Jismoniy Tarbiya Fanidan Dars Rejasi 3-sinf 1- Soat Mavzu: Haraktli O’yinlar

Bolalarning jismoniy rivojlanishi nafaqat suyak va mushak tizimini shakllantirish, balki ayrim ijtimoiy ko’nikmalar va shaxsiy munosabatlarga ega bo’lish uchun muhimdir. Barkamol, jismonan rivojlangan bola doimo faol, faol va o’z-o’ziga ishonchli bo’ladi. Bunday maqsadlarga erishish va maktabda jismoniy tarbiya olib borish.

Maktabda jismoniy madaniyat: o’tkaziladigan standartlar

Maktabning jismoniy tarbiyasi an’anaviy tarzda issiq mavsumda – ko’cha stadionida, sovuq stadionda – jihozlangan sport zalida (qishki chang’i mashg’ulotlarini tashqari) o’tkaziladi. Bunday kasb-hunarlarga ajratilgan har bir xona yoki ko’cha hududi bir qator me’yorlarga to’la javob beradi: bu yerga mo’ljallangan maktab o’quvchilarining maqbul soni, echinish xonalari va yomg’irlar soni, shiftlar balandligi, shamollatish va isitish tizimlari, turli xil rivojlanish uchun zarur bo’lgan sport jihozlari mavjudligi e’tiborga olinadi.

Darhaqiqat, jismoniy taraqqiyotning rivojlanishi, hozirda boshlang’ich maktabda jismoniy madaniyatning bir qismi bo’lgan “jismoniy madaniyat – ma’danlar” ni o’z ichiga oladi. Yuqori ta’lim muassasalarining aksariyat qismida, o’rta maktabdan allaqachon kuchlanish uchun zarur bo’lgan bu element bajarilmaydi.

1-dan 3-sinfgacha bo’lgan bolalar uchun jismoniy tarbiya

Kichik maktab o’quvchilari uchun jismoniy tarbiya, birinchi navbatda, badanning uyg’un rivojlanishida, qobiliyat, harakatlarni muvofiqlashtirishga qaratilgan. Ushbu davr mobaynida ko’pincha muhim ko’nikmalar o’rgatiladi:

harakatlar bilan nafasni to’g’ri birlashtiradi;
uzunlik va balandlikda sakrash ko’nikmalari;
Birdan ikki to’p to’plash va to’plash uchun;
to’pni golga burib yuborish;
sport va jamoaviy o’yinlar asoslari;
toshning asoslari;
suzish asoslari.

Bu yoshdagi bolalarning motorli faoliyati juda muhimdir, chunki 7 yoshdan 12 yoshgacha bo’lgan davr eng faol o’sishni tashkil etadi va tana yanada rivojlangan bo’lsa, bu bola tug’ilish davriga nisbatan ancha uyg’un bo’ladi.

O’rta va o’rta maktabda jismoniy tarbiya va sport

Bolalarning katta yoshliligi, jismoniy tarbiya vositalarini qanchalik har tomonlama va qiziqarli bo’lishiga bog’liq. Sinflar, odatda, haftasiga ikki marta rejalashtirilgan bo’lib, maktab o’quvchilari muntazam ravishda foydalanishadi va hayotlari davomida sport o’ynashga davom etishadi.

O’quvchilarning sport bilan shug’ullanishi uchun jismoniy tarbiya o’qituvchilari ko’pincha biron bir sohada o’zlarining rivojlanishini sezadilar va musobaqalarda ishtirok etishni yoki maktab doiralari va bo’limlarini tashrif buyurishadi. Bu nafaqat talabaning muvaffaqiyatli sportchi sifatida namoyon bo’lishiga imkon bermaydi, balki sportga qiziqish uyg’otadi.

Maktablarda terapevtik jismoniy tarbiya kamdan-kam hollarda, va odatda – bet darslar sifatida. Ajabo jismoniy yoki ruhiy rivojlanishga ega bo’lgan bolalar odatda jismoniy ta’limdan ozod qilinadi, garchi ular odatda boshqalarga o’xshamaydi. Ters holat faqatgina sog’liqni saqlash maktablari deb ataladi, bu erda mashqlar terapiyasi asosiy yo’nalishlaridan biri hisoblanadi.

