘lov topshiriqnomasi taqdim etilgan sanadan e’tiboran o‘n kundan oshmasligi kerakligi belgilandi.

Yangi tahrirdagi Nizomda qog‘oz shakldagi to‘lov hujjatlari bank operatsiya kuni davomida mijozlar bilan ishlash vaqtidan kelib chiqib qabul qilinishi, elektron shakldagi to‘lov hujjjatlari esa mijozlar bilan ishlash vaqtidan qati nazar qabul qilinishi aniq ko‘rsatib o‘tildi.

Akkreditiv bo‘yicha hisob-kitoblarni amalga oshirish tartiblari xalqaro tajriba, bank amaliyoti hamda Fuqarolik kodeksi talablaridan kelib chiqib takomillashtirilgan holda bayon etildi.

• masofaviy xizmat ko‘rsatish tizimlari orqali yuborilgan elektron shakldagi to‘lov hujjatlari bank va mijoz o‘rtasida tuziladigan shartnomaga asosan identifikatsiya vositalari orqali tasdiqlangan holda bank tomonidan qabul qilinishi;
• bank hisobvaraqlariga mablag‘lar kirim qilinishi uchun asos bo‘ladigan to‘lov hujjatlari nusxasini mijozga taqdim etish tartibi bank va mijoz o‘rtasida tuziladigan shartnomada ko‘rsatilishi;
• soliqlar va yig‘imlar bo‘yicha to‘lov topshiriqnomalari 2-son kartotekadan tegishli soliq organining yozma yoki elektron shakldagi murojaati hamda sud qarori asosida chaqirib olinishi;
• qog‘oz shakldagi to‘lov hujjatlarining (to‘lov topshiriqnomasi va to‘lov talabnomasi) taqdim etish tartibi ham takomillashtirilib, oldingi Nizomda majburiy bo‘lgan uch nusxa o‘rniga mazkur to‘lov hujjatlarining ikki nusxasi taqdim etilishi belgilandi.

Yangi Nizomga muvofiq, banklar tomonidan mablag‘larni to‘lovchining bankiga kredit va ularga hisoblangan foizlari bo‘yicha muddatida to‘lanmagan qarzlar, shuningdek, kreditlar va ularga hisoblangan foizlar bo‘yicha muddatida to‘lanmagan qarzlarni kafil bo‘lgan shaxsdan undirish uchun akseptsiz to‘lov talabnomalari taqdim etilishi mumkinligi qayd etildi.

Akseptli to‘lov talabnomasini akseptlash muddati, mijozning hududiy joylashuvidan qat’i nazar, talabnoma to‘lovchiga topshirilgan kundan keyingi kundan boshlab besh operatsiya kuni yoki to‘lovchining asosli arizasi bilan murojaat qilinganda o‘n operatsiya kuni etib belgilandi.

Endilikda to‘lov talabnomalari qog‘oz shaklda yoki masofaviy xizmat ko‘rsatish tizimlari orqali elektron shaklda taqdim etilishi mumkin.

Bundan tashqari, akseptli va akseptsiz to‘lov talabnomalarining 2-son kartotekadan hisobdan chiqarilishi hamda ijro etilmasdan qaytarib yuborilishi sud qaroriga, mablag‘larni oluvchining arizasiga hamda mablag‘larni oluvchining faoliyati tugatilganligini tasdiqlovchi ma’lumotnomaga asosan amalga oshirilishi belgilab qo‘yildi.

Yangi tahrirda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi talablaridan kelib chiqib, soliq organlari tomonidan inkasso topshiriqnomalarini taqdim etish tartiblariga o‘zgartirishlar kiritildi.

Moliya vazirligi tomonidan inkasso topshiriqnomalarini taqdim etish orqali to‘lovchilarning hisobvaraqlaridan mablag‘larni undirib olish holatlari ham amaldagi qonun hujjatlari normalariga muvofiq ravishda o‘z aksini topdi.

Ushbu Nizomda inkasso topshiriqnomalari bilan hisob-kitoblar tartibi soddalashtirilib, inkasso topshiriqnomasi mablag‘larni to‘lovchi yoki oluvchining bankiga qog‘oz yoki elektron shaklda taqdim etilishi mumkinligi belgilandi.

Ta’kidlash o‘rinliki, inkasso topshiriqnomasi nafaqat undiruvchining arizasi va sud qaroriga asosan, balki to‘lovchi tugatilganligini tasdiqlovchi ma’lumot asosida ham bekor qilinishi mumkin.

Shu bilan birga, yangi tahrirdagi Nizomdan:

– hozirgi kunda tijorat bankining hisob-kitob cheklari to‘lov instrumenti sifatida o‘z ahamiyatini yo‘qotganligi va amaliyotda bir necha yillardan beri qo‘llanilmayotganligi hamda “To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risida”gi Qonunda to‘lov hujjatlari ro‘yxatida mavjud emasligi sababli ushbu to‘lov hujjati bilan amalga oshiriladigan hisob-kitoblarga oid qoidalar;

– “To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risida”gi Qonunda bank kartasini elektron to‘lov vositasi sifatida emissiya qilish, undan foydalanish tartibi batafsil yoritilganligi, shuningdek, bank kartasining muomalada bo‘lishi boshqa normativ-huquqiy hujjatda yoritilganligi munosabati bilan bank kartasi orqali hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibi;

– Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga majburiy to‘lovlarni undirish uchun, debitorlarning bank hisobvaraqlariga o‘zaro hisob-kitoblarning solishtirma dalolatnomasini ilova qilgan holda, soliq to‘lovchining soliq qarzi summasini undirish uchun va qonunchilikda nazarda tutilmagan boshqa hollarda inkasso topshiriqnomalarini taqdim etish normalari chiqarib tashlandi.

Xulosa o‘rnida qayd etish joizki, naqd pulsiz hisob-kitoblarning takomillashuvi va rivojlanishi natijasida banklarda hisob-kitoblarni tashkil etish samaradorligining yanada oshishiga, operatsion xarajatlarning kamayishiga hamda pul mablag‘lari aylanishining tezlashishiga erishiladi. Umuman olganda, ishlab chiqilgan Nizom respublikamizda naqd pulsiz hisob-kitoblar tartibini belgilovchi huquqiy asos bo‘lib xizmat qiladi.