Iqtisodiy bilim asoslaridan
71. Diksiya nima?
@muallimaboshlangich kanali
45. 1-sinf uchun diktantdagi so’zlar soni nechtagcha belgilangan?
*a) 1-sinfda 15 – 20 ta so’z;
b) 1-sinfda 30 – 40 ta so’z;
c) 1-sinfda 18- 20 ta so’z;
d)1-sinfda 15 – 26ta so`z
46. 2-sinf uchun diktantdagi so’zlar soni nechtagcha belgilangan?
*a) 2-sinfda 30 – 40 so’z ;
b 2-sinfda 55 – 65 so’z ;
c)2-sinfda 35 – 55 so’z ;
d)2-sinfda 25 – 30 so’z ;
47.3-sinf uchun diktantdagi so’zlar soni nechtagcha belgilangan?
*a) 3- sinfda50 -60 so’z;
b) 3- sinfda 35 – 45 so’z;
c) 3- sinfda 25 -35 so’z;
d) 3- sinfda 30 -40 so’z;
48. 4-sinf uchun diktantdagi so’zlar soni nechtagcha belgilangan?
*a) 4- sinfda-65-70 so’z;
b) 4- sinfda 35 – 45 so’z;
c) 4 sinfda 25 -35 so’z;
d) 4- sinfda 65-80 so’z;
49. Ta’limiy diktantlar tashkil etish va bajarilish usuliga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?
*a) 1) ta’kidiy diktant; 2) o’z diktant yoki yoddan yozuv diktanti; 3) izohli diktant; 4) saylanma
diktant; 5) erkin diktant; 6) rasm diktant; 7) lug’at diktant; 8) ijodiy diktant.
b) 1) sayyor diktant; 2) o’z diktant yoki yoddan yozuv diktanti; 3) izohli diktant; 4) saylanma
diktant; 5) tarbiya diktant; 6) rasm diktant; 7) lug’at diktant; 8) ijodiy diktant.
c) 1) ta’kidiy diktant; 2) o’z diktant yoki yoddan yozuv diktanti; 3)darsli diktant; 4) saylanma
diktant; 5) erkin diktant; 6) rasm diktant; 7) lug’at diktant; 8) ijtimoiy diktant.
d) 1) saylov diktant; 2) o’z diktant yoki yoddan yozuv diktanti; 3) izohli diktant; 4) saylanma
diktant; 5) erkin diktant; 6) rasm diktant; 7) lug’at diktant; 8) ijodiy diktant.
50.Boshlang’ich sinflarda “Savodga o’rgatish” darslari necha soatni tashkil qiladi?
@muallimaboshlangich kanali
51. 1-sinfda “Ona tili” darslari DTS bo’yicha necha soatni tashkil qiladi va qaysi bobdan
boshlanadi? To’g’ri javobni belgilang.
*a)68 soatni, Tovushlar va harflar (28 soat)
b)34 soatni, So’z va gap (12 soat)
c)64 soatni So’z ma’nosi (23 soat)
d)70 soatni, Nutq va ga’ (12 soat
52. 2-sinfda “Ona tili” darslari DTS bo’yicha necha soatni va necha bobni tashkilqiladi? To’g’ri
*a) 136 soatni, 5 bob
b)170 soatni, 6 bob
c)164 soatni, 3 bob
d)168 soatni, 5 bob
53.3-sinfda “Ona tili” darslari DTS bo’yicha necha soatni va necha bobni tashkil qiladi? To’g’ri
*a)170 soatni, 5 bob
b)136 soatni, 4 bob
c)164 soatni, 3 bob
d)168 soatni, 5 bob
54.4-sinfda “Ona tili” darslari DTS bo’yicha necha soatni va necha bobni tashkil qiladi? To’g’ri
*a)170 soatni, 14 bob
b)136 soatni, 4 bob
c)164 soatni, 3 bob
d)168 soatni, 5 bob
55. Savod o‘rgatish darslariga yaratilgan multimediali ilovaning o‘ziga xos tomoni
* a) O‘quvchilar “Alifbe” darsida sirli olamga sayohat qiladilar,Yozuv darslarida esa harf
mamlakatiga sayohat qiladilar.
b) Alifbe darsiga ta’lluqli emas.
c) O‘quvchilar “Alifbe” darsida sirli bog‘ga sayohat qiladilar,yozuv darslarida esa sonlar
mamlakatiga sayohat qiladilar.
d) Yozuv darsiga ta’lluqli emas.
56.O‘zbek tilining asosiy imlo qoidalarini tasdiqlash haqidagi qaror qachon qabul qilingan?
* a) 1995 y. 24 avgust
b) 1992 y. 21 oktyabr
c) 1993 y. 2 sentyabr
d) 1991 y. 31 avgust
57. Amaldagi 1-sinf “Yozuv daftari”ning muallifi nomi qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?
*a ) Mirhabib G‘ulomoм
b) Qumri Abdullayeva
c) Rohatoy Safarova
d) Tal’at G‘afforova
58. Yozma harflar o`ng tomonga necha daraja qiyalikda yoziladi?
59. Ona tili fanidan tayanch kompetensiyalar soni nechta?
60. Ona tili fanidan fanga oid kompetensiyalar soni nechta?
@muallimaboshlangich kanali
61. Ona tili fanidan fanga oid kompetensiyalar nomlarini ko`rsating?
*a) nutqiy, lingivistik;
c) lingivistik, ijtimoiy;
62. 2-sinflarda tahlil uchun necha soat ajratilgan?
63.Lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosini joriy etish to’g’risidagi qonun qachon qabul
*A)1993 yil 2- sentyabr
B)1994 yil 24-avgust
C) 1993yil 29 avgust
D)1992yil 2- sentyabr
64.O’qish va yozuv darslariga qanday talablar qo’yiladi?
* va maxsus metodik
Genetik va fiziologik
Didaktik va texnologik
Maxsus metodik va metodologik
65.Savod o’rgatish davri necha soatni tashkil qiladi?
66.Husnixat malakalarini shakllantirish uchun A1 darajaga qancha vaqt ajratiladi?
67. Kalsitlar nima?
*А) Marmartosh, toshko’mir, granit
C) Toshko’mir, neft, gaz
68. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining nechanchi bob, nechanchi moddasida
Fuqarolar atrof-tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo’lishga majburdirlar deyilgan.
