Miokardit yurak mushaklarining yallig’lanishi

Qon yurak orqali tanamizdagi barcha to’qimalar va organlarga yetkaziladi. Yetkazish vaqtida yurak mushagi muntazam ravishda qisqaradi va bo’shashadi. Yurak mushaklarining yallig’lanishi turli sabablarga ko’ra rivojlanishi mumkin. Tibbiyot adabiyotida miokardit deb ham ataladigan bu yallig’lanish natijasida yurak mushagi o’z vazifasini to’liq bajara olmaydi. Yurakning bu funktsional buzilishi yurakning kattaligi va nasos kuchining o’zgarishi bilan namoyon bo’ladi. 

Yurak mushaklarining yallig’lanishi (miokardit) nima?

Yurak mushaklarining yallig’lanishi – bu barcha yosh guruhlariga ta’sir qilishi mumkin bo’lgan, kam uchraydigan kasallik bo’lib, qonni haydash qobiliyatini pasaytirish orqali yurak faoliyatini buzadi. Yurakdagi bu qisqarish va bo’shashish jarayoni natijasida elektr faolligi paydo bo’ladi. Yurak ritmi haqidagi ma’lumotlarni o’z ichiga olgan ushbu faoliyat EKG (elektroensefalogramma) deb ataladigan qurilma bilan qayd etilishi mumkin. EKG – bu yurakdan keladigan elektr signalini yozib olish va shifokor tomonidan baholash imkonini beruvchi tibbiy asbobga berilgan nom. 

Tanadagi to’qimalar va organlarni qon bilan ta’minlashda juda muhim vazifalarni bajaradigan yurak uchta asosiy qatlamdan iborat. Bu qatlamlar ichki endokard, tashqi perikard va o’rta miyokard deb ataladi. Miokard yurakning qisqarishi va bo’shashishi uchun mas’ul bo’lgan qatlam bo’lib, yurak mushagini hosil qiladi. Shu sababli, miyokard yallig’lanishi hayot uchun xavfli oqibatlarga olib kelishi mumkin. Ushbu ma’lumotlardan kelib chiqqan holda, miyokardit nima degan savolga yurak mushagining yallig’lanishi sifatida qisqacha javob berish mumkin. Bakteriyalar, zamburug’lar, immunitet tizimiga ta’sir qiluvchi ba’zi kasalliklar va dorilar, ko’pincha viruslar yurak mushaklarining yallig’lanishiga sabab bo’lishi mumkin.

Yurak mushaklarining yallig’lanishi (miokardit) belgilari qanday?

Yurak kasalliklari yillar davomida odamda hech qanday alomat ko’rsatmasdan ma’lum darajaga ko’tarilishi mumkin. U asta-sekin rivojlanishi mumkin yoki hech qanday alomatsiz to’satdan paydo bo’lishi mumkin. Semtomlarsiz rivojlanish ba’zi hollarda og’ir yurak etishmovchiligiga olib kelishi va to’satdan o’limga olib kelishi mumkin. Tadqiqotlarga ko’ra, 40 yoshgacha bo’lgan kattalardagi to’satdan o’lim sabablari orasida uning 20% ​​ulushi borligi taxmin qilinmoqda. Yurak mushaklarining yallig’lanish belgilari gripp va pnevmoniya kabi ba’zi kasalliklar bilan adashtirish mumkin. Semptomlar yallig’lanishning og’irligiga, ta’sir qilish muddatiga va odamga qarab farq qilishi mumkin. Miyokarditning ba’zi belgilari quyidagilardan iborat:

• Teri rangida so’lg’unlik
• Isitma va undan keyingi titroq
• Mushaklar va qo’shma og’riqlar
• Ishtahaning pasayishi
• Ko’ngil aynishi, qusish va u bilan bog’liq charchoq
• Vazn yo’qotish
• Oyoqlarda shish 
• Qorin bo’shlig’ida shish paydo bo’lishi
• Yo’tal
• Nafas qisilishi
• Hushidan ketish
• Ko’krak og’rig’i
• Tomoq og’rig’i
• Bosh og’rig’i
• Diareya
• Yurak ritmining buzilishi

Yurak mushaklarining yallig’lanishi (miokardit) sabablari nima?

Yurak mushaklarining yallig’lanishiga olib keladigan ko’plab omillar mavjud. Ularning eng keng tarqalgani infeksionli sabablardir. Infektsiyaga olib kelishi mumkin bo’lgan omillarni virusli va bakterial kelib chiqarishiga ko’ra ikki guruhga bo’lish mumkin. Viruslar bularning eng keng tarqalganidir. Gripp va shamollash virusli infektsiyalar orasida keng tarqalgan. Bakterial kelib chiqadigan miyokardit kamroq tarqalgan. Sifilis qo’zg’atuvchisi sifatida tanilgan pallidum treponema va Lyme kasalligini keltirib chiqaradigan Borrelia bakteriyalari yurak yallig’lanishining sabablaridan biridir.

