Matnazar Abdulhakim (1948–2010) to’liq malumot oling

Matnazar Abdulhakim 1948 yilning 20 fevralida Urganch tumanidagi Qorovul qishlogʻida tugʻildi. Rossiya Federatsiyasi Taganrog davlat pedagogika institutida tahsil oldi. Harbiy xizmatdan soʻng Urganch tuman roʻznomasida boʻlim mudiri, maktablarda rus tili va adabiyoti muallimi boʻlib ishladi. Jurnalistika bilan shugʻullandi. 1982–1997 yillarda Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi viloyat boʻlimida adabiy maslahatchi, 1997 yildan umrining oxirigacha Xorazm Maʼmun akademiyasida ilmiy xodim boʻlib ishladi.

Ilk sheʼrlarini boshlangʻich sinflarda oʻqib yurganida yozdi. Dastlabki toʻplami “Tiniq tonglar” 1982 yilda chop etildi. Shundan soʻng “Fasllar qoʻshigʻi” (1986), “Qor qoʻshigʻi” (1990), “Mavj”, “Yonimdagi daryolar”, “Qorachiqdagi dunyo” (1994), “Oydinlik”, “Bir quchoq gul” (Xorazmcha sheʼrlar, 1997), “Iymon tuhfasi” (1997), “Yolgʻiz yaproq” (1999), “Yaldoni yoritgan nur” (tarjimon talqinlari, 2-kitob, 2001), “Javzo tashrifi” (2008), “Koʻprik” (2009) kabi kitoblari bosilib chiqdi.

Matnazar Abdulhakim badiiy tarjima bilan ham shugʻullanib, Shayx Najmiddin Kubro, Shayx Majididdin Bagʻdodiy, Pahlavon Mahmud, Mirzo Abdulqodir Bedil kabi shoirlarning ruboiy va gʻazallari, shuningdek, boshqa qator xalqlar shoirlarining sheʼrlarini oʻzbekchaga oʻgirdi. “Kim agar ozoddur!”, “Tabarruk tashrif”, “Jamoling menga bas” kabi tarjima kitoblari ham uning qalamiga mansub.

Xorazm diyori insoniyatga tuhfa etgan buyuk mutafakkir, shoir, javonmardiylik (futuvvat) tariqatining yirik namoyandasi Pahlavon Mahmudning “Haq fayzi” ruboiylari majmui Matnazar Abdulhakim tarjimasida 1999 yilda bosilib chiqdi. U Muhammad Rizo Ogahiyning “Koʻngil koʻzlari” deb nomlangan gʻazallar toʻplamini ham forsiydan oʻzbekchaga oʻgirdi.

Matnazar Abdulhakim xassos shoir, tarjimon, ayni paytda solih tadqiqotchi ham edi. Zakiy olimning “Yaldoni yoritgan nur”, “Muborak mushtarakliklar”, “Xaloskor dard”, “Istiqlol riyozati”, “Siymoda aks etgan siymo”, “Aqldagi qudrat – qudratdagi aql” singari ilmiy tanqinlari tarjimalarining yaratilishi tarixiga, ijodiy jarayon psixologiyasiga bagʻishlangan.

Matnazar Abdulhakimdir bugungi badiiy-falsafiy lirikamiz rivojiga munosib hissa qoʻshgan shoirlardan biri. Uning toʻrtlik, gʻazal, sonet, turkum sheʼrlari va dostonlaridagi hikmatga yoʻgʻrilgan qarashlari mazmunan teranligi bois oʻquvchilar mehrini qozongan.

“Oʻzbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, Gʻafur Gʻulom nomidagi adabiyot va sanʼat nashriyoti, 2016) kitobidan.