Maktab o’quvchilari uchun jismoniy tarbiya: zamonaviy muammolar

Afsuski, jismoniy tarbiya darslari juda yaxshi maqsadlarga ega bo’lishiga qaramasdan, bugungi kunda bu sohada maktab ta’limi bulutsiz emas.

Tez-tez uchraydigan birinchi muammo – yomg’ir va dam olish xonasining etishmasligi, ya’ni. maktab o’quvchilari mashg’ulotlarga borish istagini bildiradilar. Axir, jinsiy etuklik davrida terlash jarayoni ko’pincha juda zich bo’ladi, va dush olish imkoniyatidan mahrum bo’lganda, o’quvchilar butun darslarni o’tkazib yuborishga moyil.

Yana bir muammo – bu sinfdagilarning shikastlanishlari tez-tez uchrab turishi. Bu aybdor va eskirib qolgan uskunalar va xavfsizlikka kam e’tibor va boshqa talabalarning ehtiyotsizliklari bo’lishi mumkin.

Bundan tashqari, ilmiy muvaffaqiyatga erishish uchun emas, balki jismoniy ko’nikmalarga qaratilgan baholashlar, ya’ni. jismoniy madaniyatga oid belgilar, sertifikatning o’rtacha balliga ta’sir qiladi, bu noto’g’ri. Axir bu aqli emas, balki baholanadigan fizikaviy xususiyatlardir.

Jismoniy tarbiya fanidan dars rejasi 3-sinf 1- soat Mavzu: Haraktli o’yinlar

Darsning maqsadi:Dars jarayonida o’quvchilarni sport maxoratlarini oshirib borish.

Darsning jihozlari:, Xushtak, sekundomer to’plar.

O’tish joyi: Stadion.

Sana: Sinf: 3-a-b sinf

tayyorgarlik qism:

Umumiy rivojlantiruvchi mashqlar

D.h. qo’llar belda, oyoqlar yelka kengligida ochilgan.

1-beldan yuqorisi chapga buriladi, 2-d.h., 3-o’ngga buriladi, 4-d.h.

1-qo’llar oldinga uzatilib o’tiriladi, 2-d.h.

Asosiy qism:

O’yin quyidagicha o’tkaziladi. O’g’il bolalar va qizlar aralashiga birga bir, ikkiga ikki, uchga uch bo’linishib, o’yinni boshlaydilar. Tortishmachoq o’yinida qo’lni qo’lga berib, arqonchadan, gimnastik tayoqchadan foydalaniladi.

Tortishmachoq o’yinini o’yinchilar guruh-guruhli, yak-kama-yakka bo’lib o’tkazadilarmi baribir, o’rtadan umumiy bitta chiziq o’tkaziladi. Guruhlarning vazifasi signal berilgach, bir-birini tortib chiziqdan o’tkazishdir. O’yin 1—2 daqiqa davom etadi. O’yin tugagach, g’ayrat ko’rsatgan o’yinchilar rag’batlantiriladi.

17-18soat

Mavzu: Harakatli o’yinlar.a) „To’p o’rtadagi o’yinchiga” “To’plarni qatordan uzatish” harakatli o’yinlari;

b) Kichik koptokni aniq nishonga otish.

Darsning maqsadi:

1. O’quvchilarni vatanparvarlik,mexnatsevarlik ruxida tarbiyalash

2. Dars jarayonida o’quvchilarni sport maxoratlarini oshirib borish.

O’tish joyi: Sport maydoni,sport zal

Kerakli jixozlar: Bo’r,hushtak,bayroqchalar.To’plar

Turgan joyda burilishlar.

aOyoqdan oyoqqa sakrash

btizzalarni baland kutarib yugurish

vOyoqlarni orqaga siltab yugurish.

Umumiy rivojlantiruvchi Mashqlar.

1.D.X.-oyoqlar yelka

kengligida qo’llar belda

1-4 boshni chap yonga aylantiramiz

1-4 boshni o’ng yonga aylantiramiz.