 Ba’zi zamburug’lar va bezgak kabi parazitlar ham miyokarditga olib kelishi mumkin. Bularning barchasiga qo’shimcha ravishda ba’zi kimyoviy moddalar, toksik ta’sir ko’rsatadigan dorilar, spirtli ichimliklarni iste’mol qilish, ilon chaqishi, giyohvand moddalarni iste’mol qilish, kimyoterapiya va radiatsiya terapiyasi ham miyokarditning sabablari hisoblanadi. Miyokardit, shuningdek, terida qizil toshmalar bilan ifodalanadigan qizil toshmalar yoki revmatoid artrit kabi kasalliklar tufayli yuzaga kelishi mumkin. Kuchli immunitetga ega bo’lish ba’zi omillar bilan kurashishni osonlashtiradi.

Yurak mushaklarining yallig’lanishi (miokardit) qanday aniqlanadi?

Yurak kasalliklari odatda vaqt o’tishi bilan rivojlanadi va alomatlar to’satdan namoyon bo’ladi. Shu sababli, oila a’zolarida yurak xastaligi bo’lgan yoki 40 yoshga to’lgan kattalar genetik omillarni baholash orqali muntazam ravishda kuzatilishi tavsiya etiladi. Kasalliklarni tashxislashning birinchi bosqichi ko’pincha bemorning kasallik tarixini baholash va fizik tekshiruvni o’tkazishni o’z ichiga oladi. Ushbu tartib qoidalardan so’ng, kardiolog  tomonidan ba’zi individual testlar talab qilinishi mumkin. Ushbu testlar quyidagicha sanab o’tilgan: 

• Qon testi:  Yurak mushaklarining yallig’lanishi bilan bog’liq infeksiyalarni qon testi bilan tekshirilishi mumkin. Bunday bemorlarda o’lchangan qiymatlar orasida odatda troponin va CK-MB kabi yurak fermentlarining ko’payishi kuzatiladi. Ulardan tashqari, cho’kma, CRP va prokalsitonin qiymatlari yuqori bo’lishi mumkin.
• Exokardiografiya (ExoKG):  Ushbu test bilan yurak bo’shliqlari va qopqoq tuzilmalarini kuzatish, yurak faoliyatini baholash taqdim etiladi.
• EKG  (Elektrokardiyogram):  Ushbu test orqali yurakning elektr faolligi kuzatiladi. Yozish tananing ma’lum qismlariga biriktirilgan Supero’tkazuvchilar uchlari yordamida amalga oshiriladi.
• Ko’krak qafasi rentgenogrammasi:  yurak mushagining yallig’lanishi bilan bir xil simptomlarni keltirib chiqaradigan o’pka kasaliklari ko’krak qafasi rentgenogrammasida aniqlanishi mumkin.

Yurak mushaklari yallig’lanishini (miokardit) davolash usullari qanday?

Yurak mushaklarining yallig’lanishi infeksiya tufayli rivojlangan bo’lsa, birinchi bosqichda dori-darmonlarni davolash qo’llaniladi. Ko’pincha og’iz orqali qabul qilinadigan bu dorilar yurak mushaklari faoliyatini qo’llab-quvvatlaydi va aritmiyaning oldini olishga yordam beradi. Bundan tashqari, siydik chiqarishni engillashtirish, shishishni kamaytirish va ekskretsiyani oshirish uchun diuretik preparatlar buyurilishi mumkin.

 Engil holatlarda, odatda, dam olish va dori-darmonlar bilan etarli darajada tiklanish mumkin. Og’ir holatlarda kasalxonaga yotqizish va davolanish kerak bo’lishi mumkin. Davolashning uzluksizligini ta’minlash uchun kasalxonaga yotqizish paytida ko’pincha qon tomirlariga yo’l ochiladi va dorilar shu tarzda beriladi. Og’ir yallig’lanish holatlarida qorincha yordamchi asboblari va aorta nasosi kabi davolash usullari kerak bo’lishi mumkin. Boshqa muolajalar bilan yaxshilanmagan bemorlarda oxirgi davolash usuli bo’lgan yurak transplantatsiyasi ko’rib chiqilishi mumkin. Shu sababli miokardit belgilari namoyon bo‘lgan bemorlar erta tashxis qo‘yish va davolash uchun eng yaqin tibbiy muassasaga borib, tekshiruvdan o‘tishlari zarur.