NEMIS TILIDA YANGI DARSLIKLAR – NUTQNI O‘STIRISHGA YANGICHA YONDASHUV

Қайд этилишича, республика мақсадли китоб жамғармасининг Васийлик кенгаши дарсликлар ва машқ дафтарларининг ижара тўлови миқдорларини белгиланган. 2022 йилда Президент фармони билан умумтаълим мактабларининг 3-, 6-, 7- ва 10-синфлари учун тўлиқ, шунингдек 2- ва 3-синф учун машқ дафтарлари, барча синфлар учун инглиз тили, немис тили ва рус тили фанларидан жами 60 миллион нусха янги авлод дарсликлари (2021 йилда 25 миллион дарслик) чоп этилмоқда.

ХТВ мактаб дарсликларининг ижара нархи бўйича тушунтириш берди

Ўзбекистонда 2022/2023 ўқув йилига мактаб дарсликлари тўплами учун ижара тўлови миқдори эълон қилинди.

Telegram каналларда 2022/2023 ўқув йилига мактаб дарсликлари тўплами учун ижара тўлови миқдори келтирилган сурат тарқалган бўлиб, унда дарсликлар тўплами учун ижара тўлови миқдори республика бўйича бир хил экани келтирилган.

Хусусан, 2022.2023 ўқув йили учун унинг нархи қуйидагича белгиланган:

• умумтаълим мактабларининг биринчи синф ўқувчилари учун — бепул;
• 2-синфлар учун 18 дона дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 102 700 сўм;
• 3-синф учун 18 та дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 102 700 сўм;
• 4-синф учун 12 та дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 68 500 сўм;
• 5-синфлар учун 15 та дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 85 600 сўм;
• 6-синф учун 13 та дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 74 200 сўм;
• 7-синф учун 18 та дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 102 700 сўм;
• 8-синф учун 19 та дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 108 400 сўм;
• 9-синф учун 19 та дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 108 400 сўм;
• 10-синф учун 18 та дарслик ва иш дафтарларидан иборат тўплам ижараси нархи — 102 700 сўм;
• 11-синф учун 21 та дарслик ва иш дафтаридан иборат тўплам ижараси нархи — 119 800 сўм.

Халқ таълим вазирлиги дарсликларнинг ижара нархи бўйича тушунтириш берди.

Қайд этилишича, республика мақсадли китоб жамғармасининг Васийлик кенгаши дарсликлар ва машқ дафтарларининг ижара тўлови миқдорларини белгиланган. 2022 йилда Президент фармони билан умумтаълим мактабларининг 3-, 6-, 7- ва 10-синфлари учун тўлиқ, шунингдек 2- ва 3-синф учун машқ дафтарлари, барча синфлар учун инглиз тили, немис тили ва рус тили фанларидан жами 60 миллион нусха янги авлод дарсликлари (2021 йилда 25 миллион дарслик) чоп этилмоқда.

«Жорий йилда янги дарсликларнинг чоп этилиш ҳаражатларининг, хусусан дунё бозорида қоғоз нархи (фақатгина 2022 йилнинг ўзида қоғоз нархи 60–70 фоизга ошган) ва қоғозни мамлакатимизга етказиб бериш бўйича транспорт ҳаражатларининг кескин ошиб кетиши, табиийки дарсликларни чоп этиш учун ҳаражатларнинг ҳам ошиб кетишига олиб келди», — дейилади муносабатда.

Келтирилишича, ижара тўлови миқдорлари дарсликлар учун амалга оширилган харажатлардан келиб чиқиб, бир дона дарслик учун ягона суммасини тўпламдаги дарслик ва машқ дафтарлари сонига кўпайтириш йўли орқали белгиланади. Бунда ягона сумма барча синф ва таълим тиллар учун бир хил этиб белгиланади. 2022.2023 ўқув йилида ўртача бир дона дарслик (машқ дафтари) учун ягона ижара тўлови 5 707 сўмни ташкил этмоқда ва ўтган ўқув йилидаги миқдор (2 740 сўм)га нисбатан 2 967 сўмга (108 фоиз) ошган.

Ижара тўлови суммасини ота-оналар дарслик тўпламини тўлиқ олгач 1 октябрга қадар амалга ошириши мумкин.

Вазирлик, шунингдек, кимлар дарслик ижара тўловидан озод этилишини эслатиб ўтган:

• биринчи синф ўқувчилари;
• «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри» ахборот тизимига киритилган оилаларнинг фарзандлари;
• «Меҳрибонлик уй”лари тарбияланувчилари;
• Жисмоний ёки руҳий ривожланишида нуқсони бўлган болалар учун ихтисослаштирилган мактаб ва мактаб-интернатлари ўқувчилари.

NEMIS TILIDA YANGI DARSLIKLAR – NUTQNI O‘STIRISHGA YANGICHA YONDASHUV

Seminarda O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti hamda O‘zbekiston Milliy universitetidan nemis tili o‘qituvchilari ishtirok etishdi. Seminar-treningni Germaniyadagi Iogan Gutenberg Mayns universiteti (Johannes Gutenberg-Universität Mainz) dotsenti Marion Grein (Dr. Marion Grein) olib bordi.