2.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar yelkada

1-4 yelkani orqa tomonga aylantiramiz

1-4elkani oldinga aylantiramiz

3.D.X-oyoqlar yelka kengiligida qo’llar belda

1-2 chap yonga egilamiz

4.D.X- qo’llar belda

1-4 belni o’ng tomonga aylantiramiz

4-8 belni chap tomonga aylantiramiz

5.D.X-joyimizda turgan xolatda balandga sakrash

Tizzalarni bukmasdan o’rtacha tezlikda aylantiramiz

Mashqlar to’liq va anik bajarilishi kerak

Oyoqlarni yerdan kutarmasdan bajaramiz

Oyoqlarni birlashtirgan xolatda balandga ko’tarish

Buo ‘ yindabolalardaziyraklikva epchillikmalakasihosilqilinadi. Zal yoki maydonchaning qarama – qarshi burchaklarida uchburchak va yo ‘ laklar chiziladi . Ularning kengligi 1—1,5 m bo ‘ ladi . O ‘ yinchilar ikkita guruhga bo’linadilar. Ularni bir-biridan ajratib turuvchi belgi bo’ladi. Har bir Onaboshi o’z guruhida bittadan to’p ushlovchi vi ikkitadan himoyachi tayinlaydi . To ‘ p ushlovchilar uchburchak

ichida turadilar, himoyachilar esa o’z raqiblarining to’p ushlovchilari oldidagi yo’lak ichida, ikki chegara ichida turadilar.

Darsning mavzusi:Harakatli o’yinlar.a) Saf mashqlari; b) «Uzoqroqqa otib vaqtdan yutish»

, “Charxpalak”, “Kim uzoqqa otadi” harakatli o’yinlari; v) 60 metrga yugurishni takomillashtirish.

Darsning maqsadi:Dars jarayonida o’quvchilarni sport maxoratlarini oshirib borish.

Darsning jihozlari:, Xushtak, sekundomer to’plar.

O’tish joyi: Stadion.

Sana: Sinf: 3-a-b sinf

tayyorgarlik qism:

Umumiy rivojlantiruvchi mashqlar

D.h. qo’llar belda, oyoqlar yelka kengligida ochilgan.

1-beldan yuqorisi chapga buriladi, 2-d.h., 3-o’ngga buriladi, 4-d.h.

Asosiy qism:

O’yinchilar ikki jamoa (masalan, «Ko’klar» va «Qizillar»)ga bo’linadilar. Ularning har birida yuguruvchilar va otuvchilar bo’ladi. Otuvchilar ja- moasining rangiga mos keladigan qum to’ldiril- gan qopchalar beriladi (170-rasm).

O’yinchilar maydonda belgilangan start chizi- g’iga joylashadilar. O’qituvchining buyrug’idan keyin otuvchilar qopchalarni iloji boricha uzoqqa otishga harakat qiladilar. Yuguruvchilar esa ran- gi o’z jamoasiga mos qopchalardan birini olib, start chizig’iga tezlik bilan qaytib kelishga harakat qiladilar. Qaysi jamoaning yuguruvchilari qopchalar bilan start chizig’iga oldin yetib kelsa, shu jamoaga bir ochko beriladi. Shundan so’ng yuguruvchilar otuvchilarning, otuvchilar esa yugu- ruvchilarning joylariga turadilar. O’yin 8-10 marta takrorlanadi. Ko’proq ochko yig’gari jamoa o’yinda g’olib hisoblanadi.

O’yinchilar ikki jamoa (masalan, «Ko’klar» va «Qizillar»)ga bo’linadilar.

Jismoniy tarbiya 20- dars 3 sinf

Mavzu: Futbol o`yinida to`pni o`yinga kiritish.

Harakatli o’yinlar. a) URMni mustaqil ravishda bajarish; b) „ Kim mergan”, “Qurbaqa va laylak”, “Qirq tosh” harakatli o’yinlari; v) 4×10 mokkisimon yugurishni takomillashtirish.,

Darsning maqsadi:1. O’quvchilarga milliy va sport o’yinlarni o’rgatish. O’quvchilarni, vatanparvarlik,mexnatsevarlik ruxida tarbiyalash maxoratlarini oshirib borish.

O’tish joyi: Sport maydoni,Sport zal.

Yuqlama qilish,mavzu bilan tanishtirish,

Turgan joyda burilishlar.

aOyoqdan oyoqqa sakrash

btizzalarni baland kutarib yugurish

vOyoqlarni orqaga siltab yugurish.

Umumiy rivojlantiruvchi Mashqlar.

kengligida qo’llar belda

1-4 boshni o’ng yonga aylantiramiz.