*А) 11-bob, 50-modda
В) 12-bob, 55- modda
C) 11-bob, 41-modda
D) 12-bob, 50-modda
69. Dialogga to’g’ri ta’rif berilgan qatorni belgilang?
*А) Asardagi personajlarning o’zaro so’zlashuvi, suhbati;
В) Asardagi o’zaro munosabatlarni ifoda etuvchi so’z o’yini;
C) Obrazlar orasidagi bahs;
D) Obrazlar orasidagi so’zlashuv;
70. Ekskursiya tashkil etish necha bosqichdan iborat bo’ladi?
@muallimaboshlangich kanali
71. Diksiya nima?
*А) So’z, bo’g’in va tovushni to’g’ri va aniq talaffuz etish;
В) Matnni aniq talaffuz etish;
C) Nutqni tushunish va idrok etish;
D) Talaffuzning aniq va sof bo’lishi;
72. Epigraf nima?
*А) Boshqa asarlardan, hikmatli so’zlar, xalq og’zaki ijodidan parchalar keltirish.
В) Kitobxon asarni to’liq va aniq tushunishi uchun ma’lumot.
C) Voqea ohangini belgilash.
D) A, B javob to’g’ri.
E) B, S javob to’g’ri.
73. Xat-savod o’rgatish ishlari qaysi metod asosida olib boriladi?
*А) Bo’g’in-tovush metodi asosida;
В) Suhbat metodi asosida;
D) Tahlil va tarkib metodi asosida;
74.”Ta’lim to’g’risida”gi qonuning nechanchi moddasida DTS berilgan?
75.Boshlang‘ich ta’limda ona tili va adabiyot fanini o‘qitishning maqsadi qaysi qatorda to‘g‘ri
*A)o‘quvchilarning savodxonligini ta’minlash, og‘zaki va yozma nutqida adabiy nutq
me’yorlariga rioya qilishni shakllantirishdan iborat
B) o‘quvchilarning nutqiy savodxonligini rivojlantirish, og‘zaki va yozma nutqini
C) har bir o‘quv fanidan kompetentsiyaviy yondashuvga asoslangan davlat ta’lim standartida
belgilangan bilim, ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lishlarini ta’minlash
D) bolalarning tafakkur qilish faoliyatlarini kengaytirishga, ularda erkin fikrlay olish, o‘z
fikrlarini og‘zaki va yozma ravishda ravon bayon qila olishga, jamiyat a’zolari bilan erkin
muloqotda bo‘la olish ko‘nikma va malakalarini rivojlantirishga qaratilgan bo‘lishi lozim
76. O‘rta umumiy ta’lim mazmunida uzviylikni ta’minlash maqsadida 2017 yilda tasdiqlangan
o‘quv dasturida 3-sinf ona tili fani mazmuniga qaysi mavzularga o‘zgartirish kiritildi?
*A)“Tovushlar va harflar” mavzulari “Jarangli va jarangsiz undoshlar” mavzusiga o‘zgartirildi
B) “O‘zak”, “O‘zakdosh so‘zlar” mavzulari “Asos va asosdosh so‘zlar” mavzusiga o‘zgartirildi
C) “Gapning maqsadiga ko‘ra turlari” mavzulari “Darak gap. So‘roq gap. Buyruq gap.”
D) ) “Gapda so‘zlarning bog‘lanishi” mavzulari “Asos va asosdosh so‘zlar.” mavzusiga
77. Boshlang‘ich ta’limning “Ona tili” o‘quv dasturi nechta bo‘limdan iborat.
*A) Savod o‘rganish va nutq o‘stirish. Fonetika, grammatika, imlo va nutq o‘stirish.
B) Imlo va nutq o`stirish
C) Savolni o‘rganish va nutq o‘stirish
D) Fonetika, grammatika, imlo va nutq o‘stirish.
78. Husnixat malakalarini shakllantirish uchun A1 darajaga qancha vaqt ajratiladi?
79. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2014-yil 19-fevraldagi “Sog‘lom bola yili”, “Davlat
dasturi to‘g‘risida”gi PQ-2133-sonli qarorining nechanchi bandida boshlang‘ich ta’lim
masalalari o‘z aksini topgan?
@muallimaboshlangich kanali
80. 3-4-sinflar uchun “Ona tili”, “O‘qish”, “Matematika”, “Atrofimizdagi olam”,
“Tabiatshunoslik” fanlaridan metodik qo‘llanma va multimediali ilovalar qachon yaratiladi?
*A) 2016-2017, 2017-2018 o‘quv yillarda
B) 2015-2016, 2017-2018 o‘quv yillarda
C) 2013-2017, 2016-2018 o‘quv yillarda
D) 2015-2016, 2016-2017 o‘quv yillarda
81. Boshlang‘ich ta’lim ona tili faniga oid shakllangan nutqiy kompetentsiya elementlariga
*A) Tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish
B)O‘zbek tilida nutq tovushlarini to‘g‘ri qo‘llay olish, bo‘g‘im ko‘chirish, mavzuga oid
so‘zlarni og‘zaki nutqda qo‘llay olish
C) Gap ohangiga rioya qilgan holda ravon o‘qiy olish
D) Alifbodagi bosh va kichik harflarni yoza olish
82.Imlo malakalarini mustahkamlash uchun qaysi tahlilni samarali deb bilasiz?
*A) Fonetik tahlilni;
B) Morfologik tahlilni;
C) Sintaktik tahlilni;
D) Fonetik-morfologik tahlilni;
83.Bog‘lanishli nutq malakalarini shakllantirishda diktantning qaysi turidan foydalaniladi?
*A) Erkin va ijodiy diktantdan;
C) Ijodiy diktantdan;
D) Izohli va erkin diktantdan;
84. Boshlang‘ich sinflarda diktantlarning maqsadiga ko‘ra necha xil turi bo‘ladi?
85. Yozma ishlarda ko`chish, tutuq belgisi hamda chiziqcha qo`yilmasa, qanday xato
D) xato hisoblanmaydi
86.“Insho”so‘zi qaysi tildan kirib kelgan va uning ma’nosi nimani anglatadi?.
*A) “Insho” asli arabcha so‘z bo‘lib, ma’nosi “yaratish”, “bino qilish”, “boshlash” demakdir;
B)“Insho” asli ozbekcha so‘z bo‘lib, ma’nosi “insho demakdir;
C) “Insho”forscha so‘z bo‘lib, ma’nosi “davom ettirish”, “hikoyalash” demakdir;
D) “Insho” asli tojikcha so‘z bo‘lib, ma’nosi “to‘qib yozish”, “qo‘shish” demakdir;
87. 4-sinfda “Ona tili” fani bo‘yicha qanday so‘z turkumlari o‘rganiladi?
*A)Ot, sifat son, kishilik olmoshlari, fe’l
B) Ot, sifat, son, fe’l, xol
C) Ot, sifat, son, ravish, kishilik olmoshlari
D) Ot, sifat, son, ravish, xol, fe’l
88. 1-sinfda “Ona tili” fani mualifi ?
