MILLAT
MILLAT — uzoq davom etgan ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va etnomadaniy jarayonda, aniq hududiy doirada, til va oʻzlikni anglash birligi asosida shakllangan xalq etnik tari-xining eng yuksak choʻqqisi, oʻziga xos madaniyat, ong va mentalitet zaminida tarkib toptan ijtimoiy birlik shakli. Millat kishilarning jips tarixiy birligi, umumiqtisodiy turmush, til, hudud birligi, madaniyat, ong, ruhiyat uygunligi va mushtarakligi demakdir. Ungacha ijtimoiy taraqqiyotning etnos (xalq) shakli ham mavjud boʻlib, xalq atamasi juda keng va tor maʼnoda ishlatiladi. Mas, keng maʼnoda: oʻzbek xalqi, nemis xalqi va b. Shuning uchun ijtimoiy fanda xalqlarning kelib chiqish tarixini oʻrganishda etnos b-n bir qatorda etnik birlik atamasi ham ishlatiladi. Chunki u maʼlum bir ijtimoiy tuzumda vujudga kelgan etnik uyushma: anik, bir xalqqa nisbatan ishlatiladigan atama. Fanda xalqning shakllanish jarayoniga nisbatan etnogenez atamasi ishlatiladi. Etnogenetik jarayon esa xalqning uzil-kesil shakllanishi bilan yakunlanadi. Shakllangan xalq oʻz etnik nomiga, hududiy til birligiga, iqtisodiy-xoʻjalik va etnomadaniy birligiga, oʻzlikni anglash birligi va nihoyat siyosiy uyushmasi (davlat)ga ega boʻlishi taqozo etiladi. Shuning uchun xalqning shakllanishi Millatning shakllanishi degan soʻz emas. Chunki etnos shakllanish jarayonida asosan, 3 bosqichni bosib oʻtadi. Uning l-bosqichi — qabila; 2-bosqichi — elat, 3 – bosqichi — M. dir. Etnik birlikning bu 3 turi, oʻz navbatida, har xil tarixiy davrlarning ijtimoiy mahsuli hisoblanadi. Ulardan kabila kishilik tarixining ibtidoiy bosqichiga xos etnik birlik, patriarxat urugʻ jamoalarining uyushmasi, qabila aʼzolarining bir-birlari bilan qonqarindoshlik munosabatlarini saqlashi va urugʻlarga boʻlinishi xususiyatlari bilan oʻzidan keyingi tarixiy bosqichdagi etnik birlikdan (elat, yaʼni xalqdan) mazmun va zamon jihatidan farq qiladi. Demak, qabila ilk inson jamiyatining taraqqiy etgan etnik jamoasi boʻlib, uning boshqaruv tizimi qabilaviy demokratiyaning eng yuksak tamoyillari asosida, yaʼni oʻzoʻzini idora qilish urugʻqabila sardorlaridan tashkil topgan maslahat majlisi — oqsoqollar kengashi tomonidan olib boriladi.
Ensiklopediya.uz
MILLAT