2.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar yelkada

1-4 yelkani orqa tomonga aylantiramiz

1-4elkani oldinga aylantiramiz

3.D.X-oyoqlar yelka kengiligida qo’llar belda

1-2 chap yonga egilamiz

3-4o’ng yonga egilamiz

4.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar belda

5.D.X- qo’llar belda

1-4 belni o’ng tomonga aylantiramiz

4-8 belni chap tomonga aylantiramiz

Tizzalarni bukmasdan o’rtacha tezlikda aylantiramiz

Mashqlar to’liq va anik bajarilishi kerak

O’yinchilar bir qatorga sat tortib ,,bir”, „ikki” deb sanaydilar.

O’yinchilar ikkiga ajralib, ikki guruhga safla- nadilar. O’yinchilarning oyoqlari uchidan chiziq o’tkaziladi. To’p chiziq oldidan turib otiladi. Guruhdagi har bir o’yinchiga bittadan to’p beri- ladi. Qator ro’parasiga chiziqdan 6 m nariga har xil rangga bo’yalgan 10 ta g’o’lacha qo’yi- ladi. Har bir g’o’lachaning orasida 1—2 qa- dam, guruhlar orasida esa 3 — 4 qadam joy qoldiriladi. Har bir guruhdagilarga g’o’lacha- lardan bir rangdagisi beriladi.

O’yin rahbarning ishorasidan keyin boshla- nadi. O’yinchilar to’pni navbatma-navbat, g’o’la- chalarga otadilar. G’o’lachani qaysi guruh o’yin- chisi yiqitsa, uni bir qadam nariga surib qo’- yadi. O’yin davomida o’z nishonlarini uzoqqa sura olgan guruh (surilgan nishonlar qadamlab o’lchanadi) g’olib chiqadi.

O’yinchilar ikkiga ajralib, ikki guruhga safla- nadilar.

Tiklanish, nafas rostlovchi mashq bajarish

O’quvchilarga o’tilgan dars yakuni haqida qisqacha maolumot berish, ularni baholash.

Darsni yakunlash. Hayrlashish. Umumiy saf maydonidan chiqib ketish.

23-dars Jismoniy tarbiya 3 sinf

Mavzu:,, Sport anjom uskunalarini avaylab asrash haqida ma’lumot “ .

. a) Buyumlar bilan bajariladigan mashqlar; b) “Yugurishli estafeta”, “Co’rtan baliq va baliqlar”, “Tulkilar va na’matak” harakatli o’yinlari; v) 2-2,5 daqiqa davomida yurish bilan almashlab yugurish.

Darsning maqsadi:

1. O’quvchilarga milliy va sport o’yinlarni o’rgatish. O’quvchilarni vatanparvarlik,mexnatsevarlik ruxida tarbiyalash maxoratlarini oshirib borish.

O’tish joyi: Sport maydoni,Sport zal.

Kerakli jixozlar: Bo’r,hushtak,sekundomer. To’plar.

Sana: Sinf: 3 g-sinf

Yuqlama qilish,mavzu bilan tanishtirish,

Turgan joyda burilishlar.

aOyoqdan oyoqqa sakrash

btizzalarni baland kutarib yugurish

vOyoqlarni orqaga siltab yugurish.

Umumiy rivojlantiruvchi Mashqlar.

kengligida qo’llar belda

1-4 boshni chap yonga aylantiramiz

1-4 boshni o’ng yonga aylantiramiz.

2.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar yelkada

1-4 yelkani orqa tomonga aylantiramiz

1-4elkani oldinga aylantiramiz

3.D.X-oyoqlar yelka kengiligida qo’llar belda

1-2 chap yonga egilamiz

3-4o’ng yonga egilamiz

4.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar belda

1-3 oldinga egilamiz

5.D.X- qo’llar belda

1-4 belni o’ng tomonga aylantiramiz

4-8 belni chap tomonga aylantiramiz

Tizzalarni bukmasdan o’rtacha tezlikda aylantiramiz

Mashqlar to’liq va anik bajarilishi kerak

O’yinchilar uch jamoaga bo’linib, maydonda saflanadilar. Maydonning bir tomoniga start chizig’i chiziladi. Undan 15-20 m nariga orasi 1,5 m dan qilib uchta chambarak qo’yiladi.