B) N . Valixonova
@muallimaboshlangich kanali
89. 2-sinfda “Ona tili” fani mualifi ?
B) N . Valixonova
90. 3-sinfda “Ona tili” fani mualifi ?
B) N . Valixonova
91. 4-sinfda “Ona tili” fani mualifi ?
B) N . Valixonova
92. Sintaksisda nimalar o`rgatiladi?
*A) Gap va gapda so`zlarni bog`lash.
B) So`z turkumlrga tahlil qilish
C) Tinish belgilarini qo`yish
D) To`g`ri talafuz qilish
93.Morfologiyada nimalar o`rgatiladi?
*A) So`z turkumlrga tahlil qilish
B)Gap va gapda so`zlarni bog`lash.
C) Tinish belgilarini qo`yish
D) To`g`ri talaffuz qilish
*A) grekcha so`z bo`lib o`qish va yozish degan ma`noni anglatadi.
B) lotincha so`z bo`lib yozish degan ma`noni anglatadi.
C) o`zbekcha so`z bo`lib o`qish degan ma`noni anglatadi.
D) inglizcha so`z bo`lib o`qish va yozish degan ma`noni anglatadi.
95. Leksikalogiya nima?
*A) so`zning lug`at boyligi.
B) so`zning talafuzi
C) so`zning tahlili
D) so`zning bog`lanishi
96. Orfoepika nima?
*A) to`g`ri talafuz qilish
C) to`g`ri tahlil qilishi
97. Orfografika nima?
B) to`g`ri talafuz qilish
C) to`g`ri tahlil qilishi
98.Gaplar nimalardan tuziladi?
a) *Gap so’zlardan tuziladi
b) gap harflardan tuziladi
c) Gap tinish belgilaridan tuziladi
d) gap raqamlardan tuziladi
99.“Horg’in” so’zining ma’nodoshini toping.
@muallimaboshlangich kanali
100.“Alp” so’zining ma’nosi nima?
a) *Bahodir, paxlavon
“BOSHLANG‘ICH TA’LIM FANLARINI O‘QITISH METODIKASI”
1.“Umumiy o’rta va o’rta maxsus,kasb –hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash
to’g’risida “gi 187-sonli qaror qachon qabul qilindi?
*a).2017yil 6 aprelda
2.1-sinf o’qish fani uchun necha soat yillik o’quv soatlari ajratilgan?
3.O’qish fanining fanga oid kompetensiyasi nechta?
4. 2-sinflar uchun sinfdan tashqari o’qishga necha soat ajratilgan?
5. 1-sinflarda o’qish fanidan nazorat ishlari uchun necha soat ajratilgan?
6 . 2-sinflarda o’qish fanidan nazorat ishlari uchun necha soat ajratilgan?
7. 3-sinflarda o’qish fanidan nazorat ishlari uchun necha soat ajratilgan?
8. 4-sinflarda o’qish fanidan nazorat ishlari uchun necha soat ajratilgan?
@muallimaboshlangich kanali
9. 4-sinf o’qish fani uchun necha soat yillik o’quv soatlari ajratilgan?
10. DTS bo’yicha A1+ darajadagi o’quvchilar 1daqiqada nechta so’z o’qishlari kerak.
11.3-sinf ”O’qish”darsligi qaysi bo’lim bilan boshlanadi?
*a) OnaVatan, Vatan yagona)
12. 2-sinf ”O’qish”darsligi qaysi bo’lim bilan boshlanadi?
*a) Ona yurtim-oltin beshigim.
c)OnaVatan, Vatan yagona)
13.DTS bo’yicha 3-sinf o’quvchilar 1daqiqada nechta so’z o’qishlari kerak?
14. DTS bo’yicha 2-sinf o’quvchilar 1daqiqada nechta so’z o’qishlari kerak?
15.Sinfdan tashqari o’qish mazmuniga ko’ra necha bo’limga bo’linadi?
16.O’qish fani mazmuniga, ya’ni mavzular kesimida singdirib o’qitiladigan fanlar qatorini
*a)”Konstitutsiya alifbosi”, “Dinlar tarixidan umumiy tushunchalar”,”Iqtisod va soliq
b)”Konstitutsiya alifbosi”,”Iqtisod va soliq alifbosi”,”Salomatlik darslari”, ”Tejamkorlik
c)”Konstitutsiya alifbosi”, “Dinlar tarixidan umumiy tushunchalar”,”Iqtisod va soliq alifbosi
d) ”Dinlar tarixidan umumiy tushunchalar”,”Iqtisod va soliq alifbosi”,”Salomatlik
17. 2-sinf o’qish fani mazmuniga, ya’ni mavzular kesimida singdirib o’qitish uchun
”Konstitutsiya alifbosi”faniga necha soat ajratilgan?
18.”O`qish kitobi” darsliklaridagi savol-topshiriqlar o’quvchilarni izlanishga o’rgatish jihatdan
necha guruhga bo’lingan?
@muallimaboshlangich kanali
19. 1-sinf”O`qish kitobi” darsliklaridagi savol-topshiriqlar o’quvchilarni izlanishga o’rgatish
jihatdan qanday tipdagi savol-topshiriqlardan tuzilgan?
*a) Qayta xotirlash tipdagi savol-topshiriqlar.
b)Qisman izlanuvchanlik tipidagi savol-topshiriqlar.
c)Ijodiy tipdagi savol-topshiriqlar.
d)Nutqni o’stiruvchi savol-topshiriqlar.
20. 2-sinf”O’qish kitobi” darsliklaridagi savol-topshiriqlar o’quvchilarni izlanishga o’rgatish
jihatdan qanday tipdagi savol-topshiriqlardan tuzilgan?
*a) Qayta xotirlash tipdagi savol-topshiriqlar 60foizni, qisman izlanuvchanlik tipidagi savol-
topshiriqlar 18 foizni , ijodiy tipdagi savol-topshiriqlar 22 foizni.
b) Qayta xotirlash tipdagi savol-topshiriqlar 50foizni, qisman izlanuvchanlik tipidagi savol-
topshiriqlar 20 foizni , ijodiy tipdagi savol-topshiriqlar 30 foizni.
c) Qayta xotirlash tipdagi savol-topshiriqlar 40foizni, qisman izlanuvchanlik tipidagi savol-
topshiriqlar 28 foizni , ijodiy tipdagi savol-topshiriqlar 32 foizni.
d) Qayta xotirlash tipdagi savol-topshiriqlar 60foizni, qisman izlanuvchanlik tipidagi savol-
topshiriqlar 22 foizni , ijodiy tipdagi savol-topshiriqlar 10 foizni.
