Melatonin: Tabiiy Uyqu Gormoni

Melatonin — bu organizmimizda tabiiy ravishda ishlab chiqariladigan gormon bo’lib, u asosan uyqu ritmini boshqarishda muhim rol o’ynaydi. Inson tanasi melatoninni miyaning epifiz bezida ishlab chiqaradi va u asosan kechasi, qorong’u paytlarda faollashadi. Ushbu gormonning asosiy vazifasi — bu tana ichki soatini moslashtirish, ya’ni uyqu va uyg’onish siklini tartibga solish.

Melatonin qanday ishlaydi?

Melatonin miqdori kechasi ko’payadi va kunduzi kamayadi. Buni biologik soatimiz, ya’ni sirkadiyalik ritm boshqaradi. Qorong’ulik melatonin ishlab chiqarishni rag’batlantirsa, yorug’lik esa uni to’xtatadi. Shu sababli, tunda smartfon yoki televizor ekranlariga ko’p qarash melatonin ishlab chiqarishni kamaytirishi mumkin, bu esa uyquga ta’sir qiladi.

Koʻzlarga quyosh nuri tushganda, epifizda

melatonin ishlab chiqarilishi inhibe qilinadi va ishlab

chiqarilgan gormonlar odamni hushyor ushlab turadi.

Koʻzlarga yorugʻlik tushmasa,

pineal bezda melatonin ishlab chiqariladi va odam charchaydi.

Melatoninning ahamiyati

Uyquni yaxshilashdan tashqari, melatonin immunitet tizimini mustahkamlash, antioksidant ta’sir ko’rsatish va hatto ruhiy holatni yaxshilash kabi ko’plab foydali xususiyatlarga ega. U quyidagi holatlarda yordam berishi mumkin:

• Uyqusizlik: Melatonin tabletkalari uyqusizlik bilan kurashishda qo’llaniladi, ayniqsa vaqt o’zgarishidan yoki uzoq masofalarga sayohat qilishdan keyin.
• Jetlag sindromi: Tana soatining moslashuviga yordam berib, yangi vaqt mintaqasiga tezroq o’rganishga imkon beradi.
• Stress va tashvish: Tinchlantiruvchi ta’sirga ega bo’lgani sababli, melatonin stressni kamaytirishi mumkin.

Tabiiy manbalar

Organizmda melatonin ishlab chiqarishni qo’llab-quvvatlash uchun ma’lum oziq-ovqatlar yordam beradi. Bu mahsulotlarga quyidagilar kiradi:

• Olcha va gilos
• Yong’oq, ayniqsa bodom va pista
• Pomidor va banan
• Tuxum va sut mahsulotlari

Shuningdek, kechqurun yorug’likni kamaytirish va yengil muhit yaratish orqali tananing tabiiy melatonin ishlab chiqarishini kuchaytirish mumkin.

Melatonin qo’shimchalari

Melatonin qo’shimchalari uyqu bilan bog’liq muammolarni hal qilish uchun keng qo’llaniladi. Ularni tabletka yoki kapsula shaklida dorixonalardan topish mumkin. Ammo, bu preparatlarni qabul qilishdan oldin shifokor bilan maslahatlashish zarur. Dozani noto’g’ri belgilash yoki ortiqcha iste’mol qilish kayfiyat o’zgarishi, bosh og’rig’i yoki kun davomida loqaydlik kabi nojo’ya ta’sirlarni keltirib chiqarishi mumkin.

Salomatlikka ta’siri va ehtiyot choralari

Melatonin odatda xavfsiz hisoblanadi, ammo ba’zi hollarda uning qo’shimchalari quyidagi salbiy ta’sirlarni keltirib chiqarishi mumkin:

• Bosh og’rig’i
• Qorin og’rig’i
• Konsentratsiya pasayishi

Shuningdek, melatoninni uzoq muddatli qabul qilishning xavfsizligi haqida yetarli tadqiqotlar mavjud emas. Homiladorlik yoki emizish davrida ayollar uchun bu preparatni qabul qilish tavsiya etilmaydi.

Xulosa

Melatonin — bu uyqu sifatini yaxshilash va biologik ritmlarni tartibga solishda muhim vosita. Tabiiy manbalardan foydalanish va sog’lom turmush tarzini saqlash orqali organizmning melatonin ishlab chiqarish jarayonini qo’llab-quvvatlash mumkin. Ammo, melatonin qo’shimchalarini qabul qilishni boshlashdan oldin, shifokor bilan maslahatlashish juda muhim. Bu gormonning imkoniyatlari cheksiz bo’lsa-da, uni me’yorida va ongli ravishda qo’llash kerak.