O’qituvchining buyrug’i berilgach, jamoaning birinchi o’yinchilari startdan yugurib chiqadilar, ro’paralaridagi chambaraklarni aylanib, so’ng o’ng tomondan orqalariga qaytadilar va startda turgan navbatdagi o’yinchilarning kaftlariga qo’llarini tekki- zadilar va o’z joylariga borib turadilar. Navbatdagi o’yinchilar ham o’yinni xuddi shu tarzda bajaradi- lar. O’yin 2-3 marta takrorlanadi. Yugurishni boshqalarga nisbatan oldinroq bajargan jamoa o’yinda g’alaba qiladi.

O’yinchilar uch jamoaga bo’linib, maydonda saflanadilar.

Tiklanish, nafas rostlovchi mashq bajarish

O’quvchilarga o’tilgan dars yakuni haqida qisqacha maolumot berish, ularni baholash.

Darsni yakunlash. Hayrlashish. Umumiy saf maydonidan chiqib ketish.

25-dars
Mavzu: Harakatli o’yinlar.3-NAZORAT IShI (19-24 darslardagi BKM asosida o’tkaziladli)

Darsning maqsadi:4×10 mokkisimon yugurishni natijaga topshirish

1. O’quvchilarga milliy va sport o’yinlarni o’rgatish. O’quvchilarni vatanparvarlik,mexnatsevarlik ruxida tarbiyalash maxoratlarini oshirib borish.

O’tish joyi: Sport maydoni,Sport zal.

Kerakli jixozlar: Bo’r,hushtak,sekundomer. To’plar.

Sana: Sinf: 3a,b-sinf

Yuqlama qilish,mavzu bilan tanishtirish,

Turgan joyda burilishlar.

aOyoqdan oyoqqa sakrash

btizzalarni baland kutarib yugurish

vOyoqlarni orqaga siltab yugurish.

Umumiy rivojlantiruvchi Mashqlar.

kengligida qo’llar belda

1-4 boshni chap yonga aylantiramiz

1-4 boshni o’ng yonga aylantiramiz.

2.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar yelkada

1-4 yelkani orqa tomonga aylantiramiz

1-4elkani oldinga aylantiramiz

3.D.X-oyoqlar yelka kengiligida qo’llar belda

1-2 chap yonga egilamiz

3-4o’ng yonga egilamiz

4.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar belda

1-3 oldinga egilamiz

5.D.X- qo’llar belda

1-4 belni o’ng tomonga aylantiramiz

4-8 belni chap tomonga aylantiramiz

Tizzalarni bukmasdan o’rtacha tezlikda aylantiramiz

Mashqlar to’liq va anik bajarilishi kerak

3-NAZORAT IShI (19-24 darslardagi BKM asosida o’tkaziladli)

1.4×10 mokkisimon yugurishni natijagatopshirish

Tiklanish, nafas rostlovchi mashq bajarish

O’quvchilarga o’tilgan dars yakuni haqida qisqacha maolumot berish, ularni baholash.

Darsni yakunlash. Hayrlashish. Umumiy saf maydonidan chiqib ketish.

26-27dars

Mavzu:Harakatli o’yinlar. a) Buyumsiz URM bajarish; b) “Qurbaqa bilan laylak”, “Kun va tun”, “Olib qochar” harakatli o’yinlari.

Darsning maqsadi:

1. O’quvchilarga milliy va sport o’yinlarni o’rgatish. O’quvchilarni voleybol o’yiniga bo’lgan qiziqishlarini oshirish, vatanparvarlik,mexnatsevarlik ruxida tarbiyalash maxoratlarini oshirib borish.

O’tish joyi: Sport maydoni,Sport zal.

Kerakli jixozlar: Bo’r,hushtak,sekundomer. To’plar.

Sana: Sinf: 3a,b-sinf

Yuqlama qilish,mavzu bilan tanishtirish,

Turgan joyda burilishlar.

aOyoqdan oyoqqa sakrash

btizzalarni baland kutarib yugurish

vOyoqlarni orqaga siltab yugurish.

Umumiy rivojlantiruvchi Mashqlar.

kengligida qo’llar belda

1-4 boshni chap yonga aylantiramiz

1-4 boshni o’ng yonga aylantiramiz.