21. Badiiy asarni o’rganishning vazifalari nimadan iborat?
*a) O’qigan asarlarini tahlil qilib,fikrlarni og’zaki va yozma bayon qila oladigan qilib
b) Fikrlarni og’zaki bayon qila oladigan qilib tarbiyalash
c) Fikrlarni yozma bayon qila oladigan qilib tarbiyalash
d) O’qigan asarlarini tahlil qilib,fikrlarni og’zaki bayon qila oladigan qilib tarbiyalash
22 Ifodali o’qish vositalari to’g’ri berilgan javobni belgilang
*a)Ongli, to’g’ri, ravon, pauzalarga rioya qilib, intonatsiya, ton, ohangga e’tibor berib o’qish.
b)Ongli, to’g’ri, ravon ohangga e’tibor berib o’qish.
c)Ongli, to’g’ri, ravon, ton, ohangga e’tibor berib o’qish.
d)Ongli, to’g’ri, ravon, pauzalarga rioya qilib, ton, ohangga e’tibor berib o’qish.
23.Boshlang’ich sinf o’quvchilari o’qish darslarida qanday o’qish malakalarini egallaydilar?
*a) Ifodali o’qish
24 Pozitsion o’qish deganda qanday o’qishni tushunasiz?
b) Ifodali o’qish
c) Sidirg’a o’qish
d) Bo’g’inlab o’qish
25 To’g’ri o’qishni ta’minlovchi omillar berilgan qatorni aniqlang.
*a) Matnni o’qishdan oldin o’qilishi va yozilishi murakkab so’zlar,so’z birikmalari va gaplar
b) Matnni o’qishdan oldin o’qilishi murakkab so’zlar ustida ishlash
c) O’qilishi va yozilishi murakkab so’zlar ustida ishlash
d) So’z birikmalari va gaplar ustida ishlash
26.Boshlang’ich sinf yakunida o’quvchi nechta she’rni yoddan bilishi kerak?
27. Intonatsiya haqidagi umumiy tushuncha to’g’ri berilgan javobni toping?
@muallimaboshlangich kanali
*A)Nutqning ritmik va ohangdor tuzillishi
B) Nutqning tozaligi
C) Nutqning ifodaliligi
D) Ongli, to’g’ri, ravon, pauzalarga rioya qilib, ton, ohangga e’tibor berib o’qish
*a)Voqealar rivojidagi eng keskin hayajonli jihati
d)Voqealar rivojidagi eng so’nggi holat
29. O’quv yili oxirida 4-sinf o’quvchisi bir minutda nechta so’z o’qiy olishi lozim?
.O’qitishning og’zaki usullari nimalardan iborat?
a)*Hikoya, suhbat, og’zaki bayon
b)Hikoya, ma’ruza usuli.
d)Suhbat,savol-javob, og’zaki bayon
31. 1-sinflarda STO’ qanday tashkil etiladi?
*a) Haftaning oxirgi o’qish darsining 15-20 daqiqasida
b) Ikki haftada bir soat
c) 1-sinflarda STO’darslari o’tkazilmaydi.
d)Bir oyda bir soat
32. Tovush hosil qilish paytida havo oqimining ikki nutq a’zosining bir-biri bilan jipslashishi
natijasida portlab chiqishi yoki a’zolarning jipslashmay.ular orasidan sirg’alib o’tishi nima deb
*a) Artikulyatsiya usuli
b) Koartikulyatsiya usuli
33. Yaxshi o’qish malakasi sifatlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
a)*Ifodali, ongli o’qish
34. O’quvchilarni badiiy adabiyot o’qishga yo’naltiruvchi dars turi
*a) Sinfdan tashqari o’qish
a)*O’qish fani bilan
b)Odobnoma fani bilan
c)Ona tili fani bilan
d)Atrofimizdagi olam fani bilan
36.Sinfdan tashqari o’qish darslari qachondan boshlab o’tiladi?
*a) 1-sinf dastlabki haftasidanoq
b) 1-sinfning III-choragidan
c) 2-sinfning II-choragidan
37Bolalar shoirlari va yozuvchilari nomlari ko’rsatilgan qatorni ko’rsating .
*a)Obidjon, P.Mo’min, Z.Diyor, Q. Muhammadiy
b)Xudoyberdi To’xtaboev, Tohir Malik. O’tkir Hoshimov
Do’stlaringiz bilan baham:
Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling
Iqtisodiy bilim asoslaridan
Forma: Kichik guruhlarda ishlash. Yakka tartibda ishlash.
Vosita: Tarqatma materballar. Tayanch tushunchalar ro’yxati, qalam (yoki ruchka) slayd.
Nazorat: Og’zaki nazorat, yozma javoblar.
Baholash: Rag’batlantirish, 5 balli tizim asosida.
4. Mustaqil va jamoa bo’lib, ishlashga o’ranadi.
5. O’z- o’zini nazorat qilishga o’rganadi.
O’z ustida mustaqil ishlash.
Yangi pedagogik texnologiyalarni o’zlashtirish.
Pedagogik mahoratini yanada oshirish.
Mustaqil ishlashni o’rganadi.
Qo’shimcha materiallar topadi.
8-sinf .
Fan: ” Iqtisodiy bilim asoslari”
Mavzu: Cheklanganlik muammosi.
Maqsadi: O’quvchilarda cheklanganlik muammosi mavzusidagi bilim, ko’nikma va malakalarni egallashlariga erishish:
– ehtiyojlarni farqlay olish;
– inson ehtiyojlarinini poyoni yo`qligiga tushunib yetish;
– resurslarning cheklanganliini asoslay olish;
– iqtisodiyotning asosiy muammosi mohiyatiga tushunib yetish;
– o’quvchilarni mustaqil ishlashga, mehnat qilishda halollik, tog’ri taqsimlash, mehnatsevarlik xususiyatlari shakllanadi.
Dars jarayonida egallashlari lozim bo`lgan asosiy atamalar:
Darsga tayorgarlik va darsga kerakli bo’lgan vosutalar;
1.Vositalar; darslik, cheklanganlik muammosi aks etgan slaydalar.(1-ilova).
1.Sinf tayorgarligi: Dars jarayoniga guruxni shakllantirish, sinf partalarini joylashtirish va stol ustiga fabrika, zavod, bank, menejer, tadbirkor, tovar rasmlari aks etgan kartochkalar qo’yiladi.