Tadbir davomida ishtirokchilar Germaniyada chop etilgan yangi daslik va o‘quv qo‘llanmalar hamda ularni dars mashg‘ulotlariga joriy etish, ularning shu davrgacha amalda bo‘lgan darsliklar bilan o‘xshash va farqli jihatlari, o‘quvchilarning til bilish ko‘nikmalari, xususan, talabalarning nemis tilidan og‘zaki va yozma bilim ko‘nikmalarini rivojlantirishda mazkur qo‘llanmalarning roli, xorijiy tillarni o‘rgatish jarayonlariga yangicha yondashuvlar, dars mashg‘ulotlarini o‘qitishning ilg‘or innovatsion texnologiyalari, zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalar yordamida qiziqarli shaklda tashkil etish, til o‘rgatishda muammoli yondashuvning ahamiyati kabi bir qator muhim masalalarni keng muhokama qildilar.
Shu o‘rinda ta’kidlash kerakki, dotsent Marion Grein xonim – Germaniyaning Mayns universitetida nemis tilini chet tili / ikkinchi til sifatida o‘qitish bo‘yicha magistrlik dasturining rahbari. U qiyosiy tilshunoslik (ingliz, nemis, yapon tillari) va katta yoshlilarni nemis tilini chet tili sifatida o‘rganishga ixtisoslashgan tilshunos. U tadqiqotlarini til va nevrologik sohalarda olib borgan. Talabalar va katta yoshdagi o‘quvchilarda tilni o‘qitish nazariyasi va amaliyoti bo‘yicha bir qator kitoblar, shuningdek, nemis tiliga oid darsliklar nashr ettirgan. Hozirda til o‘rganish usullari va o‘qitish uslublari, shuningdek, mashg‘ulotlarda raqamli va internet texnologiyalarni qo‘llash ustida ish olib bormoqda.

Germaniyalik olima nemis tili o‘qituvchilari bilan o‘zining til o‘rgatishdagi tajribalari, universitetda, o‘zi tashrif buyurgan mamlakatlarda shunday treninglar chog‘ida o‘rgangan ko‘nikmalari xususida o‘rtoqlashdi. Dotsent Marion Greinning ta’kidlashicha, u dunyoning 15 mamlakatida bo‘lgan. O‘zbekistonga ilk bora 2009-yilda ilmiy anjumanda ishtirok etish uchun kelgan. 2010-yilda ham Toshkent va Samarqandda nemis tili o‘qituvchilari uchun mahorat darslari, seminar-treninglar tashkil etgan.

“Har kelganimda O‘zbekistonlik hamkasblarimning mehnatkashligi, zukkoligi, ochiq ko‘ngilligidan xursand bo‘laman. Bu yerdagi professor-o‘qituvchilar bilan treninglarim doim shunday qizg‘in munozaralarga boy o‘tadi”, – deydi Marion Grein xonim biz bilan suhbatda.

Seminar-trening davomida, shuningdek, universitetlar professor-o‘qituvchilari Germaniyada “Hueber” nashriyotida so‘nggi 2018-2019-yillarda nemis tilini xalqaro CEFR darajalarida o‘qitish maqsadida chiqarilgan va “Motive”, “Sicher” kabi so‘nggi nemis tili qo‘llanmalarida til o‘rganuvchilarning o‘qish va yozma nutqini rivojlantirish maqsadida berilgan topshiriqlarning sifati, samaradorlik darajasi, mashqlarni real hayotiy vaziyatlar bilan ham bog‘lagan holda rolli o‘yinlar va interaktiv usullar yordamida tashkil etish bo‘yicha o‘zaro fikr almashdilar.

Tadbirda ishtirok etgan Germaniyalik yana bir mutaxassis Elizabet Uachs (Elisabeth Wachs) xonimning fikrlariga ko‘ra, ushbu treningda foydalanishga taqdim etilgan darsliklar CEFR B1, B2, C1 darajalaridagi qo‘llanmalar bo‘lib, ular nemis tilini xorijiy til sifatida o’rganuvchi universitet talabalari uchun mo‘ljallangan. Ularda talabalarning barcha til ko‘nikmalari, xususan, o‘qish va yozish ko‘nikmalarini shakllantirishga alohida e’tibor qaratilgan.

Germaniyalik olima professor Marion Greyn bilan bo‘lib o‘tgan seminar samarali bo‘lganligini ta’kidlagan O‘zDJTU doktoranti Begmatova Ra’no Faxridinovna o‘z taassurotlarini quyidagicha bayon qildi:
“Seminarda Mirzo Ulug‘bek nomli Milliy universitet hamda O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti professor-o‘qituvchilari qatnashishdi. Biz nemis tili darsliklarida o‘qish va yozish kompetensiyalarini taqdim etilish usullarini tahlil qildik va matnga nisbatan tuziladigan topshiriq va mashqlarni tuzish amaliyotini mashq qildik. Qolaversa, seminar ishtirokchilari amaliy mashg‘ulotlar bilan cheklanib qolmasdan istiqbolda Germaniyaning Mayns, O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti va Milliy universitetlararo uch tomonlama xalqaro loyiha tuzish rejasini, uning mavzu va yo‘nalishini muhokama qilib o‘z takliflarimizni taqdim etdik”.

Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, bugun O‘zbekiston barcha sohalarda jahonning rivojlangan davlatlari bilan samarali hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan. Shu jumladan, ta’lim sohasida ham Germaniyaning ko‘plab universitetlari davlatimizdagi oliy ta’lim muassasalari bilan hamkorlik shartnomalari va memorandumlar imzolashgan. Xorijiy ekspertlar bilan tashkil etiladigan bu kabi anjumanlar, mahorat darslari ana shunday do‘stlik aloqalarini mustahkamlabgina qolmasdan, yurtimiz yoshlarining xorijiy tillarni aynan chet elda nashr etilgan va so‘nggi yutuq hamda tajribalarni o‘z ichiga olgan kitoblardan foydalangan holda o‘qishiga ham keng imkoniyatlar yaratadi.

O‘zDJTU tayanch doktoranti
A.Dadaxonov