2.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar yelkada

1-4 yelkani orqa tomonga aylantiramiz

1-4elkani oldinga aylantiramiz

3.D.X-oyoqlar yelka kengiligida qo’llar belda

1-2 chap yonga egilamiz

3-4o’ng yonga egilamiz

4.D.X-oyoqlar yelka kengligida,qo’llar belda

1-3 oldinga egilamiz

Tizzalarni bukmasdan o’rtacha tezlikda aylantiramiz

Mashqlar to’liq va anik bajarilishi kerak

O’yin maydonchada yoki zalda o’tkaziladi. Maydon o’rtasiga bir-biridan 1-1,5 m masofada chiziqlar chiziladi, chiziqning ikki tomonida 10- 20 m masofa uzoqlikda «uylar» ajratiladi. O’yin- chilar «Кun» va «Тun» jamoalariga bo’linib, markazdagi chiziqlarda saflanadilar. Ular bir-bir- lariga qarab yoki yon tomonlari bilan, yoki «uylari»ga qarab saflanishadi (169-a rasm).

O’qituvchi to’satdan «Кun!» deb buyruq be- radi. Bunda «Тun» jamoasining o’yinchilari o’z «uyiari»ga qochishiari, «Кun» jamoasining o’yinchilari esa ularni tutishlari lozim (169- b rasm). Shundan so’ng tutilgan o’yinchilar sanaiadi va ular yana jamoasiga qaytib keladilar. Jamoalar yana markazdagi chiziqlarga saflanadilar. O’yin davom ettiriladi. O’qituvchi «Тun!» buyrug’ini ber- ganida «Кun» jamoasining o’yinchilari o’z «uyIari»ga qochadilar.O’yinda ko’proq o’yinchilarni tutgan jamoa g’olib hisoblanadi.

O’yin maydonchada yoki zalda o’tkaziladi

Tiklanish, nafas rostlovchi mashq bajarish

O’quvchilarga o’tilgan dars yakuni haqida qisqacha maolumot berish, ularni baholash.

Darsni yakunlash. Hayrlashish. Umumiy saf maydonidan chiqib ketish.

Jismoniy tarbiya tarixi uning kelib chiqishidan

The jismoniy tarbiya tarixi kontseptsiya sifatida u 1800 yillarning o’rtalarida, Germaniya, Shvetsiya va Angliya kabi davlatlar o’zlarining ta’lim tizimlariga mavzu sifatida kiritishni boshlaganlarida boshlandi. Biroq, ushbu faoliyatning kelib chiqishi tarixdan boshlanadi.

1900-yillarning boshlarida jamoat maktablari jismoniy tarbiya dasturlarini ishlab chiqa boshladilar va 1950 yilga kelib 40 dan ortiq institutlar jismoniy tarbiya sohasida darslar o’tkazdilar.

Ko’pgina o’quv tizimlarida jismoniy tarbiya (ba’zida jismoniy tarbiya deb ham yuritiladi) – bu jismoniy bilim va ko’nikmalarni shaxsga yoki odamlarga etkazish uchun o’yinlar yoki harakatlarni o’rganish uchun ishlatiladigan mashg’ulot.

Sog’liqni saqlash sohasi mutaxassislari uni jamiyatda hayotga tatbiq etishga tobora ko’proq ahamiyat berib kelmoqdalar, chunki bu odamlarning jismoniy va hissiy farovonligini yaxshilashni anglatadi.

Jismoniy tarbiya

Tarix va antik davr

Jismoniy tarbiya jamiyat hayotining dastlabki bosqichlaridan boshlab, oddiy tirik qolish va ovchilik ko’nikmalarini berish kabi oddiy usullar bilan mavjud.

Inson, ko’chmanchi bo’lib, mushaklarini va psixomotor qobiliyatlarini kuchaytirish uchun bir qator mashg’ulotlarni talab qildi. Bu bilan u yeyish uchun ba’zi o’ljalarni qo’lga kiritishni, dushmanlardan (boshqa qabilalar yoki yovvoyi hayvonlarni) himoya qilishni yoki mol-mulkiga g’amxo’rlik qilishni ta’minlashga harakat qildi.

Keyinchalik qadimgi xitoy, hind va misr tsivilizatsiyalari jismoniy tarbiya an’analariga ega bo’lib, asosan sport musobaqalarida, harbiy taktika va jang san’atlarida olib borilgan.