Darsning turi: yangi mavzuni bayon etish;
Darsda qollanilgan metodlar; kichik guruhlar bilan ishlash, ko’rsatish, suhbat;
Dars bosqichlari va vaqt taqsimoti:
a) guruhda ishlash – 6 daqiqa
b) taqtimot – 15 daqiqa
c) umumlashtirish – 4 daqiqa
Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism;
O’quvchilar sinfga kirishadi ularning har biriga stol ustidagi rasmlar aks etgan kartochkalar olish tavsiya etiladi va rasmlar bo’yicha stolga o’tirish kerakligi aytiladi
II. O’tilgan mavzular haqida suhbatlashish.
1. Iqtisodiyot deganda nimani tushunasiz? Javobi; (Insonning hayot kechirishi uchun zarur ne’matlarni yaratishga qaratilgan xo’jalik yuritish tizimi).
2.Mikroiqtisodiyot deb nimaga aytiladi? Javobi; (alohida olingan oila, korxona va tarmoq iqtisodiyotini o’ranadi ).
3.Makroiqtisodiyot deb nimaga aytiladi? Javobi; (Mamlakat miqyosidagi iqtisodiyotni o’rganadi).
4.Iqtisodiy jarayon bosqichlari? Javob:(ishlab chiqarish, taqsimot, ayirboshlash va iste’mol ).
III. Sizlar bilan, iqtisodiyot, mikroiqtisodiyot, makroiqtisodiyot haqida bilimlarimizni eslab oldek.
IV. Yangi mavzu: Cheklanganlik muammosi.
- Iqtisodiyotning asosiy muammosi;
- Cheklanganlik muammosi /
- Iqtisodiyotning asosiy muammosi haqida ma’lumot beriladi;
- Cheklanganlik muammosi.
Mavzular yozilgan kartochkalar har bir guruxlarga tarqatiladi.
Guruxlarga quyidagi topshiriqlar beriladi:
1.Mavzuni o’qib chiqing.
2.Mavzuni bir- biringizga so’zlab bering.
3.Matnga oid tayanch so’zlarni ajrating.
4.Sinfda taqdimot qilish tayorgarligi, gurux ishi uchun (6 daqiqa) vaqt ajratiladi.
5).Curuxlarning ishlash jarayonini o’quvchilarning ishtiroki kuzatib boriladi va kerak bo’lgan joylarga ko’rsatmalar beriladi.
6).Curuxlarning taqdimoti. (15 daqiqa).
Curuxlarning taqdimot qilish jarayonida o’quvchilar tinglaydilar va savol berishi aytiladi.
7).O’qituvchi tomonidan mavzular umumlashtirilgan holda qisqacha bayon qilinadi.
V. Mustahkamlash.
O’quvchilarga o’tilgan mavzu bo’yicha qo’yidagi jadvalni to’ldirish topshiriladi.
VI. O’quvchilar bilimini baholash.
Topshiriqni bajarish uchun atamalarga mos kelgan talqinlarni qo’ying.
- Insonning muayyan sharoitida yashashi va kamol topishi uchun zarur bo’lgan narsalarga muhtojligi ;
- Mahsulot va xizmatlar yaratish uchun asqotadigan barcha narsalar;
- Insonga tabiat in’om etan tekin ne’matlar;
- Inson iqtisodiy faoliyati orqali yaratiladigan ne’matlar;
- Cheksiz ehtiyojlar va cheklangan reurslar o’rtasidai nomutanosiblik;
- Insonning hayot kechirishi uchun zarur ne’matlarni yaratishga qaratilgan xo’jalik yuritish tizimi.
Har bir o’quvchi oilasining ehtiyojini o’rganib kelsin.
Foydalanish uchun materiallar.
1- guruh: – Bu rasmda tadbirkor tasvirlangan. Uning yengil avtomobilga, uyali telefon aloqasiga, firma tuzishga, firma ofisiga, biznes dunyosida kechayotgan o’zgarishlar va ma’lumotlarga, obro’ga ega bo’lish va hokazo ehtiyojlari bo’lishi mumkin.
2- guruh: Bu fermer – sohibkor. Uning yuk avtomobiliga, bog’dagi meva daraxtlarini parvarish qilish bilan bo’liq turli xil traktor mexanizmlarga, texnikaa, yer maydoni, suv, mineral o’g’it va boshqa xomashyolarga, mehnat qurollariga, bevosita mehnat qilishga, dehqon – fermer xo’jaligini tuzishga, yollanma mehnat kuchlariga, ishchi – fermer xo’jaligini tuzishga, yollanma mehnat kuchlariga, ishchi – xodimlarga ehtiyoji bor.
Shu o’rinda quyidagi ma’lumotni berib o’tish tavsiya etiladi:
- Moddiy ehtiyojlar: Oziq – ovqatlar, kiyim – kechaklar, uy – joylar, yashash uchun zarur bo’lgan jihozlar va h.k. ”
- Ma’naviy ehtiyozlar: bilim olishga, kitob va gazeta o’qish , radio eshitish, odamlar bilan muloqatda bo’lishi.
Iqtisodiy resurslar miqdori chegaralanganliidan insonnin hamma ehtiyojlarini to’la qondirishning imkoniyati yo’q. Iqtisodchilar bu muammoni cheklanganlik muammosi deyishadi.
Iqtisodiyotning fan sifatidagi eng asosiy vazifasi cheklangan resurslardan oqilona foydalanib, cheksiz, poyoni yo’q ehtiyojlarni imkon qadar ko’proq qondirish va oqilona xo’jalik yuritish yo’l – yo’riqlarini o’ranishdir.
Iqtisodiy bilim asoslari fanidan “Bozor va uning turlari” mavzusidan il-ilg’or pedtexnologiya bo’yicha tayyorlangan dars ishlanmasining Texnologik xaritasi
Forma: Kichik guruhlarda ishlash. Yakka tartibda ishlash.
Vosita: Tarqatma materballar. Tayanch tushunchalar ro’yxati, qalam (yoki ruchka) slayd.
Usul: Yozma materiallar;
Nazorat: Og’zaki nazorat, yozma javoblar.
Baholash: Rag’batlantirish, 5 balli tizim asosida.
4. Mustaqil va jamoa bo’lib, ishlashga o’ranadi.
5. O’z- o’zini nazorat qilishga o’rganadi.
O’z ustida mustaqil ishlash.
Yangi pedagogik texnologiyalarni o’zlashtirish.
Pedagogik mahoratini yanada oshirish.
Mustaqil ishlashni o’rganadi.
Qo’shimcha materiallar topadi.
8-sinf .