Yunoniston va Sharq ta’siri

Jismoniy tarbiyaning haqiqiy tarixi jismoniy qobiliyatlarni uzatishda qo’llaniladigan metodikalar va ma’lum darajada tarbiyachining turli niyatlari o’zgarishi bilan boshlangan deb hisoblanadi.

Shu sababli, bugungi kunda ushbu intizom qanday rivojlanganligini tushunish uchun yunonlarning ta’siri juda muhimdir.

Qadimgi yunonlar anatomiya, jismoniy yutuq va jismoniy qobiliyatlarni ta’kidladilar; qadimgi dunyoda birinchi marta bu elementlar hayotni muvozanatlashtirishga ilmiy va gumanistik yondashuv bilan birlashtirildi.

Sport musobaqalariga birinchi adabiy havola saqlanib qolgan IliadaGomer tomonidan. Olimpiya o’yinlarining qadimgi yunon an’analari miloddan avvalgi 8-asrning boshlarida paydo bo’lgan. S

Sharqiy dunyoga kelsak, jismoniy tarbiya sohasini ham qadimgi davrlardan kuzatish mumkin. Kundalik hayotga singdirilgan yapon jismoniy mashqlari an’analari kelib chiqadi Bushido (“Jangchi yo’li”).

Zamonaviy jismoniy tarbiya

Ushbu ta’lim sohasining yaratuvchisi bugungi kunda ma’lum bo’lgan Fridrix Lyudvig Jahn deb hisoblanmoqda. 19-asr davomida Jaxn Germaniyada bolalar uchun birinchi gimnastika maktabini tashkil etdi.

Jahn kuch va jismoniy qobiliyatlarning me’yorlarini o’rnatgan jamiyatning eng yaxshi turi deb hisoblar edi. Birinchi ochiq gimnaziya u tomonidan 1811 yilda Berlinda ochilgan. Shu vaqtdan boshlab gimnastika assotsiatsiyasi tez rivojlandi.

Boshqa tomondan, Angliyada ular jismoniy mashg’ulotlarda qatnashish orqali axloqiy rivojlanishni ta’kidlaydigan tizimda sport bilan shug’ullanishni boshladilar.

Ushbu ikki mamlakatning ta’siri butun dunyo bo’ylab sport va jismoniy holatni xabardor qilish uchun juda muhimdir.

Xuddi shu davrda, lekin Jannning rivojlanishidan mustaqil ravishda shved o’qituvchisi Pehr Ling gimnastikaning afzalliklarini ko’rishni boshladi. 1813 yilda u Shvetsiya hukumati bilan Markaziy gimnastika institutini ishlab chiqdi; bu jismoniy konditsionerlik sohasiga katta yordam berdi.

Boshqa ko’plab Evropa davlatlari ushbu harakatga ergashishdi. Birinchidan, xususiy gimnastika maktablari tashkil etildi.

20-asrning boshlarida uyushgan sport turlari keng yoyila boshladi, shuning uchun butun dunyo bo’ylab davlat maktablari jismoniy tarbiya o’quv dasturini ishlab chiqa boshladi.

Yigirmanchi asr

19-asrning so’nggi o’n yilliklari va 20-asr boshlarida Jon Devi va uning hamkasblari ta’limning ilg’or g’oyalarini ilgari surdilar. Ushbu g’oyalar an’anaviy ta’limga qarshi chiqdi va jismoniy tarbiya usulini o’z ichiga olgan islohotlarga olib keldi.

Stenli Xoll va Edvard Torndayk kabi ta’lim psixologlari Dyuining o’quv jarayonida diqqatni jamlash g’oyasini qo’llab-quvvatladilar. Bolalar o’yinlari bolalar rivojlanishining muhim yo’nalishi sifatida tan olinishi kerakligi to’g’risida taklif berildi.

20-asrdan 50-yilgacha davlat maktablarida jismoniy tarbiya mashg’ulotlarini olib borishda sezilarli o’sish kuzatildi.

SSSR kabi jamiyatlar jismoniy tarbiya dasturlarini dastlab harbiy resurslarni yaxshilashga (1920), so’ngra “jismoniy madaniyat” deb nomlangan aholiga ko’rsatma berishga undashdi. Bu Sovet Ittifoqi har doim Qo’shma Shtatlar bilan bir qatorda birinchi o’rinni egallagan Olimpiya o’yinlarida aks etdi.