Fan: ” Iqtisodiy bilim asoslari”
Mavzu: Bozor va uning turlari
Maqsadi: O’quvchilarda bozor va uning turlari mavzusidagi bilim, ko’nikma va malakalarni egallashlariga erishish:
- bozorni keng ma’noda tushunish;
- bozorning vazifalarini sanab ko’rsatish;
- bozorning iqtisodiyotdagi o’rnini anglab yetish.
Oldi – sotdi jarayoni;
Iste’mol tovarlari bozori;
Ishlab chiqarish vositalari bozori;
Intellektual tovarlar bozori.
Darsga tayorgarlik va darsga kerakli bo’lgan vosutalar;
Vositalar; darslik, Bozor va uning turlari aks etgan slaydalar.(1-ilova).
- Sinf tayorgarligi: Dars jarayoniga guruxni shakllantirish, sinf partalarini joylashtirish va stol ustiga oila, bozor, do’kon, menejer, tadbirkor, tovar rasmlari aks etgan kartochkalar qo’yiladi.
Darsning turi: yangi mavzuni bayon etish;
Darsda qollanilgan metodlar; guruhlar bilan ishlash, ko’rsatish, suhbat;
Dars bosqichlari va vaqt taqsimoti:
a) guruhda ishlash – 6 daqiqa
b) taqtimot – 15 daqiqa
c) umumlashtirish – 4 daqiqa
Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism;
O’quvchilar sinfga kirishadi ularning har biriga stol ustidagi rasmlar aks etgan kartochkalar olish tavsiya etiladi va rasmlar bo’yicha stolga o’tirish kerakligi aytiladi
II. O’tilgan mavzular haqida suhbatlashish.
1.Qog’oz pullar qachon paydo bo’lgan ? Javobi; (Birinchi qog’oz pullar 812 – yilda Xitoyda zarb qilingan, keyinchalik esa boshqa davlatlarda ham chiqarila boshlangan).
2. Pulning vazifalari nimadan iborat? Javobi; ( Pul bu muomala vositasidir. Pul yordamida tovarlar pulga ayirboshlanadi. Natijada tovar – pul almashuvi amalga oshriladi. Ikkinchidan, pul bu tovar qiymatining o’lchov vositasidir ).
3.Elektron pullar deanda nimani tushunasiz ? Javobi; (Kompyuter texnologiyalarining rivojlanishi natijasida hozirda plastik kartochkalar ko’rinishidai elektron pullar ham to’lov vositasi qo’llanilmoqda. Plastik kartochkalar pulning zamonaviy ko’rinishidir. )
4. ”Pul – bu qo’lning kiri”, ”Pulning bo’lsa, changalda sho’rva” kabi iboralaraga o’z munosabatingizni bildiring?
III. Sizlar bilan, ” Ayirboshlash va pul” haqida bilimlarimizni eslab oldek.
IV. Yangi mavzu: Bozor va uning turlari.
Mavzuning bayon qilish rejasi:
1).Bozor va uning vazifalari bo’yicha ma’lumot berish.
2). Bozor turlari.
Yangi mavzuni guruxlardagi o’quvchilar mustaqil o’qish orqali amalga oshiriladi.
1.Iste’mol tovarlari bozori.
2. Ishlab chiqarish vositalari bozori.
3. Mehnat bozori.
5. Intellektual tovarlar bozori.
Foydalanish uchun matnlar.
Mavzular yozilgan kartochkalar har bir guruxlarga tarqatiladi.
Guruxlarga quyidagi topshiriqlar beriladi:
1.Mavzuni o’qib chiqing.
2.Mavzuni bir- biringizga so’zlab bering.
3.Matnga oid tayanch so’zlarni ajrating.
4.Sinfda taqdimot qilish tayorgarligi, gurux ishi uchun (6 daqiqa) vaqt ajratiladi.
5).Curuxlarning ishlash jarayonini o’quvchilarning ishtiroki kuzatib boriladi va kerak bo’lgan joylarga ko’rsatmalar beriladi.
6).Curuxlarning taqdimoti. (15 daqiqa).
Curuxlarning taqdimot qilish jarayonida o’quvchilar tinglaydilar va savol berishi aytiladi.
7).O’qituvchi tomonidan mavzular umumlashtirilgan holda qisqacha bayon qilinadi.
V. Mustahkamlash.
O’quvchilarga o’tilgan mavzu bo’yicha qo’yidagi jadvalni to’ldirish topshiriladi.
Topshiriqni bajarish uchun atamalarga mos kelgan talqinlarni qo’ying.
1. Oldi – sotdi jarayoni;
3. Iste’mol tovarlari bozori;
5.Ishlab chiqarish vositalari bozori;
9. Moliya bozori;
10. Intellektual tovarlar bozori.
Talqinlar;
a). Aqliy mehnat mahsuli bo’lgan tovarlar oldi – sotdi jarayoni amalga oshriladigan bozor;
b).Pul va qimmatli qog’ozlar oldi – sotdi jarayonlari amalga oshriladian bozor;
s). Qimmatbaho qo’ozlar oildi – sotdisini tashkil qilish bilan shug’ullanuvchi vositachi tashkilot;
d) Ma’lum miiqdordagi mablag’ga yoki mulkka egalikni yoki ulara nisbatan munosabatni tasdiqlovchi maxsus pul ko’rinishidagi hujjat;
e) Ishchi kuchi oldi – sotdi jarayonlari amalga oshriladigan bozor;
l) Korxonalar va ish qidirib yurgan kishilar o’rtasida vositachilik faoliyatini olib boruvchi tashkilot;
m) Korxona va firmalar ehtiyojlari uchun zarur tovar hamda xizmatlar sotiladigan bozor;
k) Tovarlarni katta – katta hajmda, ulgurji ( ko’tarasiga) sotib olish va sotishni uyushtiradigan vositachi tashkilot.
VII. Uyga vazifa:
Har bir o’quvchi bozorda nima xarid qilganini hisoblab kelish.
8-sinf .
Iqtisodiy bilim asoslari fanidan “Iste’molchilarning daromadlari va xarajat turlari” mavzusidan ilg’or pedtexnologiya bo’yicha tayyorlangan dars ishlanmasining Texnologik xaritasi
2. O’quvchilarda iste’molchilarning bozordagi xatti – harakatlari va o’zlarini tutishi haqidai bilim, ko’nikmalarni shakllantirish.
Forma: Kichik guruhlarda ishlash. Yakka tartibda ishlash.
Vosita: Tarqatma materballar. Tayanch tushunchalar ro’yxati, qalam (yoki ruchka) slayd.
Usul: Yozma materiallar;
Nazorat: Og’zaki nazorat, yozma javoblar.
Baholash: Rag’batlantirish, 5 balli tizim asosida.
2.O’quvchilarni darsga qiziqishi ortadi.
3. Mustaqil va jamoa bo’lib, ishlashga o’rganadi.
4.O’z- o’zini nazorat qilishga o’rganadi.
O’z ustida mustaqil ishlash.
Yangi pedagogik texnologiyalarni o’zlashtirish.
Pedagogik mahoratini yanada oshirish.
Mustaqil ishlashni o’rganadi.
Qo’shimcha materiallar topadi.
Fan: ” Iqtisodiy bilim asoslari”
8-sinf. ( 13 – dars).
Mavzu: Iste’molchilarning daromadlari va xarajat turlari.
Maqsadi: O’quvchilarda iste’molchilarning daromadlari va xarajat turlari mavzusidagi bilim, ko’nikma va malakalarni egallashlariga erishish:
Oila budjetining ahamiyati;
Daromad haqida ma’lumotga ega bo’lish;
Oila daromadining ahamiyati haqida;
Oila xarajatlari to’g’ri taqsimlay olish;
Oila daromadini iqtisod qilish;
– o’quvchilarni mustaqil ishlashga, daromadga nisbatan halollik, tog’ri taqsimlash, mehnatsevarlik xususiyatlari shakllanadi.
Dars jarayonida egallashlari lozim bo`lgan asosiy atamalar:
ishbay ish haqi;
vaqtbay ish haqi.
Darsga tayorgarlik va darsga kerakli bo’lgan vosutalar;
1.Vositalar; darslik, iste’molchilarning daromadlari va xarajat turlari aks etgan slaydalar.(1-ilova).
- Sinf tayorgarligi: Dars jarayoniga guruxni shakllantirish, sinf partalarini joylashtirish va stol ustiga oila, zavod, iste’molchi, menejer, tadbirkor, tovar rasmlari aks etgan kartochkalar qo’yiladi.
Darsning turi: yangi mavzuni bayon etish;
Darsda qollanilgan metodlar; guruhlar bilan ishlash, ko’rsatish, suhbat;
Dars bosqichlari va vaqt taqsimoti:
a) guruhda ishlash – 6 daqiqa
b) taqtimot – 15 daqiqa
c) umumlashtirish – 4 daqiqa
Darsning borishi.
I.Tashkiliy qism;
O’quvchilar sinfga kirishadi ularning har biriga stol ustidagi rasmlar aks etgan kartochkalar olish tavsiya etiladi va rasmlar bo’yicha stolga o’tirish kerakligi aytiladi
II. O’tilgan mavzular haqida suhbatlashish.
1. Ishlab chiqaruvchilar deganda nimani tushunasiz? Javobi; (Tovar va xizmatlarni yaratadigan korxonalar).
2.Iste’molchilar deganda nimani tushunasiz? Javobi; (yaratilgan tovar va xizmatlarni bevosita iste’mol qiluvchi yoki ulardan foydalanuvchilar. Iste’molchilar, asosan, o’z oilalari bilan hayot kechirganligi bois, ularni boshqacha oila – uy xo’jaliklari deb ham atashadi ).
3. Davlatning ahamiyati nimada? Javobi; (Bozorda davlat (hukumat) jamiyatning boshqaruv organi, tabiiy resurslar egasi sifatida alohida o’rin tutadi. Shu sabab, davlat bozorning uchunchi ishtirokchisi sifatida alohida ajratiladi. Davlat ham bir tomondan tabiiy resurslarni, davlat idoralari va mahkamalarininh xizmatlarini, turli xil davlat korxonalarida ishlab chiqarilgan tovarlarni, davlat mulkini sotsa, ikkinchi tomondan davlat korxonalari ehtiyojlari uchun bozordan tovarlar, xizmatlar va ishchi kuchi sotib oladi).
4. Bozor infratuzilmalari deganda nimani tushunasiz? Javob:( Bozor vazifalarini amalga oshirishda bevosita qatnashmasdan, unga yordam beruvchi, xizmat ko’rsatuvchi korxona, tashkilot va muassasalar ).
III. Sizlar bilan, ishlab chiqaruvchilar, iste’molchilar, davlat, hozirga kunda mamlakatimizdagi bozor infratuzilmalarning hayotdagi o’rni haqida bilimlarimizni eslab oldek.
IV. Yangi mavzu: Iste’molchilarning daromadlari va xarajat turlari.
Mavzuning bayon qilish rejasi:
1).Iste’molchilarning daromad manbalari bo’yicha ma’lumot berish.
3). Erkin xarajatlar.
Yangi mavzuni guruxlardagi o’quvchilar mustaqil o’qish orqali amalga oshiriladi.
1.Iste’molchilarning daromad manbalari bo’yicha ma’lumot berish.
2. Majburiy xarajatlar.
3. Erkin xarajatlar.
4. Engel qonuni.
Foydalanish uchun matnlar.
Mavzular yozilgan kartochkalar har bir guruxlarga tarqatiladi.
Guruxlarga quyidagi topshiriqlar beriladi:
1.Mavzuni o’qib chiqing.
2.Mavzuni bir- biringizga so’zlab bering.
3.Matnga oid tayanch so’zlarni ajrating.
4.Sinfda taqdimot qilish tayorgarligi, gurux ishi uchun (6 daqiqa) vaqt ajratiladi.
5).Curuxlarning ishlash jarayonini o’quvchilarning ishtiroki kuzatib boriladi va kerak bo’lgan joylarga ko’rsatmalar beriladi.
6).Curuxlarning taqdimoti. (15 daqiqa).
Curuxlarning taqdimot qilish jarayonida o’quvchilar tinglaydilar va savol berishi aytiladi.
7).O’qituvchi tomonidan mavzular umumlashtirilgan holda qisqacha bayon qilinadi.
V. Mustahkamlash.
O’quvchilarga o’tilgan mavzu bo’yicha qo’yidagi jadvalni to’ldirish topshiriladi.
VI. O’quvchilar bilimini baholash.
Topshiriqni bajarish uchun atamalarga mos kelgan talqinlarni qo’ying.
a). Qondirilishi birlamchi bo’lmagan ehtiyojlar uchun xarajatlar
b). Kundalik turmushda ularsiz yashab bo;lmaydigan birlamchi xarajatlar
c).Ishchiga ishlagan vaqti miqdoriga qarab to’lanadigan pul miqdori.
d). Ishchiga tayyorlagan mahsulot miqdoriga qarab to’lanadigan pul miqdori.
e). Ishchiga bir oy davomidagi mehnat faoliyati uchun qat’iy belgilangan pul miqdori.
l). Korxona tomonidan yollanib ishlayotgan xodimga bajarilgan ish uchun to’lanadigan pul.
k). Kishi (oila)ning ma’lum vaqt davomida ishlab topgan va qo’lga kiritgan barcha moddiy hamda pul tushumlari.
m). Oilaning ma’lumot davrdagi daromad manbalari va xarajatlari keltirilgan moliyaviy rejasi.