Aynan 50-60-yillarda jismoniy tarbiya boshlang’ich bosqichda global miqyosda katta o’sishga erishdi.

Barcha xalq ta’limi tizimlari o’quv rejalarida jismoniy tarbiya dasturlarini qabul qilishga da’vat etildi va uni amalga oshirish tobora zarur bo’lib, bolalar va yoshlarda ortiqcha vazn va semirish darajasi yuqori.

Jismoniy tarbiya nima?

Jismoniy tarbiya atamasi o’quvchilar o’z maktablari tizimi orqali ishtirok etadigan har qanday sinfdan tashqari sport yoki jismoniy mashg’ulotlarni ham nazarda tutadi. Boshqa kurslardan farqli o’laroq, bu sohadagi ishlarning aksariyati nazariy o’rganishdan ko’ra ko’proq amaliy ishtirok etishdir.

Jismoniy tarbiya jismoniy tarbiya ongga yordam beradi degan tushunchaga asoslanadi. Ushbu tadbirlar ta’limning qimmatli va muhim tarkibiy qismi sifatida tan olingan.

Qadim zamonlardan beri ko’plab madaniyatlarda jismoniy mashqlar bilan shug’ullanishning ba’zi turlari mavjud bo’lganligiga qaramay, boshqa madaniyatlar adabiyotni o’z ichiga olgan. Bugungi kunda jismoniy faollik ta’limning zaruriy yo’nalishi sifatida qabul qilingan.

maqsadlar

Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarining asosiy maqsadi vaqt va joy ehtiyojiga qarab turlicha bo’lishi mumkin. Ko’pincha turli xil jismoniy tarbiya turlari bir vaqtning o’zida sodir bo’ladi; kimdir qasddan, kimdir bilmasdan.

Dunyo bo’ylab aksariyat zamonaviy maktablar, ularning maqsadi o’quvchilarni bilim, ko’nikma, qobiliyat va qadriyatlar bilan jihozlash, shu bilan birga katta yoshda sog’lom turmush tarzini saqlashga undashdir.

Ba’zi maktablarda o’quvchilarning vaznini kamaytirishga qaratilgan jismoniy tarbiya talab etiladi.

Ushbu dasturlarga kiritilgan tadbirlar jismoniy salomatlikni mustahkamlash, vosita mahoratini rivojlantirish, qoidalar, tushunchalar va strategiyalar to’g’risida bilim va tushunchalarni shakllantirishga qaratilgan.

Shuningdek, ular talabalarni jamoaviy guruh sifatida yoki turli xil raqobatbardosh faoliyatlarda shaxs sifatida ishlashga o’rgatishga intilishadi.

Jismoniy tarbiya o’quv rejasi mamlakatlarga qarab turlicha bo’lishiga qaramay, aksariyat o’quv dasturlari o’quvchilarga quyidagi faoliyat turlarida kamida minimal tajribaga ega bo’lishlari uchun mo’ljallangan:

– yakka yoki ikkilangan sport turlari

– jamoaviy sport turlari

Ba’zi maktablar o’quvchilarga afzal ko’rgan sport kiyimlarini kiyishni talab qilsa, boshqalari forma talab qiladi. O’quvchilar maktabdan tashqari sport jamoasiga qo’shilishganda odatda ma’lum bir forma kiyiladi.

Adabiyotlar

Jismoniy tarbiyaning qisqacha tarixi. Excite.com saytidan tiklandi
Jismoniy ta’lim. Newworldencyclopedia.org saytidan tiklandi
Jismoniy tarbiya-Umumiy ma’lumot, o’qituvchilarni tayyorlash. Education.stateuniversity.com saytidan tiklandi
Jismoniy tarbiya va sport tarixi va rivojlanishi (2015). Jamaica-gleaner.com saytidan tiklandi
Amerika maktablarida jismoniy tarbiya haqida qisqacha ma’lumot (2014). Iowachiroclinic.com saytidan tiklandi

Qiziqarli malumotlar
Jismoniy tarbiya fanidan dars rejasi 3-sinf 1- soat Mavzu: Haraktli o’yinlar