Topshiriqlarning to’g’ri javoblari doskaga ilib qo’yilib, o’quvchilar nechta topshiriqni to’g’ri bajarganlarini so’rash va ularning dars jarayonidagi faoliyatini hisobga olgan holda baho e’lon qilinadi.
VII. Uyga vazifa:
Har bir o’quvchi o’zining oila budjetini hisoblab kelish.
Foydalanish uchun matnlar..
1).Iste’molchilarning daromad manbalari bo’yicha ma’lumot berish.
Kishining ma’lum vaqt davomida (bir oyda yoki yilda) ishlab topgan va qo’lga kiritgan barcha moddiy hamda pul tushumlari daromad deb ataladi. Daromad bevosita mehnat yoki biror mulk (boylik)ni ishlatish evaziga hosil qilinishi mumkin. Bu darsda daromadning bevosita mehnat evaziga hosil qilinadigan turi haqida to’xtab o’tiladi.Ish haqi mehnat evaziga olinadigan daromad bo’lib, u iste’molchilar daromadining asosiy qismini tashkil qiladi.
Ish haqining quyidagi turlari bolishi haqida ma’lumot berish:
- Ishchining bir oy davomidagi mehnat faoliyati uchun qat’iy belgilangan muayyan pul miqdori – oylik maosh.
- Ishchining tayyorlagan mahsulot miqdori yoki bajargan ishiga qarab to’lanadigan pul miqdori – ishbay ish haqi.
- Ishchining ishlagan vaqti miqdoriga qarab to’lanadigan pul miqdori – vaqtbay ish haqi:
- Aralash ish haqi:
– oziq –ovqat mahsulotlarini sotib olish;
– kiyim – kechak va oyoq kiyimlar sotib olish;
– uy- joydan foydalanganlik uchun to’lovlar;
– gaz, elektrik energiyasi, ko’mir, o’tin va boshqa yonilg’ilarni sotib olish;
– uy- ro’zg’ordagi maishiy xizmatlar uchun to’lovlar;
– shasiy ehtiyoj buyumlari va xizmatlar uchun xarajatlar;
– avtomobildan foydalanish xarajatlar;
-madaniy hordiq, sayohat va dam olish xarajatlari.
3). Erkin xarajatlar.
– daromad solig’i, mulk solig’i va boshqa soliq hamda majburiy to’lovlar;
– ta’lim va kasb – hunar o’rganish xarajatlari;
– uy – joy sotib olish yoki qurish xarajatlari;
– avtomobil, qimmatbaho jihozlar va buyumlar sotib olish;
– qimmatbaho qog’ozlar sotib olish;
– to’y va har xil marosimlarni o’tkazish xarajatlari;
– olingan qarzni va uning foizlarini qaytarish to’lovlari.
Nemis iqtisodchi olimi Ernest Engelning ko’p yillik izlanishlari oila daromadining oshishi bilan oilaning xarajatlari tarkibi o’zgaradi, degan xulosaga olib keldi. Oila daromadlari miqdori oshganda jami xarajatlarga nisbatan oziq – ovqatga sarflanadigan xarajatlarning salmog’i kamayadi, kiyim – kechak, uy-joy va energiya manbalariga sarflanadigan xarajatlar salmog’i esa o’zgarishsiz qoladi, madaniy va nomoddiy xarajatlae salmog’i esa ortib boradi.
O’qituvchiga qo’shimcha material
Dars faollashtiruvchi savol va topshiriqni tahlil qilish bilan boshlanadi. 1-ilovada tasvirlangan 12 dona varaqchalar o`quvchilarga tarqatiladi va shunday vazifa qo`yiladi: “Aytaylik, siz varaqchada tasvirlangan tovar egasisiz. Uni xaridor yoki sotuvchi sifatida qanchaga sotgan yoki sotib olgan bo’lar edingiz? Darvoqe, 6- varaqchada qora quti tasvirlangan bo’lib, sizning tovaringiz uning ichida yotibdi”.
O’quvchilarga o’ylash uchun 2 daqiqa vaqt beriladi. So’ng navbat bilan har bir tovar sotuvchisi xaidori javoblari tinglanadi.
Har bir o’quvchidan “Narx beigilayotganingizda nimalarga e’tibor berdingiz? Sizga qanday ma’lumotlar kerak bo’lib qoldi?”, deb so’raladi. Javoblar qisqacha doskaga yozib boriladi. Savol – javoblar oxirida yakun qilinadi.
Savol – javoblar yakuni va tahlili bilan yangi mavzuni yoritish boshlanadi. Doskada savol- javoblar natijasi quyidagi jadvalda qayd qilib boriladi:
Qora quti ichidagi noma’lum tovar
Shundan so’ng sotuvchi va xaridorlar bozorga taklif qilinadilar. Ular o’rtasida 3 daqiqalik savdolashuv, oldi-sotdi jarayoni “Bozor” o’yini o’tkaziladi.
Tovarlar orasida oldi – sotdi jarayoni sodir bo’lganlari aniqlandi. Bu tovarlar xaridori va sotuvchisiga quyidagi savollar bilan murojaat qilinadi: “Tovarning bahosi necha so’mni tashkil qildi? Sizning har biringiz bu bahoga rozimisiz. Rozi bo’lmaganingizda nima bo’lar edi?”. Shu savol-javob natijasiga ko’ra tovarning narxi – xaridor to’lashga, sotuvchi esa sotishga rozi bo’lgan narx ekanligiga urg’u beriladi.
A. O’quvchilar e’tibori Rossiya telekanalidan har juma kuni beriladigan “ Mo’jizalar maydoni “ ko’rsatuvida qora quti yordamida sovg’a tanlash savdosiga qaratiladi. Ma’lumot yetarli bo’lmagani uchun arzimas pulga avtomobildan voz kechilgan holatlar eslatiladi.
B. “Bozor” o’yinida 6-raqamda sotuvchi va xaridor rolida ishtirok etgan o’quvchilar doskaga taklif qilinadilar. Ular nima sababdan oldi – sotdi jarayonida qatnasha olmaganliklari so’raladi. Ularga buning uchun qanday ma’lumotlar zarur bo’lgani surishtiriladi. O’quvchilar javoblari tinglanadi.
D. Shundan so’ng bozordagi narxlarning quyidagi uchta vazifasi haqida ma’lumot beriladi:
Qiziqarli malumotlar
Iqtisodiy bilim asoslaridan